EGZAMIN LICENCJACKI

EDUKACJA PRZEDSZKOLNA I WCZESNOSZKOLNA

WSPIA 2012

PYTANIA OGÓLNE

1. Rola pedagoga w zakresie profilaktyki HIV/AIDS.

Pedagog realizuje I fazę profilaktyki w zakresie HIV/ AIDS, czyli zapobieganie. Pierwszą fazę profilaktyki realizuje poprzez podejmowanie ukierunkowanych czynności zapobiegających np. dni HIV/AIDS, happeningi itd., oraz poprzez edukację zdrowotną, czyli uświadomienie uczniom, w jaki sposób mogą się zarazić HIV/AIDS, co to jest?

Pedagog powinien uświadomić uczniom również, w jaki sposób nie możemy zarazić się HIV/AIDS od innej osoby np. poprzez podanie ręki, albo używanie przedmiotów, które dotykała osoba zarażona, korzystania z publicznych toalet, basenów. W swoich działaniach wykorzystuje filmy dotyczące HIV/AIDS np. „Atak HIV", specjalistyczne spotkania np. z pielęgniarką.

Pedagog wyrabia w uczniach postawy sprzyjające unikaniu zagrożeń oraz kształtuje poczucie odpowiedzialności za siebie i za innych.

Promowane postawy podczas realizowania działań profilaktycznych z zakresu

HIV/AIDS:

• Szacunek wobec siebie i innych,

• Samoakceptacja, budowanie poczucia własnej wartości,

• Przeciwdziałanie uzależnieniom, czystość przedmałżeńska i wierność w małżeństwie,

• Uznanie wartości małżeństwa i rodziny,

• Odpowiedzialność w kontaktach międzyludzkich, odpowiedzialność za własne życie,

• Akceptacja i empatia wobec chorych i zakażonych,

• Współczucie i chęć niesienia pomocy potrzebującym, krytycyzm wobec treści obecnych w środkach masowego przekazu.

1. Znaczenie emocji w życiu człowieka.

Emocje są to stany intencjonalne, czyli dotyczące jakiegoś obiektu.

Zakładają one istnienie związku pomiędzy osobą, a jakimś obiektem, osobom lub wydarzeniem. Są stanem krótkotrwałym.

Emocje w życiu człowieka pełnią bardzo ważną rolę, ponieważ kiedy odczuwamy negatywne emocje to przypływa nam energii i chęci do działania, udowodnieniu, że stać nas na więcej. Jednak negatywne emocje mogą powodować również, że popadamy w depresję, unikamy kontaktu z innymi ludźmi.

Emocje sprawiają, że oceniamy sytuację w zależności od naszego nastroju. Emocje wpływają również na nasze podejmowane działania, bardzo często kierujemy się emocjami w podejmowaniu decyzji. Przykład: Złość - powoduje podjęcie dynamicznego działania w ataku lub obronie.

Pod wpływem emocji jesteśmy w stanie zrobić różne rzeczy, o których nie pomyślelibyśmy i nie zrobilibyśmy normalnie.

Natomiast, jeśli odczuwamy pozytywne emocje, posiadamy dużo energii, którą chcemy podzielić się z innymi. Jesteśmy mili dla innych, robimy wszystko, aby nie stracić tego błogiego stanu. Przykład: Miłość - wywołuje stan ogólnego zadowolenia i spokoju, który ułatwia współprace.

Emocje mówią o stanach, jakie odczuwamy, o tym, jacy jesteśmy. Emocje powodują również pobudzenie organizmu.

1. Reguły i sposoby wywierania wpływu na ludzi

Reguły wywierania wpływu na ludzi:

1. Reguła wzajemności

Mówi o tym, że powinniśmy starać się odwdzięczyć się osobie, która dostarczyła nam jakieś dobro. Jesteśmy według tej reguły zobowiązani do rewanżu za wyświadczoną przysługę, zaproszenia, prezentu i inne dobra, które otrzymaliśmy.

1. Reguła konsekwencji

Jest to dążenie do zgodności między słowami i czynami. Chodzi o to, aby trzymać się raz podjętej decyzji lub stanowiska w jakiejś sprawie. Nie należy ulegać wpływom i przekonaniom ludziom z zewnątrz, tylko należy trzymać się własnego zdania, zgodnego z własnymi przekonaniami. Poprzez zmuszanie człowieka do spełniania małych próśb możemy manipulować obrazem jego osoby.

1. Reguła społecznego dowodu słuszności

Reguła ta mówi o tym, że decydujemy o tym czy coś jest słuszne, czy nie poprzez odwołanie się do tego, co myślą inni na ten temat. Uważamy, że zachowanie jest poprawne, jeśli widzimy, że ludzie zachowują się właśnie w taki sposób. Zachowanie innych jest dla nas ważną wskazówką w poszukiwaniu odpowiedzi, jak mamy zachować się w różnych sytuacjach.

1. Reguła lubienia i sympatii

Mówi o tym, że zgadzamy się spełniać prośby ludzi, których znamy i lubimy. Lubimy osoby podobne do nas, niezależnie od tego, czy podobieństwo dotyczy poglądów, cech osobowości i charakteru, stylu życia czy sposobu ubierania się. Komplementy są skutecznym czynnikiem nasilającym naszą sympatię do kogoś. Informacja, że ktoś nas lubi, może być skutecznym czynnikiem nasilającym nasze lubienie tego kogoś. Nasz stosunek do kogoś zależy od samej liczby naszych spotkań z tym kimś.

1. Reguła autorytetu

Według psychologów cechuje nas niezdolność do przeciwstawienia się żądaniom autorytetu. Na początku naszego życia autorytetami dla nas są rodzice i nauczyciele. Stosujemy się do ich życzeń częściowo, ponieważ są mądrzejsi, a częściowo, dlatego, że pod ich kontrolą są nagrody i kary. Ślepa uległość wobec autorytetu jest na ogół zyskowna, zwalnia nas z konieczności myślenia. Choć z reguły takie podejście prowadzi do zachowań właściwych, czasami sprowadza nas na manowce, gdyż myślenie zastępujemy reagowaniem mechanicznym. Skłonnością równie niepokojącą jak mechaniczne uleganie autorytetom jest mechaniczny opór wobec pomysłów tych, którzy pozycji autorytetu nie zajmują.

1. Reguła niedostępności

Rzeczy trudne do zdobycia są zwykle cenniejsze od tych, które są dostępne bez ograniczeń, czyli traktujemy rzeczy mało dostępne za cenne. Jeżeli niedostępność jakiejś rzeczy narasta, ludzie dokładają więcej starań by uzyskać daną rzecz. Przeważnie reakcją człowieka na jakiś zakaz jest zwiększone zainteresowanie zakazem. Bardziej pożądamy tego, co się stało niedostępne, niż tego, co niedostępne było zawsze.

Sposoby wywierania wpływu:

1. Perswazja

Perswazja jest sposobem przekonywania kogoś do swoich racji, czyli pozytywne oddziaływanie na drugiego podczas rozmowy na argumenty.

1. Obietnice

Zapewnienia zrobienia czegoś, dania komuś czegoś, przyrzeczenia.

1. Nagrody

Wyróżnienia moralne lub materialne za położone zasługi, osiągnięte wyniki.

1. Groźby

Zapowiedzi niebezpieczeństwa, kary, zemsty.

1. Odstraszanie

Działanie odpychające, odebranie komuś chęci do czegoś poprzez wzbudzenie strachu lub wstrętu.

1. Uwarunkowania skutecznego porozumiewania się

Do uwarunkowań skutecznego porozumiewania się należą wszystkie te czynniki, które sprzyjają podtrzymaniu dobrego kontaktu oraz czynniki, które sprzyjają nawiązywaniu kontaktu. Na skuteczność porozumiewania się wpływa komunikacja werbalna oraz komunikacja niewerbalna.

Uwarunkowania skutecznego porozumiewania się:

• Nasze nastawienie wobec nowopoznanej osoby,

• Samoocena – postrzeganie samego siebie i tego, co o sobie myślimy,

• Patrzymy na osobę, gdy do nas mówi oraz słuchamy jej. (Na słowa, które słyszymy reagujemy swoimi myślami i odczuciami)

• Wyrażamy empatię, zrozumienie i równość dla drugiej osoby.

• Zrozumienie - odnosimy się do pomysłów czy gustów rozmówcy w przyjazny sposób, nie oceniamy ich. Dajemy rozmówcy znak poprzez gesty i słowa, że rozumiemy, o czym mówi do nas.

• Empatia - jesteśmy życzliwie nastawieni do drugiej osoby, zauważamy emocje wyrażane przez rozmówcę i jasno okazujemy, że staramy się je zrozumieć. Należy dostosować tonację naszego głosu do tonacji, w jakiej mówi rozmówca. Wczuwamy się w to, co opowiada druga osoba, przeżywamy to. Jeśli widzimy, że rozmówca mówi o czymś trudnym dla siebie, należy wyrazić zrozumienie dla niego.

• Równość - ustawiamy się na równej pozycji z rozmówcą. Okazujemy szacunek i dobrą wolę porozumiewania się, nawet przy różnicy zdań.

Warunkowość - dopuszczamy różne punkty widzenia, nie upierając się wyłącznie na swoim zdaniu. Należy pozwolić innym wypowiedzieć do końca swoje zdanie. Nie należy przerywać wypowiedzi. Dopiero po zakończeniu wypowiedzi można w delikatny sposób wyrazić swój pogląd.

• Miły, życzliwy uśmiech, wyrażenie życzliwości i pozytywnego nastawienia.

• Pozycja ciała zwrócona w stronę rozmówcy.

1. Pedagog wobec współczesnego świata - pluralizm, tolerancja, wolność.

Pluralizm - pogląd, według którego w rzeczywistości lub w poznaniu istnieje wiele różnych, niezależnych od siebie podstawowych elementów.

Tolerancja - poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych.

Wolność - możliwość podejmowania decyzji zgodnie z własną wolą.

(źródło: Słownik Języka Polskiego PWN)

We współczesnym świecie pedagog pełni rolę doradcy uczniów. Nie może narzucać uczniom swoich zasad, reguł, ponieważ w XXI wieku pedagoga cechuje tolerancja. Zgodnie z definicją jest to poszanowanie poglądów uczniów, wierzeń, upodobań. Pedagog powinien akceptować uczniów, którzy mają inny pogląd na jakąś sprawę niż on sam. Może tylko w delikatny sposób zwrócić uwagę, że można zamienić to na coś innego, lepszego. Zaproponować inne rozwiązanie, jednak musi być to tylko propozycja, ponieważ każdy człowiek posiada wolność, czyli możliwość podejmowania decyzji zgodnie z własną wolą. Pedagog pokazuje rozwiązania i daje uczniowi wybór, jednak swoją postawą wskazuje drogę uczniowi.

Pluralizm w pracy pedagoga odnosi się do różnorodności dostępnych na rynku pomocy dydaktycznych, wydawnictw pedagogicznych, które proponują szereg różnych podręczników do nauczania. Pedagog staje przed wyborem tego najlepszego jego zdaniem do nauczanego przez niego przedmiotu. Pedagog musi być perfekcjonistą w tym, co robi, ponieważ na rynku istnieje konkurencja i musi pokazać, że jest najlepszy spośród wszystkich kandydatów.

Pedagog musi uświadomić dzieciom jak ważne jest by nie osądzały one innych z powodu ich wyglądu, pochodzenia, orientacji, choroby czy też wiary by szanowali ich indywidualizm. Pedagog musi zdawać sobie sprawę z konsekwencji, jakie niesie za sobą brak tolerancji i z tego, iż każdy człowiek jest indywidualną jednostką, której możliwości można rozwijać niezależnie od tego, kim jest.

1. Przedstaw główne cele psychologii, jako nauki o człowieku

Cele psychologii:

• Opisywanie tego, co się dzieje (obiektywizm)

• Wyjaśnianie tego, co się dzieje. Cechy osobowościowe, nazywanie zaburzeń (diagnoza)

• Przewidywanie tego, co się zdarzy (antycypacja) Np. przewidywanie czy dany człowiek może rzucić palenie.

• Kierowanie tym, co się dzieje (terapia) Np. psychoterapia, pomocnictwo.

• Polepszenie jakości życia Np. treningi antystresowe.

1. Wymień podstawowe procesy poznawcze człowieka i podaj ich funkcje.

Podstawowe procesy poznawcze:

1. Wrażenie

2. Spostrzeganie

3. Uwaga

4. Pamięć

Funkcje pamięci:

• Tkwi w niej większość tego, kim jesteśmy.

• Bierze udział we wszystkich innych procesach psychicznych, czyli spostrzeganiu, myśleniu, uczeniu się, podejmowaniu decyzji.

• Pozwala na unikanie popełnionych niegdyś błędów.

• Pozwala wybrać odpowiedni sposób reagowania, spośród tych, które okazały się skuteczne.

Funkcje uwagi:

• Spostrzegamy tylko część bodźców docierających do organów umysłu - selekcja spostrzegania.

• Przypominamy sobie tylko część informacji zakodowanych w pamięci - selekcja przypominania.

• Wykonujemy tylko jedną z wielu możliwych do wykonania reakcji - selekcja działania.

• Uruchamiamy tylko jeden z wielu możliwych procesów myślenia - selekcja myślenia.

Funkcje spostrzegania:

• Dostarczane do nas bodźce oddziałują na narządy zmysłów. Spostrzegamy łatwiej bodźce mające dla nas znaczenie emocjonalne.

• Wpływ na spostrzeganie mają wcześniejsze doświadczenia, wewnętrzne wzorce - schematy poznawcze.

• Jest to proces identyfikowania.

• Selekcja informacji - wybiórcze akcentowanie niektórych elementów rzeczywistości, a pomijaniu innych.

Funkcje wrażenia:

• Odbiór jednej cechy zjawiska.

• Wrażenia odbierają informacje znajdujące się w pewnej odległości od uczestnika. Są to wrażenia węchowe, wzrokowe, słuchowe.

• Odbierają informacje znajdujące się w bezpośrednim kontakcie np. wrażenie dotyku, smaku, ciepła, zimna,

• Odbierają informacje z wewnątrz naszego organizmu np. wrażenia mięśniowo- ruchowe, bólowe itd.

1. Scharakteryzuj istotę emocji uniwersalnych i wymień 4 ich rodzaje.

Emocje uniwersalne - czynności psychiczne polegające na odzwierciedleniu stosunku do rzeczywistości.

Rodzaje emocji uniwersalnych:

1. Strach

2. Złość

3. Smutek

4. Zadowolenie

Wg Ekmana:

Emocje uniwersalne według Ekmana są znane i bardzo łatwo rozpoznawane na twarzach ludzi różnych ras. Emocje pomagają zrozumieć nam, co czuje druga osoba.

Emocje organizują naszą aktywność. Dzięki nim wiemy, czego chcemy: dobrze wykonywać swoje obowiązki w pracy, zjeść dobry posiłek, uwolnić się od wszystkich obciążeń; wiemy również, czego nie chcemy.

Na emocje składają się następujące elementy:

1. Nastroje - utrzymują się dłużej niż emocje.

2. Temperamenty- stan gotowości do wywołania danej emocji lub nastroju, który sprawia, że jesteśmy melancholijni, bojaźliwi albo weseli.

3. Zaburzenia emocjonalne - kliniczna depresja, nieustający niepokój.

Symptomami emocji są zachowania niewerbalne uzewnętrznione za pośrednictwem brwi, czoła, oczu, nosa, warg, brody, szczeliny ust i dolnej szczęk.

1. Opisz sposoby polepszania pamięci - mnemotechniki. Jak się efektywnie uczyć?

Zasada mnemotechniki:

„ Jeżeli chcesz coś zapamiętać, musisz skojarzyć, połączyć nową informację z czymś już znanym, wykorzystując siłę swojej wyobraźni".

• Efekt początku i końca - krótsze sesje uczenia się.

• Niedawny czas zaistnienia - lepiej pamiętamy treści przyswojone niedawno.

• Skojarzenia logiczne - lepiej pamiętamy elementy mające wspólne cechy lub jeśli są związane ze sobą logicznie.

• Skojarzenia zmysłowe - lepiej pamiętamy materiał spostrzegany wieloma zmysłami.

• Zapamiętujemy lepiej elementy wyróżniające się.

• Silne wrażenia - lepiej pamiętamy przedmioty, które są dla nas inne, nowe.

• Kontekst emocjonalny - osoby szczęśliwe i pogodne lepiej i łatwiej przypominają sobie treści.

• Przeuczanie się.

• Okresowe przeglądanie materiału.

• Aktywne powtarzanie z pamięci.

Sposoby polepszania pamięci:

1. Łańcuchowa metoda skojarzeń:

Podstawową mnemotechniką jest Łańcuchowa Metoda Skojarzeń. Metoda ta daje możliwości zapamiętywania długich list przedmiotów wraz z ich cechami. Istotą tej techniki jest kojarzenie w pary kolejnych elementów do zapamiętania, w wyniku, czego powstaje specyficzny łańcuch skojarzeń.

1. Metoda liczbowo – kształtowa:

Główną rolę odgrywają w niej specjalnie skonstruowane, stałe pamięciowe obrazy - klucze, z którymi można połączyć, skojarzyć dowolną zapamiętywaną informację. System obejmuje liczby od 1 do 10.

1. Opisz procesy nauczania - uczenia się i pokaż jego charakterystyczne cechy

Nauczanie - planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości - pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.

Definicja wg Wincentego Okonia

Nauczanie jest procesem składającym się przede wszystkim z czynności związanych z nauczycielem. Nauczanie ma sens tylko wtedy, gdy wywołuje uczenie się i prowadzi do skutecznego przyswajania przez uczących się odpowiedniego zasobu wiedzy oraz opanowywania określonych umiejętności i nawyków.

Cechy nauczania:

• Proces planowy, celowy i systematyczny.

• Główną rolę w nauczaniu pełni nauczyciel, a uczeń jest odbiorcą.

• Nauczanie ma założony cel.

• Nauczanie jest to kierowanie uczeniem się.

Uczenie się - proces, w którego toku powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianom formy wcześniej nabyte.

Cechy uczenia się:

• Proces realizowany w sposób świadomy celowy i systematyczny.

• Czynności wykonywane w ramach uczenia się mają charakter planowy.

• Wielostronna aktywność osoby uczącej się - aktywność emocjonalna, intelektualna, sensoryczna, motoryczna, werbalna.

• Ukierunkowanie uczenia się, czyli dążenie osoby uczącej się do uzyskania zaplanowanego wyniku.

1. Omów rodzaje kontroli i oceny. Jakie funkcje powinna ona spełniać?

Rodzaje oceny:

• Cząstkowa

• Semestralna

• Końcowa

Ze względu na czas dokonywania oceny ocenianie dzielimy na:

• ocenianie bieżące

• ocenianie śródroczne/semestralne

• ocenianie roczne

Funkcje oceny i kontroli: wg D. Sołtys i M.K.Szmigiel

1. Dydaktyczna - ocena powinna być informacją o stopniu opanowania treści nauczania przez ucznia.

2. Sterująco - metodyczna - ocena powinna uzmysławiać nauczycielowi konieczność zmiany lub kontynuacji metod pracy z uczniem (dotychczasowe są mało skuteczne lub są bardzo skuteczne).

3. Psychologiczna - ocena powinna obejmować kontekst zdrowia psychicznego i fizycznego ucznia.

4. Wychowawcza - ocena powinna uwzględniać zaangażowanie, staranność, wkład pracy, warunki środowiskowe itd.

5. Selektywna - ocena powinna odróżniać uczniów dobrze przygotowanych do dalszej nauki od uczniów, którzy tej umiejętności nie posiedli.

6. Społeczna - ocena powinna kształtować stosunki w klasie i określić przygotowanie i predyspozycje ucznia do dalszej nauki i pracy.

Ocena uświadamia ich własne osiągnięcia i ich braki w zdobywaniu wiadomości i umiejętności podczas lekcji.

Ocena może być wyrażona opisowo, stopniem lub ustnie.

Kontrola - to inaczej sprawdzenie.

Rodzaje kontroli:

• Wstępna - występuje na początku roku szkolnego. Jej celem jest zorientowanie się, jaki poziom przygotowania reprezentują uczniowie w zakresie poszczególnych przedmiotów nauczania. Nauczyciel dzięki wstępnej kontroli może uzupełnić braki uczniów.

• Bieżąca - prowadzona jest w toku całej działalności dydaktyczno - wychowawczej w danej szkole. Polega na stałym obserwowaniu uczniów, dzięki czemu możliwe jest skuteczne sterowanie tym procesem i przystosowanie go do możliwości umysłowych uczniów.

• Sporadyczna - dokonywana po zakończeniu pewnego działu tematycznego. Sprawdza się zakres, w jakim został opanowany materiał nauczania.

• Końcowa - występuje po zakończeniu przedmiotu. Kontrola ta występuje również w egzaminach końcowych. Pozwala się przekonać czy uczeń opanował daną problematykę na wymaganym poziomie.

1. Jakie cele może spełniać zachowanie agresywne / niepożądane ucznia w klasie?

• Bardzo dużo zachowań agresywnych ma na celu zwrócenie uwagi na siebie. Dominuje to zachowanie w wieku przedszkolnym. Właśnie wtedy dziecko uzyska uwagę dorosłego.

• Badanie granic - szczególnie chodzi o małe dziecko, co może a czego nie może.

• U dziecka wyśmianego, upokorzonego zachowanie ma na celu walkę o godność osobistą.

• Agresja frustracyjna - ma na celu odreagowanie frustracji (sytuacja niezaspokojonych potrzeb).

• Obrona, ustalenie wyższej pozycji społecznej - dotyczy młodzieży.

• Podniesienie samooceny, pewność siebie.

• Akceptacja grupy - poprzez zachowanie niepożądane/agresywne.

• Uzyskanie władzy.

• Chęć zwrócenia uwagi nauczyciela.

• Chęć zwrócenia na siebie uwagi, gdyż wcześniej zostało to zaniedbane na podłożu rodzinnym jak i szkolnym, czyli relacji dziecko/uczeń.

• Postawa nauczycieli (akceptująca, interesująca, wrogie nastawienie).

• Chęć przynależności do grupy, naśladowanie swoich rówieśników, czyli osiągniecie akceptacji innych osób poprzez nie wyłamywanie się poza grupę.

• Zyskanie władzy w grupie rówieśników.

• Wyrównanie porachunków w sytuacji konfliktu z rówieśnikiem.

• Obrona samego siebie w sytuacji zagrożenia ze strony rówieśników.

1. Przedstaw teorie doboru treści kształcenia

1. Materializm dydaktyczny - zasadniczym celem pracy szkoły powinno być przekazanie uczniom jak największego zasobu wiadomości z możliwie różnych dziedzin nauki.

2. Formalizm dydaktyczny - treści kształcenia są jedynym środkiem służącym rozwijaniu zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów. Celem szkoły jest pogłębianie, rozszerzanie i uszlachetnianie zdolności i zainteresowań. Dlatego głównym kryterium doboru przedmiotów nauczania powinna być wartość kształcąca danego, przedmiotu jego przydatność do kształcenia i rozwijania sił poznawczych uczniów.

3. Utylitaryzm dydaktyczny - istotnym czynnikiem w zakresie korelacji określonych przedmiotów szkolnych jest indywidualna i społeczna aktywność ucznia. Zapewniono uczniom maksymalną swobodę, dostosowano pracę dydaktyczno- wychowawczą do potrzeb uczniów, nauczaniu nadano naturalny charakter. Szkoła stała się miejscem życia społecznego, a program odzwierciedlał zainteresowania dzieci i młodzieży.

4. Teoria problemowo - kompleksowa - Kompleksowe łączenie wiedzy z różnych dziedzin nauki. Ma za zadanie ułatwić uczniom poznawanie rzeczywistości, a treści kształcenia mają dotyczyć współczesnych problemów świata. Należy wprowadzić nowy układ problemowo - kompleksowy, a problemy należy rozwiązywać posługując się wiedzą z różnych dziedzin.

5. Strukturalizm - systematyczny układ treści kształcenia, połączenie treści najważniejszych z najnowszymi osiągnięciami. Zakłada, że najważniejsze jest to, co realne, a nie to co teoretyczne.

6. Egzemplaryzm - Wychodzili z założenia, że bezwzględnie konieczna jest redukcja materiału nauczania przewidzianego w dotychczasowych programach dla różnych typów szkół. Redukcja ta nie powinna jednak prowadzić do zubożenia obrazu świata odzwierciedlanego w świadomości uczniów, gdyż pociągnęłoby to za sobą wiele nie korzystnych skutków pedagogicznych i poza pedagogicznych.

7. Materializm funkcjonalny - poznawanie powinno łączyć się z działaniem, każdy musi posiadać podstawowe informacje. Materializm odpowiada na potrzeby indywidualne ucznia oraz zapotrzebowanie społeczeństwa. Treści dobiera się ze względu na światopoglądowość i idee przewodnie.

8. Teoria programowania dydaktycznego - mówi o tym jak uczyć w sposób optymalny. Zwraca się uwagę na układ treści w sposób liniowy, koncentryczny i spiralny.

Liniowy	Poszczególne partie, kroki porcje materiału tworzą nieprzerwany ciąg ściśle powiązanych i warunkujących się wzajemnie ogniw. Realizowany zazwyczaj tylko raz w ciągu całego okresu nauki szkolnej np. tabliczka mnożenia.
Koncentryczny	Te same treści powtarza się, co jakiś czas rozszerzając stopniowo ich zakres, wzbogacając o nowe składniki.
Spiralny	Uczniowie nie tracąc z pola widzenia problemu wyjściowego, stopniowo wzbogacają zakres dotyczących go informacji oraz pogłębiają ich treść. Nie ma przerw tak jak w nauczaniu koncentrycznym.

1. Podaj przykłady ćwiczeń mających na celu uzyskanie dobrej wydolności oddechowej, prawidłowej fonacji i wyrazistej artykulacji.

   1. Ćwiczenia sprzyjające dobrej wydolności oddechowej:

Ćwiczenia oddechowe zwiększają pojemność płuc, uczą ekonomicznego zużywania powietrza w czasie mówienia. Na wydolność oddechową bardzo dobrze działa pływanie oraz bieganie.

Ćwiczenia oddechowe wolne. Celem ich jest nauka prawidłowego, swobodnego oddychania, z wykonywaniem wdechu i wydechu przez nos, względnie wydechu przez usta.

1. W pozycji stojącej. Wdech nosem z uniesieniem ramion w górę, a następnie wydech ustami i opuszczenie ramion, tak, aby przylegały do tułowia.

2. Dmuchanie kawałków papieru, dmuchanie kwiatów, balonów itd.

1. Ćwiczenia sprzyjającej prawidłowej fonacji.

Zabawa „Echo"- na wstępie prowadząca nawiązuje do wycieczki do lasu lub góry, gdzie dziecko miało możność usłyszenia echa. Po tym wprowadzeniu dziecko woła poszczególne głoski, a jednocześnie powtarza je ciszej, tak jak to robi echo, np. a (głośno) - a (cicho), e (głośno) - e (cicho).

Potem wprowadza się inne samogłoski: oo, uu, ii, yy (I - głośno, II - cicho). Tę zabawę można wykorzystać do łączenia wymowy samogłosek ze spółgłoskami: m, n.

1. Ćwiczenia sprzyjające wyrazistej artykulacji.

Wypowiadamy 10-krotnie najpierw półgłosem, a potem szeptem samogłoski od najszerszej do najwęższej, kontrolując wkład warg w lusterku i porównując ułożenie ze schematem: a, e, o, i, y, u.

1. Wymień i omów najważniejsze kategorie etyki

Kategorie etyki:

1. Dobro moralne - to najogólniej postępowanie, które zmierza do tego, co jest korzystne lub przyjazne dla innych osób albo też osiąganie przez człowieka bądź grupę celu godnego upowszechnienia.

2. Zło moralne - to, co powszechnie jest uznawane za niegodziwe, niekorzystne, złe, krzywdzące.

3. Sumienie - dyspozycje człowieka do krytycznych ocen własnego postępowania rozpatrywanego z pozycji skutków działania. Sumienie jest źródłem odpowiedzialności za indywidualne czyny człowieka.

4. Normy moralne - podstawa wszelkich systemów społecznej kontroli. Norma moralna to zdanie kategoryczne lub hipotetyczne, bezwzględnie lub warunkowo występujące w postaci nakazu lub zakazu.

5. Czyny moralne - to akty dobrej woli, miłości, sympatii, współczucia. Pozbawione są jakiegokolwiek nacisku z zewnątrz lub wynikające z chęci przypodobania się. Są to działania nakierowane na drugiego człowieka i mające na celu jego dobro. Czyny moralne mogą być dobre lub złe, krótkotrwałe lub długotrwałe.

6. Podstępowanie moralne - przestrzeganie norm panujących w danej zbiorowości. Wypełnianie nakazów według obowiązujących reguł z poczuciem pełnej odpowiedzialności, za to, co robi się w życiu.

7. Oceny moralne - sądy przypisujące określonym czynom wartość. W ich przekazie zawarta jest aprobata lub dezaprobata dla działania weryfikowana przez jednostkę lub grupę.

8. Sankcje moralne - określony sposób reagowania grupy na przekroczenie ustalonych norm moralnych i zasad postępowania. Formy sankcji to kara lub nagroda.

1. Omów zasady etyki moralnej T. Kotarbińskiego.

   1. Zasada sprawiedliwości - orzeka, że działanie jest etyczne, jeżeli zachowuje równość, lub proporcjonalność, lub wzajemność, a powoduje dawanie każdemu, co się jemu należy (występuje w postaci złotej reguły):

• Traktowanie ludzi w sposób równy, nagroda i kara w zależności od uczynku,

• Wzajemność to odpowiedź na inny uczynek, podobnie,

• Proporcjonalność: nierówne traktowanie ludzi w zależności od efektu pracy.

  1. Zasada umiaru - orzeka, że działanie jest etyczne, jeżeli zachowuje złoty środek między jednostronnością nadmiaru czegoś i niedostatku czegoś innego, jest działaniem optymalnym i powoduje równowagę - dawanie, ani mało ani dużo a w sam raz (brak jednostronności).

  2. Zasada słuszności - orzeka, że działanie jest etyczne, jeżeli jest racjonalne, zgodne z prawami, powoduje dawanie każdemu, co się jemu wg. Jego aktywności należy.

  3. Zasada praworządności - orzeka, że działanie jest etyczne, jeżeli jest zgodne z wolną wolą człowieka i prawem powszechnym, z którym identyfikuje się każdy, a powoduje dawanie każdemu, co byśmy chcieli, aby się należało, było dawaniem uczciwym i powszechnie aprobowanym (człowiek powinien mieć wolny wybór, ale uwarunkowany wolą innych).

1. Wymień 7 podstawowych środowisk wychowawczych i szczegółowo omów dwa wybrane.

7 podstawowych środowisk wychowawczych:

Naturalne:

1. Rodzina

2. Grupa rówieśnicza

3. Społeczność lokalna

Intencjonalne:

1. Szkoła/ przedszkole

2. Placówki opiekuńcze: zakłady specjalne, wychowawcze, pogotowie opiekuńcze, instytucje opieki zdrowotnej (sanatoria), domy dziecka, internaty, rodziny opiekuńcze/ zastępcze, szkoły środowiskowe

3. Placówki wspomagające rozwój: świetlice i czytelnie, tereny zabaw i gier ruchowych, kolonie, obozy, poradnie, ośrodki pracy twórczej (Domu Kultury, kluby)

4. Placówki wychowania poszkolnego (oświaty dorosłych): instytucje kształcenia systematycznego, kursy, biblioteki, ośrodki upowszechniania wiedzy - muzea, wystawy, ośrodki pracy twórczej i rekreacji, ośrodki kształcenia ustawicznego (doskonalenia zawodowego)

1) Rodzina:

Rodzina stanowi pierwsze i podstawowe środowisko dziecka, w którym rozpoczyna się i przebiega główny nurt kształtowania jego osobowości. Ogromną rolę w tym procesie odgrywają więzi uczuciowe między rodzicami i dziećmi. W środowisku rodzinnym dziecko poznaje wartości moralne, ucząc się odróżniania dobra od zła, przyswajają sobie wartości estetyczne. W rodzinie dzieci przeżywają wspólnie radości i smutki wraz z rodzicami i rodzeństwem. Rola rodziny, jako środowiska wychowawczego nie ogranicza się do wczesnych lat dziecka, trwa aż do osiągnięcia samodzielności, zdobycia wykształcenia i przysposobienia do zawodu, co następuje około 20 roku życia.

Aby rodzina mogła skutecznie realizować swoje zadania musi spełnić pewne warunki. Rodzina musi posiadać podstawowe zasoby materialne, niezbędne dla zaspokojenia potrzeb biologicznych, rozwojowych i wychowawczych dziecka. Rodzice powinni posiadać pracę. Dzięki niej w świadomości dzieci kształtuje się poszanowanie pracy, jako źródła aktywności i ekonomicznych wartości.

2) Grupy rówieśnicze:

Grupy rówieśnicze stanowią naturalną formę życia dzieci i młodzieży, wyrażają ich dążenia do działania i samodzielności, Są to grupy samorzutne. Pełnią one dwojaką funkcję. Z jednej strony młodzież wyraża w nich to, czego się nauczyła uczestnicząc w życiu dorosłych, ale również poprzez udział w grupach młodzież samodzielnie dąży do zrealizowania postawionego sobie celu.

Struktura grupy ma charakter hierarchiczny. W miarę swego rozwoju dziecko zaspokaja coraz więcej potrzeb wśród grupy rówieśniczej. Najpierw są to potrzeby dotyczące znalezienia partnerów do zabawy, potem wspólnego uprawiania zajęć i pragnienia przeżyć, możliwych jedynie w grupie, z czasem dołącza do tego potrzeba bezpieczeństwa, które daje przynależność do grupy. Im więcej i im ważniejsze potrzeby spodziewa się dziecko zaspokoić w danej grupie, tym silniej wpływa na jego kształtowanie psychiki.

Grupa rówieśnicza, w zależności od pozycji danego członka, może pobudzić jego rozwój społeczny, kształtuje uczucia społeczne, zainteresowania i potrzeby. Poprzez uczestnictwo w niej jednostka zdobywa informacje i wiedzę o otoczeniu, i świecie społecznym. Grupa wpaja pogląd na świat i życie społeczne, wyjaśnia istotę zjawisk i procesów społecznych. Kształtuje też pogląd na inne grupy i zbiorowości, wskazuje na zajmowane przez nie miejsce, kształtuje podstawy identyfikacji z grupą. Kształtowana jest też umiejętność nawiązania kontaktów, wzbogaca się stosunki społeczne, w jakie wchodzi jednostka.

1. Co to jest animacja społeczno - kulturalna? I jak może przebiegać?

„Animacja" (łac. animatio - ożywienie) oznacza pobudzenie społeczności lokalnych (lub środowisk) w ich różnorodnych dziedzinach działalności. Animować to wnosić życie, zachęcać, rozpalać, dodawać bodźca do podejmowania nowych inicjatyw, a więc ożywiać grupę, dodawać sił i odwagi do działania, pośredniczyć i zachęcać do uczestnictwa w życiu społecznym, udzielać wsparcia jakiejś osobie czy grupie w jej pracy nad sobą bądź nad rozwiązywaniem jakichś zadań.

Głównym celem animacji jest zmiana postaw jednostek i stosunków interpersonalnych poprzez bezpośrednie oddziaływanie. Oddziaływanie to dokonuje się w toku różnych czynności; wspomaga je pedagogika, odwołując się do metod aktywnych.

Animacja łączy trzy ściśle połączone ze sobą procesy:

1. proces odkrywania - chodzi tu o stworzenie takich warunków, aby grupa i każda jednostka ujawniła swoje problemy, wątpliwości, pragnienia; w animacji proces ten dokonuje się poprzez styczność z dziełami i twórcami

2. proces tworzenia związków - to kontakty ludzi między sobą, jak również z dziełami i twórcami; u podstaw tych związków leży wzajemne zrozumienie i porozumienie oraz konflikt i negacja

3. proces twórczości (kreacji) - wyraża się dzięki sprzężeniu jednostek i grup z ich otoczeniem poprzez ekspresję, inicjatywę, odpowiedzialność i działania twórcze

Procesy te są ze sobą połączone i charakteryzują najbardziej istotne cechy animacji: ich celem jest, wg Mioduszewskiej, przede wszystkim inspirowanie twórczości w miejsce powtarzania i wynalazczości zamiast imitacji.

1. Pedagogika społeczna - przedmiot i zakres zainteresowań.

Pedagogika społeczna - dyscyplina pedagogiczna zajmująca się badaniem warunków środowiskowych, w jakich przebiegają procesy wychowawczo - opiekuńcze człowieka od jego urodzenia do końca życia.

Definicja wg Wincentego Okonia

Zakres zainteresowań pedagogiki społecznej:

• Problematyka środowiskowych problemów społecznych - człowiek jest wychowywany przez środowisko, jednak sam także na nie działa.

• Analizowanie procesów rozwojowych w różnych fazach życia.

• Zróżnicowane sytuacje życiowe i co wyznacza sytuację życiową jednostki.

• Ulepszanie, korygowanie środowisk formalnych.

1. Proces wychowania a proces socjalizacji. Wskaż, porównaj cechy charakterystyczne obu procesów.

Wychowanie - proces prowadzący do emancypacji. Służy on rozwojowi sfery osobowościowej, postaw, przekonań, poglądów, nawyków i umiejętności.

Socjalizacja - proces, w wyniku, którego jednostka zostaje włączona w grupę społeczną, poprzez akceptację panującej w tej grupie norm i oczekiwań oraz przyswojenie zdolności, wartości, przekonań potrzebnych do spełnienia tych oczekiwań.

Wychowanie jest procesem instytucjonalnym, natomiast socjalizacja jest procesem nieinstytucjonalnym.

WYCHOWANIE			SOCJALIZACJA
Typ oddziaływań na osobowość	Proces

Dotyczą zmian w osobowości człowieka

jest to typ oddziaływań na osobowość	proces nieświadomy, nieintencjonalny, nie ma konkretnego planu działania;
dotyczy zmian w osobowości człowieka działanie celowe, intencjonalne, świadome (istnieją pewne zasady, metody i środki wychowawcze)	dotyczy zmian w osobowości człowieka proces spontaniczny przebiega bez udziału woli
działania bardziej selektywne niż w socjalizacji wychowując dążymy do pożądanych społecznie wartości mamy do czynienia z działaniami bardziej konkretnymi dążymy do pożądanych społecznie wartości	opiera się głównie na naśladownictwie przyjmujemy świat taki, jaki jest może odbywać się na kilku poziomach: I. Zdobycie kompetencji i umiejętności niezbędnych do życia wśród innych ludzi, tzw. minimum kulturowe wymagane od wszystkich ludzi Jest to wejście do konkretnej kultury (przyswojenie konkretnego języka, wartości i norm) Dotyczy nabywania konkretnych ról społecznych, które związane są z określonymi pozycjami jednostki, np. role zawodowe.

1. Oceń działania pomocy społecznej we własnym środowisku lokalnym.

W moim środowisku lokalnym działa Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Jarocinie.

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zajmuje się diagnozowaniem i ocenieniem potrzeb jednostki, grup i środowisk wymagających interwencji socjalnej. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej zajmuje się również udzielaniem i organizowaniem świadczeń pomocy społecznej w postaci pieniężnej i niepieniężnej. Współpracuje również z samorządem mieszkańców, w ramach rozeznania się i organizacji zaspokojenia potrzeb podopiecznych.

Wydaje mi się, że Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje prawidłowo swoje zadania, poprzez pomoc przede wszystkim dzieciom z trudnych rodzin i udzielenie im wsparcia pieniężnego w postaci stypendium oraz niepieniężnego w postaci dokarmiania w szkole, dofinansowań do wycieczek, zapewnienie ubioru, książek itd.

1. W jakich obszarach dostrzegasz dysfunkcjonalność środowisk rodzinnych współczesnego społeczeństwa?

Dysfunkcjonalność środowisk rodzinnych współczesnego społeczeństwa dostrzegam w następujących obszarach:

• Obszar patologii w rodzinie (alkoholizm, przemoc)

• Obszar związany z bezrobociem

• Obszar osobnego działania

• Obszar rozbitej rodziny

• Obszar euro sieroty

Ad. 1. Obszar patologii w rodzinie(alkoholizm, przemoc):

Następuje deprywacja podstawowych potrzeb dziecka, co rozszerza nieprzystosowanie społeczne, a także powoduje, że jedno z rodziców ma odebrane prawa rodzicielskie. Rodzice dają wtedy zły przykład, gdzie dziecko może odczuwać, odtworzenie w przyszłości negatywnych zachowań swoich rodzicieli.

Ad. 2. Obszar związany z bezrobociem:

Brak pracy, a zatem stałych dochodów przesuwa się coraz częściej do strefy ubóstwa. Sytuacja biedy, niezależnie od przyczyn jej występowania, implikuje zmiany nie tylko w ekonomicznej, lecz także w psychospołecznej kondycji domowej wspólnoty. Pociąga to za sobą wzrost konfliktów czy osłabienie więzi emocjonalnej. Realizacja funkcji opiekuńczo- zabezpieczającej staje się wręcz niemożliwa.

Ad. 3. Obszar osobnego działania:

Osobne działanie w rodzinie przekłada się na stwierdzenie „każdy w swoją stronę". Rodzina wtedy z pozoru jest razem, ale jednak osobno, gdyż opiekunowie nie działają wspólnie. Więzi rodzinne nie są stabilne a dziecko czuje się rozdarte pomiędzy jednym a drugim rodzicem.

Ad. 4. Obszar rozbitej rodziny:

Pojawia się zmiana w strukturze rodziny, która prowadzi do powstania potencjalnego zagrożenia dla prawidłowego rozwoju dziecka. Dziecko nie odczuje więzi jakie powinny wiązać go z rodzicami, gdyż często jednego z nich nie ma. W związku z tym, dziecko nie ma odpowiedniego wzorca pełnej rodziny.

Ad. 5. Obszar eurosieroty:

Rodzice pozostawiając dziecko na 2-3 miesiące nie zdaja sobie sprawy, że narażają swoją pociechę na poważne problemy związane na przykład ze służbą zdrowia, gdzie potrzebny jest opiekun prawny- właśnie rodzic. Takie wyjazdy zaburzają więź rodzica z dzieckiem, które przez to czuję się opuszczone. Nieobecność rodziców często wpływa na zachowania dzieci, zwiększa się wtedy między innymi liczba wagarów. Pod nieobecność rodzicieli często opieka, którą można nazwać „opieką od czasu do czasu" sprawuje starsze rodzeństwo, dziadkowie czy nawet sąsiedzi.

1. Czego uczy grupa? Oceń wpływ grup rówieśniczych (formalnych i nieformalnych) w procesie rozwoju jednostki?

Wpływ grup rówieśniczych na proces rozwoju jednostki

Nieformalnych	Formalnych
Uzupełniają kulturę reprezentowaną przez dorosłych lub przeciwstawiają się jej.	Podniesienie poczucia własnej wartości i przydatności.
Zaspokojenie potrzeb, które nie zaspokaja inne środowisko wychowawcze.	Kształtowanie się osobowości i rozwój społeczny.
Podporządkowanie się panującym w grupie zasadom i regułom.	Przestrzeganie ogólnie przyjętego systemu norm i wartości przez grupę.
Rozwój osoby w pełnieniu ról społecznych w grupie.	Szacunku dla osób pełniących różne role i zajmujące różne pozycje.
Poszerzenie doświadczeń na podłożu zaspokajania potrzeb i zainteresowań jednostki.	Współdziałanie w grupie.
	Odpowiedzialność za złamanie systemu norm i wartości ogólnie przyjętego.
	Zdobycie doświadczeń.

Grupa uczy:

• Podporządkowania się do reguł i zasad panujących w grupie,

• Wykonywania powierzonych im obowiązków.

• Wzajemnej pomocy

• Współpracy

• Kształtowania ideałów jednostki

• Akceptacji i uznania

• Nawiązywania kontaktów społecznych na różnych płaszczyznach np. praca

• Rozwija zainteresowania

• Społecznie pożądanego zachowania się np. gotowość współpracy, życzliwa postawa wobec innych.

• Wyrażania własnej oceny.

1. Wymień i scharakteryzuj sposoby motywowania uczniów do nauki.

Motywacja - to proces wewnętrzny warunkujący dążenie ku określonym celom, to także system podstawowych potrzeb i wartości, które wyznaczają kierunek dążeń człowieka. Wyróżniamy dwa rodzaje motywacji: wewnętrzną i zewnętrzną.

Motywacja wewnętrzna - chęć do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść, czyli osobistą satysfakcję lub przyjemność. Cechą tej motywacji jest ciekawość, związana z potrzebą samo determinacji i skuteczności działania.

Motywacja zewnętrzna - chęć do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą, związane z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie zależy od nas.

Metody motywowania:

• Chwalenie i nagradzanie uczniów za sprostanie kryteriom wykonania lub miarom postępu,

• Chwalenie i nagradzanie tak, by uczniowie docenili wyniki uczenia się,

• Kierowanie uwagi uczniów na praktyczna wartość nauczonych wiadomości i umiejętności,

• Wprowadzanie elementów zdrowej rywalizacji.

• Wychodzenie naprzeciwko uczniowskiej potrzebie autonomii; zachęcanie uczniów do samodzielności w roli ucznia i do dokonywania wyborów,

• Wychodzenie naprzeciwko uczniowskiej potrzebie kompetencji: wybieranie czynności, które wymagają od uczniów aktywnego zachowania i natychmiastowe dostarczanie informacji zwrotnej; wzbogacanie nauczania elementami gier; stawianie zadań wymagających zróżnicowanych umiejętności, zadań integralnych i istotnych,

• Wychodzenie naprzeciwko uczniowskiej potrzebie włączenia; niech często mają okazję współpracować z kolegami, najlepiej w ramach czystych form uczenia się we współpracy,

• Dostosowanie czynności dydaktycznych do zainteresowań uczniów i wzbogacanie ich elementami symulacji i fantastyki,

• Łączenie w czynnościach dydaktycznych elementów praktycznych z inspirującymi poznawczo.

1. Czy kupienie dziecku telefonu komórkowego za dobre oceny osłabi czy wzmocni jego motywację wewnętrzną do nauki? Swoją odpowiedź uzasadnij.

Moim zdaniem kupienie dziecku telefonu komórkowego za dobre oceny osłabi jego motywację wewnętrzną do nauki.

Z definicji możemy wywnioskować, że motywacja wewnętrzna jest działaniem, którego celem nie jest osiąganie zewnętrznych nagród. Wykonujemy daną działalność dla własnej ciekawości. Czynności wynikające z motywacji wewnętrznej wprowadzają człowieka w specyficzny stan, w którym traci poczucie czasu, koncentrację na danej czynności i celu.

Badania dotyczące wpływu nagród zewnętrznych na motywację wewnętrzną przeprowadzone na małpach w 1950 roku, pokazują, że jeśli do podejmowanych czynności z zaciekawienia wprowadzimy nagrodę to na przykładzie małp traci się stopniowo zainteresowanie tą aktywnością.

1. Kto realizuje pomoc społeczną i na jakie świadczenia mogą liczyć potrzebujący?

Pomoc społeczną realizuje:

• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

• Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

• Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

• Regionalne Ośrodki Pomocy Społecznej

Świadczenia, na jakie mogą liczyć potrzebujący

Pieniężne	Niepieniężne
Zasiłek stały	Praca socjalna
Zasiłek okresowy	Bilet kredytowany
Zasiłek celowy i zasiłek specjalny celowy	Składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne
Zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie	Pomoc rzeczowa
Pomoc dla rodzin zastępczych	Sprawienie pogrzebu
Pomoc na usamodzielnienie się oraz na kontynuowanie nauki	Poradnictwo specjalistyczne
Świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców	Interwencja kryzysowa
Wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd;	Schronienie
	Posiłek
	Niezbędne ubranie
	Usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,
	Mieszkanie chronione,
	Opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo- wychowawczej,
	Szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjno- opiekuńcze.

1. Scharakteryzuj wybraną patologię społeczną i wykaż jej skutki dla jednostki, jej najbliższej rodziny i całego społeczeństwa.

Patologia - Uzależnienie od elektronicznych środków przekazu:

Komputer ułatwia wykonanie wielu zadań, skraca czas ich realizacji, podnosi komfort życia, ale jednocześnie może wyalienować człowieka z otoczenia, zaburzyć potrzeby fizyczne i psychiczne, ograniczyć ambicje i dążenia. Może stać się również przyczyną ubóstwa, spowodować depresję lub nawet doprowadzić do śmierci.

Do grupy uzależnień od elektronicznych środków przekazu zaliczamy:

• Telewizję - nadmierne oglądanie filmów

• Gry wideo

• Komputer - gry, przetwarzanie plików, opracowywanie programów

• Internet - poszukiwanie informacji, gry interaktywne, nawiązywanie kontaktów, zakupy, poczta, fora dyskusyjne.

• Przenośne odtwarzacze - CD, MP3

• Automaty do gier

• Telefony komórkowe

W Polsce mówi się już o pierwszych wyrokach sądowych, w których podstawą orzeczenia było uzależnienie od Internetu. Przykład 33- letniej kobiety z Krakowa, której sąd odebrał prawa rodzicielskie, ponieważ kobieta cały dzień przesiadywała przy komputerze, odchodziła od niego tylko na czas snu, albo nie spała wcale.

Zachowania, które sprawiają, że uzależniamy się od komputera:

• Nie kontrolujemy czasu spędzanego przy komputerze,

• Kłamiemy na temat czasu spędzanego przy komputerze,

• Posługujemy się fałszywymi personaliami, zatracamy potrzeby moralne,

• Przeceniamy ważność komputera w swoim życiu,

• Odczuwamy przygnębienie w momencie wyłączenia komputera,

• Komputer jest głównym źródłem dostarczania rozrywki,

• Używamy komputera, aby uciec od smutku i przygnębienia,

• Mamy kłopoty finansowe z powodu ciągłego korzystania z komputera.

Skutki dla jednostki:

• Utrata dotychczasowych zainteresowań. Najważniejsze dla jednostki jest znaleźć czas na skorzystanie z komputera.

• Zaniedbywanie nauki lub pracy.

• Spadek kompetencji, ponieważ jednostka nie rozwija się tylko spędza czas surfując po

Internecie.

Kłopoty finansowe.

• Brak troski o własne zdrowie i higienę.

• Wyalienowanie.

• Depresja.

• Zaburzenia snu.

• Pogorszenie wzroku.

• Migrena.

• Przemęczenie.

• Bóle pleców i karku.

• Zaburzenia koncentracji i myślenia.

Skutki dla najbliższej rodziny:

• Wypadanie z ról społecznych, poprzez spędzanie większej czasu na komputerze, niż

przebywanie z ludźmi. Określanie członków rodziny mianem cyberwdowa lub cybersierota.

• Zaniedbywanie lub rezygnacja z obowiązków, ponieważ jednostka nie ma na to czasu.

• Kłopoty finansowe

• Rozpad relacji rodzinnej. Brak wspólnych zainteresowań, wspólnego spędzania czasu.

Skutki dla całego społeczeństwa:

• Spadek aktywności zawodowej.

• Kłopoty finansowe.

• Utrata zdolności kierowania swoim życiem.

• Zaniedbywanie innych.

• Zanik życia kulturowego i społecznego jednostki.

1. Socjalizacja pierwotna a socjalizacja wtórna. Charakterystyka procesów, podobieństwa i różnice.

Socjalizacja pierwotna: (znaczący inni) dokonuje się na gruncie rodziny; po pewnym czasie identyfikujemy się z dominującą osobą w rodzinie; warunkuje to zachowanie w dorosłym życiu.

• Zachodzi w grupach naturalnych.

• Ma miejsce w dzieciństwie.

• Jest to przyswajanie przez jednostkę podstawowych umiejętności, które są nam potrzebna w życiu społecznym.

• Podczas socjalizacji pierwotnej formuje się osobowość człowieka - jednostka nabywa poczucie odrębności.

• Kształtuje się również poczucie tożsamości zbiorowej ( dziecko należy do rodziny): zachodzi w rodzinie i grupach rówieśniczych.

Socjalizacja wtórna: (uogólnieni inni) bierzemy przykład z innych ludzi; kształtuje to nasze zachowanie, osobowość do końca naszych dni. System wartości, który wynieśliśmy z domu ciągle w nas jest, ale go zmieniamy.

• Dotyczy człowieka dorosłego.

• To proces nabywania nowych umiejętności.

• Kształtowanie się nowych cech osobowości

• Nabywanie umiejętności związanych z rolą zawodową i dojrzałym życiem rodzinnym.

• Może ona polegać na zmianie wartości, norm i przekonań.

• Zachodzi w szkolnictwie ponadpodstawowym i podczas pracy zawodowej.

1. Społeczna lokacja jednostki a struktura oddziaływań wychowawczych i socjalizacyjnych.

Na jednostkę oddziałują instytucje formalne, nieformalne, pierwotne, wtórne w zależności od aktywności społecznej jednostki. Na przykład na małe dziecko oddziałuje środowisko, w którym codziennie przebywa, czyli rodzice, rodzina, sąsiedzi oraz przedszkole, do którego uczęszcza.

Wraz ze wzrostem aktywności społecznej na jednostkę oddziałuje więcej środowisk. Na przykład na osobę dorosłą oddziałuje rodzina, sąsiedzi i społeczność lokalna, praca itd.

Na ucznia oddziałuje środowisko szkolne, rówieśnicze, rodzina, sąsiedzi. Jednak każde z tych oddziaływań kształtuje coś w danej jednostce.

Instytucją, która oddziałuje na jednostkę wychowawczo jest przedszkole. Najważniejszą instytucją wychowawczą jest rodzina. Instytucje te mają za zadanie wyposażenie jednostki w wiadomości i umiejętności, które przygotują je do dorosłego życia.

Natomiast instytucją, która oddziałuje na jednostkę socjalizacyjnie jest również przedszkole, szkoła, praca, środowisko rówieśnicze. Instytucje te mają za zadanie kształtowanie wartości, postaw młodego człowieka społecznie akceptowanych.

1. Na czym polega modelowanie? I w jakich sytuacjach społecznych występuje.

Modelowanie polega na kształtowaniu zachowań wychowanków według ustalonego wzoru lub wzorca uznanego przez wychowawcę za cenny.

W modelowaniu ważne jest wskazanie wzoru uczniom, określenie jego wartości i cech osobowościowych.

Modelowanie występuje, gdy uczeń przebywa w grupie. Modelem jest dla niego w tym wypadku najczęściej lider grupy. Modelowanie występuje również na zajęciach, gdy nauczyciel daje uczniowi do zrozumienia, że powinien rozwijać w sobie określone cechy osobowości lub określa wartości, które są ważne w życiu, a jakimi kierował się np. bohater z opowiadania.

Modelowanie występuje wówczas, gdy dziecko identyfikuje się z daną osobą, grupą społeczną czy zawodową. Modelowanie występuje bardzo często w zabawie, ponieważ dziecko wciela się w rolę kogoś innego i wykazuje cechy osobowości, jakie posiada dany bohater, w którego się wcielił.

1. Zasady skutecznego karania i nagradzania.

Zasady skutecznego karania:

• Najsilniejszą karę stosujemy na początku, ponieważ kara ma za zadanie zniechęcić dziecko do wykonania niepożądanej czynności lub zaistnienia niepożądanego zachowania jeszcze w przyszłości. - Nie należy stopniować kary.

• Kara powinna mieć charakter stały,

• Kara powinna wzbudzić w wychowanku poczucie strachu, lęku itd.

• Karę powinna wymierzać osoba, którą wychowanek lubi, akceptuje, ponieważ oprócz kary ryzykuje utratę sympatii.

• Nie należy poniżać godności karanego.

• Należy wychowankowi wytłumaczyć, za co jest karany.

• Nie wolno karać bez wysłuchania wyjaśnień i ewentualnych usprawiedliwień winowajcy, przy czym skrucha winna wpłynąć na złagodzenie kary,

Zasady skutecznego nagradzania:

• Wzmocnienie powinno następować zaraz po zaistnieniu pożądanego zachowania lub czynu.

• Należy przewidywać małe nagrody, ponieważ pełni ona funkcję motywacyjną.

• Nagrody powinny być dostępne dla wszystkich. Należy zapoznać wychowanków z zasadami nagradzania, aby każdy miał szansę na zdobycie nagrody.

• Nagrody powinny być stosowane raz na jakiś czas.

• Nagrody mogą mieć formę materialną i niematerialną.

• Chwalenie za „likwidowanie szkód"

1. Podstawowe środowiska socjalizacyjne człowieka. Które z nich można uznać za najbardziej znaczące i dlaczego?

Proces socjalizacji przebiega poprzez uczestnictwo w różnych grupach społecznych:

• Socjalizacja rodzinna,

• Szkolna (placówki oświatowo - wychowawcze),

• Akademicka,

• Zawodowa,

• Grupy organizacji czasu wolnego,

• Grupy charytatywne,

• Środowisko lokalne.

Za najbardziej znaczące można uznać rodzinę i szkołę, gdyż to właśnie w tych środowiskach wychowawczych dziecko nabywa podstawowe kompetencje, kształtuje się jego osobowość, nabywa doświadczeń, uczy się współpracy, życia w grupie, staje się istotą społeczną, pod wpływem kultury, w której uczestniczy.

1. Współpraca szkoły z rodzicami.

Podstawą efektywnego procesu dydaktyczno - wychowawczego jest współpraca szkoły z rodzicami.

Szkoła organizuje spotkania nauczycieli z rodzicami średnio dwa razy w semestrze oraz wybiera rodziców do klasowej rady rodziców. W szkole funkcjonuje również Rada Rodziców. Nauczyciele najczęściej klas początkowych włączają rodziców do pracy dydaktycznej i wychowawczej w szkole poprzez włączenie rodziców w pomoc w pracach wykonywanych na zajęciach, organizowanie otwartych lekcji dla rodziców, przedstawień, festynów itd. Nauczyciel włącza rodziców do planu dydaktyczno - wychowawczego realizowanego w danym roku szkolnym. Musi o tym poinformować rodziców, jaka jest ich rola i zadania im przypisane w ramach planu. Nauczyciel zajmuje się również organizowaniem indywidualnych kontaktów z rodzicami dziecka, jeśli spostrzega jakiś problem lub chce pogratulować umiejętności i zdolności dziecka. Nauczyciel powinien również podjąć próby pedagogizacji rodziców.

Przedstawicielem szkoły w relacjach z rodzicami jest nauczyciel.

Wspólnym celem i zadaniem rodziny i szkoły jest troska o prawidłowy rozwój dziecka. O przebiegu i rezultatach procesu wychowawczego decyduje współpraca domu i szkoły. Współdziałanie nauczycieli i rodziców warunkuje harmonijny rozwój uczniów. Wpływa na postępy w nauce i w zachowaniu. Daje również szansę ciągłego doskonalenia nauczycieli i rodziców, jako wychowawców odpowiedzialnych za wielostronny rozwój dziecka. Szkoła i rodzina stanowią dwa podstawowe środowiska wychowawcze liczące się w życiu dzieci.

1. Rola osób znaczących w wychowaniu (wzór osobowy, autorytet wychowawczy, kompetencje nauczyciela).

W wychowaniu bardzo ważną rolę pełni wzór osobowy, który jest opisem lub wyobrażeniem jakiejś osoby, której cechy bądź sposób postępowania uważa się za godny naśladowania. Może być to postać rzeczywista lub fikcyjna. Najczęściej w wieku przedszkolnym wzorem staje się bohater z bajki lub rodzic. W wieku wczesnoszkolnym wzorem staje się dla dzieci nauczyciel, bohater z bajki, rodzic lub inna znacząca osoba, z którą dziecko przebywa w bezpośrednim kontakcie.

W wychowaniu jest również bardzo ważny autorytet wychowawczy. Jest to osoba, która cieszy się uznaniem ogółu. W wychowaniem przedszkolnym i wczesnoszkolnym jest to najczęściej nauczyciel. Cechuje się on otwartością, ma bardzo dobry kontakt z dziećmi/ uczniami, jego postępowanie jest wzorem naśladowania dla dzieci/uczniów.

Aby dzieci/ uczniowie były bardzo zaangażowane w proces wychowawczy przebiegający w szkole, nauczyciel musi posiadać pewne kompetencje, które warunkują prawidłowe funkcjonowanie ucznia w szkole i prawidłowy przebieg procesu wychowawczego.

Kompetencje nauczyciela - to zintegrowane struktury wiedzy, umiejętności oraz postaw, które pozwalają pobudzić siebie i innych do urzeczywistniania właściwej hierarchii wartości.

• Kompetencje interpretacyjne to zdolności rozumiejącego odnoszenia się do świata. Dzięki tym kompetencjom widzimy, jako rzeczywistość wymagającą stałej interpretacji, bezustannego wydobywania na jaw jej sensu.

• Kompetencje moralne są zdolnością prowadzenia refleksji moralnej. Ich udział w naszym życiu wyraża się w pytaniach o dobre intencje w naszym postępowaniu.

• Kompetencje komunikacyjne to zdolność podejmowania dialogu z innymi ludźmi i z sobą samym.

• Kompetencje techniczne są to umiejętności, od których zależy instrumentalnie rozumiana efektywność działania i które mają przedmiotowo określony zakres zastosowań.

• Kompetencje postulacyjne (normatywne) - to umiejętność opowiadania się za takimi czy innymi, ale zawsze instrumentalnie pojętymi, celami, umiejętność identyfikowania się z nimi.

1. Dokonaj charakterystyki podstawowej aparatury pojęciowej współczesnej pedagogiki (wychowanie, nauczanie, kształcenie, edukacja, kultura).

Wychowanie - świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym pomiędzy wychowankiem a wychowawcą. Celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka.

Nauczanie - planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych i trwałych zmian pod wpływem uczenia się, czyli opanowywania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej . Nauczanie jest działalnością intencjonalną.

Kształcenie - ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem ociągnięcie możliwie wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań, postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji zawodowych.

Edukacja - ogół procesów i oddziaływań, których celem jest zmienianie ludzi, przede wszystkim dzieci i młodzież, stosownie do panujących w danym społeczeństwie ideałów i celów wychowawczych.

Kultura - ogół stworzonych przez ludzi wartości naukowych, społecznych, artystycznych i technicznych oraz procesy tworzenia tych wartości. Kultura może być materialna i niematerialna.

1. Przedstaw rolę współczesnych mediów we wprowadzaniu wartości kultury w proces edukacji.

Dla współczesnej edukacji media stanowią źródło informacji, bazę, którą wykorzystują w procesie nauczania-uczenia się zarówno uczniowie jak i nauczyciele. Współczesne media stają się dla uczniów nie tylko źródłem informacji poznawczych, ale samodzielnie organizują proces nauczania-uczenia się.

Podstawowe media to: prasa, reklama, telewizja, Internet.

Internet oraz inne media są bardzo przydatnym narzędziem edukacyjnym są nowoczesne, łatwo i ogólnie dostępne, pomagają zaoszczędzić czas i ułatwiają pracę, umożliwiają nam dostęp do ogromu rozmaitych informacji oraz nie tylko uczą, ale także rozwijają zainteresowania, poszerzają horyzonty i budują wyobraźnię. Internet jest nieocenioną pomocą szkolną, a jego możliwości multimedialne ułatwiają naukę i umożliwiają skoncentrowanie się na danej dziedzinie, oszczędzając - w wielu przypadkach czas swoim użytkownikom. Sieć to również niewyczerpane źródło najświeższych informacji szczególnie przydatnych przy omawianiu zagadnień dotyczących aktualnych wydarzeń na świecie. Internet jest także jedyną szansą dla osób, które z jakichś powodów nie mogą uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych na przykład ze względu na zły stan zdrowia.

Następnym ważnym medium w edukacji jest telewizja. Daje ona szansę poznawania świata, przyswajania wiedzy o nim. Telewizja stwarza nie tylko pewne szanse wychowawcze, ale także edukacyjne i poznawcze. Dzięki telewizji i programom, zwłaszcza edukacyjnym i informacyjnym, jakie ona oferuje, dzieci i młodzież poszerzają i uzupełniają swoją wiedzę ogólną o świecie, polityce, nauce i technice. Mogą także obejrzeć ekranizacje lektur szkolnych i porównać je z książką. Daje ona możliwość eksponowania wykładów i innych zajęć dydaktycznych w wykonaniu najlepszych specjalistów. Dzięki niej uczeń może poznawać wybitnych uczonych oraz śledzić zjawiska niedostępne jego bezpośredniej obserwacji.

Kolejnym medium, które pomagają dzieciom i młodzieży w edukacji to prasa. Jest to medium, które przede wszystkim odgrywa ogromną rolę w nabywaniu umiejętności szybkiego czytania, rozumienia tekstu czytanego, poszerzania i urozmaicania swojego języka oraz gromadzenia wiedzy na temat gramatyki i ortografii. Prasa, a w szczególności dzienniki, informuje na bieżąco o tym, co dzieje się w kraju i za granicą, dzięki czemu dzieci i młodzież lepiej niż za pomocą telewizji mogą utrwalić i zapamiętać przeczytane wiadomości i informacje. W czasopismach dla dzieci można znaleźć krzyżówki, łamigłówki i rebusy dla nich przeznaczone, które zmuszają do samodzielnego myślenia w ciekawy dla nich sposób. Są tam również obrazki do kolorowania, dzięki którym dziecko rozwija swoją wyobraźnię i uczy się rozróżniać kolory. Młodzież zaś w czasopismach dla nich przeznaczonych może znaleźć wiele porad i wskazówek dotyczących pisania prac, egzaminów i testów na studia i nie tylko. W ten sposób wzbogaca i uzupełnia wiedzę, którą już posiada. Oprócz tego w czasopismach i prasie często znajdują się informacje na temat różnych ciekawych krajów, chorób i sposobach ich leczenia oraz o tym, co dzieje się w świecie kultury i sztuki.

We współczesnym świecie wielką rolę odgrywa reklama. Znaleźć ją można w prasie, radiu, telewizji, na ulicach, samochodach i ubraniach. Znaczenie reklamy jest ogromne także z wychowawczego i pedagogicznego punktu widzenia. Reklama stanowi ważny instrument kreowania potrzeb, sposobów ich zaspakajania, stylów życia, wzorów osobowych. Adresowana jest zarówno do dorosłych jak i do dzieci. Dzieci w wieku przedszkolnym nie rozumieją jeszcze istoty reklamy. Wierzą, że reklamy mówią prawdę, są więc podatne na ich perswazję.

Media w znacznym stopniu kształtują postawy i poglądy młodej ludzi, ich doświadczenia i świadomość, wpływają na ich orientację życiową, wybór wartości. Dziecko ma możliwość poznawania nowych faktów, zjawisk dotyczących różnych dziedzin życia społecznego, nauki, kultury, techniki. Właśnie takie możliwości w edukacji dzieci i młodzieży dają media.

1. Przedstaw rolę nauczyciela w zmieniającym się społeczeństwie, jego kompetencje i standardy zawodowe.

Istotą współczesnej pracy pedagogicznej nauczyciela z dziećmi jest organizowanie szeroko rozumianego doświadczenia. Doświadczenie to może być praktyczne, skierowane ku przedmiotom, obiektom, może być także społeczne, skierowane ku innym.

Powinnością edukacyjną nauczyciela jest organizowanie sytuacji inspirującej aktywność własną lub twórczą dziecka, prowadzącą do efektywnych zmian w umiejętnościach i wiadomościach, doprowadzających do zewnętrznego rozwoju. Nadrzędną wartością nauczyciela jest wspieranie rozwoju dziecka. Nauczyciel w trakcie pracy z dziećmi powinien odwoływać się do wewnętrznej motywacji dziecka, zachęcić do poznawania, działania, umożliwiającego przeżywanie i doświadczenia czegoś, co go interesuje.

Kompetencje nauczyciela:

• Interpersonalne

Nadawanie sensu wszystkiemu, co się dzieje w szkole lub przedszkolu. Pomaganie zrozumienia dzieciom sensu przebywania w przedszkolu lub szkole.

• Moralne

Podejmowanie rozważań o prawomocności i słuszności swojego działania.

• Komunikacyjne

Podejmowanie dialogu z uczniem, dyrektorem itd.

• Normatywne

Kompetencje diagnostyczne - umiejętność postawienia diagnozy.

Kompetencje metodyczne - świadomy wybór celów działania.

Kompetencje realizacyjne - umiejętność doboru środków i warunków sprzyjających osiąganiu celu.

• Stwarzania sytuacji dydaktycznych aktywizujących uczniów,

• Otwartego komunikowania się z uczniami, rodzicami i innymi nauczycielami

• Poznawania i kształtowania własnej osobowości,

• Monitorowania i diagnozowania osiągnięć uczniów.

• Wdrażania ucznia do samokontroli,

• Dobrego planowania własnej pracy,

• Pracy z grupą i pracy indywidualnej podczas zajęć z klasą,

• Określania i stosowania różnych wymagań,

• Stosowania oceniania wspierającego rozwój ucznia,

Standardy zawodowe nauczyciela:

• Przestrzeganie przepisów dotyczących wypełniania dokumentacji.

• Aktywność zawodowa nauczyciela.

• Dostosowanie sposobu przekazywania odpowiedniej wiedzy, kształtowania umiejętności i postaw uczniów do naturalnej w tym wieku aktywności dzieci;

• Umożliwienie uczniom poznawania świata w jego jedności i złożoności;

• Wspomaganie ich samodzielności uczenia się;

• Inspirowanie ich do wyrażania własnych myśli i przeżyć;

• Rozbudzanie ich ciekawości poznawczej oraz motywacji do dalszej edukacji.

1. Jak oceniasz rolę praktyki pedagogicznej w całościowej praktyce życia człowieka?

Praktyka pedagogiczna jest bardzo ważna w całościowej praktyce życia człowieka, ponieważ przygotowuje do zawodu, który będziemy wykonywali w przyszłości. Poprzez praktykę pedagogiczną możemy uzyskać od doświadczonych pedagogów szereg rad, wskazówek, które okażą się nam pomocne w pracy z dziećmi, rodzicami, współdziałaniem z innymi nauczycielami oraz z dyrektorem placówki.

Podczas praktyki pedagogicznej realizowanej w ramach studiów możemy zdobytą wiedzę przełożyć na praktyczne działanie. Możemy w ten sposób spostrzec, jak jesteśmy bardzo odpowiedzialni za dziecko w przedszkolu i w pierwszych latach edukacji szkolnej za jego rozwój, zaangażowanie w edukację i chęć uczęszczania do przedszkola / szkoły.

Praktyka pedagogiczna rozumiana, jako etap edukacji człowieka przygotowuje go do współdziałania w grupie, wykonywania rzetelnego powierzonej nam pracy. Podczas procesu edukacyjnego zostajemy wyposażeni w umiejętności i wiadomości, które są nam potrzebne w przyszłości, w wykonywaniu pracy, współżycia z ludźmi i ogólnym społecznym funkcjonowaniu.

Panuje pogląd, że im człowiek bardziej wykształcony tym ma lepiej w życiu. Wydaje mi się, że jest to słuszne stwierdzenie, ponieważ człowiek posiadający im wyższe wykształcenie ma inne priorytety w życiu, inny ma system wartości niż człowiek, który posiada podstawowe wykształcenie.

1. Procedura badawcza i jej etapy.

Procedura badawcza - inaczej nazywana instrukcją badawczą.

Procedura badawcza zawiera 4 części - etapy podstępowania badawczego:

1. Etap wstępny - zapoczątkowujący proces badawczy.

2. Opracowywanie koncepcji badań własnych - autorskich.

3. Realizacja badań i opracowywanie wyników zebranego materiału badawczego.

4. Etap końcowy - zamykający postępowanie badawcze.

1. Cele, problemy i hipotezy badawcze oraz zasady ich doboru.

Cele badawcze:

1. Cel poznawczy - badacz chce ustalić w odniesieniu do rzeczywistości, dlaczego tak jest i bada również „jak jest".

2. Cel teoretyczny - jest on nadrzędny w stosunku do celu poznawczego. Zadaniem tego celu jest zbadanie i określenie tego, jak powinno być, aby było lepiej niż jest.

3. Cel praktyczny - w układzie środowiskowym zakłada zrealizowanie poprzednich celów. Zakłada również sprawdzenie, wdrążenie modelu teoretycznego do praktyczności. Praktyka jest jednym weryfikatorem poprawności i skuteczności teoretycznych modeli.

Zasada doboru:

Kierujemy się tym, co ma być efektem, do czego chcemy dojść w swojej pracy badawczej. Wybieramy, co najmniej 2 cele badawcze. Ustalamy jest na gruncie badań pełnych, całościowych. W pracach licencjackich używa się tylko 1 celu.

Problemy badawcze:

1. Problemy teoretyczne i praktyczne,

2. Problemy ogólne i szczegółowe,

3. Problemy podstawowe i cząstkowe

Zasady doboru:

1. Muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawarty w temacie badań. Problemy określają nasze wątpliwości, określają teren badawczych poszukiwań.

2. Muszą wyznaczać zakres badanych zjawisk.

3. Jego rozstrzygalność empiryczna oraz wartość praktyczna. Niestety, ale w fazie koncepcji nie możemy rozstrzygnąć czy program posiada te walory.

Hipotezy badawcze:

• Hipotezy proste - wyprowadzenie z uogólnienia prostych obserwacji.

• Hipotezy złożone - zakładają istnienie powiązań między zdarzeniami lub nawet skomplikowanych łańcuchów przyczyn i skutków.

Zasady doboru:

• Tłumaczą w sposób dostateczny znane fakty.

• Muszą być możliwe do zweryfikowania przez konsekwencje, które z niej wynikają.

• Muszą dotyczyć istotnych dla danej nauki zdarzeń i ma moc teorio twórczą.

• Muszą być zdaniem wysoce prawdopodobnym, którego słuszność wstępna polega na tym, że jest zdaniem niesprzecznym z udowodnionymi już twierdzeniami danej dyscypliny naukowej.

1. Metody i techniki badawcze w pedagogice.

Metody badawcze wg Tadeusza Pilcha:

1. Metoda sondażu diagnostycznego - sposób gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych i funkcjonalnych oraz o zjawiskach społecznych, opiniach i poglądach.

2. Metoda monograficzna - przedmiotem badań są instytucje wychowawcze lub jednorodne zjawiska społeczne, prowadzące do rozpoznania struktury instytucji, zasad i efektywności działań wychowawczych.

3. Metoda eksperymentu pedagogicznego - metoda naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości wychowawczej.

4. Metoda indywidualnych przypadków - analiza jednostkowych losów ludzkich, uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk.

U profesora Łobockiego metody badawcze odpowiadają technikom badawczym Pilcha.

Techniki badawcze w pedagogice wg Tadeusza Pilcha:

• Analiza dokumentów

• Obserwacja

• Wywiad indywidualny

• Ankieta

Metoda badawcza	Narzędzie badawcze	Technika badawcza
Metoda monograficzna	Plan analizy dokumentów	Analiza dokumentów
Metoda eksperymentu pedagogicznego	Plan obserwacji	Obserwacja
Analiza indywidualnych przypadków	Dyspozycja wywiadu	Wywiad indywidualny
Metoda sondażu diagnostycznego	Kwestionariusz ankiety	Ankieta

1. Narzędzia badawcze i zasady ich opracowywania.

Narzędzia badawcze pełnią rolę instrumentalną, występują do pary z technikami.

Narzędzie badawcze		Technika badawcza
Plan analizy dokumentów	Analiza dokumentów
Plan obserwacji	Obserwacja
Dyspozycja wywiadu	Wywiad indywidualny
Kwestionariusz ankiety	Ankieta

Narzędzia pełne - opracowują badacze niedoświadczeni.

Narzędzia skrócone - opracowują badacze doświadczeni.

Zasady opracowywania narzędzi badawczych:

Plan analizy dokumentów:

Część organizacyjna:

1. Jakie dokumenty badacz będzie analizował. Sporządzenie ich wykazu.

2. Gdzie analiza dokumentów będzie gromadzona.

3. Czas, kiedy owe dokumenty w odniesieniu do czasu i miejsca, gdzie będą prowadzone.

4. Środki techniczne służące rejestrowaniu ważnych wydarzeń w opracowywaniu dokumentów.

Część właściwa:

Badacz wykazuje, czego w tych punktach będzie szukać w źródłach. Jest ich kilkanaście. Potrzebne są problemy badawcze do planu, aby zauważyć, czego dotyczy problematyka i szukać odpowiedzi w dokumentach.

Badacz nie jest w stanie wszystkiego przewidzieć, dlatego jest punkt: „Inne wydarzenia, wynikające z analizy dokumentów".

Narzędzie to ma charakter przedmiotowy. Informacje mają źródło w dokumentach.

Plan obserwacji:

Część organizacyjna:

1. Kogo będziemy obserwowali (odnosi się do ok.50 osób). W układzie ogólnym zawiera ogólną charakterystykę próby badawczej. Ogólne dane o osobach.

2. Miejsce lub miejsca, gdzie będzie prowadzona obserwacja (środowisko naturalne lub sztuczne).

3. Czas, przedział czasowy, kiedy będzie prowadzona obserwacja.

4. Wskazanie środków technicznych służących wspomaganiu obserwacji.

Część właściwa:

Badacz w punktach wykazuje, czego będzie szukać, na co zwróci uwagę podczas obserwacji. Narzędzie ma charakter podmiotowy, ponieważ informacje pochodzą z obserwacji człowieka: jego zachowania itd.

Dyspozycja wywiadu:

Część organizacyjna:

1. Określenie imienne, kogo będziemy badali. Próba badawcza jest niewielka ok.10 osób. Podajemy dane osoby/osób.

2. Określenie miejsca lub miejsc, gdzie będą prowadzone rozmowy.

3. Określenie czasu przeprowadzenia wywiadów indywidualnych (termin z uwzględnieniem marginesu czasowego).

4. Środki techniczne służące rejestrowaniu wypowiedzi osób badanych.

Część właściwa:

Zawiera pytania, które będziemy zadawali badanym, a oni będą na nie odpowiadali. Wywiad jest rozmową mającą na celu zebranie informacji. Pytania muszą być sformułowane jasno i zrozumiale. Zawiera ok. 10 pytań + 2 dodatkowe:

Co chciałbyś dodać do naszej rozmowy?

Co Tobie dała ta rozmowa?

Kwestionariusz ankiety:

Część organizacyjna:

1. Kogo poddamy ankietyzacji z ogólną próbą badawczą.

2. Miejsce lub miejsca ankietyzacji.

3. Określenie czasu, kiedy będzie przeprowadzana ankietyzacja (powinna się zmieścić w okresie 1 tygodnia).

4. Środki techniczne służące utrwaleniu wypowiedzi badanych.

Część właściwa:

Zawiera punkty z pytaniami lub same punkty, na których podstawie badani odpowiadają pisemnie na pytania. Opracowujemy je na bazie krytycznej analizy literatury.

1. Wartości i cele edukacji w pedagogice ogólnej.

Cele kształcenia - wizja, która nam przyświeca przez zajęciami. Mówi, co w rezultacie naszych zajęć uczniowie mają wiedzieć, umieć, rozumieć i potrafić.

Cele kształcenia - podział:

1. Cele ogólne (funkcje) - określają, co ma być „produktem końcowym". Zwracają one uwagę na wielostronny rozwój osobowości, zainteresowań i upodobań, uzdolnień, przygotowanie uczniów do kierowania własnym rozwojem. Przykład celu ogólnego: Ukształtowanie nawyku poprawnego wypowiadania się w mowie i piśmie.

2. Cele pośrednie (czynności) - wyrażone są w postaci czynności. Są to opisy zachowań uczniów, jakie mają oni przejawiać po zakończeniu lekcji, a czego- jak się wcześniej zakłada- nie potrafi wcześniej wykonać. Przykład celu pośredniego: Zapoznanie ucznia z pisownią często spotykanych wyrazów z ,,ó".

3. Cele szczegółowe (zadania) - zawierają one działania, treści i warunki. Używamy do formułowania zadań czasowników operacyjnych, czyli: analizować, badać, decydować, mierzyć, obliczać, oceniać itd. Przykład celu szczegółowego: Uzupełni podane wyrazy brakującą literą „ó".

Cel szczegółowy składa się z: działania, treści, warunków i kryteriów.

Wartości edukacji:

Wartość oznacza coś, co w sensie absolutnym lub na gruncie danego zespołu poglądów jest cenne i godne pożądania i co stanowi przedmiot szczególnej troski oraz cel ludzkich dążeń, a także kryterium postępowania człowieka.

Zadaniem edukacji jest kształtowanie wśród wychowanków i uczniów wartości uniwersalnych: prawdy, dobra i piękna.

• prawda doskonali intelekt,

• dobro rozwija wolę,

• piękno kształtuje uczucia.

Także wykształcenie, w dobie edukacji ustawicznej, staje się nie tylko podstawową, ale stałą wartością, zgodnie z zasadą „uczyć, aby być".

Hierarchia wartości wg Schelera:

=> Wartości zmysłowe (obejmują przedmioty przyjemności i bólu oraz różnego rodzaju dobra użytkowe),

=> Wartości witalne (szlachetność i podłość, moc i słabość, zalety i wad),

=> Wartości duchowe (piękno i brzydota, prawość i bezprawie, poznanie prawdy),

=> Wartości religijne (szczęście i rozpacz, uczucia świętości i im przeciwne).

1. Przedstaw rolę współczesnej edukacji, jako procesu obejmującego ludzi różnymi formami w różnym wieku i jego konsekwencji dla uczestnictwa w różnych obszarach kultury społecznej.

Dostęp do nowych źródeł informacji oznacza potrzebę stałego waloryzowania wiedzy, czyli uzupełniania, wzbogacania, weryfikowania i przetwarzania wiadomości.

Głównym celem edukacji staje się budowanie społeczeństwa opartego na wiedzy. Edukacja powinna stale przystosowywać się do zmian społecznych, nie zaniedbując przekazywania osiągnięć, podstaw i rezultatów ludzkiego doświadczenia. W okresie, gdy społeczeństwo informacyjne rozwija się, stwarzając różnorodne możliwości dostępu do danych i faktów, edukacja powinna wyposażyć każdego w umiejętność posługiwania się informacjami, ich gromadzenia, selekcjonowania, porządkowania, wykorzystywania, zarządzania nimi.

Edukacja ma za zadanie:

• Stworzenie społeczeństwa informacyjnego, poprzez rozwój technologii informacyjnych, które zmieniają styl pracy ludzi i zarządzania nimi.

• Rozwinąć cywilizację naukowo - techniczną, czyli powstanie nowego modelu zdobywania wiedzy przez całe życie.

• Rozwinąć globalizację gospodarki - powstanie globalnego rynku.

Rola edukacji według Białej Księgi Kształcenia i Doskonalenia wydanej przez Unię Europejską:

• Zachęcenie do zdobywania wiedzy.

• Zbliżenie szkoły i sektora przedsiębiorstw.

• Walka ze zjawiskiem wykluczania - marginalizacji tych, którzy nie mają dostępu do wiedzy.

• Upowszechnienie biegłej znajomości trzech języków używanych - dwa oprócz ojczystego.

Edukacja, przyjmując za podstawę rozwoju odpowiedzialne uczestnictwo osób i wspólnot,

powinna umożliwić każdemu człowiekowi decydowanie o swoim losie, aby mógł przyczyniać się do postępu społeczeństwa, w którym żyje.

1. Cele wychowania i źródła ich stanowienia.

Cele wychowania - oczekiwane i pożądane zmiany, jakie pod wpływem respektowania odpowiednich metod, środków i warunków kształtujących się w osobowości wychowanka w postaci poglądów, postaw, nawyków i innych cech osobowości.

Cele wychowania:

• Poznawanie świata i poznawanie go,

• Formowanie się stosunku wychowanka do świata i ludzi.

• Formowanie się przekonań i postaw, systemu wartości i celu życia.

• Uformowanie charakteru wychowanka poprzez postępowanie w zgodzie z nabytymi i uznanymi zasadami mającymi swoje źródło w systemie wartości.

Wg W. Okonia

Cele wychowania wg Brezinki:

• Wychowanie w aspekcie rozwojowym (biologicznym) - Głównym jego zadaniem jest ochrona wychowanka przed wpływami, które mogą zakłócić jego rozwój i troska o to, aby rozwojowi temu zapewnić naturalny przebieg np. uchronienie dzieci i młodzieży przed nadmiarem stresów i frustracji, blokujących ich potrzeby indywidualne, a tym samym zadbać o dobre samopoczucie i zdrowie psychiczne, które współcześnie wydaje się szczególnie zagrożone.

• Wychowanie w aspekcie społecznym - naśladowanie konstruktywnych wzorów postępowania swych wychowawców, a dzięki temu przyswajać sobie reprezentowany przez nich system wartości i norm, wysoko ceniony w społeczeństwie.

• Wychowanie w aspekcie kulturowym - Wyposażenie uczniów w wiedzę o życiu i świecie oraz nauczą się poprawnie myśleć, lecz także wzbogacą wewnętrznie całą swą osobowość. Przywiązuje się dużą wagę do wyzwalania u wychowanków ciekawości i zainteresowania kulturą, w tym samym od jej samodzielnego poznawania.

• Wychowanie w aspekcie religijnym - Daje odpowiedź na problemy egzystencjalne, przed jakimi człowiek staje, w chwilach rozczarowań, porażek, samotności, przynosi ulgę w cierpieniu moralnym i chorobie, łagodzi lęk przed śmiercią. Wychowanie to jest wprowadzeniem dzieci i młodzieży w życie wartościowe, zapewniające poczucie bezpieczeństwa i znalezienie sensu własnej egzystencji.

Źródła stanowienia celów wychowania:

• Prawa natury

• Religie

• Ideologie

• Filozofie

• Osiągnięcia poszczególnych dyscyplin naukowych

• Normy moralne/etyczne (altruizm, tolerancja, poczucie odpowiedzialności, sprawiedliwość, wolność)

• Deklaracje praw dziecka

• Polityka i struktura państwa

• Naśladownictwo wielkich autorytetów

• Odwołanie do tradycji, historii

• Postępująca cywilizacja (humanitaryzm)

1. Metody wychowania.

Metoda wychowania - systematycznie stosowany sposób postępowania wychowawcy, zmierzający do wywołania u wychowanków takiej działalności własnej, jaka jest w stanie doprowadzić do pożądanych zmian w ich osobowości.

Def. wg W. Okonia

Metody wychowania

Metody strukturalne Metody sytuacyjne

Metody strukturalne:

1. Stanowienie obyczajów

Nauczyciel jest „szefem" i to on definiuje role w klasie i stosunki między rolami, określa zasady obsadzania do danych ról i wprowadza nadzór nad przestrzeganiem obyczaju. Przykładem zastosowania metody stanowienia obyczajów jest sprawdzenie pracy domowej przed lekcją przez jedną osobę z każdego rzędu. Na początku lekcji zgłasza on nauczycielowi, kto nie odrobił lekcji, kto zrobił niestarannie, a nauczyciel od czasu do czasu kontroluje tę osobę, której rolą jest sprawdzanie zadań przed lekcją. Metodę tę stosował Janusz Korczak wprowadzając sąd koleżeński.

1. Dyfuzja obyczajów

Metoda ta nawiązuje do społecznego naśladownictwa. Zadaniem nauczyciela jest kierowanie kontaktami swojej klasy.

1. Pobudzanie wynalazczości zespołowej

Metoda ta polega na wytworzeniu wychowawczych pożądanych obyczajów przez zbiorowość. Chodzi o to, aby uczniów wprowadzić w sytuacje problemową i muszą sami znaleźć rozwiązanie wszyscy razem, aby zaradzić temu problemowi.

1. Wytworzenie kryzysu

Wychowawca stawia przed klasą zadanie, do którego nie byli przygotowani. W ten sposób wywołuje się kryzys. Należy wówczas pokazać klasie, na czym polega problem i podać pewne wskazówki do opracowania zadania.

Metody sytuacyjne:

1. Karanie i nagradzanie

Karanie stosuje się po to, aby zahamować niepożądane zachowania, czyny, natomiast nagradzanie stosuje się po to, aby wzmocnić wstąpione zachowanie, czyn. Psycholodzy mówią, że ludzie modyfikują swoje zachowanie w zależności od jego następstw. Zaprzestają czynności, która przynosi negatywne skutki, natomiast nasilają się czynności, które przynoszą pomyślne skutki.

1. Metoda karania

Kiedy uczeń zachowuje się nie pożądanie, to nauczyciel powinien zrobić coś, co uczniowi sprawi przykrość. Reakcja nauczyciela musi wystąpić zaraz po zaistnieniu niedozwolonego zachowania. Kara musi być odpowiednia do czynności, jaką wykonał uczeń. Po pewnym czasie liczba wykroczeń powinna się zmniejszyć. Za pomocą karania można w pewnych sytuacjach zahamować czynność, ale nie można zachęcić ucznia do czynności pożądanej.

1. Metoda nagradzania

Kiedy uczeń wykaże, choć przejaw zachowania pożądanego, nauczyciel nagradza go, zaraz po przejawieniu się zachowania pożądanego. Należy nagradzać nieregularnie, ponieważ uczeń może uzależnić się od nagród i nie podejmować aktywności, gdy nie są przewidziane nagrody. Ograniczenie nagród przygotowuje ucznia do wykonywania czynności mimo braku nagrody.

1. Przekonywanie i stawianie zadań.

Podstawą tej metody jest rozmowa z uczniem. Przedstawiamy mu pewne informacje, a jego zadaniem jest określenie czy są one prawdziwe czy nie.

1. Dziedziny wychowania.

   1. Wychowanie moralne

Odwołujemy się w nim do sfery intelektualnej dziecka i jego emocji oraz woli.

Angażujemy takie procesy psychiczne:

• Intuicja,

• Empatia,

• Wyobraźnia,

• Myślenie.

  1. Wychowanie estetyczne

Kształtowanie wrażliwości wychowanka na wartości sztuki, wyrobienia w nim smaku estetycznego i kultury artystycznej

1. Wychowanie umysłowe

Podstawowe elementy wychowania umysłowego: (wg Okonia)

• Zapewnienie uczniom znajomości ogólnych podstaw wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie i kulturze.

• Ogólne przygotowanie do działalności praktycznej.

• Ogólny rozwój zdolności umysłowych i zainteresowań.

  1. Wychowanie zdrowotne i fizyczne

Świadoma i stała praca nad sobą w poczuciu odpowiedzialności za zdrowie własne i publiczne oraz wrażliwości na potrzeby zdrowotne. Kształtowanie prawidłowych postaw i nawyków.

1. Role społeczne i postawy.

Rola społeczna - to ogół tych zachowań, których oczekuje się od jednostki zajmującej określoną funkcję w organizacji życia społecznego.

Każdy z nas pełni kilka ról społecznych np. rolę córki, rolę żony, rolę matki, rolę pracownika itd. Role przez nas pełnione są niekiedy niespójne i powodują konflikty, ponieważ rola lekarza i rola ojca ze względu na wymiar czasowy jest niespójna.

Rola może wchodzić w konflikt z osobowością człowieka, który ją sprawuje. Może mieć charakter przypisany i osiągany. Na każdą rolę społeczną składają się odpowiednie prawa i obowiązki, przywileje i powinności. Realizacja ich jest właśnie pełnieniem roli.

Postawa - jest jednym z dynamicznych składników osobowości takich jak przyzwyczajeń, przekonań, zainteresowań. Postawa odzwierciedla stosunek jednostki do rzeczywistości.

Rodzaje postaw:

• Oparte na komponencie behawioralnym - bardziej na obserwacji własnego zachowania niż przekonaniach i emocjach.

• Oparte na poznaniu - na przekonaniach na temat właściwości obiektu postawy; oparte na racjonalnym myśleniu; funkcja to sklasyfikowanie obiektów wg nagród i kar, których nam dostarczają.

• Oparte na emocjach - bardziej powiązane z uczuciami i wartościami, bez analizy faktów; funkcja to w większym stopniu wyrażanie posiadanego systemu wartości, własnej tożsamości; źródła postaw emocjonalnych - efekt ekspozycji, warunkowanie klasyczne i instrumentalne.

1. Metody poznawania uczniów/ wychowanków, cele i warunki poznawania.

Metody poznawania uczniów/ wychowanków:

• Obserwacja

Obserwacja pozwala na rejestrowanie zachowań osoby obserwowanej oraz interpretacji uzyskanych danych.

Obserwacja może być luźna - swobodna, nienakierowana na określony cel. Obserwuje się niejako przy okazji, podczas pracy dydaktyczno - wychowawczej z uczniami. Obserwacja może być pogłębioną obserwacją celową, która ma określony cel.

• Badanie ankietowe

Uczniowie otrzymują zestaw pytań, na które odpowiadają pisemnie. Na przeprowadzenie ankiety powinniśmy zdecydować się, gdy chcemy szybko uzyskać odpowiedzi. Pytania powinny być sformułowane jasno. Język kwestionariusza musi być dostosowany do intelektualnych możliwości ucznia, pytania nie mogą sugerować odpowiedzi.

• Wywiad

Wywiad jest przydatny, gdy chodzi o uzyskanie wiedzy o przyczynach jakiegoś zjawiska, postępowania, czy czynnikach, które doprowadziły do powstania problemu.

Typy wywiadów:

• Wywiad swobodny - nie ma planu przeprowadzeni rozmowy, spontanicznie zadaje się pytania dotyczące różnych spraw, pozwala młodemu człowiekowi swobodnie mówić.

• Wywiad kierowany - nauczyciel ma przygotowane projekty pytań.

• Wywiad mieszany - pytania otwarte rozpoczynają omawianie danej sprawy. Potem pytania dotyczą szczegółowych zagadnień: niekiedy wywiad ma charakter rozmowy naprowadzającej na problem.

• Socjometria

Jest metodą polegająca na zadawaniu pytań i wyciąganiu wniosków z pisemnych odpowiedzi na te pytania. W socjometrii pytania dotyczą z reguły tego, z kim uczeń chciałby utrzymywać bliski kontakt. Organizując badania socjometryczne, należy pamiętać, że uczniowie powinni znać przyczynę pytania. Liczba wyborów w takim badaniu może być ograniczona lub nieograniczona. Praktycznie najlepsze jest ograniczenie wyboru do 3.

Cele poznawania uczniów/ wychowanków:

• Diagnoza zjawiska, które budzi niepokój nauczyciela np. pewne zachowania ucznia.

• Zdobycie informacji o warunkach, w których będzie odbywała się działalność wychowawcza.

• Umożliwienie uczniom samopoznania.

• Określenie przeciętnej wartości zjawiska np., jakie zainteresowania są typowe dla ludzi w młodym wieku, jakie aspiracje występują.

Warunki poznawania uczniów/ wychowanków:

• Szczerość. Jeśli uczniowie postrzegają nauczyciela, jako osobę nieszczerą, nie chcą, aby zbyt dużo o nich wiedział.

• Zdawanie sobie sprawy ze „szkolnego" dystansu. Wielu uczniów traktuje nauczyciela, jako psychicznie odległego, ponieważ wbrew woli nauczyciela ustala się, że kontaktuje się on tylko z pewną grupą ludzi, którzy chętnie się zgłaszają, czasem Ci, którzy osiągają złe wyniki w nauce, a nauczyciel chce ich zaktywizować. Przeciętnych uczniów pomija.

• Umożliwienie przepływu informacji. W klasie najczęściej najwięcej mówi nauczyciel, a na wypowiedzi uczniów przeznacza się mało czasu. Wytwarza się sztywny podział ról, gdzie nauczyciel jest od pytania, a uczeń od odpowiadania.

• Zorientowanie się, co kto widzi. Może zdarzyć się tak, że nauczyciel widzi inaczej sytuację niż uczeń. Jest to często źródło nieporozumień.

• Rozumienie komunikatów niewerbalnych. Uczniowie często starają się przekazać nauczycielowi swoje nastroje, odczucia i pragnienia bez użycia mowy.

• Zaufanie ze strony uczniów. Na zaufanie uczniów trzeba zasłużyć lojalnością wobec uczniów i dyskrecją w odniesieniu do informacji, które są powierzone nauczycielowi.

• Empatia. Wczuwanie się w sytuację ucznia. Jest to możliwe tylko, gdy potrafimy zrozumieć jego stany psychiczne i traktować je, jako naturalne.

1. Zachęcenie Komisji Egzaminacyjnej do przeczytania lektury o tematyce wychowawczej, którą student przeczytał.

Książką wartą uwagi, która dotyczy tematyki wychowawczej jest publikacja Martina Herberta pt.:, „Co wolno dziecku? Rozsądne ustalanie granic".

W książce Martin Herbert opisał specyfikę różnych metod wychowawczych np. autorytarnego, przyzwalającego itp., oraz konsekwencje stosowania opisanych metod. Prof. Herbert namawia czytelników (rodziców, przyszłych rodziców, wychowawców) do stosowania tzw. pozytywnej dyscypliny, oraz propagowania demokratycznego stylu wychowawczego. Zdaniem autora, dziecko i rodzic są w procesie wychowania równorzędnymi partnerami, przygotowanymi do współdziałania na zasadach wzajemnego szacunku i zaufania. Powyższa myśl, to główne założenie wychowania demokratycznego, zwanego też autorytatywnym. Koncepcja ta zakłada też, że dzieci potrafią samodzielnie rozwiązywać problemy. Powinno się, zatem pozwolić dzieciom na dokonywanie wyborów i uczenie się na podstawie wyciągniętych z tych wyborów konsekwencji. Herbert zauważa również konieczność stosowania kontroli uwzględniającej emocjonalne życie dzieci i rodzaj zadań rozwojowych, z jakimi są konfrontowane w danym momencie. Pozytywna dyscyplina to wg. autora książki, stosowane od pierwszych chwil życia dziecka, rozsądne ustalanie granic. Granic, które zapewnią dziecku bezpieczeństwo i poczucie bycia przedmiotem troski kochających rodziców, ale również granic, które nie kaleczą młodej, rozwijającej się dopiero osobowości. Uważam, że książka Martina Herberta to doskonały poradnik dla początkujących rodziców/wychowawców, jak i również dla tych z dłuższym stażem, którzy chcieliby poprawić swe relacje z dziećmi. Książka napisana jest zwięzłym, prostym językiem. Nie zawiera skomplikowanych terminów psychologicznych. Większość problemów opisana jest w formie punktów i odnośników. Każdy rozdział książki obfituje w wiele przydatnych porad jak i ciekawych przykładów.

PYTANIA SPECJALIZACYJNE

1. Wymień propozycje ćwiczeń z dramą stosowane w toku pracy z dziećmi w nauczaniu zintegrowanym.

Drama - metoda umożliwiająca dzieciom poznawanie świata przez działanie.

Drama służy stwarzaniu sytuacji, zarysowywaniu problemów i próbie rozwiązywania ich przez aktywne wchodzenie w rolę.

1. Rozmowa

Dawanie i przyjmowanie odpowiedzi, wchodzenie dziecka w rolę. Rozmowa sprzyja rozumieniu przeżyć oraz kształtowaniu kompetencji komunikacyjnej.

1. Wywiad

Wywiad umożliwia rozwijanie myślenia oraz wyobraźni uczniów.

1. Ćwiczenia pantomimiczne

Są najczęściej zabawą z wyobrażonymi przedmiotami. Służą rozwijaniu plastyki ciała, koncentracji i fantazji.

1. Improwizacje

Scenki i przedstawienia improwizowane, oparte na utworze literackim lub na opowiadaniu nauczyciela. Uczniowie działają w grupach, bez nastawienia na efekty artystyczne.

1. Wchodzenie w rolę nauczyciela

1. Omów znaczenie zabaw dydaktycznych w nauczaniu wczesnoszkolnym i wymień przykłady

Zabawa dydaktyczna stwarza warunki do bogacenia się słownika dziecięcego, udoskonalenie mowy i sprawności umysłowych, spostrzegawczości wzrokowej i słuchowej. Zabawy dydaktyczne kształcą umiejętność porównywania, klasyfikowania i uogólniania. Zabawy dydaktyczne również stwarzają okazję do myślenia logicznego. Kształcą umiejętność analizy i syntezy wzrokowo - słuchowej, uwzględniają właściwości rozwojowe dziecka.

Zabawy dydaktyczne wyrabiają takie cechy jak:

• Systematyczność,

• Wytrwałość,

• Samodyscyplinę,

• Poczucie sprawiedliwości,

• Współżycie w grupie

Przykłady zabaw dydaktycznych:

Różnego rodzaju zagadki, gry i zadania logiczne, gry planszowe i gry strategiczne oraz quizy, loteryjki, układanki, rebusy, krzyżówki, zagadki, gry stolikowe (warcaby, domino).

Piesek i kotek.

Dzieci ustawiają się w dużym kole. Dwojgu z nich zawiązujemy oczy. Jedno jest pieskiem, drugie jest kotkiem. Jedno naśladuje głos psa: hau, hau; drugie kota: miau, miau. Orientując się, z jakiego kierunku słychać głos kolegi, muszą się schwytać.

1. Wskaż, jakie cele w sferze społecznej określa Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne w pracy z dziećmi ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne wspomaga prawidłowy rozwój i koryguje jego zaburzenia.

Metoda ta rozwija:

• Świadomość przestrzeni i działania w niej,

• Dzielenie przestrzeni z innymi ludźmi i nawiązywanie z nimi bliskiego kontaktu.

Dziecko poprzez wykonywanie ćwiczeń zawartych w tej metodzie zyskuje zaufanie do siebie samego, staje się bardziej aktywne i przejawia inicjatywę w działaniu.

Ćwiczenia w sferze społecznej mają na celu ułatwienie nawiązywania kontaktu i współpracy z partnerem lub grupą.

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne jest metodą niewerbalną, poprawiającą komunikację dziecka z otoczeniem poprzez uaktywnienie języka ciała i ruchu.

1. Omów, na czym polega diagnostyczne znaczenie Metody Dobrego Startu Marty Bogdanowicz.

Obserwacja trudności dziecka oraz analiza popełnionych błędów trafnie informuje prowadzącego zajęcia o poziomie rozwoju funkcji uczestniczących w czytaniu i pisaniu oraz deficytach rozwojowych dziecka, rodzaju i głębokości zaburzeń. Dodatkowo Metoda Dobrego Startu może tez pełnić funkcję diagnostyczną. Gdyż umożliwia zaobserwowania trudności, na jakie natrafia dziecko podczas wykonywania zadań a ich analiza pozwala określić rodzaj i poziom zaburzeń. MDS pozwala również na obserwacją i ocenę postępów dziecka.

1. Przedszkole i szkoła, jako czynnik zaburzający rozwój i zachowanie.

Czynniki zaburzające rozwój i zachowanie dziecka w szkole:

• Nieprawidłowe warunki życia szkolnego, do których zaliczamy przeludnienie klas, złe warunki klasowe, złe oświetlenie itd.

• Niedostosowany do możliwości dziecka system wymagań i nieprawidłowy sposób ich realizacji.

• Niekorzystne dla procesu dydaktyczno - wychowawczego cechy nauczyciela - wychowawcy.

• Unieruchomienie uczniów przez zbyt długi czas w ławkach niedostosowanych do anatomicznych i fizjologicznych właściwości dziecięcego organizmu.

• Niemożność opuszczenia przez uczniów budynku szkolnego w przerwach między lekcjami.

• Nieprawidłowe przygotowanie i wadliwe umieszczanie pomocy szkolnych.

• Fobia szkolna - obecna wśród dzieci i młodzieży szkolnej fobia, której przedmiotem lęku jest szkoła i związana z nią tematyka. Daje silne i uporczywe objawy, ustępujące, gdy mija groźba kontaktu ze szkołą.

• Przeładowanie programów nauczania.

• Brak indywidualizacji nauczania.

• Niedostateczne przygotowanie zawodowe nauczycieli.

Czynniki zaburzające rozwój i zachowanie dziecka w przedszkolu:

• Bardzo liczne grupy przedszkolne.

• Obecność w grupie przedszkolnej większości dzieci ze stwierdzoną pobudliwością.

• Brak indywidualizacji nauczania.

• Brak podejmowania przez dziecko jakiejkolwiek aktywności.

• Obojętność nauczyciela.

• Brak integracji w grupie przedszkolnej.

• Częste zmiany nauczycieli i wychowawców.

1. Skutki długotrwałego stresu.

• Bezsenność,

• Choroby serca,

• Alergie,

• Astma,

• Napady lęku,

• Depresja,

• Migrena

• Owrzodzenie żołądka,

• Bóle mięśni,

• Załamania nerwowe,

• Cukrzyca,

• Choroby wirusowe,

• Bóle krzyża,

• Zaburzenia mowy - jąkanie,

• Zaburzenia ruchowe – tiki

• Afonia histeryczna - w skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitej utraty głosu.

• Mutyzm - odmowa mówienia w niektórych sytuacjach.

1. Trudności w pisaniu i czytaniu, jako przyczyna i skutek problemów szkolnych.

   1. Wzrokowy aspekt trudności w nauce czytania i pisania.

Dziecko, które jest opóźnione umysłowo nie potrafi zrozumieć symbolicznego znaczenia poszczególnych liter i cyfr. Łatwiej jest mu odróżnić elementy zasadniczo od siebie odmienne. Dzieci prawidłowo rozwinięte potrafią porównać stosunkowo złożone układy liter np. kos- sok.

Ważny jest aspekt kierunkowy w procesie czytania. Dzieci z zaburzoną percepcją opuszczają elementy graficzne znaków graficznych oraz niewłaściwie zapisują je w stosunku do stronicy zeszytu, popełniają dużo błędów ortograficznych.

1. Słuchowy aspekt trudności w nauce czytania i pisania.

Jednym z najważniejszych przejawów zakłóceń percepcji słuchowej są zaburzenia rozwoju mowy.

Skutki/ Objawy:

• trudności z utrzymaniem pisma w liniaturze zeszytu

• trudności w przepisywaniu i pisaniu ze słuchu

• mylenie liter podobnych

• opuszczanie drobnych elementów liter, gubienie liter, opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów

• błędy ortograficzne wynikające ze słabszej pamięci wzrokowej

• zniekształcenie graficznej strony pisma

• wolne tempo pisania

• niewłaściwe stosowanie małych i wielkich liter

• złe rozmieszczanie pracy pisemnej w przestrzeni

• brak lub niewłaściwe stosowanie interpunkcji

• rozpoznawanie napisów po cechach przypadkowych - zgadywanie

• opuszczanie linii lub odczytanie jej ponownie, gubienie miejsca czytania lub zmiana kolejności liter i wyrazów. Przestawianie liter w wyrazie, co zmienia jego sens

1. Trudności w uczeniu się matematyki - etiologia, objawy i skutki.

Dyskalkulia to zaburzenia zdolności matematycznych.

Dzieci z dyskalkulią nie radzą sobie nawet z najprostszymi zadaniami matematycznymi. Nie potrafią zrozumieć matematycznego sensu, nie dostrzegają zależności pomiędzy liczbami. Wielką trudność sprawia im narysowanie tabelki, zapisanie działania.

Etiologia dyskalkulii

Etiologia dyskalkulii rozwojowej obejmuje czynniki genetyczne i neurofizjologiczne. Dyskalkulii rozwojowej towarzyszą zaburzenia strukturalne i czynnościowe kory mózgu, koncentrujące się w lewej okolicy skroniowo - ciemieniowej, ze szczególnym nasileniem w obszarze lewego płacika ciemieniowego dolnego, a także lewego zakrętu czołowego dolnego kory mózgu.

Objawy dyskalkulii

• Jeszcze w trzeciej klasie liczy na palcach.

• Nie może opanować tabliczki mnożenia.

• Odpytywany na wyrywki bardzo długo zastanawia się nad odpowiedzią, często powtarzając bezmyślnie.

• Przy zapisywaniu i odczytywaniu liczb zamienia cyfry miejscami lub odwraca cyfry.

• Nie rozumie, że wartość cyfry zależy od miejsca, które ona zajmuje (nie widzi różnicy w zapisie 0,10 i 0,01).

• Ma trudności w łączeniu znaku graficznego z odpowiadającą mu liczbą (stąd nie rozumie, że zapis 0,10 to jest to samo, co 0,1).

• Może zupełnie dobrze opanować dodawanie i mnożenie (czasem pomaga sobie palcami), ale ma kłopoty z odejmowaniem i dzieleniem (szczególnie wtedy, gdy odejmowanie związane jest z przekraczaniem progu dziesiątkowego).

• Sztywno trzyma się wyznaczonych reguł (np. mniejszą liczbę odejmujemy od większej. Stąd liczy 25 - 7 to 7 - 5 = 2. Zatem 25 -7 =22. Czasem przestawia kolejność.

• Często dobrze rozumie problem i ustnie rozwiązuje go poprawnie.

• Trudności zaczynają się wtedy, gdy ma samo przeczytać polecenia i rozwiązać w zeszycie. Wtedy często czyta półgłosem i mówi do siebie rozwiązując zadanie ( nie należy mu tego zabraniać).

• Z reguły bardzo źle wypada przy sprawdzianach. Błędy pojawiają się już wtedy, gdy przepisuje tekst z tablicy.

• Ma trudności z problemami wymagającymi liczenia w codziennym życiu: mierzenie linijką rozliczanie się z pieniędzy, ćwiczenia z wagą szacowanie pieniędzy.

• Z trudem opanowuje rozmaite reguły dotyczące np. kolejności działań, różnych ułatwień w liczeniu, sposobów rozwiązywania równań. Ma ogromne trudności w rozwiązywaniu zadań tekstowych.

Skutki dyskalkulii:

• Problemy z zapamiętaniem liczb, nawet tych bardzo ważnych w życiu, np. daty urodzin, daty imienin, daty ślubu, wieku;

• Problemy z odczytywaniem numerów autobusów i tramwajów;

• Problemy z wykonywaniem codziennych zadań wymagających stosowania liczb, zdolności przestrzennych lub też dotyczących czasu, np. zapisywaniem spotkań pod odpowiednią datą w kalendarzu, właściwym odczytaniem godziny, ręcznym ustawianiem video;

• Problemy z planowaniem prac domowych (trudność w zaplanowaniu kolejności różnych czynności oraz silna tendencja do przeceniania wartości czasu);

• Problemy z gotowaniem posiłków spowodowanych kłopotami z:

• poprawnym odczytaniem liczb w przepisie;

• proporcjonalnym zwiększeniem (lub zmniejszeniem) ilości składników w

zależności od potrzeb;

• zważeniem, odmierzeniem składników;

• nastawieniem piekarnika na właściwą temperaturę;

• zaplanowaniem kolejności czynności, które należy wykonać;

• zaplanowaniem czasu przygotowania tak, by posiłki były gotowe na ustaloną godzinę;

• Problemy z wybieraniem właściwych liczb na kalkulatorze lub w trakcie telefonowania;

• Problemy z posługiwaniem się pieniędzmi (z rozsądną oceną wartości pieniądza, z szacowaniem, na co wystarczy pieniędzy, ze sprawdzaniem wydanej reszty, z rozmienianiem pieniędzy);

• Problemy z posługiwaniem się kartą bankomatową;

• Problemy z prowadzeniem działalności gospodarczej (kontrola wydatków, zakupów, rozliczenia podatków, wypłaty pensji).

1. Jakimi cechami wyróżnia się dziecko z ADHD na tle innych dzieci w klasie?

3 sfery zaburzeń - kryteria diagnostyczne:

• Nadimpulsywność,

• Zaburzenie koncentracji,

• Nadruchliwość.

Cechy dziecka z ADHD:

• Nie usiedzi w ławce,

• Ma problem ze skupieniem się,

• Zaczyna zadanie, ale go nie kończy.

• Gadatliwy,

• Nie przywiduje skutków swoich działań,

• Nie panuje nad ruchliwością,

• Ciągle rozmawia na lekcji, przerywa innym dzieciom,

• Gubi różne przedmioty, zapomina,

1. Proszę wymienić znane Tobie globalne zaburzenia rozwoju powiązane z niepełnosprawnością intelektualną.

Zaburzenia rozwoju i zachowania

Globalne	Deficyty rozwojowe
Niepełnosprawność intelektualna	Deficyty rozwojowe
Autyzm	Dys
Mózgowe Porażenie Dziecięce	ADHD
Zespół Downa

Zespół Downa

Zaburzenia chromosomowe 21 chromosomu. Dzieci bardzo dobrze funkcjonują społecznie i emocjonalnie. Mają charakterystyczny wygląd.

Autyzm

Kojarzy się z osobą, która unika kontaktów społecznych, tworzy swój bezpieczny świat.

Mózgowe Porażenie Dziecięce

Niepełnosprawność intelektualna jest tutaj wtórnym zaburzeniem. Nie każde dziecko z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym ma niepełnosprawność intelektualną, ale najczęściej jedno wiąże się z drugim.

Dzieci z zespołem Aspergera posiadają deficyt kontaktów społecznych, ale są jednocześnie w normie intelektualnej.

1. Dziecko - alkohol i narkotyki (w tym funkcjonowanie dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym przyczyny i skutki).

Dzieci, które sięgają po alkohol i narkotyki bardzo często wychowywane są w rodzinach dysfunkcyjnych. Przeważnie są to rodziny z problemem alkoholowym.

Przyczyny:

• Niezaspokojenie podstawowych potrzeb.

• Trwanie w chronicznym napięciu i w stresie.

• Nieprzewidywalność zachowania osoby pod wpływem alkoholu.

• Brak poczucia stabilności, bezpieczeństwa.

• Brak prawidłowej komunikacji z członkami rodziny.

• Poczucie lęku, wstydu, samotności.

Skutki:

• Niska samoocena, negatywna ocena samego siebie. Brak zaufania do drugiej osoby.

• Hamowanie prawidłowego rozwoju dziecka.

• Trudności w okazywaniu uczuć drugiej osobie.

• Przyjęcie wadliwych ról społecznych, brak wzorca z dzieciństwa.

• Przyjmowanie postawy obronnej i zamkniętej.

Funkcjonowanie dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym:

• Dziecko nie mówi nikomu o tym, co się dzieje w domu.

• Dziecko nie ufa nikomu, ponieważ wielokrotnie złamano składane mu obietnice.

• Dziecko nie ma wsparcia ze strony rodziny.

• Nie odrabiają zadań domowych, nie mają książek i zeszytów.

• Dziecko jest gorzej ubrane, nie ma możliwości dbania o higienę. Brak możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka.

Role, jakie odgrywają dzieci w rodzinie dysfunkcyjnej i ich skutki w przyszłości:

1. Bohater

Zazwyczaj najstarsze dziecko w rodzinie, przejmuje na siebie obowiązki dorosłych. Chce utrzymać rodzinę w normie.

• Jest odpowiedzialne,

• Troszczy się o rodzeństwo,

• Zajmuje się domem.

Jednak żyje w stałym napięciu, wpada bardzo łatwo w panikę.

Skutki w przyszłości:

Bohater zatraca się w pracy, zapomina o własnych potrzebach. Najważniejsze dla niego jest być potrzebnym.

1. Kozioł ofiarny

Odwraca uwagę od problemów rodzinnych poprzez swoje zachowanie. Wdaje się w bójki, wchodzi w konflikt z prawem.

Skutki w przyszłości:

Zostaje odtrącony przez innych, staje się społecznym wyrzutkiem.

1. Maskotka

Odwraca uwagę od problemów rodzinnych poprzez przymilanie się, błaznowanie. Chce ulżyć rodzinie, poprzez rozweselenie jej. W społeczeństwie „maskotki" są duszą towarzystwa, ale nieakceptowaną społecznie.

Skutki w przyszłości:

Nikt nie traktuje ich poważnie.

1. „Dziecko niewidzialne"

Odizolowywanie się od rodziny, żyje we własnym świecie, jest samotne. Nie jest przez nikogo dostrzegane. Nie lubi towarzystwa. Brak umiejętności rozwiązywania problemów. Nieśmiałe, odludek, samotne.

1. Problem sześciolatków w systemie kształcenia, obecne przemiany, ich dyskusyjność, krytyczna interpretacja.

Sześciolatek dotychczas uczęszczał do przedszkola. Zdobywał wiedzę głównie poprzez zabawę. Według nowej podstawy programowej i rozporządzeń wydanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, sześciolatki od roku szkolnego 2009/2010 dostały zaproszenie do szkoły. Jednak od września 2012 roku dzieci sześcioletnie obowiązkowo będą uczęszczać do pierwszej klasy.

Argumenty przeciwników:

• Polskie szkoły nie są przygotowane na przyjęcie sześciolatków. Nie mają odpowiednio wyposażonych sal, w szkołach panuje przepełnienie i brakuje podziału na strefy dla starszych uczniów i młodszych.

• Brak podziału świetlicy na grupy.

• Nie określono żadnych standardów, jakie szkoła musi spełniać, aby przyjąć dzieci sześcioletnie.

Argumenty zwolenników:

• Małe dziecko ma ogromne możliwości intelektualne, a wiek przedszkolny to najlepszy czas na uczenie się.

• Łatwiej zapobiec ewentualnym trudnościom w nauce, diagnozując zaburzenia i zaniedbania środowiskowe.

• Wyrównywanie szans edukacyjnych. Dzieci wcześniej osiągają dojrzałość szkolną i są bardzo często gotowe do podjęcia nauki szkolnej.

• Program „zerówki" to właściwie program zreformowanej klasy 1. Powtarzanie wiadomości w pierwszym semestrze powoduje znudzenie, zniechęcenie dzieci.

Dyskusję dotyczącą „sześciolatków" w szkole podjęto we wczesnych latach 70, jednak od tamtego czasu nie uczyniono wiele, by przygotować się do zmiany, nie wychodziło się poza schemat myślenia o edukacji szkolnej człowieka. W latach 70-tych za pomocą testów dojrzałości, kwalifikacji szkolnej prowadzona była selekcja, które dziecko nadaje się do szkoły, a nie czy szkoła będzie się nadawać, rozwijać dziecko. Według Szumana dzieci najbardziej lubią się uczyć, ale uczą się specyficznie, okolicznościowo, w zabawie, a najmniej w ławce.

1. Cele kształcenia, ich źródła, dyskusyjność doboru. Cele a wartości i ich odniesienie do edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej

Cele kształcenia według prof. Denka:

• Cele naczelne - dotyczą rozwoju człowieka, rozumienia przez niego otaczającej rzeczywistości, funkcjonowania oraz kształtowania odpowiedniego systemu wartości.

• Cele ogólne, pośrednie - wyrażają, co ma być produktem końcowym danego rodzaju i etapu edukacji. Cele pośrednie otrzymuje się w wyniku podziału celów ogólnych na składniki wyrażane w postaci czynności.

• Cele szczegółowe

• Cele operacyjne

Źródła celów:

• Istniejący stan społeczno - ekonomiczny i kulturowy poszczególnych państw na świecie.

• System wartości uniwersalnych i wartości istotnych z punktu widzenia przyszłego funkcjonowania społecznego i zawodowego.

• Założenia ustrojowe państwa, zawarte w Konstytucj i.

• Tradycje kulturowe państwa.

• Założenia Ministerstwa Edukacji Narodowej.

• Aktualne tendencje edukacyjne wynikające z dorobku nauk pedagogiczno - psychologicznych i innych nauk o człowieku.

• Potrzeby i oczekiwania określonych środowisk zawodowych i lokalnych.

• Indywidualne zainteresowania uczniów i młodzieży.

Dobór celów kształcenia znajduje swoje odzwierciedlenie w programach kształcenia, programach i skryptach oraz innych materiałach przeznaczonych do realizacji obowiązujących programów.

Cele kształcenia a wartości:

Cele kształcenia pozostają w bezpośrednim związku z wartościami. Wartości uniwersalne powinny stanowić istotne źródło celów każdego rodzaju edukacji. Teoretycy edukacji uważają, że bardzo ważne jest kształcenie człowieka w oparciu o wartości uniwersalne.

Przed współczesnym zadaniem edukacji stoi wykształcenie człowieka, jako wysokiej klasy specjalisty, który będzie charakteryzował się wrażliwością, tolerancją, będzie dążył do udoskonalenia swojej osobowości pod względem intelektualnym, psychomotorycznym.

1. Zasady organizacji zajęć w przedszkolu w świetle nowej podstawy programowej

W świetle nowej podstawy programowej:

W trosce o prawidłowy rozwój psychoruchowy oraz przebieg wychowania i kształcenia dzieci w wieku przedszkolnym zaleca się następujące proporcje zagospodarowania czasu przebywania w przedszkolu w rozliczeniu tygodniowym:

1. co najmniej jedną piątą czasu należy przeznaczyć na zabawę (w tym czasie dzieci bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela);

2. co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci - jedną czwartą czasu), dzieci spędzają w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku itp. (organizowane są tam gry i zabawy ruchowe, zajęcia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porządkowe i ogrodnicze itd.);

3. najwyżej jedną piątą czasu zajmują różnego typu zajęcia dydaktyczne, realizowane według wybranego programu wychowania przedszkolnego;

4. pozostały czas - dwie piąte czasu nauczyciel może dowolnie zagospodarować (w tej puli czasu mieszczą się jednak czynności opiekuńcze, samoobsługowe, organizacyjne i inne).

Czas zajęć:

3 latki i 4 latki	15 minut
5 latki	20 minut
6 latki	30 minut

Codziennie organizuje się poranne ćwiczenia i zabawy ruchowe.

Dzieci 3 i 4- letnie	10-15 minut
Dzieci 5 i 6-letnie	15-20 minut

1. System klasowo - lekcyjny, pojęcie, jego krytyka z punktu widzenia dziecka, zasady aktualnej organizacji zajęć w klasach I - III, ich uzasadnienie.

System klasowo-lekcyjny według Cz. Kupisiewicza składa się z następujących elementów:

o Uczniowie w tym samym lub zbliżonym wieku życia tworzą osobne klasy, których skład osobowy podlega stosunkowo nieznacznym zmianom w ciągu pełnego cyklu nauki szkolnej.

o Każda klasa pracuje zgodnie z przeznaczonym dla niej rocznym planem nauczania. Plan ten obejmuje różne przedmioty nauki szkolnej, przy czym każdy z nich jest realizowany w ściśle ustalonym wymiarze godzin. Porządek nauczania określonych przedmiotów w poszczególnych dniach tygodnia wyznacza tygodniowy plan zajęć danej klasy.

o Podstawową jednostką zajęć dydaktyczno - wychowawczych stanowi lekcja z wyjątkiem klas najniższych jedna lekcja poświęcona jest jednemu przedmiotowi nauczania.

o Pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel. On ocenia postępy w nauce w zakresie danego przedmiotu i na tej podstawie decyduje na koniec roku szkolnego o promowaniu lub niepromowaniu poszczególnych uczniów do następnej klasy

Za twórcę systemu klasowo - lekcyjnego uważa się Jana Amosa Komeńskiego.

Krytyka systemu z punktu widzenia dziecka:

Wszystkim uczniom zostają narzucone jednolite treści nauczania, która mijają się często z zainteresowaniami i upodobaniami uczniów. W nikłym stopniu realizowana jest zasada indywidualizacji pracy dydaktyczno- wychowawczej z punktu widzenia zdolności uczniów, tempa ich uczenia się ( zbyt szybkie- uczeń słaby, zbyt wolne - u ucznia ponadprzeciętnego). Sztywna organizacja jednostki lekcyjnej - dziecko nie czuję się swobodnie, czuje przymus uczenia się, - co nie sprzyja efektywnej nauce. Zbyt duży nacisk na dyplomy, oceny.

Zasady aktualnej organizacji zajęć

Edukacja najmłodszych uczniów powinna umiejętnie splatać naukę z zabawą, by łagodni wprowadzić ich w świat szkoły. Jest procesem rozłożonym na 3 lata nauki szkolnej. Kształcenie zintegrowane odbywa się zarówno w wymiarze merytorycznym jak i metodycznym. Oba wymiary przenikają się wzajemnie i oba są bardzo istotne. Nie powinno się na tym etapie kształcenia wprowadzać podziału na przedmioty czy tzw. edukacje, (które są inną nazwą przedmiotów i nie występują ani w ramowym planie nauczania, ani w podstawie programowej dla tego etapu kształcenia). Organizacja nauczania w klasach I - III, kiedy uczy dany oddział dwóch lub trzech nauczycieli (jest to rozwiązanie bardzo trudne w organizacji), nie może być podzielona na żadne stałe odcinki czasowe (np. 45 minut), ponieważ to aktywność dzieci decyduje o organizacji pracy każdego dnia. Organizacja pracy w kształceniu zintegrowanym musi być podporządkowana potrzebom dzieci, a nie nauczycieli. Wyraźna wskazówka, aby dzieci miały zajęcia ruchowe każdego dnia, wyklucza typowe zajęcia z wychowania fizycznego. Ważne jest, aby dzieci miały zajęcia ruchowe organizowane również poza salą lekcyjną.

1. Zabawa dydaktyczna w rozwijaniu mowy i myślenia dzieci.

Jedną ze skuteczniejszych metod oddziaływania w okresie przedszkolnym są zabawy dydaktyczne, czyli kształcące.

Cechy zabawy dydaktycznej w rozwijaniu mowy i myślenia dzieci:

• Przyspieszają one proces nabywania umiejętności porozumiewania się z otoczeniem przez rozszerzenie skromnego jeszcze zasobu słów, którymi dzieci się posługują, ugruntowują pojęcia, utrwalają wiadomości uzyskane na drodze własnych doświadczeń w toku zabawy i zajęć przedszkolnych,

• Ćwiczą funkcje umysłowe i rozwijają uzdolnienia.

• Dyscyplinują dzieci, wymagając od nich umiejętności podporządkowania się przyjętym zasadom postępowania, samokontroli i samooceny.

W przedszkolu w szerokim zakresie podejmowane są przez dzieci zabawy dydaktyczne z ustalonym tokiem ich przebiegu, określonymi prawidłami, regułami oraz instrukcjami podanymi przez nauczyciela.

Zabawy dydaktyczne służą do doskonalenia różnych sprawności umysłowych: spostrzegawczości, uwagi, pamięci, umiejętności analizy wzrokowo - słuchowej, do logicznego myślenia. Wyrabiają takie cechy charakteru jak systematyczność, wytrwałość, samodyscyplinę i poczucie sprawiedliwości.

Zabawy i gry dydaktyczne odgrywają doniosłą rolę w rozwijaniu mowy i języka dziecka. Stosowane w przedszkolu, są chętnie podejmowane przez dzieci, gdyż ich wartości dydaktyczne i wychowawcze zaspokajają potrzeby dzieci. Aby osiągnąć wyniki w rozwoju mowy należy stosować takie zabawy, które rozwijają słuch fonematyczny, ćwiczą prawidłową wymowę, bogacą słownik dziecka, jego mowę czynną oraz wpływają na rozwój myślenia logicznego i przyczynowo - skutkowego. Jeżeli praca ma przynieść dobre efekty musi charakteryzować się systematycznością i ciągłością. Na podstawie znajomości potrzeb wychowanków, w powiązaniu z programem należy dobierać odpowiednie zabawy i gry. Warunkiem pełnej realizacji treści językowych w przedszkolu jest przygotowanie dzieci 6 - letnich do podjęcia nauki w szkole. Dlatego też, w uczeniu się poprzez zabawy dydaktyczne występuje proces łączenia nauki z zabawą.

1. Która ze znanych Ci innowacji metodycznych w edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej jest Twoim zdaniem szczególnie ważna i dlaczego?

Innowacja pedagogiczna to nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub metodyczne, mające na celu poprawę, jakości pracy szkoły.

Metoda projektu edukacyjnego

Jedną z najbardziej ambitnych i skutecznych metod edukacji. Należy do grupy metod aktywizujących - wykorzystuje doświadczenia dzieci, przybliża metody badawcza oraz metodę projektowania i weryfikowania. Pozwala na łączenie różnych treści w spójną całość, na inspirowaniu uczniów do samodzielnej i twórczej pracy.Polega na samodzielnej pracy uczniów - indywidualnej lub zespołowej - nad zadanym tematem. Może trwać kilka tygodni lub miesięcy. Rolą nauczyciela jest inspirowanie i nadzorowanie uczniów, reagowanie, gdy spada motywacja, pojawiają się konflikty w zespole

Jest ważna, ponieważ: uczy pracy w zespole, komunikacji w grupie, uczy samokontroli i odpowiedzialności, dziecko samo zbiera i selekcjonuje wiadomości, kształtuje twórcze myślenie, uczy obiektywnej oceny. W nauczaniu wczesnoszkolnym doskonale integruje poszczególne treści nauczania.

Wybieramy tylko jedną innowację, albo metodę projektu edukacyjnego albo

bajkoterapię!

Bajkoterapia

Do innowacji pedagogicznych najczęściej stosowanych w przedszkolach i szkołach należą rozwiązania dotyczące nowych metod wychowania lub kształcenia dzieci.

Moim zdaniem bajkoterapia jako innowacja pedagogiczna w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym jest bardzo ważna.

Poprzez wykorzystanie tekstu bajki, uczymy dziecko radzić sobie z różnymi problemami. Bajki uspokajają dzieci, jest to bardzo ważne, ponieważ w grupie coraz częściej spotykamy dzieci z ADHD lub problemami emocjonalnymi i zachowania. Bajki redukują problemy emocjonalne dziecka oraz wspierają je.

Bajkoterapia zakłada wykorzystanie bajek:

• RELAKSACYJNYCH - ich celem jest uspokojenie dziecka, wprowadzenie w stan odprężenia i uspokojenia. Mają one działanie uwalniające od napięć i negatywnych emocji.

• PSYCHOEDUKACYJNYCH - zadaniem ich jest wprowadzenie zmian w zachowaniu dziecka. Opowieść daje dziecku wzory zachowań, prowadzące do rozwiązania problemu lub konfliktu. Jednak treść opowiadania powinna dotyczyć realnej sytuacji, z jaką spotyka się dziecko.

• PSYCHOTERAPEUTYCZNYCH - celem ich jest redukcja lęku powstałego w wyniku negatywnego doświadczenia, niewłaściwej stymulacji wyobraźni lub niezaspokojonych potrzeb. Bajka jest stworzona w atmosferze ciepła i bezpieczeństwa.

1. Rozwijanie umiejętności rozwiązywania problemów przez dzieci na podstawie wybranych metod.

• Drama - Drama jest formą w pełni świadomie przygotowanej improwizacji, którą opiera się na określonym temacie zawierającym konflikt. Zjawisko konfliktu wydobywa istnienie nastroju i atmosfery, co w naturalny sposób stwarza możliwości przeżywania. W dramie wykorzystuje się zmysły, wyobraźnię, ruch, mowę. Najbardziej istotne jest w niej autentyczne przeżycie emocji odgrywanej postaci

• Dyskusja - metoda może być wykorzystana przy omawianiu kontrowersyjnych tematów. Zadaniem uczniów jest zaprezentowanie argumentów „za" i „przeciw" oraz przekonanie innych do swoich poglądów. Uczniowie dowiadują się, jak należy dyskutować, wyrażać swoje zdanie bez prowokacji i osobistych ataków. Wprowadzając tę metodę, nie należy narzucać uczniom swojego punktu widzenia. Każda grupa musi mieć taki sam czas na wypowiedź.

• Drzewo decyzyjne- jest to graficzny zapis analizy problemu. Służy dokonaniu właściwego wyboru i podjęciu decyzji z pełną świadomością jej skutków. Przebieg : sformułowanie problemu, który uczniowie wpisują w pień drzewa , określenie celów i wartości najbardziej istotnych dla podejmującego decyzję; uczniowie zapisują je w koronie drzewa, zaproponowanie jak największej liczby rozwiązań, które należy wpisać w gałęzie drzewa, określenie pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania z punktu widzenia stawianych celów i przyjętych wartości. Schemat drzewa decyzyjnego można wypełniać indywidualnie lub w grupach.

Problem jest to zadanie wymagające pokonania jakiejś trudności o charakterze praktycznym lub teoretycznym.

Jedynym sposobem nauczenia się rozwiązywania problemu jest rozwiązywania problemów. Efekty uczenia metodą problemową są trwałe, a proces uczenia się jest dla uczniów przyjemny, bo jest niewyczerpywalnym źródłem motywacji.

1. Metody i formy pracy z dzieckiem służące szczególnie - Twoim zdaniem - integracji elementów procesu edukacji wczesnoszkolnej i przedszkolnej.

W integrowaniu procesu edukacji za najbardziej efektywne uznawane są metody czynnościowe i problemowe. Metody te przyspieszają rozwój myślenia u dzieci.

Metody te kształcą dzieci w zakresie wyrabiania gotowości do nauki czytania, pisania i matematyki. Nauczyciel powinien również stosować metody umożliwiające obserwowanie otoczenia.

• Przedstawienie, które będzie realizowane wspólnie przez klasę pierwszą i dzieci 6 letnie (realizacja jest łatwiejsza w instytucjach gdzie klasy pierwsze są w tym samym budynku, co dzieci sześcioletnie).

• Wspólny bal tematyczny - dzieci przebierają się na przykład za owady (tak by grupy przedszkolna i szkolna) miały jednakowy styl przebrania , tak by stanowiły jednolitą grupę. Wspólne gry, konkursy i zabawy mają być źródłem radości i zadowolenia.

• Festyn szkolony, na który zostaną zaproszone dzieci z przedszkola

• Wycieczka przedszkolaków do szkoły.

• Współpraca dyrektorów placówek - szkoły podstawowej, przedszkola np. prowadzenie wspólnego projektu edukacyjnego, czy storyline by dzieci mogły ze sobą współpracować, integrować się.

Metody czynnościowe:

• Metoda samodzielnych doświadczeń,

• Metoda kierowania własną aktywnością dziecka,

• Metoda zadań stawianych dziecku.

1. Na dowolnie wybranym przykładzie omów pracę (planowanie pracy) metodą projektu.

Projekt badawczy - zebranie i usystematyzowanie informacji o pewnych zagadnieniach, w wyniku realizacji projektu powstają pewne wytwory.

Etapy projektu:

1. Ustalenie tematu projektu.

Temat powstaje z inicjatywy dzieci, może być zasugerowany przez dorosłych - rodziców, nauczyciela itd.

Przykład: Jak powstaje chleb?

1. Ustalenie zakresu projektu.

Wspólnie z dziećmi nauczyciel przygotowuje listę pytań odnośnie tego, czego chcą się dowiedzieć realizując projekt. Przygotowanie działań wykonywanych w ramach projektu.

Przykład: Z czego powstaje chleb?, Kto zajmuje się produkcją chleba? Jak powstaje mąka?

1. Wykonanie projektu.

Prowadzenie prac badawczych.

Przykład: Wizyta w gospodarstwie i rozmowa z gospodarzem odnośnie siewu i zbioru zbóż, z których powstaje chleb. Wizyta w młynie, gdzie powstaje mąka. Wizyta w piekarni i próba upieczenia chleba. Do działań klasowych możemy zaliczyć np. zasianie zboża w doniczce.

1. Prezentacja projektu.

Przykład: zorganizowanie festynu w szkole lub przedszkolu, na którym podzielimy się zebranymi przez nas informacjami na temat powstawiania chleba i jego tajników. Zaprezentujemy wykonane prace i fotografie z pobytu w gospodarstwie, w młynie, w piekarni.

1. Podsumowanie projektu.

1. Co to jest podstawa programowa i co zawiera? Czy podczas projektowania zintegrowanych działań edukacyjnych w szkole nauczyciel jest zobowiązany korzystać z niej i dlaczego?

Podstawa programowa - akt prawny Ministerstwa Edukacji Narodowej regulujący założenia procesu edukacji w przedszkolach i szkołach.

Podstawa Programowa stanowi punkt wyjścia do opracowania programów nauczania poszczególnych przedmiotów, bloków przedmiotowych lub programów edukacyjnych, a także programów wychowawczych.

W polskim prawie oświatowym podstawa programowa to obowiązkowy akt prawny na danym etapie edukacyjnym zawierająca cele wychowania , treści nauczania, zakres działalności edukacyjnej - wiadomości oraz umiejętności, które muszą być zrealizowane w określonym czasie, umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

Nauczyciel jest bezwzględne zobowiązany do przestrzegania Podstawy Programowej, ponieważ jest to akt prawny determinujący zakres umiejętności, wiedzy, które uczeń musi osiągnąć.

1. Jakie elementy należy uwzględniać podczas nauczycielskiego planowania edukacyjnego?

Planując zajęcia nauczyciel powinien uwzględnić:

1. Podstawę programową dla danego szczebla edukacyjnego.

2. Program, który sam napisze lub wykorzysta ten, który jest dopuszczony przez MEN.

3. Możliwości organizacyjne placówki.

4. Możliwości i preferencje uczniów, jakie znajdują się w klasie.

Racjonalne planowanie czynności ucznia klas początkujących wiąże się z regulacją czynności z rozwojem dziecka. W planowaniu czynności edukacyjnych nauczyciel powinien zapoznać się z możliwościami dziecka, w zakresie wykonywania różnych czynności oraz ustalenia rodzaju oddziaływać biorąc pod uwagę potrzeby organizmu.

1. Jakie jest znaczenie celów kształcenia w procesie edukacyjnym?

• Cele kształcenia wyznaczają treści kształcenia.

• Cele kształcenia są podstawowym kryterium w dobieraniu metod, form i środków dydaktycznych.

• Cele kształcenia są kryterium oceny efektywności procesu dydaktycznego.

• Cele kształcenia są podstawą do planowania działań edukacyjnych.

Głównym celem kształcenia jest zapewnienie uczniom optymalnego rozwoju umysłowego:

1. od strony rzeczowej:

• Opanowanie ogólnej wiedzy o przyrodzie, społeczeństwie, technice, kulturze i sztuce;

• Ogólne przygotowanie do działalności praktycznej;

• Kształtowanie humanistycznego stosunku do ogólnoludzkich wartości oraz związanych z nimi postaw i przekonań światopoglądowych.

  1. od strony podmiotowej:

• Ogólny rozwój sprawności umysłowej i zdolności poznawczych- z uwzględnieniem myślenia i twórczych uzdolnień.

• Rozwój potrzeb kulturalnych, motywacji i zainteresowań poznawczych, społecznych.

• Wdrożenie do samokształcenia i pracy nad sobą przez całe życie człowieka.

1. O jaką efektywność w kształceniu na poziomie edukacji wczesnoszkolnej powinni zabiegać nauczyciele? Jak uczyć i ku czemu na poziomie wczesnej edukacji?

W nauczaniu wczesnoszkolnym należy uczyć przede wszystkim wykorzystując metody aktywizujące ucznia do działania. W metodach aktywizujących chodzi o to, że uczeń jest aktywniejszy od nauczyciela. Należy pozwalać samodzielnie uczniom doświadczać, eksperymentować, odkrywać. Uczeń w ten sposób uczy się bardziej efektywniej i wiedza samodzielnie zdobyta jest bardziej trwała, niż wiedza podana gotowa przez nauczyciela.

Stosowanie metod aktywizujących w procesie dydaktycznym sprzyja pogłębieniu zdobytej wiedzy, jej operatywności i trwałości. Dzieci muszą myśleć podczas wykonywania podjętych działań. Angażują się emocjonalnie. Wykorzystując metody aktywne, uczymy dzieci właściwych stosunków międzyludzkich, zrozumienia, tolerancji.

Jednak pracując na metodach aktywizujących należy pamiętać o kilku zasadach:

• Nie wykluczamy nikogo z zabawy lub z wykonania zadania, dlatego, że ktoś nie wie lub nie potrafi.

• Nie dzielimy uczniów na lepszych i gorszych.

• Nie zmuszamy, gdy ktoś nie chce się z nami bawić.

• Nauczyciel jest uczestnikiem zabawy.

• Każdy ma prawo do popełniania błędów.

Metody aktywizujące w procesie nauczania -uczenia się mają za zadanie stawianie ucznia w takiej sytuacji, aby odczuwał potrzebę podejmowania działań jakich od niego oczekujemy, nabywanie przez uczniów umiejętności współdziałania w grupie. Zadaniem nauczyciela jest uświadomienie uczniom celu ich działań oraz umotywowanie potrzeby jego osiągnięcia. Źródłem aktywności ucznia są jego potrzeby. Przez aktywność własną uczeń zaspokaja potrzeby i realizuje cele. Aktywność odtwórcza uczniów przeplata się z ich aktywnością twórczą. Uczniowie powinni nabywać wiedzę i umiejętności w sposób trwały, skuteczny i przyjemny. Należy, zatem wprowadzać atrakcyjne środki dydaktyczne działające na wzrok, stwarzać uczniom możliwości rozmowy i dyskusji, umożliwiać uczniom uczenie się poprzez działanie. W czasie wykonywania czynności uczniowie angażują umysł, wolę, emocje, zmysły, badają, doświadczają i działają. Taki model pracy umożliwia kształtowanie oprócz umiejętności przedmiotowych również kompetencji kluczowych, które są tak istotne w dalszym życiu i funkcjonowaniu we współczesnym świecie (planowanie, organizowanie i ocenianie własnego uczenia się, twórcze rozwiązywanie problemów, skuteczne komunikowanie się, współpraca w grupie, wykorzystanie informacji z różnych źródeł, efektywne posługiwanie się technologią informacyjną).

W nauczaniu powinno się wykorzystywać metody w pełni wykorzystujące potencjał i aktywność twórczą dziecka, metody rozwijające wyobraźnię i ekspresję twórczą.

Należy wykorzystywać w nauczaniu metody ekspresyjne.

Teatr i drama powinny być formą stale stosowaną we współczesnej edukacji. Dramę można wykorzystywać na lekcji do realizacji treści programowych. Można ją stosować w dowolnym momencie pracy dydaktycznej. Drama i teatr rozwijają osobowość jednostki.

Należy stosować metody sprzyjające rozwojowi twórczej i emocjonalnej sfery dziecka, ponieważ prawdziwe uczenie polega na przeżywaniu i działaniu.

1. W czym przejawia się praktyczne zastosowanie konstruktywistycznego modelu kształcenia?

Konstruktywistyczny model kształcenia przejawia się w 5 fazach wykorzystywanych w nauczaniu:

1. 1 faza - orientacji.

Zawiera zadania pobudzające ciekawość poznawczą dziecka i wzmacnia motywację do wzięcia aktywnego udziału w zajęciach.

1. 2 faza - diagnozowania wiedzy wyjściowej dziecka.

Faza ta ma na celu sprowadzenie stanu wiedzy dzieci na omawiany temat w danej chwili. Na przykład: Uzupełnienie lewej strony U.

1. 3 faza - restrukturyzacji wiedzy.

Faza ta zajmuje się dociekaniem, badaniem itd.

1. 4 faza - aplikacji wiedzy.

Faza ta odpowiada za zastosowanie zdobytej wiedzy podczas poprzedniej fazy/ Na przykład: Uzupełnianie prawej strony U.

1. 5 faza - ewaluacji.

Przegląd zmian.

1. W jaki sposób należy wykorzystać środowisko podczas planowania i przebiegu procesu kształcenia?

2. Czym jest pedagogika zabawy - jak planować warsztat metodyczny w oparciu o pedagogikę zabawy?

Zadaniem pedagogiki zabawy jest dostarczenie osobom pracującym z różnymi grupami repertuaru metod oddziałujących na sferę emocjonalną człowieka, sprzyjających ujawnianiu pozytywnych uczuć, wspomagających samodzielną aktywność, wzmacniających poczucie bezpieczeństwa, poprawiających komunikację i rozwijających współpracę w grupie, a także wywołujących refleksje nad własnymi doświadczeniami i przeżyciami.

Pedagogika zabawy wybiera z repertuaru zabaw tradycyjnych te, które spełniają określone zasady:

• Zapewniają dobrowolność uczestnictwa, czyli uczestnik decyduje, czy chce wziąć udział w zajęciach. Nie jest do niczego zmuszany, a wychowawca tylko zachęca, zaprasza do uczestnictwa, stara się zainteresować.

• Uwzględniają wszystkie poziomy komunikowania, czyli poziom komunikacji rzeczowy i emocjonalny. Pierwszy dotyczy możliwie obiektywnych, logicznych, prawdziwych informacji, które wymieniane są między ludźmi. Drugi wskazuje, że treści kształcenia przyjmowane są zawsze w zależności od emocji towarzyszących procesowi uczenia się.

• Uznają pozytywne przeżycie, jako wartość i unikają rywalizacji. Pedagogika zabawy uznaje przeżycie, jako wartość i preferuje zdobycie pozytywnego doświadczenia lub doznania w trakcie pracy w grupie i z grupą. Zabawa jest także pełną emocji sytuacją, która pobudza do refleksji i angażuje w ocenę argumentów, czyli pomaga w uczeniu się określonych treści i rozwiązywaniu problemów. Zdecydowanie unika bezsensownej rywalizacji, przypadkowych zwycięstw, konkurencji, w której jeden zwycięża a reszta przegrywa. Zabawy uczą współdziałania, współpracy, dostrzegania różnych mocnych stron wśród uczestników grupy. Dzięki temu łagodzą niepokój przed oceną, lęk przed przegrana i wzmacniają motywację do wysiłku.

• Posługują się różnorodnymi środkami wyrazu. Zasada ta oznacza przekazywanie treści oraz wywoływanie emocji poprzez oddziaływanie na różne zmysły. Włącza ona do pracy całą gamę środków wyrazu: ruch, gest, dotyk, taniec, dźwięk, malowanie, gra ról, pantomima. Wzbogacają one tradycyjne słowo mówione i pisane.

1. Czym są podstawy programowe dla danego szczebla edukacyjnego?

Podstawy programowe dla danego szczebla edukacyjnego są bardzo ważnym dokumentem wydawanym przez Ministerstwo Edukacji Narodowej.

Każda podstawa programowa składa się z:

• Celów edukacyjnych,

• Zadań szkoły,

• Treści nauczania,

• Osiągnięć uczniów.

Cele edukacyjne wyrażają kierunek rozwoju ucznia w zakresie danego przedmiotu, dla którego obowiązuje podstawa programowa od klasy 4 szkoły podstawowej. Cele edukacyjne zawierają obowiązki nauczyciela związane z realizacją podstawy programowej.

W podstawie programowej zawarte są również osiągnięcia ucznia, jakie powinien posiąść po zakończeniu edukacji w danej klasie. Na podstawie podstawy programowej i zawartych w nich standardów wymagań tworzone są testy kompetencji kończące każdy etap edukacj i.

Na podstawie podstawy programowej układane są programy nauczania, dostosowane są podręczniki, ćwiczenia. Wszystkie te elementy mają za zadanie ułatwić nauczycielowi realizację treści nauczania zawartych w podstawie programowej.

1. Rola doświadczeń w procesie kształcenia - pojęcie, rodzaje, poznawanie ich przez nauczyciela. Możliwości stosowania w praktyce.

Doświadczenia można krótko zdefiniować, jako ogół wiadomości zdobytych na podstawie obserwacji i przeżyć.

Możemy wyróżnić doświadczenia odnoszące się do wiedzy, umiejętności a także emocji pozytywnych i negatywnych z nimi związanych.

Dziecko początkowo zdobywa wszelkie doświadczenia w otoczeniu rodzinnym, następnie w kontaktach z rówieśnikami oraz w przedszkolu i szkole.

Nauczyciel może poznawać doświadczenia dziecka przy każdej okazji:

• Podczas indywidualnej rozmowy przed rozpoczęciem zajęć w przedszkolu

• Obserwując dziecko w zabawie z rówieśnikami, pracy na zajęciach, zachowaniu na przerwie

• Przy wprowadzaniu do zajęć, kiedy warto spytać o doświadczenia dzieci związane z danym tematem i pozwolić im na swobodną wypowiedź

• Poprzez analizę wytworów plastycznych

Dziecko spytane o swoje doświadczenia czuje się ważne i zauważone przez nauczyciela.

Informacja o różnego rodzaju doświadczeniach dziecka pozwala nauczycielowi organizować pracę. Odwoływanie się do dziecięcych doświadczeń wpływa na rozwój wychowanka: rozwija umiejętność analizy, syntezy, uogólniania, abstrahowania, dedukcji poprzez skojarzenia w myśl jednej z zasad dydaktycznych, by w nauczaniu wychodzić od tego, co dziecku najbliższe (zasada przystępności wg Cz. Kupisiewicza). Doświadczenia dziecka powinny być punktem wyjścia do dalszych działań edukacyjnych.

Od rodzaju tych doświadczeń nauczyciel powinien uzależnić swoje dalsze postępowanie. Poznanie zainteresowań dziecka, jego talentów czy umiejętności powinno skutkować działaniami sprzyjającymi ich rozwojowi, a w obszarach, w których dziecko ma zbyt ubogie doświadczenia, nauczyciel powinien tworzyć warunki, by mogło je zdobywać, zwłaszcza poprzez praktyczne działanie, gdyż wtedy mamy do czynienia z dużą akceleracją wiedzy i umiejętności.

Nauczyciel powinien mieć też na uwadze doświadczenia emocjonalne dziecka - mają one istotny wpływ na jego funkcjonowanie w klasie, również na chęć to nauki. Poznanie negatywnych doświadczeń wyniesionych z domu lub z kontaktów rówieśnikami powinno zainicjować odpowiednią reakcje nauczyciela. Może on np. zastosować elementy arteterapii czy bajkoterapii, popularnych opowiadań o przygodach żółwia Franklina lub książek dla dzieci wydawanych przez Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Zadaniem nauczyciela jest nie tylko organizowanie warunków do zdobywania doświadczeń związanych z wiedzą i umiejętnościami, ale także sprzyjanie rozwojowi psychicznemu dziecka i pomoc w trudnościach zaobserwowanych u wychowanka.

Wielość zdobytych doświadczeń w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym stanowi bazę do dalszego rozwoju na kolejnych etapach edukacji oraz w życiu dorosłym.

1. Aktywizacja dziecka, jako jeden z warunków rozwoju - pojęcie aktywności i aktywizacji. Formy aktywności dziecka w kształceniu. Zasady pracy nauczyciela pobudzające aktywność uczniów w edukacji wczesnoszkolnej.

Aktywność dziecka - wchodzenie dziecka w nieustanne kontakty z przedmiotami, osobami, zjawiskami itd. Aktywność człowieka ma określony kierunek wyznaczony przez cel, któremu podporządkowany zostaje jej przebieg. Im bardziej cal jest atrakcyjny i ciekawy, tym większą wywołuje motywację i zainteresowanie uczniów.

Aktywizacja dziecka - ogół poczynań nauczyciela i uczniów zapewniających dzieciom odgrywanie czynnej roli w realizacji zadania.

Formy aktywności dziecka:

a) Ze względu na sposób zdobywania wiedzy:

• Aktywność indywidualna - poszczególne dzieci w określony sposób dążą do osiągnięcia zakładanych oczekiwań poznawczych i zdobycia wiedzy.

• Aktywność zbiorowa - wszystkie dzieci uczestniczą wspólnie z nauczycielem w procesie edukacyjnym.

Zasady pracy nauczyciela pobudzające aktywność uczniów w edukacji wczesnoszkolnej:

• Nauczyciel powinien zainteresować uczniów przedstawianymi treściami.

• Należy poruszać tematy, na które dzieci coś wiedzą.

• Należy dostosować poziom wiadomości, pomocy dydaktycznych do wieku dziecka.

• Nauczyciel powinien w atrakcyjny sposób zaplanować realizację materiału.

• Należy pozwolić dzieciom badać, samodzielnie dochodzić do wiedzy.

1. Ocenianie w klasach I - III. Pojęcie oceny a oceniania. Struktura wiedzy o ocenie szkolnej. Zasady oceniania w edukacji wczesnoszkolnej.

W edukacji wczesnoszkolnej stosowane jest ocenianie opisowe, które jest ocenianiem wspierającym rozwój uczniów, pełni także role motywacyjną i informacyjną. W ocenie opisowej nauczyciel zwraca się bezpośrednio do ucznia traktując go jak partnera.

Ocena opisowa:

• Daje dziecku informacje o tym, co już umie a nad czym ma pracować,

• Uwzględnia możliwości dziecka,

• Bierze pod uwagę wkład pracy dziecka,

• Zachęca do dalszej pracy,

• Nie zawiera krytyki, nie pełni funkcji nagrody i kary,

• Uwzględnia postęp, jaki dokonał się w dziecku,

• Jest skierowana bezpośrednio do uczniów - podmiotowość u uczniów.

Rodzaje oceny opisowej:

• śródroczna - informuje o postępach w nauce dziecka, a także wyposażona jest we wskazówki i zalecenia do dalszej pracy w 2 semestrze.

  • końcoworoczna - jest informacją o osiągnięciach ucznia w danym roku szkolnym, nie zawiera zaleceń.

Formy oceny opisowej:

• werbalne - zwrócenie bezpośredniej uwagi - zrobiłeś błąd, pięknie przepisałeś

• poprzez gesty i mimikę - wskazujemy palcem błąd, aż dziecko samo go zauważy i poprawi go

• znaczki - słonka, chmurki - nieograniczona możliwość podwyższania, zbędna rywalizacja.

• puzzle - za każde zadanie dobrze wykonane puzzel, jako nagroda.

ETYCZNE ZASADY OCENIANIA SZKOLNEGO

1. Oceniając, przekazuj rzetelną i prawdziwą informację o poziomie osiągnięć ucznia.

2. Jeżeli uważasz, że powinieneś obniżyć wymagania w stosunku do ucznia, poinformuj o tym jego i klasę.

3. Obniżaj jednak wymagania, a nie wysokość oceny.

4. Uczniów zdolnych zachęcaj do większego wysiłku, nie podwyższaj im wymagań na siłę.

5. Pamiętaj, że sposób komunikowania i uzasadnienia oceny jest równie ważny jak jej wysokość.

6. W miarę możliwości precyzyjnie opisz wiedzę i umiejętności ucznia.

7. Jak najczęściej wspieraj ucznia wskazówkami dotyczącymi dalszej pracy.

8. Najpierw wskazuj zalety, a w dalszej kolejności wady.

9. Wyrażaj uznanie, gdy uczeń na to zas³uguje.

10. Informuj o wymaganiach przed wprowadzeniem danych treści na lekcjach.

11. Przedstaw uczniom możliwości poprawiania ocen.

12. Zachowaj konsekwencję w postanowieniach.

13. Nie porównuj uczniów.

14. Obniżaj poziom stresu, pamiętając, że nikt nie lubi być oceniany.

Od roku szkolnego 1999/2000 wprowadzono ocenę opisową.

OCENIANIE:

Należy dziecko oceniać w sposób rzetelny, trafny, sprawiedliwy, który wspiera i wyznacza kierunek działania, nie krzywdząc nikogo.

Ocenianie, czyli sprawdzanie stopnia osiągania celów kształcenia.

Rodzaje oceniania:

1. Kształtujące - opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauki i ma poinformować nauczyciela, jaki jest stan wiedzy i umiejętności ucznia.

2. Zbierające - zmierza do wykorzystania informacji o uczniach już po zakończeniu nauki. Pozwala stwierdzić, w jakim stopniu osiągnięcia uczniów odpowiadają założonym celom dydaktycznym.

1. Prawo dziecka do błędu, jako podstawa przemian oceniania i modyfikacji pracy nauczyciela w kierowaniu wykonywaniem zadań przez uczniów.

Każdy z nas ma prawo do błędu bo jak mówi samo przysłowie „błądzić jest rzeczą ludzką''. Takie prawo mają również dzieci, dlatego też podejmując pracę dydaktyczno-wychowawczą musimy mieć tego świadomość. Błędy są, bowiem nieodzownym elementem procesu uczenia się i potwierdzają stwierdzenie, że człowiek najwięcej uczy się na własnych błędach. Kiedyś uczeń nie miała szans na to by się pomylić, a jeśli już mu się to zdarzyło spotykała go za to kara. Błędy były czymś zupełnie niedopuszczalnym, więc robiono wszystko, żeby się one nie pojawiały. Nauczyciel był swego rodzaju kierownikiem, któremu wszystko było podporządkowane. To on wyznaczał zadania i ściśle przestrzegał tego, by uczniowie poprawnie je wykonywali, bez pomyłek, zgodnie z tym, jaką otrzymały wskazówkę. Wszelkie błędy były niedopuszczalne, a jeśli się pojawiały były surowo karane. Dziś jest inaczej. Pojawienie się błędu nie jest traktowane, jako coś złego, wymagającego natychmiastowej kary, a wręcz przeciwnie, stanowi jeden ze sposobów uczenia się i poznawania rzeczywistości przez uczniów. Ponadto jest dla nauczycieli podstawą i możliwością zmiany ich sposobu nauczania i oceniania. Popełnienie błędu przez dziecko, zwraca szczególną uwagę nauczyciela na to, czy stosuje on skuteczne metody, środki, formy, czy jego warsztat pracy jest odpowiednio dostosowany do potrzeb i możliwości dziecka. W rezultacie daje mu możliwość wprowadzenia pewnych zmian i modyfikacji, po to by jego podopieczni mogli odnosić większe sukcesy. Wiemy, że poprawianie i ocenianie dzieci jest nieodłącznym aspektem pracy nauczyciela.

Wiemy też, że odkrywanie błędów i słabości prowadzi do obniżenia samooceny. Szczególnie dziecko buduje opinię o samym sobie z dużym uwzględnieniem tego, w jaki sposób postrzegają je inni ludzie, a przede wszystkim ważni dla niego dorośli. I chociaż odpowiedzialni dorośli bardzo rzadko celowo przesadzają z krytyką dziecka, to jednak zadanie poprawiania jest tutaj bardzo delikatną kwestią i musi być przez nas nieustannie obserwowane. Należy pamiętać, że nie każde poprawienie jest szkodliwe. Ważne jest raczej, w jaki sposób to delikatne zadanie realizujemy. Dlatego tak istotne jest, aby nauczyć dzieci samokontroli, która umożliwi im samodzielne dostrzeganie błędów i ich korygowanie, co w efekcie pozwoli na wyciągnięcie konkretnych wniosków przydatnych w dalszej działalności. Samokontrola zapewnia dziecku możliwość doświadczenia całego procesu uczenia się bez konieczności ciągłej obecności wszystkowiedzącego z punktu widzenia dziecka dorosłego, który istnieje, by mierzyć jego osiągnięcia. Zamiast tego dziecko dostaje możliwość samodzielnej pracy we własnym tempie, by zaspokoić swoją naturalną ciekawość i popełnić tyle błędów ile potrzebuje, aby dotrzeć do punktu, w którym opanuje poprawną procedurę wykonania ćwiczenia i poprawne rezultaty. Wielu z nas rozpoznaje to doświadczenie i wie jak wiele satysfakcji daje taki proces uczenia się. A zatem możemy dostrzec, że błąd nie musi wcale stanowić powodu do krytyki czy kary, ale może stać się wartościowym elementem uczenia się. Zależy to jednak w dużej mierze od nauczyciela, którego zadaniem jest dostrzeżenie tego błędu i pokierowanie uczniem tak, aby sam to odkrył i w rezultacie dotarł do prawidłowych odpowiedzi. Nauczyciel ma być swego rodzaju przewodnikiem podążającym za uczniem, otwartym na jego potrzeby. Ponadto musi znać jego indywidualne zdolności i możliwości i tym kierować się podczas oceniania. Musi dopuszczać możliwość pojawienia się błędów i sytuacji ich wystąpienia być gotowym do udzielenia pomocy uczniowi, motywować go i pobudzać do samodzielnego działania. Nie przekreślać go, lecz dać mu szanse znalezienia tej właściwej ,,ścieżki'' poprzez wsparcie i pokierowanie nim tak, by samodzielnie podjął próbę rozwiązania problemu czy trudności.

1. Teoria wielostronnego kształcenia. Pojęcie, charakterystyka dróg uczenia się. Możliwości stosowania w pracy z dziećmi, jej walory integracyjne.

Teoria wielostronnego kształcenia to forma kształcenia polegająca na włączeniu w proces nauczania trzech komponentów:

• Działalności poznawczej, czyli nabywania wiedzy,

• Działalności praktycznej, czyli nabywania umiejętności,

• Strony afektywnej, czyli emocjonalnego nastawienia ucznia do nauki.

Drogi uczenia się:

1. Uczenie się przez przyswajanie - polega na pobieraniu przez ucznia gotowych częściowo gotowych, które w stanie usystematyzowanym uczeń ma zachować w pamięci. Rezultatem uczenia się przez przyswajanie jest zdobycie zasobu wiadomości, mniej lub więcej trwałych.

2. Uczenie się przez odkrywanie - aktywność badawcza ucznia, samodzielnie dochodzenie do wiedzy oraz wykorzystywanie wiedzy o rzeczywistości.

3. Uczenie się przez działanie - Wspólną wartością wszystkich odmian działania jest ich poważny wpływ wychowawczy na wolę i charakter człowieka, a zarazem na ukształtowanie takich cech, jak: właściwy stosunek do pracy, do własności społecznej i prywatnej, do samej pracy i jej wykonawców.

4. Uczenie się przez przeżywanie - Manifestuje się tu postawa zaangażowania, jedne, bowiem wartości sprawiają pełną satysfakcję uczuciową, inne budzą uczucie przykrości i dezaprobaty. Stwarza to płaszczyznę do określania własnego stosunku do oceny, a zarazem do działania.

Informacje przewidziane do opanowania przez ucznia w gotowej postaci. Struktury są zarówno o charakterze ogólniejszym, jak i wchodzące w ich zakres struktury bardziej szczegółowe - które mogą być materiałem problemowego uczenia się. Bogate i urozmaicone formy działalności uczniów. Materiał kształcący, który ma stanowić dodatek dla bogatych i odpowiednio organizowanych przeżyć uczniów.

1. Jakie dostrzega Pani plusy i minusy stosowania metody behawioralnej z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych? I dlaczego ta metoda może budzić kontrowersje?

Metoda behawioralna nastawiona jest na efekt, a nie na dziecko. Nie są brane pod uwagę w tej metodzie uczucia dziecka oraz terapeuty.

Minusy metody behawioralnej:

• Jest metodą powszechną, każdy może z niej korzystać.

• Mówi się, że jest to tzw. Tresura. Nie liczą się uczucia dziecka tylko efekt.

• Niebezpieczeństwo uzależnienia się od nagród i kar.

• Problem z generalizacją efektów.

• Bodziec jest sterowany zewnętrznie, także każdy może wzmacniać inne zachowania, w zależności od poglądów, pożądanego zachowania.

• Stosowanie kar w metodzie behawioralnej prowadzi do zaburzeń emocjonalnych.

• Nie uwzględnia się aspiracji, potrzeb i oczekiwań dziecka.

Plusy metody behawioralnej:

Wszystko jest jasno opisane. Jest ona czytelna dla dorosłych.

1. Czy, a jeśli tak to, dlaczego ważny jest kontakt rodziców dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych ze szkołą?

Moim zdaniem bardzo ważny jest kontakt rodziców dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych ze szkołą.

Rodzice odgrywają fundamentalną rolę w wychowaniu i edukacji swoich dzieci, to od nich przecież w dużej mierze zależy jak dzieci będą funkcjonować w grupie szkolnej, jakimi będą kierować się wartościami, czy będą wykazywać aktywność poznawczą. Podjęcie współpracy szkoły z rodzicami stworzy nauczycielom szansę na lepsze poznanie uczniów, zwiększenie ich wpływu na wszechstronny rozwój dzieci. Nawiązywanie efektywnej współpracy z rodzicami, nawet, jeśli założy się, że jest to proces długofalowy, daje szansę na skuteczniejsze oddziaływania wychowawcze i edukacyjne.

Rodzice, aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecku i nabycie nowych wiadomości i umiejętności muszą ze sobą współpracować, a szkoła ma być instytucją, która udziela pomocy wielozakresowej wszystkim uczniom potrzebującym wsparcia, w tym również tym uczniom, którzy nie mają specjalnych potrzeb edukacyjnych.

1. Podaj przykłady zastosowania klocków logicznych w nauczaniu początkowym.

W metodyce nauczania początkowego klocki logiczne mają zastosowanie w realizacji następujących zagadnień:

• Wyodrębnianie cech wielkościowych, porównywanie ich;

• Zaznajamianie z nazwami prostych figur geometrycznych;

• Klasyfikowanie przedmiotów według cech jakościowych;

• Wyodrębnianie zbiorów, których elementy spełniają dane warunki;

• Określanie warunków, jakie spełniają elementy danego zbioru;

• Podział zbioru na podzbiory;

• Wyznaczanie części wspólnej, złączenia i różnicy zbiorów;

• Pojęcie zbioru pustego;

• Kształtowanie pojęcia relacji i funkcji, ze szczególnym uwzględnieniem relacji równoliczności zbiorów.

Do klocków logicznych należą klocki Dienesa.

1. Jaką rolę spełniają zadania tekstowe w nauczaniu matematyki?

Zadanie z treścią - jest to sytuacja życiowa, która posiada jakieś związki liczbowe/dane liczbowe do rozwiązywania i pytania o problem do rozwiązania.

W nauczaniu matematyki zadania pełnią wyjątkową rolę, rozwiązywanie ich umożliwia, bowiem:

• Opanowanie podstawowych pojęć matematycznych,

• Kształtowanie umiejętności posługiwania się metodami matematycznymi w sytuacjach życiowych, - rozwijanie postawy intelektualnej wyrażającej się w twórczym, logicznym i krytycznym myśleniu, samodzielnym pokonywaniu trudności i matematycznym analizowaniu zjawisk.

• Sprzyjają wielostronnej aktywizacji i rozwijaniu myślenia, skłaniając uczniów do wykonywania wielu operacji myślowych oraz rozumowań logicznych.

• Uczą twórczego posługiwania się poznanymi prawami i własnościami działań arytmetycznych.

• Utrwalają umiejętności wykonywania ustnych i pisemnych obliczeń.

Na rozwiązanie zadania składa się kilka czynności poznawczych. Na początku dziecko musi zapoznać się z treścią zadania i zrozumieć jego sens. Potem dokonać analizy i uświadomić sobie, co jest wielkością daną, co poszukiwaną, jakie są zależności między nimi, a także, czego dotyczy pytanie końcowe. Następnie musi to przełożyć na język matematyki. Jest to matematyzacja sytuacji życiowej przedstawionej w zadaniu. W ten sposób dziecko ustala matematyczną strukturę zadania i znajduje schemat rozwiązania, np. działanie, które należy wyliczyć.

Jest to szereg czynności intelektualnych realizowanych na tle procesów emocjonalnych. Emocje decydują o tym, jakie nastawienie ma dziecko do zadania, czy zechce podjąć trud rozwiązywania, czy też będzie bronić się przed taką koniecznością.

1. Wymień najważniejsze zasady, które powinien uwzględnić nauczyciel przygotowując się do lekcji matematyki. Omów znaczenie zasady poglądowości.

   • Zasada naukowości,

   • Zasada strukturyzacji,

   • Zasada systematyczności,

   • Zasada poglądowości,

   • Zasada spiralnego nauczania matematyki,

   • Zasada świadomego i aktywnego uczestnictwa ucznia w procesie nauczania.

   • Zasada nauczania problemowego.

• Zasada przystępności wiedzy.

• Zasada stopniowania trudności.

• Zasada trwałości wiedzy.

• Zasada wiązania teorii z praktyką.

ZASADA POGLĄDOWOŚCI:

Jest to myślenie obrazowe. John Locke twierdził, że niczego nie ma w umyśle, jeśli nie było niczego w zmysłach.

Inaczej nazywana zasadą bezpośredniości. Wskazuje ona na konieczność zdobywania wiedzy poprzez bezpośrednie poznawanie rzeczy i zjawisk lub przez zetknięcie się z nimi przy pomocy środków dydaktycznych (tj. modele, obrazy, schematy, wykresy, tabele). Funkcją tej zasady jest ułatwienie zrozumienia i zapamiętywania.

Zasada poglądowości ma największe zastosowanie w nauczaniu geometrii, ponieważ wpływa na kształtowanie wyobraźni przestrzennej uczniów. Za pomocą figur płaskich można opisywać poszczególne figury przestrzenne, jednak sama znajomość geometrii płaskiej nie wystarcza, aby uczeń mógł wyobrazić sobie każdą omawianą w szkole figurę przestrzenną oraz zachodzące w jej wnętrzu stosunki. Jeżeli uczeń może się posłużyć modelem szkieletowym sześcianu, to odszukanie poszczególnych trójkątów i stwierdzenie ich własności nie sprawia mu trudności Podstawowa metodę rozwijania wyobraźni przestrzennej uczniów stanowi posługiwanie się modelami brył.

1. Znaczenie zasady problemowości w nauczaniu matematyki.

Zasada problemowego uczenia się matematyki:

Pełna aktywność ucznia rozwija rozwiązywanie zadań możliwie różnorodnych. Ważne jest, jakie zadania rozwiązuje uczeń, ponieważ przez pryzmat rozwiązywanych zadań uczeń tworzy własna koncepcje matematyczna, buduje swój stosunek do matematyki i motywacje do uczenia się matematyki. Należy ucznia uczyć zarówno algorytmów, jak i algorytmizowania, opanowywania dowodów i definicji oraz dowodzenia i definiowania, gotowych klasyfikacji, kodów i symboli oraz klasyfikowania i kodowania, dawania sprawnych odpowiedzi oraz stawiania pytań i dostrzegania problemów, ale z wyraźnym naciskiem na aktywność matematyczną ucznia, na jego twórcze myślenie i działanie. Tylko w toku rozwiązywania matematycznych problemów uczeń zdobywa kulturę myślenia, która może dać uczenie się matematyki. Zależy to jednak od tematyki zadań i poziomu ich trudności, od sposobu organizowania pracy ucznia przy rozwiązywaniu problemu, od formy przedstawienia problemu oraz od motywacji niezbędnej do jego rozwiązania.

1. Rola zadań tekstowych w nauczaniu matematyki.

Zadanie z treścią - jest to sytuacja życiowa, która posiada jakieś związki liczbowe/dane liczbowe do rozwiązywania i pytania o problem do rozwiązania.

W nauczaniu matematyki zadania pełnią wyjątkową rolę, rozwiązywanie ich umożliwia, bowiem:

• Opanowanie podstawowych pojęć matematycznych,

• Kształtowanie umiejętności posługiwania się metodami matematycznymi w sytuacjach życiowych,

• Rozwijanie postawy intelektualnej wyrażającej się w twórczym, logicznym i krytycznym myśleniu, samodzielnym pokonywaniu trudności i matematycznym analizowaniu zjawisk.

Na rozwiązanie zadania składa się kilka czynności poznawczych. Na początku dziecko musi zapoznać się z treścią zadania i zrozumieć jego sens. Potem dokonać analizy i uświadomić sobie, co jest wielkością daną, co poszukiwaną, jakie są zależności między nimi, a także, czego dotyczy pytanie końcowe. Następnie musi to przełożyć na język matematyki. Jest to matematyzacja sytuacji życiowej przedstawionej w zadaniu. W ten sposób dziecko ustala matematyczną strukturę zadania i znajduje schemat rozwiązania, np. działanie, które należy wyliczyć.

Jest to szereg czynności intelektualnych realizowanych na tle procesów emocjonalnych. Emocje decydują o tym, jakie nastawienie ma dziecko do zadania, czy zechce podjąć trud rozwiązywania, czy też będzie bronić się przed taką koniecznością.

1. Metody rozwiązywania zadań tekstowych.

• Metoda analityczna - redukcyjna

• Metoda syntetyczna – dedukcyjna

• Metoda analityczno-syntetyczna - (redukcyjno-dedukcyjna)

• Metoda „kruszenia" zadań:

• Modyfikowanie danych

• Zwiększanie lub zmniejszanie liczby danych i ich wartości

• Zastępowanie danych innymi

• Zmiana miejsca danych

• Przekształcanie, odwracanie zadania

• Wprowadzanie nowych związków i zależności

• Uszczegółowienie lub uogólnianie zadania

1. Przedstaw sposoby rozwijania u dzieci poprawności wymowy.

Bardzo ważna dziedziną pracy nauczyciela nad rozwijaniem mowy dzieci są ćwiczenia, które mają na celu poprawienie i doskonalenie ich wymowy. Zajęcia takie, z ogółem dzieci w przedszkolu dadzą się ugrupować w cztery rodzaje działań: ćwiczenia usprawniające narządy artykulacyjne, ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia rytmizujące, ćwiczenia słuchu fonetycznego. Ćwiczenia narządów artykulacyjnych mają na celu wypracowanie zręcznych i celowych ruchów języka, warg i podniebienia.

Ćwiczenia artykulacyjne mogą mieć formę zabaw tematycznych, którymi kieruje nauczyciel, zabaw i gier dydaktycznych z wykorzystaniem obrazków oraz zabaw słownych. W każdym wypadku chodzi o stworzenie sytuacji wymagających powtarzania przez dzieci ćwiczonych głosek, wyliczania nazw różnych przedmiotów przy ich wyszukiwaniu, dobieraniu.

Ćwiczenia oddechowe mają na celu pogłębienie oddechu, rozruszanie przepony, wydłużanie fazy wydechowej, a także zapobieganie takim zjawiskom, jak arytmia oddechowa, mówienie na wdechu, kolizja między rytmem oddychania, a strukturą wypowiedzi. Ćwiczenia rytmizujące uwrażliwiają dzieci na rodzaj dźwięku, tempo, rytm, natężenie głosu, intonację. Wplecione są w normalny przebieg zajęć umuzykalniających oraz w toku recytacji wierszy, opowiadań, słuchania audycji.

Ćwiczenie słuchu fonetycznego polega na umiejętnym rozróżnianiu słuchem brzmienia głosek, kolejno wymawiania ich w wyrazach, dzielenia wyrazu na sylaby, a sylaby na głoski. Kształcenie słuchu fonetycznego zaczyna się od wyodrębnienie dźwięków mowy ludzkiej spośród szumów otoczenia.

Ćwiczenia ortofoniczne z dziećmi 3-letnimi, tak jak rozróżnianie w otoczeniu dźwięków (syczenie pary, głosu gęsi - ssss, brzęczenie muchy - bzzzzz), prowadzą do analizy dźwiękowej wyrazów. Z dziećmi najstarszymi prowadzi się zabawy polegające na analizowaniu wyrazów, w których występuje określona głoska w nagłosie, wygłosie i środku wyrazu. Dokonuje się dzielenia wyrazu na sylaby w czasie ćwiczeń rytmizujących, podczas śpiewu piosenek, zabaw ruchowych ze śpiewem.

1. Omów znaczenie rozwijania u dzieci poprawności wymowy w procesie nauki pisania i czytania.

Mówienie poprawne pod względem fonetycznym ma duże znaczenie w codziennym życiu i w przygotowaniu go do szkoły. Błędna wymowa pogarsza jego samopoczucie w zespole, utrudnia nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami i z dorosłymi, powoduje nieśmiałość, a także jest poważną przyczyną niepowodzeń w nauce czytania i pisania. Mowa, jako akt w procesie porozumiewania językowego, słownego odgrywa poważną rolę w społecznych kontaktach człowieka z innymi ludźmi. Kontakty te są możliwe dzięki umiejętności mówienia i rozumienia tekstów słownych. "Dzieci uczęszczające do przedszkola nie stanowią jednolitej pod względem rozwoju mowy grupy. Są wśród nich dzieci, które zaczęły mówić wcześnie, i wymowa ich od samego początku była prawidłowa; są dzieci, które zaczęły mówić późno, a wymawiają wadliwie cześć a nawet wszystkie głoski. Zadaniem nauczycieli jest, więc, obok prawidłowego kształtowania wymowy, zapobieganie tym wadom. Zaburzona wymowa powoduje tworzenie się prawidłowych powiązań słuchowo- wzrokowych. Należy zadbać, aby dzieci przed przystąpieniem do nauki czytania wybrzmiewały wszystkie głoski w izolacji, w wyrazach i w mowie spontanicznej. Wczesne rozpoczęcie ćwiczeń ortofonicznych, na które składają się ćwiczenia oddechowe, fonetyczne - kształtujące słuch fonematyczny, usprawniające narządy mowy, artykulację, skutecznie zapobiega wadom wymowy.

1. Podaj sposoby aktywizowania mowy i myślenia dzieci w edukacji polonistycznej.

Mowa i myślenie dziecka to procesy ściśle ze sobą powiązane i wzajemnie warunkujące. Dobry poziom rozwoju mowy dziecka ułatwia mu wypowiadanie swoich myśli, a opanowanie umiejętności dokonywania prostych operacji umysłowych, dostępnych dla 6-latka, umożliwi mu swobodne posługiwanie się mową - formowanie poprawnych i zrozumiałych dla otoczenia wypowiedzi. Dlatego właśnie w pracy wychowawczo - dydaktycznej z dziećmi w wieku przedszkolnym zadanie dotyczące rozwijania mowy i myślenia dzieci realizowane są zawsze łącznie, chociaż istnieją określone rodzaje działalności dzieci, w których aktywizowanie mowy lub myślenia ma charakter dominujący. Dzieci słuchając opowiadania nauczyciela, wyobrażają sobie nakreśloną za pomocą słowa sytuację, kojarzą poszczególne fakty, tworząc logiczną całość, ustosunkowują się do przedstawionych faktów lub bohaterów, dokonują oceny ich postępowania. Jednocześnie, słuchając pięknej, literackiej mowy nauczyciela mają wzór do naśladowania, wzbogacają swój słownik, zarówno bierny jak i czynny, ponieważ po wysłuchaniu utworu stawiają pytania, formułują oceny, często, jeżeli treść opowiadania była interesująca, odtwarzają ją w zabawie. Słuchanie utworu literackiego aktywizuje zarówno myślenie, jak i mowę wychowanków. Nieco inaczej spojrzeć trzeba na ten problem wtedy, gdy dzieci uczestniczą np.: w zabawie, która ma na celu doskonalenie wymowy poszczególnych głosek. Podczas takiej zabawy są one także aktywne umysłowo - słuchają wskazówek nauczycieli i muszą je zrozumieć, wyobrażają sobie całą zabawą sytuację, jednak czynnikiem dominującym w tego rodzaju zabawie jest oddziaływanie na rozwój mowy dzieci przez dążenie do poprawienia lub doskonalenie ich wymowy.

1. Przedstaw związek między takimi sprawnościami językowymi jak: czytanie i pisanie.

Na sprawności językowe składają się:

• Słuchanie

• Czytanie

• Mówienie

• Pisanie

Zarówno słuchanie, jaki i czytanie dają tzw. Kompetencje językową - jest to wiedza o języku dana każdemu człowiekowi, która pozwala mu rozumieć i tworzyć nieskończenie wiele poprawnych zdań w określonym języku (i odrzucać zdania niepoprawne).

Wiedza ta dotyczy:

• Składni - reguły pozwalających wytworzyć, rozumieć zdania

• Fonologii, która pozwala zdaniom nadać formę fonetyczną

• Semantyki, które przypisuje im znaczenie

Zarówno słuchanie, jak i czytanie należą do kompetencji komunikacyjnej - umożliwiają efektywne porozumiewanie się z innymi użytkownikami języka. Komunikowanie się jest procesem polegającym na wzajemnej wymianie informacji między nadawcą i odbiorcą (akt dwustronny: jeden mówi drugi słucha).

Informacje mogą być przesyłane 3 kanałami:

• Werbalnej - zachowanie językowe

• Niewerbalnej - język ciała

• Wokalny - pozasłowne zachowania głosowe (chrząkanie, śmiech, kaszel)

Słuchanie i czytanie jest trudną sztuką, bo wymaga koncentracji, która zawiera w sobie zaangażowanie, zainteresowanie i wysiłek psychiczny. Obie te sprawności językowe wymagają indywidualnego wysiłku, aby słuchać, czytać. Uruchamia wszystkie procesy myślowe (analiza, synteza, uogólnienie, abstrahowanie, wyciąganie wniosków, rozwiązywanie problemów). W obu przypadkach jest to trudna praca intelektualna, zadanie umysłowe, które stawiamy sobie do wykonania.

1. Ukaż zależność między wyrabianiem gotowości do nauki czytania a wprowadzaniem elementarnej nauki czytania.

Wyrabianie gotowości do nauki czytania jest pierwszym etapem składającym się na proces czytania. Podczas wyrabiania gotowości rozwijana jest spostrzegawczość słuchowa (słuchu fizjologicznego i słuchu fonematycznego) oraz świadomość fonologiczna. Rozwijana jest także spostrzegawczość wzrokowa, poprzez zwracanie uwagi na drobne fragmenty ilustracji tematycznych. Wyrabianiu gotowości do nauki czytania służy również porównywanie obrazków różniące się szczegółami.

Natomiast wprowadzenie elementarnej nauki czytania jest drugim etapem składającym się na proces czytania. Elementarna nauka czytania polega na globalnym czytaniu wyrazów oraz wprowadzaniu nowej litery, a zarazem wprowadza się techniki czytania.

1. O czym należy pamiętać podczas planowania doświadczeń i eksperymentów przyrodniczych na poziomie wczesnej edukacji?

• Najważniejsze jest bezpieczeństwo dzieci.

• Doświadczenia i eksperymenty przyrodnicze muszą być przeprowadzone w sposób interesujący dla dziecka.

• Dzieci powinny uczestniczyć w doświadczeniach i eksperymentach, powinny same wykonywać czynności związane z nimi, ponieważ wtedy lepiej zapamiętują nowo poznane treści (dzieci naśladują czynności nauczyciela). Dzieci w wieku przedszkolnym w dużej mierze uczą się przez działanie- należy o tym pamiętać.

1. Psychofizjologiczne podstawy pisania.

Element psychologiczny nauki pisania dotyczy analizy i syntezy słuchowej, wzrokowej i ruchowej. Psychologia pisania wymaga, aby dziecko posiadało słuchową wyobraźnię odpowiednika litery w postaci głoski oraz ujmowało literę i wyraz, jako pewną całość oraz potrafiło wyobrazić sobie drogę kreślenia danej litery.

Fizjologiczne uwarunkowanie dotyczy złożonego pobudzenia nerwowego, integracji pobudzeni w korze mózgowej i w aparacie ruchowym ręki.

Proces ten przebiega w toku koordynacji prostych elementów występujących w toku nauki czytania i pisania bądź równocześnie bądź następczo. Zaburzenia tych analizatorów mogą być powodem poważnych trudności w opanowaniu umiejętności pisania.

Innymi ważnymi czynnikami w mowie pisanej są także:

• zespół skoordynowanych ruchów ręki - ramienia, przedramienia, nadgarstka i palców odpowiedni rozwój drobnych grup mięśniowych w dłoni i palcach oraz zdolność ich koordynacji.,

• sposób trzymania narzędzia pisarskiego

• układ rąk przy pisaniu

• umiejętność dowolnego uważania;

• odpowiedni poziom rozwoju pamięci i szeregu nawyków należących do rzędu tzw. wyższych, jak ogólne zdyscyplinowanie (wyrażające się m.in. w umiejętności spokojnego siedzenia w ławce);

• odległość oczu od papieru

• stosowanie się do wskazówek nauczyciela.

Wszystkie wymienione elementy składają się na psychofizjologiczne podstawy procesu pisania.

1. Podstawowe rodzaje wypowiedzi ustnych i pisemnych.

   1. Wypowiedzi pisemne:

• Opowiadanie

• Opis/charakterystyka

• Sprawozdanie

• List

• Życzenia

• Zaproszenie

• Zawiadomienie

  2. Wypowiedzi ustne:

• Dialog/wywiad

• Rozmowa

1. Tematem zajęć z dziećmi jest pora roku - zima. Poprzez jakie formy aktywności muzycznej można wzbogacić zdjęcia? Proszę podać własny pomysł na konspekt zajęć ruchowo muzycznych.