LEGITYMIZACJA WŁADZY
Legitymizacja władzy – dążenie rządzących do uzyskania uprawomocnienia i uzasadnienia dla swej władzy wśród społeczeństwa (proces)
Legitymacja władzy – stan, który jest efektem procesu legitymizacji.
Rodzaje legitymizacji według Maxa Webera:
legalna (prawna – oparta na przeświadczeniu, że posłuszeństwo wobec rządzących wynika z istniejącego stanu prawnego, a więc np. z wygranych wyborów w systemach demokratycznych)
tradycyjna (np. odziedziczenie tronu po ojcu-królu, rodzaj ten najczęściej jest spotykany w monarchiach)
charyzmatyczna (wynika z charyzmy danego przywódcy, jego niezwykłego charakteru i osobowości, spotykana w państwach autorytarnych, ale także totalitarnych – np. rządy Charlesa de Gaulle’a we Francji, Józefa Piłsudskiego w Polsce, Adolfa Hitlera w Niemczech, Józefa Stalina w ZSRR, Saddama Husajna w Iraku)
System polityczny – ogół organów państwowych, partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych (formalnych i nieformalnych), uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół zasad i norm regulujących wzajemne stosunki pomiędzy nimi.
Do elementów systemu politycznego zaliczają się m.in.: reżim polityczny panujący w danym kraju, normy prawne, system wyborczy, grupy nacisku (interesu), organizacje pozarządowe, ruchy polityczne (np. Zieloni, Greenpeace), kultura polityczna ale także system medialny (tzw. czwarta władza).
Cybernetyczne ujęcie systemu politycznego (Davida Eastona):
System nie znajduje się w próżni, otaczają go (i oddziaływają nań) inne rzeczy, takie jak: czynniki naturalne (np. klimat danego kraju), organizacje i podmioty międzynarodowej oraz systemy polityczne innych krajów.
Sprzężenie zwrotne – wkłady oddziaływają na system polityczny, a działania wychodzące z systemu wtórnie oddziaływają na wkłady.
Podział socjopolityczny – podział społeczny, który wpływa na politykę (ma konsekwencje polityczne).
Największy wpływ na wytworzenie się obowiązujących do dziś podziałów socjopolitycznych miały: rewolucja narodowa i rewolucja przemysłowa w XIX wieku. Podziały te, to:
podział na centrum i peryferie
państwo – Kościół
miasto – wieś
pracodawcy – pracownicy
Wedle jednej z teorii politologicznych to właśnie z tych podziałów wytworzyły się partie polityczne.
Kultura polityczna – ogół postaw, wartości i wzorów zachowań dotyczących wzajemnych stosunków na linii władza – obywatele.
Zaliczają się do nich m.in. stopień świadomości obywateli co do działania systemu politycznego, postawy wobec władzy (popieranie/ opozycyjność wobec rządzących), zaangażowanie (partycypacja) obywateli w życiu politycznym.
Typy kultury politycznej (wg Almonda i Verby):
zaściankowa (vel. parafialna, nieświadomość obywateli, brak partycypacji)
poddańcza (obywatele mają wiedzę o systemie politycznym w którym żyją, ale wykazują bierność)
uczestnicząca (duży stopień świadomości i duży stopień partycypacji w systemie)
Kultura polityczna nie ma nic wspólnego z kulturą dyskusji polityków !
Systemy demokratyczne – jeden z podstawowych rodzajów systemów politycznych.
Demokracja – ustrój polityczny i forma sprawowania władzy w którym źródło władzy stanowi wola większości obywateli (obywatele ci sprawują rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem przedstawicieli).
Współcześnie odchodzi się od pierwotnego, starogreckiego oznaczającego ,,rządy ludu”, gdyż nie pokrywa się on z rzeczywistością. Współcześnie lud po prostu wybiera sobie rządzących.
Proceduralna koncepcja demokracji (Schumpetera):
Demokracja jako procedura decyzyjna, nie można jej powiązać z żadnym systemem wartości.
Najważniejsze są więc w demokracji wybory.
Wadą tej teorii jest brak rozróżnienia demokracji, a to istotne patrząc na jakość demokracji np. w Rosji i w USA.
Model poliarchii (Dahla):
Dahr uznaje demokrację za stan idealny, do którego można jedynie dążyć. W związku z tym określa on współczesne państwa demokratyczne, którym najbliżej do idealnego modelu demokracji mianem poliarchii.
Warunki, aby państwo uznać za poliarchię:
szerokie prawa i wolności obywatelskie (m.in. wolność słowa, do zrzeszania się)
pięcioprzymiotnikowe wybory (dążenie do redukcji wszystkich cenzusów wyborczych)
prawo do istnienia opozycji
Współcześnie obowiązujące cenzusy wyborcze:
wiek (jedynie osoby prawnie uznane za dorosłe mają prawo głosu)
zdrowie psychiczne
Oba cenzusy budzą kontrowersje, bowiem główną ideą demokracji jest teza, że wszyscy ludzie są równi.