Tedeusz Gadacz „Wychowanie do wolności”

WYCHOWANIE DO WOLNOŚĆI; jest istotą wychowania, bo wolność jest istotą człowieka.

W odpowiedzi na pytania : Czy jest takie coś jak wychowanie do wolności? Czy człowiek jest spontanicznie wolny? Pomogą nam : Arystoteles, który powiedział, że wolność różni się od spontaniczności i dwie uwagi Platona:

1. Wolność w początkach demokracji: ojciec boi się syna, nauczyciel boi się uczniów.

2. Wolność w duszy despotycznej: Ci, którzy nie mają nad sobą własnej władzy usiłują władać innymi.

WOLNOŚĆ JEST ŻRÓDŁEM GODNOŚCI KAŻDEGO CZŁOWIEGO, JEST JEGO ISTOTĄ. WOLNOŚĆ WYMAGA WYCHOWANIA.

Pytanie o wolność:

- wolność jest tajemnicą,

-wolności doświadczmy gdy człowiek robi coś w sposób wolny

- „Wolnością nazywamy stosunek naszego ja do konkretnego aktu, który ono spełnia” Bergson.

-„Wolnośc to jest wolność”

Trudno określić czym jest wolność. Autor określa samo miejsce wolności; w dwóch wymiarach ludzkiego bytowania:

1-w wymiarze osobowego samookreślenia i spełnienia

2- w wymiarze relacji społecznych

Autor określa główne linie wychowania do wolności.

Osobowe samookreślenie poprzez urzeczywistnianie wartości

Przymus Wolność więź

(ja)

Od „ja” do osobowego samookreślenia:

1.

Wolność przejawia się w twórczym działaniu człowieka. Wychowanie do wolności zakłada wychowanie do samookreślenia poprzez twórcze poznanie samego siebie i wykształcenie zdolności do wolnej ekspresji twórczej. Poprzez czyny twórcze osoba wyraża siebie i w ten sposób spełnia swą wolność.

Poznanie wolności możliwe jest poprzez odczuwanie jej braku(poprzez jej stratę). Poprzez walkę o wolność człowiek traci zdolność do pozytywnego wyrażania wolności. Nie jest zdolny do twórczego bycia wolnym. A „więcej wolności jest jednak w radosnym tańcu niż w melancholijnej zadumie nad jej utratą albo w romantycznej o nią walcę”.

Być wolnym nie jest łatwo. Człowiek nie posiadający wolności tęskni do niej. Człowiek majacy wolność odczuwa jej ciężar, doświadcza samotności i często z niej rezygnuje, ucieka.

Wychowując co wolności trzeba stworzyć wychowankowi odpowiednie warunki, które umożliwią mu podejmowanie własnych decyzji i bycie za nie odpowiedzialnym. Ważne by poprzez te wybory doświadczyć własnej tożsamości (tj najczęściej w wyborach, w których jesteśmy samotni). WYCHOWANIE DO WOLNOŚĆI JEST WYCHOWANIEM DO ODWAGI BYCIA WOLNYM. TRZEBA WIERZYĆ W SWOJĄ WOLNOŚĆ BY BYĆ WOLNYM.

Akty w życiu człowieka, które nie są naszym wolnym wyborem nie będą trwałe i wartościowe, dlatego człowiekiem nie może rządzić przymus czy lęk. Nie należy też się lękać wolności , należy ją wychować.

Wolność nie może być przypadkiem. Człowiek wolny jest człowiek obliczalny. Jego stałe, regularne a zarazm twórcze postępowanie jest wyrazem jego wolności. Człowiek nieobliczalny nie jest człowiekiem wolnym, tylko kapryśnym lub szalonym. Wolność określa (i czyni obliczalną) WSPANIAŁOMYŚLNOŚĆ wobec swiata, wartości, WIERNOŚĆ wobec osób i zasad.

Wolności doświadczamy poprzez możliwość wyboru. Wybieramy dla wartości (pozytywnej bądź negatywnej). Wolność pojawia się tam gdzie są: prawda/nie prawda, szczęście/nieszczęście, sprawiedliwość/niesprawiedliwość. Człowiek musi być wolny wobec zasad moralnych czy wartości. Gdy wola człowieka kieruje się tylko na dobro to nie jest wolna. Jesteśmy wolni; powinniśmy postępować słusznie/dobrze ale możemy nie dobrze. Wolność musi zakładać możliwość negacji.

Wobec wartości wolność ma dwie możliwości: WPSANIAŁOMYŚLNOŚĆ lub SZYDERSTWO.

Będąc w świecie wartości wolność jest afirmacją wartości pozytywnych.

Wychowanie do wolności:

-ważny jest szacunek do wolności wychowanka

-chodzi o to by wspaniałomyślnie korzystać ze swojej wolności.

-wychowanek powinien wiedzieć o dramacie jaki kryje za sobą ludzka wolność

-zadaniem edukacji jest nauka wspaniałomyślności.

- człowiek zanim dojrzeje do świadomego i dojrzałego korzystania z wolności musi być chroniony od zła i wprowadzony w świat wartości.

-pedagog wychowując do wolności sam powinien być wolny.(bo tylko wolny pedagog zdolny jest do afirmacji swojej i jego wolności)

-wychowawca nie może przymuszać ale będąc wspaniałomyślnym powinien pokazywać uczniowi świat wartości i jak może urzeczywistniać swoje wartości.

Wolność jest siłą, która odnajduje swój sens w urzeczywistnianiu wartości.

Od przymusu do więzi.

Nowożytne społeczeńswto:

--Nowożytne społeczeństwo oparte jest na wolności każdej jednostki. (nie jak kiedyś na tradycyjnych autorytetach)

--Wolność powinna urzeczywistniać wartości i zachowywać porządek dobra.

--by społeczeństwo było trwałe nie może nim rządzić lęk

--społeczeństwo istnieje w oparciu o prawo(o odpowiedzialną wolność).

--Mając szacunek dla siebie mamy go dla innych, będąc wolnym uznajemy wolność innych, umiejąc władać sobą władamy dobrze innymi.

--demokracja w społeczeństwie może pojawić się wtedy gdy pomimo różnić istnieje pokój, gdzie wolność osobista jest również poszanowaniem godności i odmienności innych. Zasadą społeczeństwa demokratycznego jest wolność, która nie może istnieć bez WIĘZI.

--więzi są nośnikiem wartości (np. więź rodzicielska, braterska, przyjaciół itd.) ale tez praw i zobowiązań.

--wychowanie do wolności może odbywać się tam gdzie sa niewielkie społeczności wychowawcze, gdzie można doświadczyć więzi i przynależności do innych osób.

--tożsamość, która wyłania się w twórczej wolności przejawia się więc w tożsamości z tymi grupami, wpólnotami, z którymi dzięki wolności pozostajemy związani

„Wnioski”

1.Podstawą wychowania do wolności jest afirmacja każdej osoby, taką jaka ona jest, bez stawiania uprzednich (także moralnych) wymagań.

2. Stworzenie takich warunków, w których osoba będzie zdolna do twórczego poznania siebie samem, samookreślenia się i do twórczej wolności.

3.Przygotowanie do odpowiedzialnych i osobistych wyborów i rozstrzygnięć. Wychowanie do odwagi bycia wiolnym.

4.Wychowanie do wiary w skuteczność swojej własnej wolności.

5. Ukazywanie do wiary w skuteczność swojej własnej wolności.

6. Uzdalnianie do wspaniałomyślności.

7. Wychowanie do wolności w społeczeństwie obywatelskim i państwie nowożytnym, które wymaga szacunku dla innych i tolerancji w pozytywnym sensie, jako pokojowego współistnienia.

8. Wychowanie do wolności wymaga wypełniania do poszanowania prawa.

9. Same szkoły, alby wychowywać do wolności muszą przestać być molochami a anonimowymi uczniami, a stać się żywymi wspólnotami osób, w których każdy będzie mógł doświadczyć swojej osobistej i osobowej przynależności do wspólnot i stowarzyszeń.