Akademia Techniczno- Humanistyczna

W Bielsku- Białej

Naturalne i sztuczne źródła zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływ na środowisko.

Natalia Chrobok

Ochrona Środowiska

Gr.1 gr.lab.1

Zanim wytłumaczę naturalne i sztuczne źródła zanieczyszczeń atmosferycznych poruszę temat atmosfery czym jest i co zawiera. Jak wpływa na nas, oraz na otaczające nas środowisko. Każdy z nas oddycha i chce by jego powietrze było czyste, nie zawsze tak może być ponieważ wpływ na to czym oddychamy ma ludzkość na całym świecie oraz czynniki zachodzące na Ziemi.

Powietrze atmosferyczne to bezbarwna jednorodna mieszanina gazów i rozproszonych w nich domieszek stanowiąca atmosferę ziemska. Jest bezwonna, bez smaku, słabo rozpuszczalna w wodzie .Gęstość powietrza zależy od temperatury, ciśnienia oraz składu. ^[1]Obecnie głównymi składnikami powietrza są azot i tlen. W jednostce objętości suchego powietrza przy powierzchni Ziemi znajduje się około 78% azotu i około 21% tlenu, co stanowi łącznie 99%. Wymienione gazy wchodzące w skład powietrza często nazywa się „stałymi”. Ich udziały są stałe i nie zmieniają się aż do wysokości około 100 km. Zawartość w atmosferze takich gazów, jak przede wszystkim para wodna, dwutlenek węgla , ozon , neon, hel, metan, krypton, wodór, podtlenek azotu, ksenon . W jeszcze mniejszych ilościach znajduje się w powietrzu: radon (Rn), aktyn (Ac), tor (Tr), jod (J2), dwutlenek siarki (SO2), , amoniak (NH3), chlorowodór (HCl), siarkowodór (H2S) . Zawartość tych pierwiastków w powietrzu ulega wahaniom w czasie i przestrzeni. Ponadto w powietrzu znajdują się zawiesiny cieczy, ciała stałe oraz różne jony. W nie zakłóconych warunkach skład suchego powietrza jest jednakowy na całej Ziemi do wysokości około 25 km npm. jest zmienna i to zarówno w czasie, jak i przestrzeni. Stąd nazywane są często gazami „zmiennymi”. Za zmienne składniki atmosfery należy uznać także wiele zanieczyszczeń atmosfery, które przedostają się do niej w wyniku różnych zjawisk i procesów zachodzących na samej powierzchni Ziemi bez udziału człowieka (np. w wyniku działalności wulkanicznej) lub stanowiące uboczny produkt gospodarczej działalności człowieka.

Zanieczyszczenie powietrza następuje gdy wprowadzone do niego zostają substancje stałe, ciekłe lub gazowe w takich ilościach które mogą oddziaływać szkodliwie na zdrowie człowieka, przyrodę żywa, klimat ,glebę, wodę lub może powodować inne szkody w środowisku. Substancje zanieczyszczają powietrze ponieważ maja zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się, oddziałują na wszystkie elementy przyrody, zdrowie i życie człowieka oraz na wytwory jego działalności.

Zanieczyszczenia powietrza możemy podzielić na dwie grupy:

1. Zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego powstają one na skutek;

- wybuchów wulkanów

- burz piaskowych

- huraganów

-pożarów lasów

-procesów rozkładu materii organicznych

-pyły kosmiczne

-erozja gleby i skał

-mikroorganizmy (bakterie, zarodniki roślin, pyłki kwiatowe)

- martwe okruchy organizmów roślinnych i zwierzęcych

1. Zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego czyli związane z działalnością człowieka są one dzielone na pyły i gazy. Największe emisje zanieczyszczeń dostających się do atmosfery pochodzą z;

-Zakłady produkujące energię elektryczna i cieplną

-zakłady przemysłowe

-pojazdy mechaniczne

-gospodarstwa rolne

-eksplozje nuklearne

-zakłady wytwarzające izotopy radioaktywne

-zakłady energetyczne oparte na wykorzystywaniu energii jądrowej.

Zanieczyszczenia pochodzenia naturalnego

Wybuchy wulkanów

^[2]Nie od dziś wiemy, że od tego jak ukształtowany jest klimat- a więc jaka panuje temperatura, zależy przede wszystkim od tego jaka ilość energii słonecznej dotrze do Ziemi. Część energii, która dociera do naszej planety ulega przekształceniu w energię cieplną a część zostaje odbita.Wulkany, a ściślej mówiąc to co z nich się wydobywa- czyli pyły,gazy wulkaniczne są jednym z ważniejszych czynników regulujących/ kontrolujących ten bilans. Na skutek gwałtownych wybuchów może wzrosnąć poziom zapylenia atmosfery- zmniejsza się poziom nasłonecznienia (więcej energii zostaje odbite, rośnie efekt albedo)- a to w ostateczności prowadzi do spadku temperatury globalnej.Należy jednak zanaczyć, że tylko największe wybuchy prowadzą do tymczasowych lub lokalnych zmian klimatu.Na pierwszy rzut oka sprawa może wydawać się oczywista- ale wulkany nie zawsze prowadzą do spadku temperatury, pyły wulkaniczne mogą również prowadzić do zmniejszenia efektu albedo( w wyniku zapylenia/zabrudzenia powierzchnii lodowców) .W regionach okołobiegunowych, tworzą się chmury kwasu siarkowego- zwane polarnymi chmurami stratosferycznymi: powstają w bardzo niskich temperaturach w wyniku połączenia wody z siarką. W wyniku tych reakcji ubytek ozonu może sięgać nawet 70%.Okazuje się jednak, że do uszkodzeń ozonu dochodzi również w wyższych temperaturach. W roku 2000, wkrótce po wybuchu wulkanu Hekla (Islandia) ku zaskoczeniu wielu uczonych powstała kilkudniowa dziura ozonowa badania wykazały, że tym razem to kwas azotowy oraz cząstki lodu wyrzucone przez wulkan naruszyły warstwe ozonu.Według szacunków na Ziemi jest ok 1,5 tysiąca wulkanów- co roku (średnio) wybucha ok 40.Wybuchy wulkanów są nie tylko widowiskowe ale i niebezpieczne. Największym wybuchom towarzyszą trzęsienia ziemi, fale tsunami, lawiny, wylewy lawy, opady popiołowe i bomby wulkaniczne.

Gazy wulkaniczne, CO2:

Nie ulega wątpliwości, że wulkany to obok oceanów jedne z głównych źródeł/magazynów emisji dwutlenku węgla.Sprawą oczywistą jest to, że aktywność wulkaniczna zależy od wielu czynników i jest nieregularna- ilość wydzielanego dwutlenku węgla również ulega kilkuprocentowym wahaniom. Okazuje się, że te kilkuprocentowe wahania mogą mieć kolosalne znaczenie- w geologicznej historii Ziemi poziom dwutlenku węgla podobnie jak klimat naszej planety, zawsze się zmieniał co potwierdzają min. badania próbek lodu ze stacji Vostok, badania aparatów szparkowych itd.. W przeszłości przynamniej kilka razy stężenie tego gazu było wyższe niż obecnie! A to oznacza, że nie przemysł a czynniki naturalne, takie jak wulkany a przede wszytskim oceany są sprawą kluczową w zrozumieniu fluktuacji i wpływu/lub nie tego gazu na nasz klimat.

Nie od dziś wiemy, że erupcje wulkaniczne dostarczają ogromnych ilości gazów do atmosfery. Jednak od tego jaka ilość gazów dostanie się do atmosfery nie dycydują tylko efektowne eksplozje wulkaniczne. Długo po wygaśnięciu wulkanu mogą utrzymywać się tzw. procesy postwulkaniczne- należą do nich głównie wyziewy gazów o różnej temperaturze, związane zodgazowywaniem skał lawowych lub pochodzące z płytko położonej komory magmowej. Wzbogacają one atmosferę o olbrzymie ilości gazów włącznie z bardzo szkodliwymi dla świata żywego.

Do najważniejszych gazów zaliczamy:

- para wodna -jest jedynym gazem mogącym w warunkach panujących w atmosferze przechodzić w stan stały i ciekły. Para wodna znajdująca się w atmosferze pochodzi z parowania wody w zbiornikach, powierzchni pokrytych śniegiem i lodem oraz powierzchni lądowych wraz z szatą roślinną. Największe ilości pary wodnej znajdują się w warstwie powietrza bezpośrednio przylegającej do powierzchni parującej (90% jej masy zawiera dolna 6-kilometrowa warstwa atmosfery). W atmosferze ziemskiej znacznie więcej jest wody skupionej w postaci gazu (pary wodnej), niż w postaci produktów kondensacji pary wodnej tworzących chmury. Zawartość pary wodnej w atmosferze jest bardzo zmienna

- dwutlenek węgla-^[3]nie stanowi zagrożenia w atmosferze pod warunkiem, że nie nastąpi naruszenie równowagi biologicznej, spowodowane nadmierna jego emisją do atmosfery

- dwutlenek siarki- w wyniku połączenia wody i SO2 powstaja aerozole siarczanowe- rozpraszają i odbijają one światło słoneczne, co w konsekwencji prowadzi do zmniejszenia dopływu promieniowania słonecznego

- chlorowodór,metan,fluorowodór,wodór,siarkowodór oraz amoniak

Wulkany a Klimat

Pogoda i klimat są nierozerwalnie związane ze wszystkimi procesami zachodzącymi w atmosferze, emisje pyłów w wyniku wybuchów wulkanów mogą w znacznym stopniu zmodyfikować poziom nasłonecznienia całej planety (średnio spadek nasłonecznienia wynosi ok 10-15%).

Jest jednak jedna zasadnicza róznica miedzy zmianami klimatu powstałych na skutek eksplozji wulkanicznej a np. zmianami słonecznymi czy też powstałych na skutek zmienności cykli oceanicznych- zmiany te choć są często efektowne to nie są długotrwałe, trwaja zazwyczaj kilka lat..

Ciekawym przykładem tego jak eksplozja wulkanu może wpłynąć na klimat miała miejsce kilkanaście lat temu: W 1991r na Filipinach po długim okresie uśpienia wybuchł wulkan Pinatubo. Efektem tej eksplozji nie była tylko 40km smuga dymu ale również zahamowanie wzrostu temperatury w latach 90-tych.W historii znane sa jednak znacznie wieksze eksolzje, przy których Pinatubo było zaledwie małą „przystawką”:W 1883 r. doszło do gigantycznejeksplozji wulkanu Krakatua- siła eksplozji była o ok 106 razy większa od energii wybuchu bomby atomowej zrzuconej na Hiroszimę! W wyniku eksplozji powstała 30m fala tsunami..W 1815r doszło do równie gigantycznego wybuchu wulkanu Tambora (105 razy silniejsza od bomby zrzuconej na Hiroszimę): W wyniku tego wybuchu, rok 1816 nazwany został „rokiem bez lata”- mróz w maju w Ameryce Północnej, czerwcowe opady sniegu w Kanadzie. Ogromne straty w rolnictwie i głód.

Burze piaskowe i huragany

Burze piaskowe, huragany zanieczyszczają atmosferę piaskiem, solą i pyłem porywanym z powierzchni lądów z bardzo duża prędkością. Burza piaskowa powstaje zazwyczaj wskutek konwekcji powietrza. Promienie Słońca rozgrzewają piasek co powoduje podgrzanie mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad nim, co z kolei powoduje wzniesienie się gorącego powietrza, a ruch powietrza powoduje zmianę ciśnienia i powstanie silnego wiatru Największe z burz piaskowych sięgają nawet do 2,5 km wysokości, niektóre z nich są nawet widzialne z kosmosu .Huragany powstają nad akwenami, w których temperatura wody przekracza 26 stopni Celsjusza. Huragany tworzą się nad wodami Atlantyku, a najbardziej narażonymi na nie obszarami świata są południowe rejony Stanów Zjednoczonych oraz wybrzeża Afryki. Piasek sól i pył zostają przeniesione na bardzo dalekie odległości często trafiają nawet na Antarktydę i tam opadają na lodowce zanieczyszczając warstwę lodu, wodę. Powietrze nad oceanem Arktycznym notuje się wzrost zanieczyszczenia w zależności od kierunku wiatru. Huragany i cyklony są źródłem zanieczyszczania atmosfery gdyż bardzo często wzbijają one i przenoszą na duże odległości masy piasku. Piaski z Sahary można niejednokrotnie spotkać na wyspach Morza śródziemnego.

Pyły kosmiczne

Jednym ze stałych źródeł zanieczyszczeń naturalnych są pyły kosmiczne, które z przestrzeni międzygwiezdnej przedostają się w sferę przyciągania ziemskiego. Pyły te latami nieraz krążą wokół Ziemi.

Pożary lasów,stepów

^[4]Do naturalnych zanieczyszczeń atmosfery zaliczyć można także pyły i dymy powstające podczas pożarów lasów lub stepów. Pyły i dymy unoszą się na duże wysokości i przenoszone bywają przez wiatry na wielkie odległości. Stwierdzono np., że dymy i pyły, powstałe podczas ogromnego pożaru lasów w 1871 w okolicach jeziora Michigan w Stanach Zjednoczonych, po długim czasie opadły w odległej Afryce.

Tlenek węgla -(CO, nazwa zwyczajowa czad, nazwa systematyczna: tlenek węgla(II)) – nieorganiczny związek chemiczny, tlenek węgla na II stopniu utlenienia ,mający silne własności toksyczne.

Rozkład materii organicznej

Rozkład związków może odbywać się przez mikroorganizmy i bakterie w warunkach tlenowych jak i beztlenowych. Prowadzi to do rozpadu podstawowej struktury związku prowadzący do całkowitej degradacji do dwutlenku węgla, soli nieorganicznych i wody. W warunkach beztlenowych rozpadowi temu towarzyszy wytworzenie dużych ilości metan.

Tlenek metanu - znany także jako gaz błotny i gaz kopalniany to najprostszy węglowodór nasycony (alkan). W temperaturze pokojowej jest bezwonnym i bezbarwnym gazem.

Erozja gleb, mikroorganizmy (bakterie, zarodniki roślin, pyłki kwiatowe), martwe okruchy organizmów roślinnych i zwierzęcych od zawsze znajdowały się w atmosferze. Organizmy żywe nie odczuwają ich ponieważ ich stężenia w powietrzu ulegają zmianom tylko nieznacznym ,zależnym od pór roku ,temperatur oraz ciśnienia. Nie zagrażają życiu oraz nie wpływają na klimat.

^[5] Człowiek przez swoją działalność wywiera wpływ na to , jakie składniki znajdują się w powietrzu atmosferycznym. Dotyczy to szczególnie regionu przemysłowych. Przy wykorzystaniu kopalnych surowców energetycznych, takich jak węgiel, ropa naftowa lub przy spalaniu produktów uszlachetnionych lecz opartych na tym samym materiale wyjściowym, do atmosfery wydalane są w różnych ilościach pyły i gazy i aerozole o różnym stopniu toksyczności. Liczba emitowanych do powietrza atmosferycznego produktów może dochodzić do około 3 500. Powodują one wzrost zanieczyszczenia w powietrzu , a niekiedy do zmiany jego składu chemicznego .

Zanieczyszczenia pochodzenia antropologicznego

Zakłady produkujące energię elektryczna i cieplną

Emisja pyłów i gazów w krajach słabo rozwiniętych jest bardzo duża, w ostatnich latach nastąpiło korzystne ograniczenie emisji zanieczyszczeń. ^[6]Główną przyczyną zanieczyszczeń jest wytwarzanie 80% energii w elektrowniach opalanych węglem kamiennym i brunatnym. Zasadnicze paliwa, przestarzałość i nieefektywność wielu elektrowni oraz brak urządzeń odsiarczających powoduje, że główny składnik zanieczyszczeń (SO2) przedostaje się do powietrza. Duże znaczenie dla wielkości zagrożenia posiada stopień koncentracji przemysłowych zanieczyszczeń na określonym obszarze np. w aglomeracji miejsko-przemysłowej. Niewłaściwa lokalizacja zakładów przemysłowych w Polsce, w obrębie miast jest przyczyną koncentracji ok. 60 % ogólnej emisji pyłów i ok. 70% gazów. Rozkład przestrzenny zanieczyszczeń pyłowych i gazowych na 1km2 występuje w województwach: Śląskim, Małopolskim, Łódzkim. Na obszarach tych zostały przekroczone normy dopuszczalnych stężeń metali ciężkich (szczególnie ołowiu, kadmu, cynku, chromu), związków smołowych, benzopirenów, tlenków azotu, tlenków siarki,

Zanieczyszczenia powietrza nie gromadzą się w granicach jednego miasta, województwa, czy państwa, lecz przemieszczają się co powoduje, że docierają do terenów objętych ochroną: ośrodków uzdrowiskowych i wypoczynkowych. W Polsce głównymi środkami zanieczyszczeń powietrza pod względem toksycznym i ilościowym są: energetyka (elektrownie, elektrociepłownie).

Zakłady przemysłowe

^[7]Do podstawowych źródeł emisji zanieczyszczeń przemysłowych zalicza się hutnictwo żelaza i stali oraz metali kolorowych. Podstawowymi rodzajami wytwarzanych przez hutnictwo zanieczyszczeń są dwutlenek siarki i pył, ale jest to przede wszystkim pył składający się z cząstek różnego rodzaju metali ciężkich, a więc bardzo toksyczny. Ponadto huty żelaza i stali emitują znaczne ilości tlenku węgla, zaś huty aluminium - związków fluoru, pierwiastka bardzo szkodliwego dla wszystkich organizmów zwierzęcych i roślinnych.

Wybitnie pyłotwórczy jest przemysł materiałów budowlanych. Cementownie emitują pyły neutralne pod względem chemicznym, których oddziaływanie jest łagodniejsze od pyłów toksycznych, ale ich ilości są uciążliwe dla otoczenia. Pyły te mogą być przenoszone przez wiatr na znaczne odległości i oddziaływać na obszary położone daleko od emitora. Pozostałe zakłady tej gałęzi przemysłu (wapienniki, zakłady przeróbki kruszyw, kamieniołomy oraz huty szkła i ceramiki) nie charakteryzują się tak znaczną emisją, toteż ich uciążliwość jest odczuwalna jedynie w skali lokalnej.

Najbardziej rozległą gamę zanieczyszczeń emitują do atmosfery zakłady przemysłu chemicznego. Zaliczyć należy do nich produkcję nawozów azotowych i fosforowych, paliw płynnych, olejów i smarów oraz włókien sztucznych. W procesie wytwarzania najpopularniejszego z nawozów azotowych - saletry amonowej - podstawowymi rodzajami zanieczyszczeń emitowanych do atmosfery są pyły samej saletry i mocznika oraz amoniak i tlenki azotu. Z kolei do produkcji nawozów fosforowych niezbędnym surowcem jest kwas siarkowy. Jego produkcja, stanowi znaczne źródło emisji związków siarki do atmosfery. Zanieczyszczenia te są także emitowane do atmosfery w procesie produkcji właściwych nawozów fosforowych, obok niezwykle toksycznych związków fluoru oraz pyłów.

Rafinerie ropy naftowej, produkujące paliwa, oleje i smary to także bardzo uciążliwe źródła emisji zanieczyszczeń. W trakcie przebiegu procesów technologicznych do atmosfery dostają się obok znacznych ilości dwutlenku siarki i węglowodorów także mniejsze ilości, ale za to bardzo toksycznych i dokuczliwych substancji, takich jak: aceton, amoniak, benzen, czteroetylek ołowiu, fenol, ksylen i toluen.

W skali globalnej głównym źródłem CO jest spalanie biomasy.

W procesie produkcji włókien sztucznych podstawowymi surowcami niezbędnymi w procesie technologicznym są dwusiarczek węgla i siarkowodór (H2S). Substancje te stanowią zarazem podstawowe rodzaje emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń. Obok szczególnie silnych właściwości toksycznych charakteryzują się one wyjątkowo nieprzyjemnym zapachem.

Zakłady przemysłowe dostarczają do powietrza atmosferycznego 50%emisja zanieczyszczeń są to :gazy-dwutlenek siarki, siarkowodór tlenki azotu, chlor, brom, fluor ,pary-smoły ,bitumin, formaldehyd, metale ciężkie-miedz, magnez kadm, ołów, glin ,żelazo ,cynk, mangan, rod.

Pojazdy mechaniczne,komunikacja

Silniki spalinowe wydalają głównie tlenki azotu, węgla, sadzę, węglowodory, dwutlenek siarki, zw. ołowiu (90%), trafiają one do atmosfery jako produkt spalania etyliny, nadmierna koncentracja subst. toksycznych, może prowadzić do powstawania tzw. smogu. Pojazdy mechaniczne wpuszczają do atmosfery 30% emisji zanieczyszczeń są to głownie: tlenki azotu,dwutlenki siarki, tlenek węgla,dwutlenek węgla,siarkowodór,ołów, kadm,węglowodory,benzol,benzo(a)piren. Komunikacja tuż obok zakładów przemysłowych wpływa na powstawanie kwaśnych deszczy poprzez wprowadzanie do atmosfery głownie tlenków siarki oraz tlenków azotu.

Gospodarstwa rolne

^[8]Konieczność ochrony powietrza na obszarach wiejskich jest znacznie mniej zauważalna w porównaniu z potrzebą ochrony wód. W rzeczywistości powietrze jest często zanieczyszczone pyłami, mikroorganizmami i pyłkami roślin, a także lotnymi substancjami o charakterze nieorganicznym i organicznym.

Głównymi substancjami zanieczyszczającymi powietrze, mogącymi pochodzić z rolnictwa są:

a) pyły (cząstki gleby)

b) dymy

c) różne lotne związki o przykrym zapachu, tzw. substancje odorowe

d) gazy cieplarniane: metan, tlenki azotu, amoniak

e) pestycydy

Zapylenie powietrza

Zagrożeniem mogą być pyły powstające w erozji wietrznej, w ruchu maszyn i narzędzi rolniczych po powierzchni suchej gleby, transportu nawozów i prac żniwnych.

Zadymianie

Jest ono znacznie niebezpieczniejsze od pyłów, ponieważ wydzielają one często substancje toksyczne oraz częste likwidowanie odpadów w gospodarstwie.

Substancje odorowe

Są one nie tyle szkodliwe, co uciążliwe dla otoczenia.

Największa emisja takich substancji występuje podczas rozprowadzanie ich po polu, a zapach jest odczuwalny na dużą odległość.

Gazy cieplarniane

Ulatniają się do atmosfery z odchodów zwierzęcych, oddychania zwierząt, z nawozów organicznych, z gleby i z procesów spalania

Pestycydy

Są to związki chemiczne, stosowane w celu zabicia lub osłabienia organizmów określanych mianem szkodliwych, niepożądanych, np. chwastów, szkodników, czynników chorobotwórczych.

Chemiczne środki ochrony roślin mogą stworzyć zagrożenie dla powietrza, jeśli preparat jest żle rozpuszczony w wodzie, co powoduje zwiększenie się koncentracji roztworu.

Uwaga:

Skutki pestycydów mogą dosięgnąć człowieka ze względu na długotrwałość działania i na rozprzestrzenianie się środków ochrony w środowisku.

Eksplozje nuklearne,zakłady wytwarzające izotopy radioaktywne ,zakłady energetyczne oparte na wykorzystywaniu energii jądrowej.

^[9]Elektrownie jądrowe stanowią wysoki czynnik ryzyka i są wysoce niebezpieczne w razie awarii. Można było się o tym przekonać kiedy to 26 kwietnia 1986 rok doszło do katastrofy reaktora jądrowego w elektrowni w Czarnobylu. Na skutek tego nieszczęścia atmosfera ziemska została skażona izotopami promieniotwórczymi ( dziesiątki radioaktywnych izotopów, a tym izotopy promieniotwórcze 131I oraz 137Cs), doszło do skażenia znacznej części terenu Europy. Ta aktywność, która została uwolniona podczas awarii reaktora jądrowego stanowiła zaledwie ok. 4% całkowitej aktywności jaka była wytwarzana w reaktorach jądrowych w elektrowni w Czarnobylu. Skażenia zostały wyniesione przy pomocy prądów termicznych będących skutkiem pożaru i wybuchu na wysokość ok. 2 km, dalej powodowały rozchodzenie się zgodnie z kierunkami ruchu mas powietrza.

Awaria reaktora w elektrowni jądrowej w Czarnobylu stała się momentem pojawienia się sztucznych pierwiastków promieniotwórczych, które to przyczyniły się do skażenia promieniotwórczego na dalekich obszarach. W dalszym czasie śmierć poniosło 10 tysięcy osób, które uległy napromieniowaniu, a około czterech milionów ludzi zapadło na choroby popromienne. Według Państwowej Agencji Atomistyki aż 25% terytorium Polski zostało skażone silnie, 50% średnio, a pozostałe słabo.

Wraz ze skażeniem promieniotwórczym nastąpił wzrost stężenia w biosferze pierwiastków zaliczanych do naturalnych pierwiastków promieniotwórczych, będących skutkiem działalności człowieka. Pierwiastki takie są skutkiem ubocznym wydobywania węgla i spalania kopalin. Dodatkowo pojawiły się a środowisku związki promieniotwórcze nie obecne wcześniej, tzw. sztuczne pierwiastki promieniotwórcze. Jak źródła sztucznych pierwiastków promieniotwórczych upatruje się próbne wybuchy jądrowe, które prowadzane w atmosferze, innym źródłem są katastrofy reaktorów a także obróbka i magazynowanie paliwa jądrowego.

Duży problem w przypadku energetyki jądrowej stanową także odpady promieniotwórcze powstające jako efekty działania reaktorów. Składuje się je w odludnych miejscach , jednakże zawsze istnieje niebezpieczeństwo, że przedostaną się do środowiska.

Niezależnie od tego które źródła zanieczyszczeń powietrza mają większy wpływ na atmosferę: naturalne czy sztuczne człowiek przez swoją świadomość ekologiczna i wiedzę powinien dążyć do poprawy stanu powietrza atmosferycznego. To co dzieję się w atmosferze wpływa na nas wszystkich na otaczająca nas przyrodę pamiętajmy, że to co unosi się w powietrzu kiedyś znajdzie się na powierzchni naszej planety, wodzie z której korzystamy ponieważ jest to obieg zamknięty na który składa się wiele czynników w tym człowiek.

Spis pojęć

1.Powietrze atmsferyczne

2.Podział zanieczyszczeń

3. Wybuchy wulkanów

4. Burze piaskowe i huragany

5. Pyły kosmiczne

6. Pożary lasów,stepów

7. Rozkład materii organicznej

8. Erozja gleb, mikroorganizmy (bakterie, zarodniki roślin, pyłki kwiatowe), martwe okruchy organizmów roślinnych i zwierzęcych

9. Zakłady produkujące energię elektryczna i cieplną

10. Zakłady przemysłowe

11. Pojazdy mechaniczne,komunikacja

12. Gospodarstwa rolne

13. Eksplozje nuklearne,zakłady wytwarzające izotopy radioaktywne ,zakłady energetyczne oparte na wykorzystywaniu energii jądrowej

Bibliografia:

[1]http://slownik.ekologia.pl/116_Encyklopedia_lesna/4895_3_K_0_klimatyczne_czynniki_siedliska_powietrze_atmosferyczne.html

[2] http://meteoclimat.wordpress.com/2009/04/13/wulkany-a-klimat/

[3] http://www.publikacje.hdwao.pl/zanieczyszczenia_powietrza.php

[4] http://www.sp49gdansk.oswiata.org.pl/publikacje5.htm

[5]Wpływ immisji na ekosystem, J.Greszta, A. Gruszka,M.Kowalkowska, Wydawnictwo Naukowa, Katowice2002r.

[6] http://www.sciaga.pl/tekst/16838-17-zanieczyszczenia_powietrza

[7] http://www.atmosphere.mpg.de/enid/1403

[8] http://www.czystaokolica.wolsztyn.pl/powietrze.htm

[9] http://www.bryk.pl/teksty/gimnazjum/chemia/chemia_%C5%9Brodowiska/19354-budowa_elektrowni_j%C4%85drowej_za_i_przeciw.html

[10]Ekoinżynieria, Inez Wiatr, Halina Marczak, Józef Sawa

Lublin : Wydawnictwo Naukowe Gabriel Borowski,

2003.

[11]Ekologia z ochroną środowiska,Ewa Pyłka-Gutowska,Wydawnictwo Oświata, Warszawa 1996r.

[12]Ochrona Środowiska,K.Górka, B. Poskrobko,W. Radecki, PWE, Warszawa 1991,1995,1998r.