KPC wykłady

06.10.2011 rok

Egzamin : 5 pytań opisowych + 2 kazusy (na poprawce nie ma kazusów)

Zmiana podręcznika : E.Marszałkowska-Krześ „Postępowanie cywilne” C.H. BECK

POJĘCIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Brak definicji legalnej w KPC; zdefiniowanie tego pojęcia przypadło w udziale teorii; dwie wyodrębnione płaszczyzny:

- płaszczyzna przedmiotu postępowania – przedmiotem są sprawy cywilne – pojęcie zdefiniowane w art. 1 KPC „Kodeks postępowania cywilnego normuje postępowanie sądowe w sprawach ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz w innych sprawach, do których przepisy tego kodeksu stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy cywilne).”

Przy definicji pojęcia „sprawy cywilne” ustawodawca określił zakres stosowania KPC w sądowym postępowaniu cywilnym, mimo, że sprawy cywilne są także przedmiotem postępowania pozasądowego

16 września 2011 roku – Ustawa o zmianie KPC !

- płaszczyzna samego postępowania

DEFINICJA POSTĘPOWANIA CYWILNEGO : prawnie zorganizowana działalność sądów oraz innych właściwych organów z udziałem zainteresowanych podmiotów; przy czym głównym i samodzielnym przedmiotem tego postępowania są sprawy cywilne w znaczeniu materialnym, a właściwość organów, struktura postępowania, naczelne zasady tego postępowania oraz cele i funkcje postępowania zostały ukształtowane w sposób uwzględniający szczególne właściwości spraw cywilnych w znaczeniu materialnym

CELE I FUNKCJE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

  1. Cel postępowania cywilnego – realizacja obowiązujących norm prawa materialnego w zakresie stosunków cywilnoprawnych poprzez zaprowadzanie w zakresie tych stosunków stanu pewności prawa

  2. Funkcja postępowania cywilnego – ogół skutków prawnych jakie wywołuje postępowanie cywilne w sferze porządku prawnego (ale skutków ocenianych z punktu widzenia celu tego postępowania)

    • Funkcja ochronna – postępowanie cywilne służy ochronie interesu prawnego głównie prywatnego i praw podmiotowych (niekiedy zdarza się, że w pewnym zakresie chroniony jest także interes publiczny); jest to funkcja wiodąca

    • Funkcja porządkująca/regulacyjna – postępowanie cywilne składa się z szeregu postępujących po sobie czynności procesowych podejmowanych przez podmioty tego postępowania; czynności te muszą być podejmowane w określonym miejscu, czasie i porządku procesowym

    • Funkcja instrumentalna/prakreologiczna – postępowanie cywilne jest środkiem do uzyskiwania, realizowania przez ustawodawcę określonych celów; po pierwsze służy do realizacji norm prawa materialnego, jednak po drugie jest także środkiem do realizacji innych norm

PRAWO POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

O

gół norm prawnych regulujących postępowanie cywilne; normy prawa postępowania cywilnego charakteryzują się pewną specyfiką : dualizm norm prawa postępowania cywilnego polega na tym, że mają one charakter prawa publicznego, ale służą głównie realizacji norm prawa prywatnego; wśród norm prawa procesowego należy wyróżnić:

13.10.2011 rok

STOSUNEK PRAWA PROCESOWEGO DO PRAWA MATERIALNEGO

EWOLUCJA HISTORYCZNO-PRAWNA PROCESU CYWILNEGO

Do końca XIV wieku ingerencja sądów w sprawy cywilne ograniczała się do wydania wyroku, natomiast wykonanie wyroku należało do osoby upoważnionej. Przez długi okres czasu nie rozróżniano procesu cywilnego od karnego. Zjawisko różnicowania się skarg na karne i cywilne datujemy na XIII wiek, a Europie, a XIV wiek w Polsce.

Jedynym urzędowym zbiorem prawa procesowego do czasów rozbioru była Formula Procesus, 1523 rok, która zawierała 111 przepisów, a jedynie 75 pierwszych było przepisami procesowym, pozostałe posiadały wzory pism.

Po rozbiorach na ziemiach byłego zaboru pruskiego istniały przepisy Niemieckiego Kodeksu Cywilnego z roku 1877. Na ziemiach zaboru austriackiego istniały przepisy Austriackiego Kodeksu Cywilnego z roku 1895 oraz austriackiej normy jurysdykcyjnej z tegoż roku zawierającej ustrój sądów. Na ziemiach zaboru rosyjskiego obowiązywały przepisy Rosyjskiej Ustawy o postępowaniu cywilnym z 1874 rok.

W 1919 roku powołano Komisję Kodyfikacyjną. W roku 1930 zakończono prace nad kodyfikacje postępowania cywilnego obejmujące proces sporny. W roku 1932 roku zakończyły się prace nad postępowaniem egzekucyjnym i połączono te dwie części w KPC z roku 1930-1932. Ten kodeks wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1933 roku. Był to kodeks na owe czasy bardzo nowoczesny. Dekretami z dnia 20 lipca 1950 roku wprowadzono do KPC na szeroką skalę udział ławników i prokuratora, system trójinstancyjny zastąpiono systemem dwuinstancyjnym. Przetłumaczono ten kodeks na język niemiecki. Obowiązywał w Polsce do końca 1964 roku.

W 1956 roku powołano kolejną Komisję Kodyfikacyjną. Po 8 latach przygotowano projekt, który stał się ustawą z dnia 17 listopada 1964 roku. W ciągu pierwszych 10 lat nie nowelizowano, potem pojawiały się punktowe nowelizacje poszczególnych przepisów. Pierwotnie KPC składał się z trzech części.

Po przełomie ustrojowym w Polsce zaszła potrzeba dostosowania kodyfikacji do nowego ustroju.

Na podstawie ustawy z dnia 1 marca 1996 roku o zmianie KPC i innych wprowadzono do KPC szereg przepisów, które pozwoliły na dostosowanie KPC do standardów – przywrócono znaczenie zasadzie kontradyktoryjności i in. Przywrócono na mocy tej ustawy w Polsce system trójinstancyjny – dwie pierwsze instancje były instancjami merytorycznymi a trzecia instancja (kasacyjna) była instytucją kontrolną. Środkami odwoławczymi stały się apelacja i zażalenie. Usunięto przepisy o rewizji i rewizji nadzwyczajnej.

System trójinstancyjny wydłużał drogę rozpoznawania spraw cywilnych, dochodziło do przewlekłości postępowania. Od 6 lutego 2005 roku (ustawa z 6 grudnia 2004) ponownie obowiązuje w Polsce system dwuinstancyjny przy czterostopniowej organizacji sądownictwa. Kasacja stała się środkiem odwoławczym od prawomocnych orzeczeń w przypadkach wskazanych w ustawie.

Dziś KPC składa się z 5 części : Postępowanie odwoławcze, Postępowanie zabezpieczające, Postępowanie egzekucyjne, Międzynarodowe Postępowanie Cywilne, Sądownictwo Polubowne.

Istnieje potrzeba stworzenia nowego KPC, wymaga to szybkiego rozpoczęcia prac Komisji Kodyfikacyjnej. Nie jest to jedyna ustawa dotycząca Postępowania Cywilnego.

RODZAJE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Kryterium podmiotowe w postaci organu przed którym prowadzone jest postępowanie :

POSTĘPOWANIE SĄDOWE

1. POSTĘPOWANIE ROZPOZNAWCZE – służy rozpoznawaniu spraw cywilnych; nie jest to postępowanie wewnętrznie jednolite; składa się z dwóch trybów:

W świetle art. 13§1 KPC sprawy cywilne rozpoznawane są przez sąd w procesie cywilnym, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Z pełną regulacją prawną mamy do czynienia tylko w procesie, w innych rodzajach postępowania są odesłania.

PROCES CYWILNY :

TRYB POSTĘPOWANIA NIEPROCESOWEGO (wcześniej niespornego)

27.10.2011 rok

2. POSTĘPOWANIE POMOCNICZE W ramach tego postępowanie chodzi o zabezpieczenie praw podmiotowych stron/uczestników postępowania lub o zapewnienie sprawnego przebiegu postępowań głównych (proces cywilny, postępowanie nieprocesowe, postępowanie egzekucyjne)

POSTĘPOWANIE REKONSTRUKCYJNE

POSTĘPOWANIE ZABEPIECZAJĄCE – uregulowane w części II kodeksu. Chodzi o zabezpieczanie praw podmiotowych w postępowaniu cywilnym. Uniemożliwia, by dłużnik w czasie trwania postępowania cywilnego nie pozbywał się majątku w celu uniknięcia spełniania świadczenia. Po wygraniu procesu cywilnego jest majątek, na który można skierować egzekucję.

03.11.2011 rok

3. POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE – uregulowane w części III KPC i w ustawie z 29.08.1997 roku o komornikach sądowych i egzekucji; egzekucja może być prowadzano tylko w ramach tego postępowania (zgodnie z zasadą państwa prawnego);

egzekucja sądowa – zastosowanie przez powołane przez państwo organy egzekucyjne środków przymusu państwowego w celu uzyskania na podstawie tytułu wykonawczego lub, w wypadkach wskazanych w ustawie, tytułu egzekucyjnego należnego wierzycielowi świadczenia;

postępowanie egzekucyjne – ogół czynności prawnych związanych z egzekucją; prawnie zorganizowana działalność sądu oraz innych właściwych organów egzekucyjnych z udziałem zainteresowanych podmiotów w celu prowadzenia egzekucji w sprawach cywilnych

I podział egzekucji:

Art. 773 KPC – zbieg egzekucji administracyjnej i sądowej (identyczność przedmiotu egzekucji i dłużnika) – obowiązek wstrzymania czynności egzekucyjnych i przekazanie akt sprawy sądowi rejonowymi w którego okręgu wszczęto egzekucję.

II podział egzekucji:

III podział egzekucji:

W drodze uwzględnienia przepisów KPC i innych ustaw:

SPOSOBY PROWADZENIA EGZEKUCJI ŚWIADCZEŃ PIENIĘŻNYCH:

Pomocniczym sposobem prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych (zarówno w administracji jak i sądowej) jest wyjawienie majątku uregulowane przepisami KPC.

SPOSOBY EGZEKUCJI ŚWIADCZEŃ NIEPIENIEŻNYCH

SPOSOBY EGZEKUCJI SZCZEGÓLNEJ

We wniosku o wszczęcie egzekucji lub żądaniu o przeprowadzenie egzekucji z urzędu należy:

Postępowanie egzekucyjne nie jest jednolite, gdyż obejmuje :

SYSTEMY ORGANÓW EGZEKUCYJNYCH W SPRAWACH CYWILNYCH

System unormowany na podstawie art. 758 KPC[9]. Właściwość rzeczowa pomiędzy tymi organami została uregulowana na podstawie „czynności egzekucyjnych”- art. 759 KPC[10]. Nadzór judykacyjny nad działaniami komornika sprawuje sąd na wniosek lub z urzędu (art. 759§2 KPC), natomiast nadzór administracyjny (art. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji z 29.08.1997 roku zgodnie z którym egzekucja jest aktem władzy publicznej, a komornik jest urzędnikiem państwowym) sprawuje prezes sądu rejonowego przy którym działa komornik (który odbywa się na zasadach przewidzianych w art. 3 w/w ustawy:

- ocena szybkości, sprawności i rzetelności postępowania

- kontrola prowadzenia biurowości i rachunkowości

- badanie kultury pracy)

Drugim podmiotem sprawującym nadzór zwierzchni nad działalnością komorników jest Minister Sprawiedliwości, który sprawowany jest na podstawie art. 64 w/w ustawy (sprawowany jest poprzez sędziów delegowanych z sądów okręgowych lub sędziów wizytatorów). Nadzór zwierzchni nigdy nie może wkraczać w kompetencję nadzoru judykacyjnego sprawowanego przez sąd rejonowy.

Trzecim organem jest Krajowa Rada Komornicza, która sprawuje na mocy art. 67 ustawy nadzór niezależnie od nadzoru sprawowanego przez inne organy.

Art. 23 Ustawy – odpowiedzialność odszkodowawcza komorników oraz solidarną z komornikiem odpowiedzialność Skarbu Państwa (komornik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wywołaną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności); przedawnienie roszczeń z upływem lat 3 a przestępstwo 20 lat – art. 442 KC

10.11.2011 rok

4. POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE – uregulowane ustawą z dnia 28 lutego 2003 roku „Prawo upadłościowe i naprawcze” (ustawa weszła w życie 1.10. 2003 roku, moc utraciły dwa rozporządzenia Prezydenta RP z 24.10.1934 roku „Prawo upadłościowe” i „Prawo o postępowaniu układowym”); ustawa liczy 517 przepisów (normy materialno-prawne i procesowe); w ramach tej ustawy uregulowano trzy rodzaje postępowania:

Upadłość – szczególnego rodzaju przymusowe wykonanie osobistych zobowiązań dłużnika z powodu jego niewypłacalności

Postępowanie upadłościowe – normuje sposób przeprowadzenia upadłości (prawnie zorganizowania działalność sądów oraz innych upoważnionych podmiotów regulująca sposób przeprowadzenia działalności dłużnika)

POSTĘPOWANIE W PRZEDMIOCIE OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI

Pierwszą kwestią jest ustalenia zdolności upadłościowej dłużnika (przymiot prawny danego podmiotu umożliwiający sądowi ogłoszenie upadłości tegoż podmiotu). Utrwalił się pogląd, że ta zdolność jest przesłanką materialno-prawną, a nie szczególnym rodzajem zdolności sądowej.

Zdolność upadłościową posiadają: przedsiębiorcy (zdef. w art. 431 KC), a także podmioty nie będące przedsiębiorcami zgodnie z powyższym artykułem, tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej, wspólnicy osobowi spółek osobowych handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym majątkiem, wspólnicy spółki partnerskiej, osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, których niewypłacalność powstała w skutek wyjątkowej i niezależnej od nich okoliczności.

Nie posiadają zdolności upadłościowej (art. 5): Skarb Państwa, Jednostki Samorządu Terytorialnego, Publiczne Samodzielne Zakłady Opieki Zdrowotnej, instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy (chyba, że ustawa stanowi inaczej), instytucje i osoby prawne utworzone w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą, uczelnie, a także osoby fizyczne prowadzące gospodarstwa rolne.

Na warunkach przewidzianych przepisami prawa upadłościowego wchodzi w grę:

Drugą kwestią jest ustalenie podstawy ogłoszenia upadłości. Zostały one ściśle ustalone przez ustawodawcę:

O upadłości orzeka sąd gospodarczy (rejonowy) postanowieniem merytorycznym (służy zażalenie):

Novum jest możliwość elastycznego przechodzenia od postanowienia obejmującego likwidację majątku dłużnika do postanowienia z możliwością zawarcia układu i na odwrót (art. 16).

5. MIĘDZYNARODOWE POSTĘPOWANIE CYWILNE – krajowe postępowanie w sprawach cywilnych z elementem międzynarodowym (elementem zagranicznym /cudzoziemskim), który łączy sprawę cywilną rozpoznawaną w Polsce z obszarem prawnym innego państwa:

Postępowanie to nie jest postępowaniem jednolitym, wyróżnić możemy:

Lex fori procesualis – postępowanie toczący się wg prawa kraju w jakim znajduje się sąd (?)

Całe międzynarodowe postępowanie cywilne zostało poddane daleko idącym zmianom i konieczne było włączenie nowej struktury do KPC – część IV KPC.

ART. 1145 KCP i nast.

postępowanie w sprawie uznania i stwierdzenia wykonalności

Odejście od przyjętego do tej pory uregulowania, że „uznanie” odnosi się tylko do orzeczeń niedających się wykonać w drodze egzekucji a „wykonalność” tylko do orzeczeń dających się wykonać w drodze egzekucji. Obecnie (wg koncepcji przyjętej z prawa europejskiego) przedmiotem uznania może być każde orzeczenie sądowe, bez względu na to czy nadaje się czy nie nadaje do wykonania w drodze egzekucji, natomiast przedmiotem stwierdzenia wykonalności mogą być tylko orzeczenia dające się wykonać w drodze egzekucji. Zarówno uznanie jak i stwierdzenie wykonalności dotyczy to nie tylko orzeczeń sądów państw obcych, ale także rozstrzygnięć innych organów państw obcych wydanych w sprawach cywilnych. Stwierdzenie wykonalności obejmuje swym zakresem także wykonalność ugód (także novum).

17.11.2011 rok

Postępowanie w sprawie uznania orzeczenia państwa obcego

(art. 1145 KPC – 11491 KPC)

Orzeczenie uznania zagranicznego orzeczenia sądowego następuje z mocy ustawy bez potrzeby przeprowadzania postępowania delibacyjnego (o uznanie). Oznacza to, że każdy sąd i inny organ publiczny dokonuje oceny skuteczności zagranicznego orzeczenia we własnym zakresie i tylko na potrzeby prowadzonego przed tym sądem lub organem postępowania. W praktyce może prowadzić to do rozbieżności w ocenie, czy dane orzeczenie podlega uznaniu czy nie.

Wobec tego prowadzono do KPC fakultatywne postępowanie o ustalenie, że orzeczenie państwa obcego podlega lub nie podlega uznaniu (postępowanie delibacyjne). W porównaniu z dotychczasowym postępowaniem jest to postępowanie uproszczone i szybsze.

Legitymację procesową do wszczęcia tego postępowania ma każdy, kto ma interes prawny w ustaleniu czy orzeczenie sądu obcego podlega (lub nie podlega) uznaniu. Wniosek o uznanie podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, który byłby właściwy miejscowo do rozpoznania sprawy rozstrzygniętej orzeczeniem państwa obcego lub w którego okręgu znajduje się właściwy sąd rejonowy. W braku takiej podstawy właściwy jest Sąd Okręgowy miasta stołecznego Warszawy.

Ustawa nie przewiduje obowiązkowego udziału prokuratora.

Orzeczenie sądu zapada w formie postanowienia, które jest zaskarżalne w drodze zażalenia (które w tym wypadku przyjmuje funkcję apelacji). Od postanowienia Sądu Apelacyjnego przysługuje skarga kasacyjna. Można żądać wznowienia postępowania, które zostało zakończone prawomocnym postanowieniem w przedmiocie uznania. Należy przyjąć tezę o merytorycznym charakterze tego orzeczenia, bowiem orzeczeniem tym sąd rozstrzyga o istocie sprawy którą będzie skuteczność zagranicznego orzeczenia sądowego w Polsce. Przedmiotem kognicji tego sądu jest sprawdzenie, czy orzeczenie zagraniczne spełnia warunki uznania (sąd nie bada zasadności orzeczenia tylko kontroluje treść).

Zgodnie z art. 395§2 w zw. z art. 13§2 KPC zażalenie może być uwzględnione przez sąd I instancji, jeżeli zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście zasadne.

Nie stosuje się art. 521 KPC, ponieważ jest to przepis dotyczący postępowania nieprocesowego.

Zgodnie z art. 1146§1 KPC11 sąd okręgowy ma prawo odmówić uznania orzeczenia państwa obcego.

Omawiane postępowanie nie jest ani procesem ani postępowaniem nieprocesowym, ale jest szczególnym rodzajem międzynarodowego postępowania cywilnego.

Przejęcie na potrzeby prawa polskiego liberalnego rozwiązania prawa europejskiego wynika z faktu, że prawo unijne obejmuję zasadę zaufania do sądów państw członkowskich.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia wykonalności orzeczeń państwa obcych

(art. 1150 KPC - 115312 KPC)

Takie orzeczenia stają się z mocy art. 1150 KPC tytułami wykonawczymi dopiero po nadaniu klauzuli wykonalności w Polsce.

Przedmiotem stwierdzenia wykonalności mogą być tylko takie orzeczenia sądów państw obcych, które nadają się do realizacji w drodze egzekucji sądowej.

Stwierdzenie wykonalności następuje, jeżeli:

Postępowanie jest wszczynane na wniosek; właściwym miejscowo jest sąd okręgowy miejsca zamieszkania lub siedziby dłużnika (lub sąd okręgowy w okręgu którego ma być prowadzona egzekucja)

Orzeczenie jest wydawane w formie postanowienia merytorycznego, na które przysługuje zażalenie.

Przegląd Sądowy, marzec 2009 – artykuł !!

Podstawowe pojęcia Międzynarodowego Postępowania Cywilnego

24.11.2011 rok

POSTĘPOWANIE POZASĄDOWE

1. POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE – art. 10 KPC13 zakłada obowiązek sądu dążenia do zawarcia przez strony ugody (także przed mediatorem), w sprawach w których zawarcie umowy jest dopuszczalne; natomiast art. 5702 KPC[14] - możliwość skierowania do mediacji w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opiekuńczego i kurateli.

Wyróżniamy dwa rodzaje mediacji na podstawie KPC:

Inny podział:

We wszystkich wypadkach mediacja prowadzona jest przez bezstronnego mediatora, którym może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych (nie może być nim sędzia państwowy, chyba, że jest to sędzia w stanie spoczynku).

Celem prowadzenia mediacji jest zawarcie przez strony ugody. Ugodę zamieszcza się w protokole.

Ugoda zawarta przed mediatorem podlega kontroli sądu:

POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE – POSTĘPOWANIE SĄDOWE – art. 184 i nast. KPC – istnieje w KPC od samego początku obowiązywania kodeksu; postępowanie toczy się jeszcze przed wniesieniem pozwu, przeprowadza je sąd w składzie jednego sędziego (art. 185 KPC); postępowanie musi być kwalifikowane do postępowania sądowego; celem jest zawarcie ugody (należy wciągnąć osnowę ugody do protokołu)

Zawarcie ugody :

2. POSTĘPOWANIE PRZED KOMISJAMI POJEDNAWCZYMI W SPRAWACH Z ZAKRESU PRAWA PRACY – art. 242 KPC i nast. KP - postępowanie prowadzone na warunkach zawartych w Kodeksie Pracy zmierzające do ugody między pracownikiem a pracodawcą;

3. POSTĘPOWANIE PRZED SĄDAMI POLUBOWNYMI (sądami arbitrażowymi) – art. 1154 i nast. KPC – postępowanie przed sądami polubownymi sięga prawa rzymskiego, z biegiem czasu sądownictwo państwowe zaczęło wypierać sądownictwo polubowne; w średniowieczu wyroki sądów polubownych miały mniejsze znaczenie niż wyroki sądów państwowych;

W Polsce w okresie rozbiorowym szczególnie chętnie korzystano z postępowań polubownych, jako alternatywę dla sądownictwa państwowego. Po II WŚ zachowano w KPC przepisy o postępowaniu polubownym, ale sądownictwo polubowne zaczęło odgrywać minimalną rolę w obrocie wewnętrznym, jednak odgrywała dużą rolę w obrocie międzynarodowym. Wydawało się, że po przełomie ustrojowym w Polsce sądownictwo polubowne odzyska ważną rolę w obrocie wewnętrznym, jednak, mimo wprowadzenia przepisów do KPC, tak się nie stało.

Status sądów polubownych:

Sądy polubowne nie są sądami państwowymi, są to sądy prywatne, ponieważ są powoływane zgodną wolą stron stosunku prawnego. Sądy polubowne nie są organami wymiaru sprawiedliwości (art. 185 KRP), mimo, że rozstrzygają spór o prawa.

Dwa rodzaje sądów polubownych :

W świetle art. 1157 KPC jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu polubownego spory o prawa majątkowe lub spory o prawa niemajątkowe – mogące być przedmiotem ugody sądowej, z wyjątkiem spraw o alimenty.

Umowa stron o poddaniu sprawy rozpatrzeniu przez sąd polubowny nosi nazwę zapisu na sąd polubowny. W tej umowie należy wskazać przedmiot sporu, stosunek prawny z którego ten spór wyniknął lub może wyniknąć w przyszłości.

W sprawach z zakresu prawa pracy zapis na sąd polubowny może być sporządzony wyłącznie po powstaniu sporu prawnego.

Obowiązuje forma pisemna zapisu na sąd polubowny, jednak w §2 art. 1162 KPC wprowadza złagodzenie tej zasady (nie ma on zastosowania w sprawach z zakresu prawa pracy).

Są dwie konkurujące ze sobą teorie co do charakteru zapisu na sąd polubowny:

W razie wniesienia przed sąd państwowy sprawy, w której wcześniej wniesiony był zapis na sąd polubowny sąd odrzuci wniosek o wszczęcie jedynie na zarzut pozwanego lub uczestnika postępowania o ile zarzut będzie zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy.

Skład sądu polubownego – sędziego sądu polubownego określamy mianem arbitra a przewodniczącego mianem superarbitra; sędzią może być każda osoba fizyczna, bez względu na obywatelstwo, która dysponuje pełną zdolnością do czynności prawnych; z mocy art. 1170§2 KPC arbitrem nie może być sędzia państwowy, chyba, że jest w stanie spoczynku; same strony mogą ustalić sposób powołania arbitrów i ich liczbę, a jeśli tego nie uczyniły to sąd polubowny orzeka w składzie trzech arbitrów; strony mogą także określić tryb postępowania o wyłączenie arbitra (na mocy art. 1174 KPC arbiter może być wyłączony tylko wtedy gdy zachodzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności, a także gdy nie ma kwalifikacji określonych w umowie stron)

Tryb postępowanie przed sądem polubownym – strony mają prawo uzgodnić zasady i sposób postępowania przed sądem polubownym (chyba, że przepis stanowi inaczej); musi być respektowana zasada równości stron (każdej ze stron należy zapewnić prawo do wysłuchania oraz przedstawiania twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie); jeżeli strony nie uzgodniły trybu sąd polubowny może prowadzić postępowanie w sposób, który uzna za właściwy (nie jest przy tym związany przepisami KPC); wedle umowy stron postępowanie może mieć charakter jedno- lub wieloinstancyjny (art. 1205 KPC)

Orzekanie przez sąd polubowny – sąd orzeka wg prawa właściwego dla danego stosunku prawnego, i jeśli strony go do tego upoważniły - według ogólnych zasad prawa i według zasad słuszności; wyrok sądu polubownego doręcza się obu stronom i może być na warunkach przewidzianych przez prawo przedmiotem rektyfikacji zgodnie z art. 1200 KPC i nast.

Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego – charakter hybrydalny (cechy charakterystyczne dla skargi o wznowienie postępowania i dla samodzielnego powództwa cywilnego); wyrok sądu polubownego może być uchylony wyłącznie w postępowaniu wszczętym na wskutek wniesionej skargi o uchylenie wyroku (art. 1205 KPC); do rozpoznania tej skargi właściwy jest sąd państwowy, skarga musi być oparta na przewidzianych przez prawo podstawach – art. 1206 KPC16; terminy do wniesienia skargi:

Postępowanie o uznanie i stwierdzenie wyroku sądu polubownego lub ugody przed nim zawartej – wyrok/ugoda sądu polubownego mają moc prawną na równi z wyrokiem lub ugodą zawartą przed sądem państwowym, dopiero po uznaniu i stwierdzeniu przez sąd państwowy takiego wyroku lub ugody;

przedmiotem uznania są te wszystkie wyroki sądu polubownego lub ugody, które nie nadają się do wykonania w drodze egzekucji; o uznaniu sąd orzeka w formie postanowienia, które jest zaskarżalne w drodze zażalenia;

przedmiotem stwierdzenia wykonalności są te wyroki i ugody, które nadają się do realizacji w drodze egzekucji; stwierdzenia wykonalności dokonuje sąd państwowy poprzez nadanie orzeczeniu klauzuli wykonalności w drodze postanowienia.

01.12.2011 rok

4. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE – ustawa z dnia 28.02.2003 roku uregulowała postępowanie upadłościowe, postępowanie naprawcze i postępowanie w sprawach orzekania przez sądy zakazu prowadzenia działalności gospodarczej; jest to postępowanie pozasądowe, gdyż co do zasady jest prowadzone przez samego przedsiębiorcę z wyjątkiem:

które są dokonywane przez sąd.

Funkcją postępowania naprawczego jest ochrona przedsiębiorcy przed upadłością, dąży do zawarcia pomiędzy przedsiębiorcą a jego wierzycielami układu zapobiegającemu ogłoszeniu przez sąd upadłości;

Wszczęcia postępowania naprawczego może żądać przedsiębiorca zagrożony niewypłacalnością jeśli pomimo wykonywania zobowiązań wg jego rozsądnej oceny sytuacji ekonomicznej jest oczywiste, że w niedługim czasie stanie się niewypłacalny (zagrożenie niewypłacalnością – art. 182 ust.2).

Postępowanie to ma służyć odzyskaniu przez przedsiębiorcę konkurencyjności na rynku poprzez :

Żądanie wszczęcia postępowania naprawczego następuje poprzez złożenie oświadczenia o wszczęciu tego postępowania. Wraz z tym oświadczeniem należy przedstawić plan naprawczy przedsiębiorstwa. W ciągu 14 dni od złożenia oświadczenia sąd może zakazać wszczęcia postępowania naprawczego, gdy nastąpią przesłanki określone przepisami prawa naprawczego (np. dane w oświadczeniu są nieprawdziwe). Jeśli sąd nie zakazał to przedsiębiorca ogłasza o wszczęciu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, w jednym dzienniku o zasięgu lokalnym i w jednym dzienniku o zasięgu ogólnopolskim. Datą wszczęcia postępowania jest data ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Postępowanie ma chronić przedsiębiorcę przed ogłoszeniem jego upadłości.

Skutki wszczęcia:

Chodzi o zawarcie układu między przedsiębiorcą a wierzycielami, który z mocy art. 504 PUiN może dotyczyć tylko restrukturyzacji zobowiązań. Taki układ przyjmowany jest na warunkach określonych przez prawo, na zgromadzeniu wierzycieli, które prowadzi nadzorca sądowy. Układ jest przyjemny jest opowie się za nim większość wierzycieli będących na spotkaniu mających w sumie 2/3 wierzytelności.

O odmowie zatwierdzenia układu orzeka sąd.

ZASIĘG OBOWIĄZYWANIA PRAWA PROCESOWEGO CYWILNEGO:

  1. ZASIĘG OSOBOWY – wiąże się z jurysdykcją krajową, dotyczy tego kto może pozywać i kto może być pozywany w postępowaniu cywilnym

  2. ZASIĘG TERYTORIALNY – wiąże się z zasadą lex fori procesualis (zwana inaczej zasadą terytorialności), w świetle której sąd stosuje prawo procesowe, które obowiązuje w jego siedzibie; od tej zasady istnieją wyjątki, które wynikają z umów dwustronnych, konwencji i przepisów KPC (art. 11351§1 KPC17 – pomoc prawna)

  3. ZASIĘG CZASOWY – jakie przepisy należy stosować, gdy w trakcie trwania postępowania cywilnego zmienią się przepisy; ten stosunek regulowany jest przepisami prawa międzyczasowego/intertemporalnymi (zawartymi w przepisach wprowadzających KPC i innych ustaw procesowych); obowiązuje zasada, że przepisy nowej ustawy procesowej zaczynają obowiązywać z chwilą wejścia w życie tej ustawy (lex retro non agit); gdy niemożliwe lub niecelowe jest postępowanie wg tej zasady to trzy systemy :

    • oparty na zasadzie jedności/jednolitości postępowania – postępowanie cywilne od wszczęcia aż do zakończenia dotycz się wg przepisów obowiązujących w chwili wszczęcia postępowania; ten system powoduje tzw. dualizm prawa (mimo wprowadzenia nowej ustawy, nadal obowiązywały przepisy starego prawa) – w Polsce od 1934 do 1938 roku

    • oparty na zasadzie stadiów postępowania – do momentu zakończenia postępowania w danej instancji to postępowanie toczy się wg przepisów obowiązujących w chwili wszczęcia, a z chwilą przejścia do kolejnej instancji toczy się już wg nowych przepisów

    • oparty na zasadzie czynności procesowych – przepisy zaczynają obowiązywać w postępowaniu cywilnym w momencie wprowadzenia ich do obrotu prawnego

Zasadniczo rozwiązania intertemporalne są oparte na zasadzie czynności procesowej, z dopełnieniem wynikających z pozostałych zasad.

08.12.2011 rok

DROGA SĄDOWA

Kwestia drogi sądowej pojawia się jako zasadniczy problem rozstrzygany przez sąd. Droga sądowa oznacza kompetencję sądów powszechnych oraz Sądu Najwyższego do rozpoznawania spraw cywilnych. W sprawach z elementem międzynarodowym jest to problem rozstrzygany zaraz po ustaleniu jurysdykcji krajowej.

Pojęcie to, w ścisłym tego słowa znaczeniu, obejmuje swoim zakresem tylko sądy powszechne i Sąd Najwyższy, a w szerokim tego słowa znaczeniu, może obejmować nawet sądy polubowne.

Domniemanie drogi sądowej – art. 2§1 KPC – występuje w sprawach cywilnych w znaczeniu materialnym (chyba, że sprawa ta została wyłączona z drogi sądowej i przekazana do właściwości innych organów (art. 2§3 KPC18); sprawy z innych stosunków prawnych są rozpoznawane przez sądy powszechny i Sąd Najwyższy tylko, jeżeli przepis szczególny tak stanowi (sprawy prawa ubezpieczeń).

Właściwość rzeczowa – zakres kompetencji (uprawnień) sądu do rozpoznawania spraw cywilnych oraz podejmowania czynności procesowych; odpowiada na pytanie: który z sądów różnego rodzaju powołany jest do rozpoznania sprawy cywilnej w pierwszej instancji.

Właściwość miejscowa – odpowiada na pytanie, który z sądów tego samego rodzaju jest powołany do rozpoznania sprawy ze względu na obszar swego działania (tzw. okręg)

Droga sądowa jest bezwzględną przesłanką procesową, gdyż warunkuje ona dopuszczalność wszczęcia i prowadzenia postępowania cywilnego. Jest to przesłanka uwzględniania przez sąd z urzędu w każdym stanie sprawy. Naruszenie przesłanki drogi sądowej (niedopuszczalność drogi sądowej) skutkuje nieważnością postępowania (art. 379 pkt. 1).

Niedopuszczalność drogi sądowej:

STOSUNEK POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

DO POSTĘPOWANIA KARNEGO

Pomiędzy dwoma postępowaniami może istnieć związek faktyczny lub prawny np. uszkodzenie ciała, zabór mienia.

Art. 12 KPC19 – wprowadzenie przemienności postępowania; dotyczy tylko roszczeń majątkowych wynikających z przestępstwa (w przypadkach przewidzianych w ustawie – postępowanie adhezyjne):

1. POSTĘPOWANIE KARNE ZAKOŃCZONE PRAWOMOCNIE, TOCZY SIĘ POSTĘPOWANIE CYWILNE

Sąd cywilny jest związany wyrokiem sądu karnego (art. 11 KPC[20] – artykuł ten należy stosować ściśle, gdyż stanowi wyłom od zasady swobodnej oceny dowodów):

Sąd nie jest związany prawomocnym wyrokiem uniewinniającym sądu karnego. Sąd cywilny nie jest także związany wyrokiem o warunkowym umorzeniu postępowania karnego.

Jeżeli wysokość szkody ustalona przez sąd karny wchodzi do znamion przedmiotowych przestępstwa to sąd cywilny jest także związany tą wysokością.

Zdanie drugie art. 11 KPC (Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną) daje osobie trzeciej bardzo szerokie prawo do obrony (jednak osoba trzecia nie może podważać ustaleń dotyczących kwestii popełnienia przestępstwa).

2. OBA POSTĘPOWANIA TOCZĄ SIĘ JEDNOCZEŚNIE

W takim wypadku sąd może zawiesić postępowanie cywilne na mocy art. 177§1 pkt. 4 KPC. Mamy do czynienia z fakultatywnymi wypadkami zawieszania postępowania (jednak w praktyce postępowanie zawsze jest zawieszane).

3. POSTĘPOWANIE CYWILNE ZAKOŃCZONE PRAWOMOCNIE, TOCZY SIĘ POSTĘPOWANIE KARNE

Art. 365 KPC[21] – przepis określa moc wiążącą orzeczenia w postępowaniu cywilnym; §2 tego artykułu określa, że KPK określi w jakim zakresie orzeczenie sądu cywilnego nie wiąże sądu karnego.

STOSUNEK POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

DO POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

1. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE ZAKOŃCZYŁO SIĘ DECYZJĄ OSTATECZNĄ A POSTĘPOWANIE CYWILNE TOCZY SIĘ

Rozbieżność poglądów doktryny wynika z braku przepisu na wzór art. 11 KPC. Każde związanie byłoby ograniczeniem swobody dowodowej sądu cywilnego. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjęto jednak, że sądy cywilne związane są konstytutywnymi decyzjami administracyjnymi.

Decyzje deklaratoryjne, w ramach stanowiska Sądu Najwyższego, są wiążące tylko gdy wydane są w sprawach z zakresu prawa administracyjnego (ze stosunku administracyjnych). Sądy nie są natomiast związane decyzjami deklaratoryjnymi w sprawach z zakresu prawa cywilnego (ze stosunku cywilnego).

Zaświadczenia i opinie organów administracji publicznej należy tratować w kategorii dokumentów urzędowych (art. 244 KPC). Takie zaświadczenie korzysta z dwóch domniemań wzruszalnych:

2. OBA POSTĘPOWANIA TOCZĄ SIĘ JEDNOCZEŚNIE

Sąd Cywilny może zawiesić postępowanie cywilne, jeśli rozstrzygnięcie sprawy cywilnej zależy od uprzedniej decyzji organu administracji publicznej (art. 177§1 pkt. 3 KPC)

3. POSTĘPOWANIE CYWILNE ZAKOŃĆZONE PRAWOMOCNYM ORZECZNIEM, TOCZY SIĘ POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE

Punktem wyjścia jest przepis art. 365 KPC[22]. Chodzi o unormowanie prawomocności formalnej - zasada prejudycjalności.

STOSUNEK POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

DO POSTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO

1. POSTĘPOWANIE CYWILNE ZAKOŃCZYŁO SIĘ PRAWOMOCNYM ORZECZENIEM, TOCZY SIĘ POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE

Art. 365 KPC przesądza, fakt, że prawomocne orzeczenie sądu cywilnego wiąże sąd administracyjny.

2. OBA POSTĘPOWANIA TOCZĄ SIĘ JEDNOCZEŚNIE

Jest to sprawa problematyczna, gdyż brak jest precyzyjnego przepisu w tej kwestii. W świetle art. 177§1 pkt 3 dotyczy decyzji organu administracji publicznej, a nie orzeczenia sądu administracyjnego.

Art. 125§1 PPSA – sąd administracyjny może zawiesić postępowanie z urzędu, jeśli rozstrzygnięcie sprawy zależy od rozstrzygnięcia innego toczącego się postępowania.

Przyjmuje się zasadę zawieszania postępowania cywilnego na podstawie art. 177§1 pkt. 3 KPC, gdyż w postępowaniu sądowoadministracyjnym chodzi o kontrolę decyzji, jest to jednak nie do końca trafna argumentacja.

3. POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE ZAKOŃCZONE PRAWOMOCNYM ORZECZNIEM, POSTĘPOWANIE CYWILNE SIĘ TOCZY

Sądy Cywilne są związane prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego, wynika z art. 170 PPSA (brzmi jak art. 365 KPC).

ZASADY NACZELNE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Pojęcie „podstawowej zasady” zostało po raz pierwszy użyte w 1801 roku przez niemieckiego procesualistę Gener?. Twierdził, że istnieją dwie podstawowe zasady:

zasada kontradyktoryjności (niemiecki proces cywilny) i zasada śledczości postępowania (pruski proces cywilny).

Procesualsta Zachariet? odróżnił proces cywilny, w którym dominowała zasada kontradyktoryjności i proces karny w którym dominuje zasada śledczości.

ZASADA NACZELNA – by daną zasadę procesową można było uznać za zasadę naczelną należy wyróżnić cztery kryteria:

ZASADY NACZELNE:

  1. zasada równości stron i uczestników postępowania

  2. zasada dyspozycyjności

  3. zasada kontradyktoryjności

  4. zasada koncentracji materiału procesowego

  5. zasada ustności postępowania

  6. zasada bezpośredniości postępowania

Pominięte zostały zasady dotyczące organizacji i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości tj.: zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości, zasada prawa do sądu, zasada instancyjności, zasada kolegialności, zasada udziału czynnika obywatelskiego itp.

W katalogu nie znalazły się także zasady konstrukcyjne postępowania cywilnego (dotyczące poszczególnych stadiów postępowania), np.: zasada swobodnej oceny dowodów (stadium orzekania), zasady wiodące w międzynarodowym postępowaniu cywilnym (np. zasada równouprawnienia cudzoziemca).

Nie zaliczona została także zasada prawdy obiektywnej/materialnej. Ta zasada od 1950 roku przez dziesięciolecia determinowała przebieg postępowania cywilnego. Była to tzw. zasada zasad. Zgodnie z art. 3 obowiązującym do 1996 roku sąd był zobowiązany do całkowitego wyjaśnienia sprawy i poszukiwania z urzędu dowodów; sąd mógł wszczynać dochodzenia w celu wyjaśnianie zeznań lub poszukiwania dowodów. Tej zasadzie towarzyszył odpowiednio ukształtowany system zaskarżania orzeczeń. 1 marca 1996 roku przepisy związane z tą zasadą zostały uchylone. Art. 3 w nowym brzmieniu zobowiązuje strony do dawania wyjaśnień i zeznawania zgodnie z prawdą. W związku z uchyleniem przepisów dotyczących prawdy materialnej została wzmocniona zasada kontradyktoryjności.

1. ZASADA RÓWNOŚCI STRON I UCZESTNIKÓW POSTĘPOWANIA

Jest to procesowa konkretyzacja konstytucyjnej zasady równości wobec prawa (art. 32 KRP). Potrzeba realizacji tej zasady jest szczególnie wyraźna w procesie cywilnym, którego charakterystyczną cechą jest spór o prawa. Nie może dojść do sytuacji, by prawa stron i uczestników nie były równe.

W ramach postępowania cywilnego należy wyodrębnić dwa aspekty realizacyjne tej zasady:

Tą zasadę realizuje także instytucja zwolnienia od kosztów, instytucja przydzielenia stronie adwokata lub radcy prawnego z urzędu, art. 5 KPC – sąd może udzielić koniecznych pouczeń, art. 327 KPC – wskazówki co do sposobu i terminu wniesienia środka zaskarżenia.

Jeżeli została naruszona ta zasada i to naruszenia prowadzi do niemożności obrony swoich praw to zgodnie z art. 379 pkt. 5 KPC dochodzi do nieważności postępowania.

[nieważność postępowania zachodzi w przypadku przesłanek z art. 379 KPC, art. 1099 KPC i art. 1113 KPC]

2. ZASADA DYSPOZYCYJNOŚCI

Ta zasada obok zasady kontradyktoryjności najpełniej oddaje specyfikę i charakter prawny postępowania cywilnego. Jest to odpowiednik zasady autonomii woli stron stosunku prawnego. Wyróżniamy dwa rodzaje dyspozycyjności:

Ta zasada działa w postępowaniu przed sądem I instancji na odcinku wszczęcia postępowania w ten sposób, że sąd nie może wszcząć postępowania cywilnego z urzędu (konieczne jest wszczęcie powództwa cywilnego) – nemo invitus agere cogitur. Zasada ta nigdy nie została złamana. Powstaje problem, czy prawa prokuratora i podmiotów działających na prawach prokuratora nie są złamaniem tej zasady. Formalnie sąd nie wszczyna postępowania, jednak te podmioty działają nie w obronie swoich praw podmiotowych lecz innego podmiotu.

Ta zasada działa także w toku postępowania przed sądem I instancji. Przejawia się to w możliwości cofnięcia pozwu aż do momentu rozpoczęcia rozprawy bez zgody pozwanego, a po rozpoczęciu rozprawy za zgodą pozwanego, chyba, że strona zrzeka się dochodzonego roszczenia (art. 203 KPC) – sąd ma prawo kontrolowania aktów dyspozycyjnych. Można także cofnąć pozew przed uprawomocnieniem się i przed wniesieniem odwołania (art. 332§2 KPC).

Innym przykładem może być akt dyspozycyjny dwustronny, czyli ugoda sądowa. Jednakże ona także podlega kontroli sądu (art. 223§2)

Istnieją także akty dyspozycyjne pozwanego, np. uznanie powództwa. Po nowelizacji art. 213§2, KPC przewiduje, że sąd jest związany uznaniem powództwa.

Ta zasada przejawia się także w toku orzekania przez sąd I instancji. Przejawia się tym, że to strona powodowa zakreśla granice poszukiwanej granicy prawnej. Tworzy to dwa rodzaje powództwa:

Ta zasada przejawia się także przed sądem II instancji. Postępowanie apelacyjne/zażaleniowe musi być wszczęte na wniosek, a zgodnie z art. 378 KPC sąd rozpatruje sprawę w granicach apelacji, które oznaczają granice zaskarżenia. Strona decyduje, czy zaskarży orzeczenie i określa jednocześnie zakres tego zaskarżenia w ramach granic apelacji. Sąd rozpatruje sprawę w granicach zaskarżenia.

3. ZASADA KONTRADYKTORYJNOŚCI

Obecnie zasadę kontradyktoryjności wiąże się tylko z ciężarem dowodu (onus probandi). Zasada ta ma miejsce, gdy ciężar poszukiwania, gromadzenia i przedstawiania dowodów spoczywa na stronach procesu.

W Polsce po II Wojnie Światowej próbowano łączyć elementy kontradyktoryjności związane z działaniem stron i śledczości związane z działaniem sądu z urzędu.

Realizacja zasady kontradyktoryjności przejawia się np. w art. 3 KPC23 oraz art. 232 zd. 1 KPC24 (aktywność sądu – zd.2 – ma jedynie charakter uzupełniający). Przepisy te są konkretyzacją art. 6 KC, stanowiącego, że ciężar dowodu spoczywa na tym, kto wywodzi skutki prawne.

Ciężar przytoczeń (onus proferendi) – obowiązek przytoczenia żądania i okoliczności faktycznych uzasadniających to żądania

4. ZASADA KONCENTRACJI MATERIAŁU PROCESOWEGO

Zasada ta jest konsekwencją prawa do rzetelnego procesu cywilnego. Prawo to zostało sformułowane w art. 6 EKPC.

Zasada ta obejmuje prawo do rozpoznania spraw w rozsądnym terminie, które dotyczy przeciwdziałania przewlekłości postępowania.

Zgodnie z art. 6 KPC sąd powinien przeciwdziałać przewlekaniu postępowania i dążyć do wyjaśniania sprawy na pierwszej rozprawie. Wyraża się to w dążeniu do koncentracji faktów i dowodów.

Dyskrecjonalność władzy sędziego – art. 217 KPC

Prekluzja dowodowa – strony mają obowiązek przestawić twierdzenia i dowody na poparcie we właściwym czasie, pod rygorem utraty prawa powoływania się na te dowody w kolejnych etapach postępowania;

(w sprawach gospodarczych - powód musi podać twierdzenia w pozwie, a pozwany w odpowiedzi na pozew musi przedstawić twierdzenia i dowody, pod rygorem niemożliwości powołania się na nie w dalszym toku postępowania – art. 47914 KPC;

art. 840 KPC – powództwo opozycyjne (przeciwegzekucyjne): środek obrony merytorycznej dłużnika; art. 841 KPC i art. 842 KCP - powództwa ekscydencyjne – powództwo osoby trzeciej o zwolnienie zajętego przedmiotu spod egzekucji – w obu tych powództwach powód jest zobowiązany już w pozwie przytoczyć wszystkie zarzuty – art. 843§3 KPC)

5. ZASADA USTNOŚCI

Dotyczy formy prezentacji materiału dowodowego. Najpełniej zasada ta jest realizowana na rozprawie – po wywołaniu sprawy powód i pozwany w formie ustnym zgłaszają swoje żądania i wnioski i przedstawiają tezy na ich poparcie.

Powód działający bez adwokata lub radcy prawnego może w wyjątkowych przypadkach zgłosić ustnie pozew do protokołu.

6. ZASADA BEZPOŚREDNIOŚCI

Dotyczy sposobu zetknięcia się sądu z materiałem dowodowym. Przejawem realizacji tej zasady jest to, że postępowanie odbywa się przed sądem orzekającym (art. 235 KPC). Wydanie wyroku może odbyć się tylko przez tych sędziów przed którymi odbyła się rozprawa bezpośrednio poprzedzająca wydanie wyroku.

Katalog zasad nie jest szeroko zakreślony, natomiast przez lata był bardzo rozbudowany. W niektórych podręcznikach w dalszym ciągu wymienia się zasadę formalizmu procesowego. Jednak powinno się uznawać, że formalizm procesowy nie jest zasadą postępowania cywilnego, ale pewną jego cechą. Więcej argumentów przemawia za takim poglądem.

POJĘCIE I RODZAJE PRZESŁANEK PROCESOWYCH

Pojęcie przesłanki do nauki prawa cywilnego materialnego wprowadził w roku 1850 Bernhard Windschreid. Pojęcie przesłanki procesowej natomiast zostało wprowadzone przez Oscara Bilowa w roku 1868 roku. Traktował on proces cywilny jako trójstronny stosunek prawny, który musi być oparty na określonych założeniach (przesłankach) procesowych.

Pojęcie przesłanek procesowych nie ma jednolitego znaczenia. Przez dokrytnę pojęcie to definiowane jest bardzo różnie.

PRZESŁANKI PROCESOWE – przewidziane przez prawo procesowe cywilnego okoliczności od których istnienia lub nieistnienia zależy dopuszczalność wszczęcia i prowadzenia postępowania cywilnego w celu rozpoznania sprawy cywilnej oraz podejmowania innych przewidzianych przez prawo czynności procesowych w postępowaniu cywilnym.

Stosując inne kryteria możemy wyróżnić:

Najistotniejszym podziałem jest podział (różne kryteria podziału):

ORGANIZACJA I SKŁAD SĄDU

Organizacja sądownictwa oparta jest na zasadzie dwuinstancyjności przy czterostopniowej strukturze organizacyjnej sądownictwa. Obie instancje są instancjami merytorycznymi, gdyż postępowanie przed sądem II instancji jest kontynuacją postępowania przed sądem I instancji. Natomiast czterostopniowa organizacja łączy się z funkcjonowaniem sądownictwa.

Wyrażona w KPC organizacja sądu jest wyrazem dwóch zasad naczelnych dotyczących organizacji sądownictwa – zasady kolegialności i zasady udziału czynnika społecznego w procesie.

Skład sądu w procesie jest zróżnicowany ze względu na stopień sądu.

1) Skład sądu I instancji – skład jednostkowy (jeden sędzia zawodowy) – art. 47§1 KPC; od tego składu istnieją w KPC wyjątki na rzecz składu ławniczego lub składu 3 sędziów zawodowych:

wchodzi także w grę taki skład z mocy zarządzenia prezesa sądu, jeżeli sprawa jest szczególnie zawiła lub ma charakter precedensowy (art. 47§4 KPC)

2) Skład sądu II instancji – rozpoznawanie apelacji w składzie trzech sędziów zawodowych; wyjątkiem jest rozpatrywanie apelacji w postępowaniu uproszczonym, które rozpatrywane są w składzie jednostkowym

3) Skład Sądu Najwyższego – rozpatrywanie skarg kasacyjnych i zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości przekazane przez sąd II instancji następuje w składzie trzech sędziów Sądu Najwyższego, natomiast rozpatrywanie zagadnień prawnych budzących wątpliwości, które powstają przed rozpatrzeniem kasacji lub w trakcie rozpatruje się w składzie siedmiu sędziów Sądu Najwyższego

SKUTKI PROCESOWE SKŁADU SĄDU NIEZGODNEGO Z PRZEPISAMI PRAWA

Zgodnie z art. 379 pkt. 4 jeżeli sąd rozpatruje w składzie niezgodnym z zasadami prawa następuje nieważność postępowania.

Każdy skład sądu niezgodny z przepisami prawa jest składem sprzecznym z punktu widzenia wskazanego artykułu. Nie ma podstaw do różnicowania składów na „lepsze” i „gorsze” (tak samo nieważność jest jak orzeka jeden sędzia zamiast trzech, jak trzech sędziów zamiast jednego). Więc każdy skład inny od wskazanego w ustawie jest składem niezgodnym z przepisami prawa.

Przepis art. 379 pkt. 4 jest przepisem wyjątkowym, gdyż wprowadza nieważność postępowania.

Nieważność postępowania – kwalifikowane naruszenie prawa procesowego; jednak wyrok z postępowania, które dotknięte zostało nieważnością, wywoła wszystkie skutki prawne aż do momentu jego uchylenia; zaskarżenie wyroku będzie skutkowało uchyleniem wyroku i przekazaniem do ponownego rozpatrzenia sądowi I instancji

art. 332 KPC – sąd jest związany wyrokiem od chwili jego ogłoszenia; wyrok składa się z sentencji (sentencja musi być podpisana przez cały skład orzekający) i orzeczenia.

co jak sentencja jest podpisana, ale wyrok nie jest ogłoszony ? – w ostatnich latach sąd stanął na stanowisku, że wyrok nieogłoszony jest wyrokiem nieistniejącym (wiele lat SN stał na stanowisku, że jest to wyrok istniejący).

WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO

Sędzia orzekający w procesie cywilnym powinien być sędzią bezstronnym. Stworzono więc dwojakiego rodzaju gwarancje bezstronności:

Ta instytucja została uregulowana w przepisach art. 48 i nast. KPC.

1) WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO Z MOCY USTAWY – bezwzględne przyczyny wyłączenia sędziego (iudex inhabilis) – art. 48§1 KPC

Art. 48. § 1. Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy:

1) w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziaływa na jego prawa lub obowiązki;

2) w sprawach swego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3) w sprawach osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w sprawach, w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem albo był radcą prawnym jednej ze stron;

5)2) w sprawach, w których w instancji niższej brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jako też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

6) w sprawach o odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem, jeżeli brał udział w wydaniu tego orzeczenia.

2) WYŁĄCZENIE SĘDZIEGO NA WNIOSEK strony lub uczestnika postępowania

Odrzucenie pozwu – następuje w drodze postanowienia, jest to postanowienie zaskarżalne w drodze zażalenia, gdyż zamyka drogę do wydania wyroku

Pozwaną jest osoba poniżej 18 roku życia – wezwanie powoda do wskazania przedstawiciela ustawowego osoby pozwanej (7dni)

art. 177§1 pkt 6 – zawieszenie postępowania.

LEGITYMACJA PROCESOWA

WSPÓŁUCZESTNICTWO !! !! !!

POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM II INSTANCJI

Sąd może rozpatrzyć sprawę na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli jeśli prawa i obowiązki wynikające z zaskarżenia są dla nich wspólne.

ZAKAZ KUMULOWANIA RÓL PROCESOWYCH W POSTĘPOWANIU CYWILNYM

Możliwość powoływania współuczestnika na świadka tylko co do faktów dotyczących innego współuczestnika. Nie można jednak w charakterze świadka przesłuchać współuczestnika jednolitego (art. 259 pkt 4)

01.03.2011 rok

INTERWENCJA W PROCESIE CYWILNYM

INTERWENCJA GŁÓWNA – art. 75 KPC26 – występuje stosunkowo rzadko w praktyce – osoba występująca z roszczeniem o rzecz lub prawo przeciwko osobom między którymi toczy się inne postępowanie (proces główny) może wytoczyć postępowanie o tę rzecz lub prawo (proces interwencyjny). Można wytoczyć powództwo interwencyjne tylko do zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji.

Przykład: A pożycza samochód B (na ustalony termin), ale B nie oddaje samochodu i pożycza samochód C, który również nie oddaje samochodu w wyznaczonym terminie. B wzywa C do oddania samochodu, ale wobec bezczynności wytacza powództwo cywilne przeciwko C (powództwo główne; powództwo windykacyjne). A w tej sytuacji może wytoczyć powództwo windykacyjne przeciwko B, może jednak wytoczyć powództwo interwencyjne przeciwko B i C przed sądem przed którym toczy się proces główny.

Sąd przed którym wytoczono interwencję główną może prowadzić oddzielnie sprawę główną i interwencyjną, może natomiast w trybie art. 219 KPC zarządzić łączne rozpoznanie obu tych spraw, gdyż pozostają ze sobą w związku (zarządzenie o łącznym rozpoznaniu nie powoduje, że sprawy te tracą odrębność). Najczęściej stosowaną sytuacją jest jednak zawieszenie postępowania głównego na mocy art. 177§1 pkt. 2 KPC. Jeżeli interwenient główny wygra powództwo, należy odwiesić zawieszone postępowanie a następnie oddalić powództwo B przeciwko C (w formie wyroku).

INTERWENCJA UBOCZNA – art. 7627 i nast. KPC - występuje często w praktyce – punktem wyjścia jest dwustronność procesu cywilnego, wobec czego wydany przez sąd wyrok wywiera skutki między strona i generalnie nie powinien dotyczyć osób trzecich. Zdarza się jednak, że wyrok wpływa na sytuację prawną osób trzecich w procesie cywilnym i w związku z tym mamy do czynienia z interwencją uboczną. Osoba trzecia, która ma interes prawny w tym, by sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron może (aż do zamknięcia sprawy w II instancji) przystąpić do tej strony w charakterze interwenienta ubocznego.

Kontrowersyjną kwestią jest możliwość wytoczenia interwencji ubocznej w prawach o prawa stanu.

Można złożyć interwencję uboczną aż do zamknięcia sprawy w II instancji. Obowiązuje forma pisemna zgłaszania interwencji ubocznej (art. 77§1 KPC). W piśmie tym należy podać interes prawny jaki interwenient ma w przystąpieniu do sprawy i wskazać do jakiej ze stron przystępuje. Każda ze stron może zgłosić opozycję przeciwko przystąpieniu interwenienta ubocznego do sprawy. W momencie zgłoszenia opozycji interwenient uboczny musi uprawdopodobnić interes prawny jaki ma w przystąpieniu do sprawy. Jeżeli nie uprawdopodobni on interesu prawnego, to sąd uwzględni opozycję a czynności procesowe interwenienta będą traktowane jako niebyłe. Jeżeli natomiast interwenient uboczny uprawdopodobni swój interes to sąd oddali opozycję.

Rodzaje:

Silniejsza jest pozycja procesowa interwenienta ubocznego samoistnego niż niesamoistnego, gdyż czynności procesowe interwenienta ubocznego samoistnego mogą pozostawać w sprzeczności ze stroną, do której ten interwenient przystąpił.

Osoba trzecia w stosunku do strony, do której przystąpiła nie może zgłosić zarzutu złej obrony (exceptio male gestii processus), który polega na tym, że interwenient uboczny nie może twierdzić, że sprawa jest rozstrzygnięta błędnie, lub strona prowadziła proces wadliwie, chyba, że stan sprawy z chwili przystąpienia interwenienta uniemożliwił mu skorzystanie ze środków obrony albo strona umyślnie lub przez niedbalstwo nie skorzystała ze środków obrony nieznanych interwenientowi ubocznemu.

Za zgodą stron interwenient uboczny może na mocy art. 83 KPC wejść do sprawy na miejsce strony, do której przystąpił.

Dopuszczalność interwencji ubocznej w sprawach o prawa stanu – jest to specyficzna grupa spraw dotycząca stanu cywilnego; SN uważa, że nie można zgłosić interwencji ubocznej, gdyż jest to grupa spraw ściśle osobistych, jednak nauka prawa stoi na stanowisku, że jest możliwe przystąpienie z interwencją uboczną do takiej sprawy.

PRZYPOZWANIE

Instytucja silnie powiązana z interwencją uboczną. Punktem wyjścia jest art. 84§1 KPC28. Mamy do czynienia z sytuacją, gdy strona, gdy w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie przeciwko osobie trzeciej lub osobie trzeciej przeciwko tej stronie, może zawiadomić osobę trzecią o toczącym sie postępowaniu (przypozwanie) i wezwać ja do przystąpienia do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego.

* * *

SKUTKI PRAWNE WNIESIENIA POZWU:

  1. materialno-prawne

    1. przerwa biegu przedawnienia, zasiedzenia i innych terminów zawitych przewidzianych prawem dla dochodzenia roszczenia

    2. ustanie zakazu anatocyzmu (niedopuszczalność naliczania odsetek od zaległych odsetek)

    3. roszczenia o prawa o charakterze osobistym mogą przejść W WYPADKACH WSKAZANYCH W USTAWIE na następców prawnych

  2. procesowe

    1. utrwalenie się jurysdykcji krajowej – perpetuatio iurisdictionis – jurysdykcja krajowa istniejąca w chwili wszczęcia postępowania trwa nadal choćby podstawy jurysdykcji odpadły w toku postępowania (art. 1097§1 KPC) – wyjątkiem od tej zasady jest art. 1113 KPC29, przez lata wyjątkiem od tej zasady był także art. 1103 (jednak przepis ten został znowelizowany – nie ma mowy o chwili doręczenia pozwu); natomiast przepis ten stanowi wyjątek od art. 316 KPC

    2. utrwalenie się właściwości sądu – perpetuatio fori­ – zasada unormowana w przepisie art. 15§1 KPC30 – sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania

UWAGA – art. 7 (prokurator może ŻĄDAĆ) i art. 8 (organizacje mogą SPOWODOWAĆ wszczęcie postępowania)

  1. badanie wniesionego pozwu do sądu przez przewodniczącego (musi odpowiadać wymogom pisma procesowego i dodatkowym wymogom pozwu) – przewodniczący bada czy pozew odpowiada wszystkim wymogom formalnym przewidzianym dla tego rodzaju pisma procesowego – jeżeli pozew nie może otrzymać prawidłowego biegu obowiązek wezwania do uzupełniania braków formalnych lub uiszczenia odpowiedniej opłaty w terminie 7 dni, pod rygorem zwrotu pozwu (art. 130 – wyjątek §11); na postanowienie przewodniczącego kończące postępowanie w sprawie przysługuje zażalenie; art. 130§5 – pozwy sporządzone z naruszeniem art. 871 podlegają zwrotowi bez wezwania do uzupełnienia; dekretacja pozwu – stwierdzenie, że pozew może otrzymać prawidłowy bieg (przejawia się tym, że przewodniczący zarządza doręczenie pozwu pozwanemu oraz wyznacza termin rozprawy) – wszczęcie postępowanie w ramach merytorycznego rozpatrzenia sprawy; z chwilą doręczenia pozwu pozwanego proces nie tylko jest wszczęty, ale już się toczy;

skutki prawne doręczenia pozwu:

<KAZUS : strona wytoczyła powództwo o ustalenie stosunku prawnego a mogła już wytoczyć powództwo o świadczenie to sąd powinien stwierdzić, że nie było interesu prawnego i należy oddalić powództwo> i identyczność podstawy faktycznej tych żądań – fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy; fakty wchodzące do podstawy faktycznej orzeczenia - fakty o których orzeka sąd uznając je za udowodnione] i identyczność stron – podmiotowość – wchodzi w rolę także gdy strony występują w odwrotnej kolejności lub gdy występują następcy prawni; także gdy wszczęcie między tymi samymi stronami nastąpi przez prokuratora lub inne podmioty działające na prawach prokuratora)

naruszenie stanu sprawy w toku jest bezwzględną (skutkuje nieważnością postępowania) i ujemną przesłanką procesową – wystąpienie tej przesłanki skutkuje odrzuceniem pozwu (art. 199 KPC); jeżeli przewodniczący stwierdza braki przesłanek procesowych przekazuje na posiedzenie niejawne

- sprawa w toku przed sądem zagranicznym – przez wiele lat stan sprawy w toku przed sądem zagranicznym nie stanowił przeszkody do rozpatrywania sprawy przed sądem polskim; dopiero po nowelizacji art. 1098 KPC – sąd polski zawiesza postępowanie (odwiesza jeśli orzeczenie nie będzie spełniało przestanek uznania w prawie polskim lub nie będzie przez sąd obcy rozpatrzony w rozsądnym terminie – art. 6 MPPCiO

<KAZUS: powód wytacza powództwo windykacyjne przeciwko osobie B, pozwany po doręczeniu pozwu sprzedał osobie C, osoba C nie weszła do postępowania. Wyrok wydany będzie przeciwko B, ale egzekucja prowadzona będzie przeciwko C – art. 778 KPC (aktualizacja podmiotowa tytułu egzekucyjnego)>

- przesłanki merytoryczne – roszczenia pozostają ze sobą w związku lub nadają się do potrącenia (powództwo wzajemne stanowi samodzielny sposób, ale z drugiej strony powstaje problem czy zarzut potrącenia także stanowi samodzielną formę dochodzenia roszczeń – dominuje pogląd, że zarzut kompensaty stanowi formę takiego roszczenia, które nadaje się do potrącenia ??) <KAZUS 1. powód dochodzi przeciwko pozwanemu zapłaty kwoty 100 tys. zł. Pozwany ma roszczenie wzajemne nadające się do potrącenia na kwotę 80 tys. zł. Jeżeli pozwany wybierze formę zarzuty kompensaty umorzenie zgodnie z art. 498 KC umorzenie nastąpi do wierzytelności kwoty niższej. KAZUS 2. Powód dochodzi swojego roszczenia przeciwko pozwanemu na kwotę 100 tys. zł, a pozwany ma roszczenie nadające się do potrącenia na kwotę 150 tys. zł. Jeżeli pozwany zgłosi kwotę w procesie cywilnego to umorzenie może nastąpić do wysokości wierzytelności kwoty niższej, ale pozostaje nadwyższka i tej kwoty sąd nie może zasądzić pozwanemu; jeżeli natomiast pozwany wytoczy powództwo wzajemne to sąd zasądzi pozwanemu 50 tys. zł>

Pozew wzajemny należy wnieść do sądu pozwu głównego (art. 205 KPC32) – właściwy jest sąd okręgowy

OBRONA POZWANEGO W PROCESIE CYWILNYM

  1. charakter formalny – wówczas, gdy pozwany w procesie cywilnym zgłasza zarzuty procesowe (brak przesłanek procesowych lub innych uchybień popełnionych przez sąd) – zarzuty mogą mieć charakter:

    1. peremptoryjny:

      • zarzut niedopuszczalności drogi sądowej

      • powaga rzeczy osądzonej

    2. dylatoryjny

  2. charakter materialny (merytoryczny) – przeciwko roszczeniu dochodzonemu przez powoda w postępowaniu - np. zarzut braku interesu prawnego (decyduje o legitymacji prawnej i zasadności powództwa)

    1. peremptoryjny

      • przedawnienie

      • prekluzja roszczenia

    2. dylatoryjny

      • przedwczesność powództwa

RODZAJE ORZECZEŃ

  1. Orzeczenia w procesie cywilnym zapadają w formie wyroków i nakazów zapłaty oraz postanowień sądu, natomiast nie obejmują zarządzeń przewodniczącego/sądu.

  2. Wyroki są orzeczeniami merytorycznymi i mają charakter solenny

  3. Nakazy zapłaty sąd orzeczeniami merytorycznymi i z chwilą uprawomocnienia mają charakter wyroku ?

ZASADY ORZEKANIA :

  1. czas orzekania – art. 316 KPC 33 - przewodniczący zamyka rozprawę, jeśli sprawa dojrzała do stanowczego rozstrzygnięcia (art. 244 KPC34); na mocy art. 326 KPC35

  2. przedmiot orzekania:

    1. sąd nie może orzekać co do przedmiotu nie objętego żądaniem ani zasądzać ponad żądanie – dotyczy nie tylko żądania ale także podstawy faktycznej żądania

      • wyjątek: art. 4771 KPC, art. 58 KRiO

  3. zasada (art. 319 KPC); art. 837 KPC (ograniczenie odpowiedzialności !)

  1. Art. 510.

    § 1. Zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem. Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie.

    § 2. Jeżeli okaże się, że zainteresowany nie jest uczestnikiem, sąd wezwie go do udziału w sprawie. Przez wezwanie do wzięcia udziału w sprawie wezwany staje się uczestnikiem. W razie potrzeby wyznaczenia kuratora do zastępowania zainteresowanego, którego miejsce pobytu jest nieznane, jego wyznaczenie następuje z urzędu.↩

  2. Art. 717.

    § 1. Sąd wszczyna postępowanie z urzędu lub na wniosek.

    § 2. Sąd wszczyna postępowanie tylko na wniosek, jeżeli zaginięcie lub zniszczenie akt nastąpiło wskutek siły wyższej (za art. 435 KC). Również w tym wypadku sąd może jednak wszcząć postępowanie z urzędu, jeżeli sprawa, której akta zaginęły lub uległy zniszczeniu, była lub mogła być wszczęta z urzędu.↩

  3. art. 718 § 2. Wniosek o odtworzenie akt sprawy będącej w toku zgłosić można w ciągu lat trzech od zaginięcia lub zniszczenia akt, a wniosek o odtworzenie akt sprawy prawomocnie zakończonej – w ciągu lat dziesięciu od tej chwili.↩

  4. Art. 722.

    § 1. Przewodniczący wzywa osoby, organy administracji publicznej lub instytucje wskazane we wniosku oraz znane sądowi urzędowo do złożenia w określonym terminie poświadczonych urzędowo odpisów dokumentów będących w ich posiadaniu albo do oświadczenia, że ich nie posiadają.↩

  5. art. 7301 § 2. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.↩

  6. Art. 747.

    Zabezpieczenie roszczeń pieniężnych następuje przez:

    1) zajęcie ruchomości, wynagrodzenia za pracę, wierzytelności z rachunku bankowego albo innej wierzytelności lub innego prawa majątkowego;

    2) obciążenie nieruchomości obowiązanego hipoteką przymusową;

    3) ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania nieruchomości, która nie ma urządzonej księgi wieczystej lub której księga wieczysta zaginęła lub uległa zniszczeniu;

    4) obciążenie statku albo statku w budowie hipoteką morską;

    5) ustanowienie zakazu zbywania spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu;

    6) ustanowienie zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem lub gospodarstwem rolnym obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią albo częścią gospodarstwa rolnego obowiązanego.↩

  7. Art. 755.

    § 1. Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych do zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. W szczególności sąd może:

    1) unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania;

    2) ustanowić zakaz zbywania przedmiotów lub praw objętych postępowaniem;

    3) zawiesić egzekucję lub postępowanie wykonawcze;

    4) uregulować sposób roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi;

    5) nakazać wpisanie stosownego ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze.↩

  8. Art. 1053 § 1. Wymierzając grzywnę, sąd orzeknie jednocześnie – na wypadek niezapłacenia – zamianę grzywny na areszt, licząc jeden dzień aresztu od pięciu złotych do stu pięćdziesięciu złotych grzywny. Ogólny czas trwania aresztu nie może w tej samej sprawie przekroczyć sześciu miesięcy. Przepis art. 762 § 4 stosuje się odpowiednio.↩

  9. Art. 758.

    Sprawy egzekucyjne należą do właściwości sądów rejonowych i działających przy tych sądach komorników.↩

  10. Art. 759.

    § 1. Czynności egzekucyjne są wykonywane przez komorników z wyjątkiem czynności zastrzeżonych dla sądów.

    § 2. Sąd może z urzędu wydawać komornikowi zarządzenia zmierzające do zapewnienia należytego wykonania egzekucji oraz usuwać spostrzeżone uchybienia.↩

  11. Art. 1146. § 1. Orzeczenie nie podlega uznaniu, jeżeli:

    1) nie jest prawomocne w państwie, w którym zostało wydane;

    2) zapadło w sprawie należącej do wyłącznej jurysdykcji sądów polskich;

    3) pozwanemu, który nie wdał się w spór co do istoty sprawy, nie doręczono należycie i w czasie umożliwiającym podjęcie obrony pisma wszczynającego postępowanie;

    4) strona w toku postępowania była pozbawiona możności obrony;

    5) sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła w Rzeczypospolitej Polskiej wcześniej niż przed sądem państwa obcego;

    6) jest sprzeczne z wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu polskiego albo wcześniej wydanym prawomocnym orzeczeniem sądu państwa obcego, spełniającym przesłanki jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej, zapadłymi w sprawie o to samo roszczenie między tymi samymi stronami;

    7) uznanie byłoby sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).↩

  12. Art. 1098.

    § 1. Jeżeli sprawa o to samo roszczenie między tymi samymi stronami zawisła przed sądem państwa obcego wcześniej niż przed sądem polskim, sąd polski zawiesza postępowanie. Sąd nie zawiesza jednak postępowania, jeżeli orzeczenie, które ma wydać sąd państwa obcego, nie będzie spełniało przesłanek jego uznania w Rzeczypospolitej Polskiej lub nie można oczekiwać, że postępowanie przed sądem państwa obcego zostanie prawomocnie zakończone w rozsądnym terminie.

    § 2. Po zakończeniu postępowania przed sądem państwa obcego, sąd umarza postępowanie, jeżeli orzeczenie sądu państwa obcego podlega uznaniu w Rzeczypospolitej Polskiej; w przeciwnym przypadku sąd postanowi podjąć postępowanie.

    § 3. Sąd na wniosek strony może także podjąć zawieszone postępowanie, jeżeli postępowanie przed sądem państwa obcego nie zostało zakończone w rozsądnym terminie.

    § 4. Przepisy § 1–3 stosuje się odpowiednio do sprawy zawisłej przed innym niż sąd organem państwa obcego.↩

  13. Art. 10.

    W sprawach, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd powinien w każdym stanie postępowania dążyć do ich ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed mediatorem.↩

  14. Art. 5702.

    W sprawie, w której zawarcie ugody jest dopuszczalne, sąd może skierować uczestników do mediacji. Przedmiotem mediacji może być także określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej. Jeżeli uczestnicy postępowania nie uzgodnili osoby mediatora, sąd kieruje ich do mediacji prowadzonej przez stałego mediatora, o którym mowa w art. 436 § 4.↩

  15. Art. 1838.

    § 1. Sąd aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę może skierować strony do mediacji. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.

    § 2. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania.

    § 3. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Mediacji nie prowadzi się, jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia o skierowaniu do mediacji nie wyraziła zgody na mediację.

    § 4. Przepisu § 1 nie stosuje się w sprawach rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym i upominawczym.↩

  16. Art. 1206.

    § 1. Strona może w drodze skargi żądać uchylenia wyroku sądu polubownego, jeżeli:

    1) brak było zapisu na sąd polubowny, zapis na sąd polubowny jest nieważny, bezskuteczny albo utracił moc według prawa dla niego właściwego;

    2) strona nie była należycie zawiadomiona o wyznaczeniu arbitra, o postępowaniu przed sądem polubownym lub w inny sposób była pozbawiona możności obrony swoich praw przed sądem polubownym;

    3) wyrok sądu polubownego dotyczy sporu nieobjętego zapisem na sąd polubowny lub wykracza poza zakres takiego zapisu, jeżeli jednak rozstrzygnięcie w sprawach objętych zapisem na sąd polubowny daje się oddzielić od rozstrzygnięcia w sprawach nieobjętych tym zapisem lub wykraczających poza jego zakres, wyrok może być uchylony jedynie w zakresie spraw nieobjętych zapisem lub wykraczających poza jego zakres; przekroczenie zakresu zapisu na sąd polubowny nie może stanowić podstawy uchylenia wyroku, jeżeli strona, która brała udział w postępowaniu, nie zgłaszała zarzutów co do rozpoznania roszczeń wykraczających poza zakres zapisu;

    4) nie zachowano wymagań co do składu sądu polubownego lub podstawowych zasad postępowania przed tym sądem, wynikających z ustawy lub określonych przez strony;

    5) wyrok uzyskano za pomocą przestępstwa albo podstawą wydania wyroku był dokument podrobiony lub przerobiony;

    6) w tej samej sprawie między tymi samymi stronami zapadł prawomocny wyrok sądu.

    § 2. Uchylenie wyroku sądu polubownego następuje także wtedy, gdy sąd stwierdził, że:

    1) według ustawy spór nie może być rozstrzygnięty przez sąd polubowny;

    2) wyrok sądu polubownego jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).↩

  17. Art. 11351.

    § 1. Wykonanie wniosku sądu lub innego organu państwa obcego o przeprowadzenie dowodu lub doręczenie pism sądowych przez sąd polski odbywa się według prawa polskiego. Sąd wezwany może jednak na wniosek sądu lub innego organu państwa obcego zastosować przy wykonaniu wniosku inny sposób od przewidzianego przez prawo polskie, jeżeli ten sposób wykonania wniosku nie jest zakazany przez prawo polskie i nie jest sprzeczny z podstawowymi zasadami porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej (klauzula porządku publicznego).↩

  18. Art. 2.

    § 1. Do rozpoznawania spraw cywilnych powołane są sądy powszechne, o ile sprawy te nie należą do właściwości sądów szczególnych, oraz Sąd Najwyższy.

    § 1a. (uchylony).

    § 2. (uchylony).

    § 3. Nie są rozpoznawane w postępowaniu sądowym sprawy cywilne, jeżeli przepisy szczególne przekazują je do właściwości innych organów.↩

  19. Art. 12.

    Roszczenia majątkowe wynikające z przestępstwa mogą być dochodzone w postępowaniu cywilnym albo w wypadkach w ustawie przewidzianych w postępowaniu karnym.↩

  20. Art. 11.

    Ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednakże osoba, która nie była oskarżona, może powoływać się w postępowaniu cywilnym na wszelkie okoliczności wyłączające lub ograniczające jej odpowiedzialność cywilną.↩

  21. Art. 365.

    § 1. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

    § 2. Kodeks postępowania karnego określa, w jakim zakresie orzeczenia sądu cywilnego nie wiążą sądu w postępowaniu karnym.↩

  22. Art. 365.

    § 1. Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

    § 2. Kodeks postępowania karnego określa, w jakim zakresie orzeczenia sądu cywilnego nie wiążą sądu w postępowaniu karnym.↩

  23. Art. 3

    Strony i uczestnicy postępowania obowiązani są dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody.↩

  24. Art. 232.

    Strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd może dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.↩

  25. § 2. W pierwszej instancji sąd w składzie jednego sędziego jako przewodniczącego i dwóch ławników rozpoznaje sprawy:

    1) z zakresu prawa pracy o:

    a) ustalenie istnienia, nawiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy, o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy, o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz

    łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,

    b) naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu i o roszczenia z tym związane,

    c) odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wyniku stosowania mobbingu;

    2) ze stosunków rodzinnych o:

    a) rozwód,

    b) separację,

    c) ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa,

    d) rozwiązanie przysposobienia.↩

  26. Art. 75.

    Kto występuje z roszczeniem o rzecz lub prawo, o które sprawa toczy się pomiędzy innymi osobami, może aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji wytoczyć powództwo o tę rzecz lub prawo przeciwko obu stronom przed sąd, w którym toczy się sprawa (interwencja główna).↩

  27. Art. 76.

    Kto ma interes prawny w tym, aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron, może w każdym stanie sprawy aż do zamknięcia rozprawy w drugiej instancji przystąpić do tej strony (interwencja uboczna).↩

  28. Art. 84

    § 1. Strona, której w razie niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia przysługiwałoby roszczenie względem osoby trzeciej albo przeciwko której osoba trzecia mogłaby wystąpić z roszczeniem, może zawiadomić taką osobę o toczącym się procesie i wezwać ją do wzięcia w nim udziału.

    § 2. W tym celu strona wnosi do sądu pismo procesowe wskazujące przyczynę wezwania i stan sprawy. Pismo to doręcza się niezwłocznie osobie trzeciej, która może zgłosić swe przystąpienie do strony jako interwenient uboczny.↩

  29. Art. 1113

    Immunitet sądowy sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. W razie stwierdzenia istnienia immunitetu sąd odrzuca pozew albo wniosek. Rozpoznanie sprawy z naruszeniem immunitetu sądowego powoduje nieważność postępowania. Jeżeli osoba, przeciwko której albo z udziałem której wszczęto sprawę, uzyska immunitet sądowy w toku postępowania, sąd umarza postępowanie.↩

  30. Art. 15.

    § 1. Sąd właściwy w chwili wniesienia pozwu pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy.

    § 2. Sąd nie może uznać, że jest niewłaściwy, jeżeli w toku postępowania stał się właściwy.↩

  31. Art. 192.

    Z chwilą doręczenia pozwu:

    1) nie można w toku sprawy wszcząć pomiędzy tymi samymi stronami nowego postępowania o to samo roszczenie;

    2) pozwany może wytoczyć przeciw powodowi powództwo wzajemne;

    3) zbycie w toku sprawy rzeczy lub prawa, objętych sporem, nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy; nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony przeciwnej.↩

  32. Art. 205.

    Sąd rejonowy może na wniosek pozwanego, złożony aż do zamknięcia rozprawy, przekazać sprawę sądowi okręgowemu, jeżeli pozwany wytoczył przeciwko powodowi przed tym sądem powództwo wpływające na roszczenie powoda bądź dlatego, że ma z nim związek, bądź dlatego, że roszczenia stron nadają się do potrącenia.↩

  33. Art. 316.

    § 1. Po zamknięciu rozprawy sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy; w szczególności zasądzeniu roszczenia nie stoi na przeszkodzie okoliczność, że stało się ono wymagalne w toku sprawy.

    § 2. Rozprawa powinna być otwarta na nowo, jeżeli istotne okoliczności ujawniły się dopiero po jej zamknięciu.↩

  34. Art. 224.

    § 1. Przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom.

    § 2. Można zamknąć rozprawę również w wypadku, gdy ma być przeprowadzony jeszcze dowód przez sędziego wyznaczonego lub przez sąd wezwany albo gdy ma być przeprowadzony dowód z akt lub wyjaśnień organów administracji publicznej, a rozprawę co do tych dowodów sąd uzna za zbyteczną.↩

  35. Art. 326.

    § 1. Ogłoszenie wyroku powinno nastąpić na posiedzeniu, na którym zamknięto rozprawę. Jednakże w sprawie zawiłej sąd może odroczyć ogłoszenie wyroku tylko jeden raz na czas do dwóch tygodni. (TERMIN INSTRUKCYJNY) W postanowieniu o odroczeniu sąd powinien wyznaczyć termin ogłoszenia wyroku i ogłosić go niezwłocznie po zamknięciu rozprawy.

    § 2. Ogłoszenie wyroku następuje na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje ogłoszenia. Jeżeli ogłoszenie było odroczone, może go dokonać sam przewodniczący lub sędzia sprawozdawca.

    § 3. Ogłoszenia wyroku dokonuje się przez odczytanie sentencji. Po ogłoszeniu sentencji przewodniczący lub sędzia sprawozdawca podaje ustnie zasadnicze powody rozstrzygnięcia, może jednak tego zaniechać, jeżeli sprawa była rozpoznawana przy drzwiach zamkniętych.↩


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
KPC Wykład (4) 23 10 2012
KPC Wykład (22) 09 04 2013
KPC Wykład (17) 26 02 2013
KPC Wykład (5) 30 10 2012
KPC Wykład (19) 12 03 2013
KPC Wykład (10) 04 12 2012
KPC - Wykład (22), 09.04.2013
KPC - Wykład (16), 19.02.2013
KPC - Wykład (11), 11.12.2012
KPC - Wykład (2), 09.10.2012
KPC Wykład (1) 02 10 2012
KPC Wykład (11) 11 12 2012
KPC Wykład (7) 13 11 2012
KPC - Wykład (8), 20.11.2012
KPC - Wykład (24), 23.04.2013
KPC - Wykład (3), 16.10.2012
KPC - Wykład (5), 30.10.2012
KPC Wykład (2) 09 10 2012
KPC Wykład (13) 08 01 2013

więcej podobnych podstron