1. Biskupin:
• К. Łużycka
• 738 p.n.e. (żelazo)
• Na terenie osady znajdowało się ok. 106 domostw, o wymiarach przeciętnie ok. 8 x 10 m,
usytuowanych szeregowo wzdłuż moszczonych drewnem 11 ulic, o szerokości ok. 2,5 m
każda. Ocenia się, że w osadzie mieszkać mogło od 600 do 1200 osób. Osada otoczona
była wałem drewniano-ziemnym o szerokości 3-4 m i domniemanej wysokości do 6 m, w
którym znajdowała się brama wjazdowa. Gród otoczony był falochronem o szerokości od
do 9 m, zbudowanym z ukośnie wbitych pali.
2. Stonehenge:
• Kultura
• Neolit & brąz
• Stonehenge zbudowane jest z kręgów: zewnętrzny o średnicy 100 m, wewnętrzny o
trzydziestometrowej średnicy i ustawionych wewnątrz, na planie podkowy pięciu trylitów o
wysokości 9 m. Przed trylitami ustawionych jest 19 głazów o mniejszych wymiarach. Na krąg
wewnętrzny składa się 30 bloków kamiennych o wysokości 4,2 m. Bloki połączone były na
czopy i wręby z poziomo ułożonymi płytami tworząc zamknięty krąg. Krąg zewnętrzny to rów
i wał ziemny.
3. Wenus z Willendorfu:
• Kultura grawecka
• 30-20 tys. lat temu
• Europa
• Homo sapiens sapiens
4. Narzędzia paleolityczne:
• K. oldowajska [h. habilis]
• Narzędzia otoczakowe: jednostronne (choppery) i dwustronne (chopping tools) [technika
rdzeniowa)
• Narzędzia sferoidalne: bolasy (kamienie do rzucania) [t. rdzeniowa]
• Narzędzia retuszowane na odłupkach: zgrzebła, grube drapacze, skrobacze [t. odłupkowa]
• H. erectus -> Narzędzia dwustronne obrabiane (pięściaki) [ewolucja narzędzi oldowajskich]-
> kultura aszelska
• H.neandertalensis -> narzędzia tworzone techniką lewaluaską tzw. ostrza i wióry
lewaluaskie, oraz techniką mustierską.
5. Chronologia brązu i żelaza wg Kostrzewskiego
6. Narzędzia mezolityczne:
• Mikrolityzacja -> zmniejszenie rozmiarów wyrobów kamiennych
• Ostrza strzał o kształtach geometrycznych
##
• Kość, róg, drewno
• Technologia wiórowa w wyrobie narzędzi (k. janisławicka)
7. Migracje ludów rolniczo - hodowlanych (mapa)
8. Mapa: (k. ceramiki wstęgowej
ceramiki sznurowej, k. łużycka, k. halsztacka, k. scytyjska, k. nordyjska, k. grawecka, k.
pomorska.
9. Brąz: 90 % miedzi + 10 % cyny
10. Terra sigillata (łac. glina wyciskana) -
typ naczyń, wytwarzanych na terenie Italii od I w. p.n.e. a od poł. III w. n.e. także na terenie
prowincji, zwłaszcza w Galii i nad Renem, charakteryzujący się czerwonym kolorem glinki i
polewy. Naczynia zdobione były reliefami. Powszechnie występowały na obszarze Cesarstwa
rzymskiego, a ponieważ można zidentyfikować miejsce wytwarzania i dokładną chronologię,
są one dziś pomocne przy datowaniu innych znalezisk archeologicznych z tego okresu.
11. Metoda wosku traconego -
znana od czasów starożytnych metoda odlewnicza polegająca na wykonaniu woskowego (…)
płynny metal, który zastępuje wosk, przyjmując pożądany kształt. Po rozbiciu formy
przedmiot zazwyczaj poddaje się szlifowaniu.
12. Dymarka -
dawny piec hutniczy, w którym przez redukcję tlenkowych rud żelaza za pomocą węgla
drzewnego otrzymywano żelazo w postaci gąbczastej, zawierającej żużel. Żelazo nadające się
do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze
wielokrotnego przekuwania. Na ziemiach polskich od ок. IV w. p.n.e. W początkowym
okresie dymarki były wyłożonymi gliną zagłębieniami w ziemi, później piecami
jednorazowego użytku, częściowo zagłębionymi w ziemi. Po zakończeniu procesu część
nadziemna była niszczona, część zagłębioną wraz z żużlem pozostawiano - pozostałości te
stanowią dzisiaj cenne źródło informacji o ówczesnej metalurgii żelaza. W Polsce odkryto je
na terenie Kielecczyzny i w rejonie Grodziska i Błonia (na południowy - zachód od
Warszawy).
13. Oppidum -
miejsce obwarowane, osiedle obronne zakładane najczęściej w miejscu chronionym
ukształtowaniem terenu. Oppida istniały od połowy П w. p.n.e. do połowy I w. p.n.e. Terminu
używa się do określenia celtyckich osad obronnych. W Polsce nie było !
14. Historiografia antyczna o barbaricum:
• Dzieje, Herodot, V w. p.n.e.
• Geografia, Eratostenes, III w. p.n.e.
• Germania, Tacyt, I/II w. p.n.e.
• Historia naturalna, Pliniusz Starszy, I w. p.n.e.
15. Wenus paleolityczne charakterystyczne dla kultury graweckiej świadczą o rozwoju kultury duchowej ok. 20 tys. lat temu. O kulturze paleolitu dobrze świadczą też wyroby z terenów kultury chojnicko-pieńkowskiej; tzn. narzędzia zdobione rytami antropo- i zoomorficznymi wzorami czy figurki przedstawiające zwierzęta. O sztuce neolitu świadczą też malowidła naskalne jak np. te z Lascaux. Pochodzące sprzed ok. 17 tysięcy lat przedstawiały m.in. byki. Mogły być związane z magią myśliwskiej bądź były symbolicznymi przedstawieniami kultu płodności.
16. Czy w epoce brązu używano koła garncarskiego w Polsce
• NIE
17. Goci - jedno z największych i najważniejszych plemion wschodniogermańskich, mówiące językiem gockim
• k. wielbarska ||| k. czerniachowska
• tereny Wisły i Bugu ]|{ stepy nadczarnomorskie
18. Dolmen:
• przedhistoryczna budowla megalityczna o charakterze grobowca. Składała się z głazów
wkopanych pionowo w ziemię i wielkiego płaskiego bloku skalnego, który był na nich
ułożony. Pierwotnie dolmen był przysypywany ziemią. Budowle te są charakterystyczne dla
neolitu europejskiego
19. Antropogeneza człowieka:
1. Australopitek
• Australopithecus ramidus
##
• 4,4 min -> 1,2 min
• Mały wzrost (1 m), duże owłosienie, utwór potyliczny na spodzie czaski, „ludzkie" dłonie i
zęby, spędzały czas na drzewach
2. Homo habilis
• 3 min -> 1 min
• K. Olduvaiska
• Mały wzrost (1,1 -> 1,3 m), większa rola mięsa
• Narzędzia (vide 3)
3. Homo erectus
• 1,8- 1,7 min
• Emigracja z Afryki (jako pie
Europie od 500 tys)
• Narzędzia (vide 3)
4. Homo sapiesn neanderthalensis
• Tylko Europa
• 250 - 150 tys do 40 - 30 tys
• K. Lewaluaska
• Boczna linia homo; wysunięta szczęka, budowa ciała mająca pozwolić przeżyć w chłodnym
klimacie, mocno zarysowane łuki brwiowe.
5. Homo sapiens sapiens
• 200 tys (S. Afryka)
• 40 tys (Europa)
• K. Oryniacka
20. Kultura łużycka (zmiany społeczne, kulturowe, gospodarcze)
• 1300-400 p.n.e.
• Gospodarka rolniczo - hodowlana, budownictwo drewniane, struktury osadnicze, ceramika,
wyroby brązowe (siekierki, sierpy), lokalne zróżnicowanie na grupy regionalne pod względem
obrządku grzebalnego, formy naczyń, etc. Luźny związek plemion z podobnymi wierzeniami
21. Typologia siekierek