Na 24 października

Podstawy prawne rozliczeń międzynarodowych i elementy prawa dewizowego

Ustawa prawo dewizowe -> wydrukować zmiany przez nią wprowadzone (ostatnie ujednolicenie) i co to nam daje (obywatelom i cudzoziemcom), podstawowe regulacje polskiego prawa dewizowego

Przegląd od 89 roku proces liberalizacji prawa dewizowego (obrotów kapitałowych, dewizowych)

Najnowsze zmiany w formie pytań: przykłady

Zmiany kodeksu cywilnego które spowodowały zmianę ustawy o dewizach

Wykład I

Rozliczenia mogą być dokonywane w dwojaki sposób:

• Bez udziału pieniądza

• Z wykorzystaniem pieniądza gotówkowego przekazywanego sprzedającemu przez kupującego

Rozliczenia bezpośrednie odbywające się be udziału pieniądza i pośrednictwa banku przybierają formę kompensat towarowych. Rozróżnia się dwa rodzaje dwustronnych kompensat towarowych:

• Kompensatę całościową

• Kompensatę częściową

Oraz wielostronne transakcje kompensacyjne.

Kompensaty całościowe: polega na tym, że dwa podmioty gospodarcze dokonują u siebie wzajemnie zakupów na taką samą kwotę.

Ten rodzaj kompensaty może przybrać następujące formy:

• Barteru

• Transakcji równoległych

W przypadku barteru jest zawierana transakcja kupna – sprzedaży bez udziału pieniądza we wzajemnych rozliczeniach. Jest to więc prosta wymiana: towar za towar, usługa za usługę lub usługa za towar. Jest ona dokonywana głownie między kontrahentami, z których przynajmniej jeden nie dysponuje zasobami pieniądza na zapłacenie za import. Kontrahent ten może jednak dostarczyć drugiemu kontrahentowi towarów bezpośrednio przez niego pożądanych lub też takich, które będzie mógł bez trudu zbyć na rynku krajowym bądź zagranicznym.

Kompensaty całościowe

• Przy zawieraniu transakcji równoległych chodzi o ustanowienie dwóch oddzielnych kontraktów: sprzedaży i kupna. W każdym z nich osobno ustalane są ceny i pozostałe warunki realizacji dostawy.

• Rozliczenie również odbywa się oddzielnie. Wartość obydwu kontraktów jest jednak taka sama, a ich zawarcie jest wzajemnie uwarunkowane.

Kompensaty częściowe:

• Istotą kompensat częściowych jest nierówność kupna i sprzedaży

• Polegają one bądź na użyciu pieniądza, bądź tylko na częściowym rozliczeniu się za jego pomocą.

Istnieje wiele rodzajów kompensat częściowych:

• Counterpurchase agreements

• Buy-back agreements

• Offset agreements

Kompensaty częściowe:

• Counterpurchase agreements (transakcje wzajemne) są zwykle zawierane z inicjatywy kontrahenta z kraju „cierpiącego” na niedostatek środków płatniczych. Warunkuje on zawarcie kontraktu importowego wyrażeniem przez partnera zgody przynajmniej na częściowe rozliczenie go oferowanymi w zamian towarami.

• Buy-back agreements (kontrdostawy) polegają na sprzedaży kompletnego obiektu lub nawet całej fabryki „pod klucz” w zamian za dostawy wyrobów wytworzonych w zakupionym obiekcie.

• Offset agreements kupujący stawia jako warunek podpisania kontraktu wymaganie zakupu w jego kraju surowców, materiałów, wyrobów kooperacyjnych itp. produktów potrzebnych do realizacji zamówienia.

Wykład II

Wielostronne transakcje kompensacyjne

- polegają one na tym, że partner z kraju rozwiniętego dostarcza zwykle dobra inwestycyjne o wysokim poziomie technologicznym do kraju o państwowym monopolu handlu zagranicznego, który ze swej strony wywozi technologicznie mniej zaawansowane wyroby o takiej samej wartości do kraju rozwijającego się.

Kontrahent z kraju o państwowym monopolu handlu zagranicznego dokonuje sprzedaży swoich należności uzyskanych w kraju rozwijającym się – partnerowi z kraju rozwiniętego, uwalniając się od zobowiązań wynikających ze wzajemnych rozliczeń.

Rozliczenia za pośrednictwem banków

Bank jako pośrednik w rozliczeniach między zagranicznym kontrahentami, pośrednio to polega na :

- prowadzeniu rachunków bankowych zarówno eksporterów jak i importerów towarów i usług

- przekazywaniu w określonym terminie odpowiednich kwot pieniężnych z tytułu realizacji umowy MN, czyli na polecenie importera bank przekazuje w drodze przelewu określoną kwotę do banku eksportera.

Rozliczenia te przebiegają głównie bezgotówkowo w formie rozliczeń dewizowych.

Wykład III

Nieuwarunkowane formy płatności.

Międzynarodowy obrót finansowy związany z eksportem i importem towarów i usług pociąga za sobą zdywersyfikowane ryzyko. Podstawowym ryzykiem jest nieotrzymanie przez eksportera zapłaty za wyeksportowany towar, dla importera zaś ryzyko nieotrzymania towaru pomimo dokonania zapłaty. Ryzyko to uzależnione jest od faktu, czy najpierw następuje wysyłka towaru, a następnie zapłata zań, czy też najpierw następuje zapłata za towar, a następnie jego wysyłka. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z zapłatą po dostawie towaru czyli płatnością w tzw. rachunku otwartym (ang. open account). Eksporter ponosi wtedy ryzyko nieotrzymania zapłaty.

Jeśli natomiast importer dokonuje płatności zanim otrzymał zamówiony towar mamy do czynienia z zapłatą przed dostawą towaru lub usługi. Płatność zaliczkowa nazywa się z ang. advance payment. W tej sytuacji importer ponosi ryzyko nieotrzymania towaru, opóźnienia w jego otrzymaniu lub otrzymanie towaru niezgodnego z zamówieniem jakości.

W takim klasycznym rozumieniu rozliczeń międzynarodowych dotyczy

Wykład IV

1. Polecenie wypłaty- jest to najczęściej stosowana forma rozliczeń zagranicznych. Polecenie wypłaty polega na zleceniu bankowi przez importera wypłacenia lub przelania z jego konta określonej kwoty pieniężnej na rzecz eksportera lub beneficjenta.

Firmy biorące udział w poleceniu wypłaty są następujące:

• Importer czyli zleceniodawca – zobowiązany do zapłaty zakupiony towar lub usług, ustala wskazówkę polecenia dla swojego banku

• Bank importera – działa z polecenia i na rachunek importera i odpowiada tylko za wykonanie zlecenia, ściśle według wskazówki importera

• Bank eksportera, czyli bank, w którym eksporter posiada swój rachunek, działa ściśle według otrzymanego od banku zleceniodawcy zlecenia, do jego zada© należy wypłacenie kwoty otrzymanej od banku importera do odbiorcy (eksporter, beneficjent)

• Odbiorca – eksporter, beneficjent – jest to osoba na rzecz której płatność ma być dokonana

• Banki pośredniczące – w przypadku, kiedy bank zleceniodawcy i bank beneficjenta nie prowadzą na swoje imię rachunków NOSTRO czy LORDO, w realizacji polecenia wypłaty występuje dodatkowo bank pośredniczący

Odróżniamy następujące polecenie wypłaty importowe i eksportowe:

• Listowne polecenie

Aby realizować polecenie wypłaty importer musi złożyć w swoim banku następujące dokumenty:

• Fakturę lub inny dokument stwierdzający zobowiązania importera wobec eksportera

• Zlecenie dokonania wypłaty za granicę na rzecz osoby prawnej lub fizycznej

• Dyspozycję blokady środków

• Telegraficzne polecenie wypłaty

Realizowane jest w formie tekstu, jest szybki sposób przekazywania dyspozycji płatniczej korespondenta, jednak ze względu na nie najlepszej jakości połączenia telekomunikacyjne są one w pewnym stopniu zawodny.

Zawartosć informacji w formie poleceń wypłaty jest identyczna, jak w lsitownej. Różnicą jest to, ze autentyczność dyspozycja stwierdzona jest nie przez podpisy upoważnionych osób, ale poprzez jej zakodowanie.

• Polecenie wypłaty za pośrednictwem SWIFTu – jest najszybszym i najbezpieczniejszym poleceniem

Dokumentem stwierdzającym wymagalność zobowiązania importera wobec eksportera może być:

• Oryginał faktury handlowej wystawionej i podpisanej przez eksportera

• Oryginał faktury pro forma wystawionej i podpisanej przez eksportera pod warunkiem, ze oryginał faktury zawiera niezbędne dane do wykonania płatności na rzecz importera

• Inne dokumenty m.in. : kontrakt handlowy, pozwolenie na wywóz, potwierdzenie zamówienia o ile z dokumentów tych wynikają dane niezbędne do wykonania zlecenia, a importer zobowiązuje się do dostarczenia w określonym terminie oryginału faktury handlowej.

Wykład V

Czek podróżniczy

Czek zakreślony – wypłacony tylko stałemu klientowi albo osobie spomiędzy kresek.

Weksel

Euroczeki

Wykład VI

Formy rozliczeń – weksel

Cechy weksla własnego:

• Głównym dłużnikiem jest od samego początku wystawca weksla

• Słowo weksel w samym tekście dokumentu

• Przyrzeczenie bezwarunkowej zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, pochodzące od wystawcy

• Oznaczenie terminu płatności

• Oznaczenie miejsca płatności

• Oznaczenie osoby remitenta

• Oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla

• Własnoręczny podpis wystawcy weksla

Cechy weksla trasowanego:

• „słowo” weksel w samym tekście dokumentu w języku, w którym dokument został wystawiony

• Bezwarunkowe polecenie zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej pochodzące od wystawcy weksel i skierowane do trasata

• Oznaczenie terminu płatności, a weksel bez terminu płatności jest płatny za okazaniem

• Oznaczenie miejsca płatności

• Oznaczenie remitenta, czyli osoby na rzecz której lub na zlecenie której płatność ma być dokonana

• Oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla

• Dokument musi być opatrzony własnoręcznym podpisem wystawcy weksla

• Głównym dłużnikiem od chwili przyjęcia weksla, czyli akceptu, jest trasat

• Wystawcą weksla jest dłużnik, czyli eksporter

Spółka wystawia weksel zgodnie z zasadą reprezentacji (zasada pochodzi z aktu założycielskiego)

W spółce jawnej prawo do reprezentowania spółki ma każdy ze wspólników

W spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej – komplementariusz

W spółkach partnerskich – partner

W spółkach kapitałowych – zarząd (co najmniej dwóch członków, jeśli nie postanowiono inaczej – ale weksel może być i tak ważny)

Spółka cywilna nie ma zdolności wekslowej

Wykład VII

Dyspozycja w sprawie wystawienia/sprzedaży czeku bankierskiego (formularz).

Porozumienie co do warunków uzupełnienia weksla in blanco.

Inkaso: inkaso jest formą warunkowej płatności, jest ono zlecane przez sprzedającego (podawcę inkasa). Polega na pobraniu należności od kupującego (importera) za pośrednictwem banku po zaakceptowaniu przez importera dokumentów handlowych i/lub finansowych, będących przedmiotem inkasa.

Jednolite reguły dotyczące inkasa określane są w opracowywanych przez Międzynarodową Izbę handlową w Paryżu, regułach URC obowiązujących w większości banków na świecie.

Wyróżniamy inkaso finansowe, polegające na akceptacji dokumentów finansowych, takich jak weksel oraz inkaso dokumentowe, w którym przedmiotem są zarówno dokumenty handlowe jak i finansowe.

Ze względu na instrukcje płatnicze wyróżniamy:

• Inkaso typu D/P, dokumenty w zamian za zapłatę

• Inkaso typu D/A akceptacyjne

• Inkaso z akceptem – po zapłacie AKCEPT D/P

• Inkaso w zamian za list zobowiązujący.

• Inkaso dokumentowe – forma zabezpieczenia transakcji najczęściej stosowana w handlu zagranicznym, gdzie jedną stroną kontraktu są partnerzy biznesowi z poza terytorium Polski.

• Polega na wydaniu importerowi odpowiednich dokumentów ( dokumentacja umożliwiająca i upoważniająca importera do odbioru towaru od przewoźnika ) przez bank w zamian za zapłatę określonej sumy, bądź też zabezpieczenie tej zapłaty w przyszłości.

• W przypadku inkasa dokumentowego bank nie ponosi żadnej odpowiedzialności w zakresie ściągalności płatności od importera; jest on tylko pośrednikiem i dysponentem dokumentów otrzymanych od dostawcy towarów. Z tego też względu ten typ zabezpieczenia transakcji jest tańszy niż akredytywa dokumentowa ( w przypadku której bank ponosi koszty niespłaconych przez dłużnika zobowiązań) oraz częściej stosowany przez firmy posiadające już pewne zaufanie w stosunku do swoich kontrahentów.

• Inkaso dokumentowe stanowi zabezpieczenie zarówno dla eksportera towaru jaki i dla importera.

Inkaso finansowe – tylko dokumenty finansowe (czeki, weksle, akredytywy, waluty)

Inkaso gotówkowe

Inkaso z akceptem po zapłacie

Inkaso w zamian za list zobowiązujący

Schemat klasyfikacji inkasa