Kolokwium z Podstaw Zarządzania, ćwiczenia.

Funkcje zarządzania:
- planowanie
- organizowanie
- motywowanie
- kontrola

PLANOWANIE- projektowanie przyszłości, czyli podjęcie decyzji o tym co robić i jak to robić, w jakim czasie jeszcze przed podjęciem właściwego działania. CO, JAK, KIEDY.
Rodzaje planów:
a) strategiczny (ok. 5 lat)
b) praktyczny (ok. 1 roku)
c) operacyjny (do miesiąca)
d) kontrola (na bieżąco)
Częstotliwość zmian w przypadku planu strategicznego. Jeżeli błędy występują na wyższych szczeblach tym błędy są dotkliwsze.
Prognoza- zbiór informacji o przyszłym kształcie zjawisk lub procesów, Podstawą opracowania prognozy są dane historyczne (prognozowanie- przewidywanie przyszłości).
Moc produkcyjna- ile przedsiębiorstwo jest w stanie wyprodukować w normalnych warunkach tzn. bez awarii.

ORGANIZOWANIE- proces porządkowania czegoś, łączenia w funkcjonalną całość; funkcja kierownicza, koordynowanie działań

MOTYWOWANIE
Cele motywacji:
- podnoszenie wydajności
- rozwój osobisty, zawodowy
- podejmowanie trudniejszych, odpowiedzialnych ról
- realizacja powierzonych zadań
Bodźce niematerialne ukierunkowane na pracę:

a) organizacja pracy
- rotacja pracy (zmiany stanowisk)
- poszerzanie zadań (scalanie)
- wzbogacenie pracy (nowe zadania)
- tworzenie grup autonomicznych
- elastyczny czas pracy
b) partycypacja (możliwość wywierania wpływu na to co mnie dotyczy, sprawowanie kontroli)
c) sprawiedliwa ocena
- ocena celowa i powszechna
- stała lub cykliczna
- określenie kryterium oceny
- elastyczność i dostosowanie do sytuacji
- system prosty i zrozumiały
d) awans hierarchiczny
- kwalifikacyjny (nowe kwalifikacje)
- specjalistyczny (trudniejsze zadania)
e) wyrażenie uznania
- formalna pochwała
- podziękowanie
- inne formy np. miejsce na parkingu)

Style kierowania: nastawiony na rozwój, ludzi, reguły lub zadania.

KONTROLA- zmierzenie, zbadanie, sprawdzenie właściwości wyrobu, procesu lub porównanie wyników z wymaganiami. Kontrola występuje przy:
- projektowaniu (sprawdzenie uzyskanego stanu z wymaganiami użytkowników i zasobów, zdolność do wykonania zlecenia)
- produkcji (bieżąca kontrola wyrób z wymaganiami)
- usługach (sprawdzamy czas i jakość wykonania)
- eksploatacji (ocena satysfakcji klienta, czego oczekuje, co można udoskonalić)
KONTROLA to ponadto pomiar i ocena oraz czynności organizacyjne i przygotowawcze (właściwe przygotowanie decyduje o skuteczności i efektywności kontroli)
- opracowanie planu kontroli
- przygotowanie systemów pomiarowych
- prowadzenie kontroli
- przetworzenie wyników
- ocena zgodności
- udokumentowanie

Skuteczność- stopień osiągnięcia celu (jestem skuteczna/y- osiągam cel w 100%)
Efektywność- relacja między osiągniętymi wynikami, a wykorzystanymi zasobami.
Niezawodność- zachowanie zdolności do spełnienia wymagań przypisanych w określonym czasie. Powinna być opłacalna zarówno dla producenta, jak i konsumenta.
Produktywność- stosunek efektów do nakładów
X (nakłady na produkcję) ….. Y (efekt, zysk) P= $\frac{Y}{Z}$ > 1 (jest bezwymiarowa)
Wydajność- miara wykorzystania zasobów produkcji (wyprodukowanie określonych produktów w określonym czasie; sztuk/min, sztuk/h)
Budżet- finansowy wymiar planu, zestawienie przewidywanych wydatków
Koszty- nakłady pieniężne wydatkowane na określony cel
a) bezpośrednie- jednoznacznie przypisane do produktu (materiał, robocizna, narzut na pracę)
b) pośrednie- nie mają wpływu na produkt (koszty zarządu, sprzedaży, straty ma brakach)
CENA = KOSZTY POŚREDNIE + KOSZTY BEZPOŚREDNIE + ZYSK (MARŻA)
Koszty stałe- koszty ponoszone niezależnie od wielkości produkcji
Koszty zmienne- zmieniają się wraz ze zmianami wielkości produkcji
Zasady gospodarności:
X- nakłady, Y- efekty
Maksymalizacja zysku: X = const., Y = max
Minimalizacja nakładów: X = min, Y = const

Henry Lawrence GANTT (1861 – 1919)
Opracował „System Zadań i Premii” zwany Wykresem Gantta- graficzny sposób planowania i kontroli; służy do podziału projektu na zadania w zależności od czasu ich trwania. Ukazuje najdłuższą ścieżkę do wykonania całego projektu; jest to tzw. krytyczna ścieżka projektu.
Zalety: pozwala na kontrolę, wprowadzenie korekt, pozyskiwanie zasobów, skrócenie terminów, jest przejrzysty. Wady: brak szczegółowych informacji, nie pokazuje najkrótszej drogi, pokazuje jedynie kolejność zadań, nie obrazuje najlepszego wykorzystania zasobów. Na wykresie Gantta wiersze pokazują zadania do wykonania natomiast kolumny jednostki czasu.
Cele, które sobie wyznaczamy powinny być:
S- skonkretyzowane
M- mierzalne (cel musi mieć swój wskaźnik)
A- akceptowalne (pracownicy akceptują cel)
R- realne (zasoby wystarczające do realizacji celu)
T- terminowe (cele powinny posiadać termin wykonania)

Karol ADAMIECKI (1866 – 1933)
Zastosował harmonogram, będący graficzna formą metody analizy i planowania.

Henry FORD (1863 – 1947)
Twórca organizacji pracy i zarządzania. Wprowadził ruchomą taśmę produkcyjną (przez to produkcję masową), trójzmianowy system pracy, ograniczył biurokrację. Stworzył zastępowalnego pracownika- praca nie wymagała szkolenia pracowników, dzięki temu, że została podzielona na proste, elementarne czynności, pozwoliło to na zaoszczędzenie czasu przy szkoleniu nowego pracownika. U Forda występował brak hierarchii, szef zajmował się wszystkimi problemami. Wysokie płace natomiast powodowały większe zakupy (napędzały gospodarkę).

Kaoru ISHIKAWA (1915 – 1989)
Stworzył narzędzie do analizy przyczyn i skutków – rybią ość, zwaną diagramem ryby lub diagramem Ishikawy- uporządkowany przepływ informacji, analiza i eliminacja przyczyn problemu. Jest to graficzny sposób przedstawienia czynników mających wpływ ma wynik procesu- analiza rozpoczyna się po stwierdzeniu skutku (np. awarii), w celu identyfikacji wszystkich możliwych przyczyn go powodujących. Wśród przyczyn wymienił pięć składowych zwanych Układem 5M:
- Man (nieodpowiednie kwalifikacje, złe przyzwyczajenia, staż)
- Method (proces, instrukcje, zakres obowiązków)
- Machine (remonty, niezawodność, nowoczesność, dostępność części)
- Material (półfabrykaty, surowce, substytuty)
- Managment (zła struktura organizacyjna, zmianowość, warunki pracy)
czasem 6M:
- Measurement (pomiar; metoda pomiaru, warunki, zdolność przyrządów pomiarowych)
5M + E
- Environment (temperatura, oświetlenie, drgania, zapylenie)
Wady: trudność w sklasyfikowaniu przyczyny w konkretnej kategorii, nieczytelność w przypadku rozbudowanego problemu.
Koło jakości- analizowanie procesów produkcyjnych ze względu na kryterium jakości- metoda podnoszenia jakości w organizacji. Grupa ludzi analizuje go za darmo, po godzinach, dobrowolnie.

Douglas McGregor (1906 – 1964)
Wprowadził dwa style myślenia kierowników- modele zarządzania pracownikiem X i Y, które się wzajemnie wykluczają; można dzięki temu na podstawie określonych zachowań przewidzieć określone reakcje podwładnych.
Model X- pracownicy są leniwi, muszą pracować pod kontrolą, menedżer nie ufa pracownikom, oni sami unikają pracy; potrzeba kontroli
Model Y- pracownicy są zmotywowani, ambitni, dążą do samorealizacji, kierownicy dają swobodę pracownikom; praca naturalną częścią życia pracowników, menedżer usuwa przeszkody uniemożliwiające pracownikom ich pełną realizację.
McGregor opiera się na hierarchii wartości wg Maslowa.

Abraham Harold Maslow (1908 – 1970)
Wprowadził model hierarchii potrzeb złożony z pięciu poziomów.
Kluczową tezą w przyjętym systemie wartości był fakt, że zanim
człowiek przejdzie do zaspokojenia potrzeb wyższego rzędu
musi zaspokoić potrzeby niższego rzędu. Kierownictwo
powinno motywować pracowników uwzględniając szczebel
hierarchii potrzeb każdego pracownika. Przez potrzeby
fizjologiczne rozumie się wynagrodzenie za pracę,
warunki pracy itd.; potrzeby bezpieczeństwa to
pewność zatrudnienia, opieka zdrowotna; potrzeby
przynależności to poczucie bycia członkiem grupy,
kontakt ze współpracownikami; potrzeby
uznania to awans, powierzanie bardziej
odpowiedzialnych zadań, sukces, natomiast potrzeby samorealizacji to pełne zaangażowanie pracownika w pracę.

Walter SHEWHART (1891 – 1967)
Wprowadził karty kontrolne będące najważniejszym narzędziem, którym posługujemy się dziś w sterowaniu jakością. Każde przedsiębiorstwo dąży do uzyskania produkcji o uzyskania produkcji najwyższej jakości, a zastosowanie kart kontrolnych to umożliwia; dostarcza informacji czy proces jest stabilny, czy też rozregulowany. Opiera się na rachunku prawdopodobieństwa i statystyce. Budowa karty kontrolnej:
- linia centralna (średnia wartość statystyki)
- linia ostrzegania (2/3 linii kontrolnej)
- linie kontrolne (zakres naturalnej zmienności- linie wynikające ze wzorów)
- linie tolerancji (wymagania stawiane nadzorowanej właściwości; życzenia klienta)
Najefektywniejsze w produkcji masowej, jednak zależnie od tego, co chcemy uzyskać.

William DEMING (1900 – 1903)
Stworzył cykl ciągłego doskonalenia. Opiera się na 4 zasadach:
a) planowanie (z wyprzedzeniem, zaplanowanie pomiaru, wdrożenie zmian)
b) wykonanie (wdrożenie zmian w małej skali)
c) sprawdzenie (gruntowne wypisanie wniosków,
czy osiągnięto zaplanowane wyniki, czy plan był skuteczny,
co można zrobić by ulepszyć proces)
d) zastosowanie (podjęcie działań zapobiegających,
doskonalenie procesu, włączenie pomysłów do
kolejnego plany)
Jeśli produkt jest słaby to odpada już na
etapie sprawdzania.

Vilfredo Federico PARETO (1848 – 1923)
Zastosował Diagram Pareto- Lorentza, narzędzie służące do zidentyfikowania czynników mających największy wpływ na wielkość opisującą wynik procesu. Pozwala skupić się na najważniejszych problemach, przez co ogranicza zwalczanie przyczyn mało istotnych. 20% czynników decyduje o 80% skutków tzn., że niewielka ilość osób lub przyczyn odpowiada za większość występujących zjawisk.
a) określamy czynniki mające wpływ na wynik procesu (np. przyczyny reklamacji)
b) kompletujemy dane ilościowe
c) uporządkowanie (malejące) czynników ze względu na siłę oddziaływania
d) wyznaczenie skumulowanych wartości procentowych