UKŁAD ODDECHOWY

Części układu oddechowego:

• jama nosowa

• gardło

• krtań

• tchawica

• oskrzela

• płuca.

Jama nosowa dzieli się na część prawą i lewą. Dzieli ją trzyczęściowa przegroda nosowa: kostna, chrzęstna, błoniasta. Kostna zbudowana jest z 2 kości: lemiesza i kości blaszki pionowej kości sitowej. Następna jest część chrzęstna zwana chrząstką przegrody nosa. Część błoniasta zwana inaczej skórną znajduje się pomiędzy nozdrzami przednimi, jest ruchoma.

Czynności jamy nosowej:

• ogrzewanie powietrza wdychanego (wskutek splotów jamistych małżowin nosowych)

• nawilżanie powietrza

• oczyszczanie powietrza z cząstek zanieczyszczeń oraz bakterii (dzięki włosom nozdrzy oraz gruczołom: potowym i łojowym)

• zmysł powonienia, gdyż w jamie nosowej znajduje się okolica węchowa z nabłonkiem węchowym

• jest rezonatorem dźwięków artykulacyjnych.

Błona śluzowa jamy nosowej ma dwie okolice: węchową (2x2,5 cm²) oraz oddechową. Występuje w niej nabłonek wielowarstwowy migawkowy z gruczołami śluzowo – surowiczymi (czyli tzw. nabłonek oddechowy).

Między małżowiną górną a środkową uchodzą zatoki klinowe ¹i tylna sitowa².

Między małżowiną środkową a dolną uchodzi zatoka szczękowa³, czołowa ⁴i przednie sitowe.

Między małżowina dolną a podniebieniem uchodzi przewód nosowo-łzowy.

Wszystkie zatoki mają objętość około 80-100 cm³, pokryte są nabłonkiem walcowatym urzęsionym jednowarstwowym.

Czynności zatok przynosowych:

• ich wydzielina zwilża błonę śluzową nosa

• ogrzewają powietrze wdychane przez nos

• są rezonatorami, wzmacniają głos

• ułatwiają przedostanie się powietrza do okolicy węchowej dzięki zasysaniu go podczas wdechu

• czynią głowę lżejszą, przyczyniają się do utrzymywania jej w równowadze.

Gardło, dzieli się na części:

1. nosowa

2. ustna

3. krtaniowa.

Leży w przestrzeni szyi środkowej.

Krtań leży w przestrzeni między V a VII kręgiem szyjnym. Szkielet krtani zbudowany jest z chrząstek, mięśni i więzadeł. Chrząstki krtani:

• nieparzyste

  • tarczowata

  • pierścieniowata

  • nagłośniowa

• parzyste

  • nalewkowata

  • rożkowata

  • klinowata

Chrząstki łączą się za pomocą stawów: pierścienno – nalewkowego i pierścienno-tarczowego.

Mięśnie krtani:

• rozszerzające szparę głośni

• zwężające szparę głośni

• napinające fałdy głosowe

• wejścia do krtani.

W krtani występuje nabłonek wielowarstwowy płaski lub wielorzędowy migawkowy.

Czynności krtani: odkrztuszanie, oddychanie, wydawanie dźwięków.

Tchawica to rura łącząca krtań z oskrzelami górnymi.

Ma długość około 10-12 cm. Ścianę zbudowaną z chrząstek tchawicowych, a między nimi występują więzadła tchawicze (obrączkowate). Więzadła są zbudowane z tkanki łącznej, chrząstki z chrząstki szklistej, występuje w niej gruczoły tchawicze (śluzowo-surowicze).

Podczas wdechu tchawica wydłuża się o 1,5 cm. Na końcu występuje chrząstka zwana ostrogą tchawicy, po której następuje rozdwojenie tchawicy.

Ściana tchawicy i oskrzeli zbudowana jest z błony śluzowej, tkanki podśluzowej, przydanki.

oskrzele górne prawe	oskrzele górne lewe
dłuższe	krótsze
ma większe światło	ma mniejsze światło
dzieli się na 3 oskrzela płatowe	dzieli się na 2 oskrzela płatowe
jest bardziej pionowe	jest bardziej poziome

oskrzelik	oskrzele
nie ma chrząstek	ma chrząstki
ma mniejszą średnicę	ma większą średnicą
brak gruczołów	są w nim gruczoły
dobrze rozwinięta warstwa mięśni gładkich	ma słabo rozwiniętą warstwę mięśni gładkich
występuje w nim nabłonek jednowarstwowy sześcienny	występuje w nim nabłonek wielorzędowy migawkowy

Płuca leżą w jamie opłucnowo-płucnej.

Opłucna składa się z warstwy zewnętrznej opłucnej ściennej i wewnętrznej płucnej. Pomiędzy nimi jest jama opłucna, w której występuje niewielka ilość płynu surowiczego.

Powierzchnie płuc: przeponowa, żebrowa, śródpiersiowa, międzypłatowa.

Do wnęki płuca wchodzą korzenie płuca: oskrzela, tętnice płucne, żyły płucne.

---

1. w trzonie kości klinowej↩

2. w kości sitowej↩

3. w trzonie kości szczękowej↩

4. w łusce kości czołowej↩