Artykuły z „Polonistyki” 1998 przydatne podczas praktyk w gimnazjum i w ciągu całej edukacji polonistycznej.

1. Maria Wolan, O poprawną wymowę w szkole, nr 2, s. 79-84.

Autorka zwraca uwagę na zaniedbanie w trakcie kształcenia polonistycznego kwestii odpowiedniej artykulacji wyrazów. Duży nacisk położony na ortografie sprawia, że ortofonia jest zaniedbana. Owocuje to brakiem dbałości o brzmienie wypowiadanych słów w późniejszym wieku. Nikt nie zwracał bowiem uwagi na błędy w czasie szkoły.

Autorka proponuje wykonywanie ćwiczeń zakresu wymawiania samogłosek ustnych - właściwe otwieranie ust w trakcie tej czynności.

Ponadto nakazuje ćwiczyć wymowę samogłosek nosowych – zwłaszcza „ą” na końcu wyrazu.

Poprawna wymowa grup samogłoskowych – ich wyraźne czytanie.

Wymowa spółgłosek i grup spółgłoskowych.

Ćwiczenia w poprawnym akcentowaniu wyrazów, najczęstszy błąd popełniany przez uczniów i dorosłych, brak akcentowania drugiej sylaby od końca. Niedbałość.

Ćwiczenia w czytaniu wyraźnym i poprawnym.

Działania te maja pomóc w odpowiednim przygotowaniu tekstów do recytacji. Mają spowodować dbałość o żywe słowo.

2. Tadeusz Patrzałek, Dobre słuchanie, nr 2, s. 90-96.

Autor proponuje ćwiczenia, które maja pomóc uczniowi w aktywnym słuchaniu ze zrozumieniem, z odpowiednim poziomem koncentracji. Ćwiczenia tego typu maja być wykonywane w ciągu całej praktyki szkolnej, jeżeli tylko zachodzi taka potrzeba.

Ćwiczenia w słuchaniu polegające na wyłapywaniu i zapisywaniu na kartce szmerów z najbliższego otoczenia.

Selektywność słuchu – umiejętność rozróżniania i rozpoznawania głosów – precyzja słuchu.

Selekcja i przyporządkowanie zasłyszanych informacji do odpowiedniej kategorii ( informacje zawarte w materiale audio).

Koncentracja – głębia, trwałość i podzielność. W trakcie puszczania płyty z nagraniem uczeń ma podnosić rękę za każdym razem, gdy jego uwaga rozproszy się.

Język i literatura a słuchanie. Autor zwraca uwagę na możliwość wykorzystania tekstów literackich do prezentacji różnych postaw jakie człowiek przyjmuje w trakcie konwersacji. radzi wykorzystać powieść Ten obcy (kłótnia Uli i Pestki), Potop (Zagłoba).

3. Bogumiła Kaniewska, Literacka lista przebojów, nr 4, s. 248-250.

Autorka omawia książkę Joanny Gawlikowskiej Przeboje prozy XX wieku. Literatura światowa i najnowsza polska. Zwraca uwagę na ich przydatność w trakcie prowadzenia zajęć fakultatywnych z literatury najnowszej (szkoła średnia). Pokazuje, że Gawlikowska wykazała się dużą odwaga metodyczną. proponowane przez nią teksty to m.in.. Gra w klasy czy Kabaret metafizyczny. Uczniowie mają pracować na fragmencie, co jest zrozumiałe przyczyn czasowych. podkreśla, że autorka Przebojów… zawarła w swej książce liczne pomysły na skonstruowanie lekcji w oparciu o najpopularniejsze pozycje literackie XX wieku. Ostrzega jednak, że Gawlikowska dokonała pewnych uproszczeń i bez pokory potraktowała niektóre pojęcia np. postmodernizm czy immoralizm. Te fragmenty należy zweryfikować i przedstawić inaczej. Bez uproszczeń.

4. Żaneta Kaflińska, Erotyzm w Dekameronie, nr 5, s. 290-295.

Autorka omawia kwestię trudności jaką nauczyciele mają w omawianiu tekstów z erotycznymi przesłankami. Stara się pokazać, że Boccacio nie prezentuje strefy związanej wyłącznie z seksem i pożądaniem, ale stara się powiązać tę sferę ludzkiego życia z miłością. ważna jest również sylwetka kobiety, która zostaje uświęcona i wykreowana na symbol świętości i bożego umiłowania. Jej piękno staje się dla mężczyzny uszlachetniające. Autorka stara się ukazać, że seks w Dekameronie traktowany jest jako radosny przejaw witalności ludzi. Jednoznacznie stwierdza, że Dekameron musi być obecny w kanonie dla licealistów. Uważa, że ta przyjemna lektura idzie w parze z tym czego na tym etapie edukacyjnym oczekuje młodzież. Pozostaje także w kręgu ich zainteresowań. Należy nauczyć ich mówić właściwie o sferze seksualnej człowieka, bez wulgaryzmów czy sprowadzania go wyłącznie do sfery biologii.

Artykuły, które można wykorzystać na lekcjach w gimnazjum.

1. Ewa Gołaszewska, Zabawa z poezją w poezję, nr 9, 636-638.

Autorka zachęca do zrezygnowania z tradycyjnych lekcji o poezji. Dla uczniów są one bowiem nudne i wtórne. Każdego poetę każą traktować ze śmiertelna powagą. Aby nabrać dystansu do poetów i poezji autorka radzi nauczycielowi wykonać ćwiczenie polegające na napisaniu przez uczniów parodii utworu poetyckiego. Dzięki temu nauczyciel będzie miał pewność, że uczeń dogłębnie wczytał się w tekst i go zrozumiał. Bez tego bowiem napisanie parodii jest niemożliwe. Trzeba bowiem mieć do czego się odnieść. Autorka proponuje, aby uczniowie pracowali nad tekstem w grupach i zwrotka po zwrotce przedstawili plan zmian w wierszu. Zasadne będzie także przypomnienie podstawowych informacji o parodii.

2. Barbara Guzik, Widzę i opisuję…o lesie w Panu Tadeuszu, nr 5, s. 440-445.

Autorka pisze o kwestiach związanych z kanonem lektur. wskazuje na to, że szkoła może teksty klasyków, na etapie kształcenia wcześniejszym niż szkoła średnia, wprowadzać we fragmentach. Należy zatem zastanowić się jaki fragment dzieła będzie odpowiedni i pozwoli uczniowi utwór zinterpretować oraz do niego nie zrazić i wymóc późniejszą lekturę całości. Autorka zwraca uwagę na opinie na temat poematu Mickiewicza Pan Tadeusz, które traktują go jako tekst opisujący uroki kraju lat dzieciństwa. Nauczyciel miałby zatem przedstawić uczniom fragmenty inwokacji, w której przywoływane są opisy przyrody. Zanim to jednak nastąpi uczeń miałby napisać, a później zaprezentować skonstruowany przez siebie opis „Lasu moich wspomnień”. Gdy już to uczyni należy zestawić jego prace tekstem wieszcza. Na tej podstawie uczeń ma dostrzec uniwersalizm Pana Tadeusza i jego aktualność. Każdy bowiem, nawet dzisiejszych czasach, ma we wspomnieniach wyidealizowana krainę dzieciństwa.

3. Ewa Gołaszewska, Fioletowa krowa. Limeryki – zabawne wierszyki, nr 4, s. 253-254.

Lekcja przeprowadzona w oparciu o prace Stanisława Barańczaka, która traktuje o angielskich limerykach od czasów Szekspira po czasy Lennona.

Autorka sugeruje, że należy przeprowadzić lekcję, która pozwoli uczniom na rozwinięcie kreatywnego myślenia o tekście lirycznym. Gołaszewska proponuje by nauczyciel wyszedł w trakcie takiej lekcji od definicji pojęcia limeryk. Gdy już to uczyni może zacząć zadawać uczniom pytania na temat pojęć związanych z limerykiem. Część praktyczna lekcji ma zostać poświęcona na uzupełnianie luk w wierszach naniesionych na karty pracy. Zapełnianie luk ma wywołać efekt humorystyczny. W ten sposób powstaną limeryki, które będą odczytywane na forum klasy. Takie ćwiczenie może doprowadzić do napisania przez uczniów własnego limeryku od podstaw.

4. Bogdan Lenkiewicz, Sztuka precyzyjnego mówienia. Slogan, nr 4, s. 190.

Autor uznaje slogan za formę wyrazu lubianą przez uczniów. zazwyczaj jest prosty i chwytliwy, szybko zapada w pamięć. Młodzież często przekształca zasłyszane hasła, które zaczynają w ten sposób funkcjonować w obiegu. Biorąc to pod uwagę proponuje przeprowadzenie na lekcji pracy w grupach. Zadaniem uczniów byłoby przekształcenie znanych haseł reklamowych tak, aby jedne zachęcały klienta do kupna danego towaru czy skorzystania z konkretnej usługi, a inne do tego zniechęcały. Autor proponuje by najciekawszy pomysł został nagrodzony. W ten sposób uczniowie aktywizują się i mogą wykazać kreatywnością.