Secesja z łacińskiego ‘odejście’ ;
z języka łacińskiego: ‘odejście’ od łacińskiego słowa „secessio” („odejście, oddzielenie się, odłączenie”), które oznaczało odejście artystów od sztuki akademickiej.
ostatnie dziesięciolecie XIX wieku i pierwsze XX wieku czylij jak szybko powstała tak samo szybko się skończyła jej szczytowy okres, wypada w latach 1892-1902, około 1905 roku styl ten uległ wyczerpaniu, artyści zaczęli tworzyć w innych stylach
zaliczany w ramy modernizmu.
dążenie do stylowej jedności sztuki dzięki łączeniu działań w różnych jej dziedzinach, a w szczególności rzemiosła artystycznego, architektury wnętrz, rzeźby i grafiki.
występuje w całej Europie, wykształciły się narodowe odmiany stylu przez co w różnych państwach występowały różne nazwy tego stylu
Ten styl miał wiele różnych nazw. Praktycznie rzecz biorąc to w każdym państwie inaczej się nazywał
np. Francja - Art Nouveau,
Niemcy - Jugendstil lub Sezessionsstil,
Włochy - Stile floreale lub Stile liberty.
Anglia - The New Art.
Charakterystycznymi cechami stylu secesyjnego są:
płynne, faliste linie,
ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna,
inspiracje sztuką japońską,
swobodne układy kompozycyjne,
asymetria,
płaszczyznowość i linearyzm
subtelna pastelowa kolorystyka
Jeżeli przechodzimy do omawiania rzeźby to warto powrócić do cech charakterystycznych i przedstawić je na przykładach.
Symetria płaszczyznowa względem płaszczyzny P – odwzorowanie geometryczne przestrzeni przyporządkowujące każdemu punktowi A tej przestrzeni punkt A’ taki, że punkty A i A’ leżą na prostej prostopadłej do P, w równych odległościach od płaszczyzny P i po jej przeciwnych stronach .
Linearyzm – tendencja w malarstwie lub grafice polegająca na wydobyciu kształtu, plastyki i ekspresji przedstawionego przedmiotu czy postaci przez akcentowanie wartości dekoracyjnych, głównie konturu i linii.
August Rodin (ur. 12 listopada 1840 w Paryżu, zm. 17 listopada 1917 w Meudon) – francuski rzeźbiarz. W swoich pracach łączył elementy symbolizmu i impresjonizmu. Był prekursorem nowoczesnego rzeźbiarstwa.
FLORA
ornamenty roślinne: drzewa, kwiaty, wijące sie pędy i łodygi
Ulubione kwiaty artystów secesyjnych: irysy, pelargonie (S.Wyspiański), bratki, cyklameny, kalie, słoneczniki, chcryzantemy (Boznańska), róże, osty, lilie, liście dzikiego wina, nenufary i inne kwiaty wodne, kwiaty i liście kasztanowca, zboża i wiele, wiele innych.. Charakterysowały je długie, skręcające się łodygi. Część kwiatów miała swoje korzenie w sztuce japońskiej, która wywierała duży wpływ na styl secesyjny. Drzewa były często przedstawiane bogato ukwiecone i owocujące, także w doniczkach.
POSTAĆ KOBIETY
Kobieca postać jest bardzo popularna w ornamentyce secesyjnej. Kobieta zwykle jest przedstawiona jako naga, ewentualnie zakryta własnymi włosami albo przylegającą bardzo delikatną i cieńką szatą. Ma smukłą sylwetkę, o drobnych kościach, wąskich ramionach i małych piersiach. Również głowa zwykle jest dość mała, ale za to z bardzo bujnymi, rozwianymi włosami. Sylwetka jest dość chłopięca, ale włosy częśto splątane i przechodzące w geometrycznybądź floralny ornament mają wydźwięk silnie erotyczny.
„Danaida”
Auguste Rodin
Ok. 1889 secesja
Wykonana z marmuru
Wymiary:36*71*53 cm
Znajduje się w :Musee Rodin Paryż
akt, mitologia; modelka – Camille Claudel-kochanka i uczennica R.
Motyw z mitu greckiego. 50 córek króla Argos, króla Danaosa, które zostały przemocą,
wbrew woli ojca wydane za swych braci stryjecznych, synów króla Egiptu. Na rozkaz ojca (z
wyjątkiem jednej, Hypermestry, która oszczędziła swego męża), zabiły swych mężów w noc
poślubną. Za karę zostały wtrącone do Tartaru, gdzie bez przerwy musiały wypełniać wodą
beczki bez dna.
Danaida wyczerpana syzyfową pracą leży, obok przewrócony dzban.
Kobieta wyczerpana męką, o idealnych i zmysłowych kształtach; perfekcyjnie wypracowany
(wycyzelowany) profil wyraża secesyjna forma, wypływająca woda łączy się z gęstymi
włosami kobiety.
Gładka powierzchnia ciała celowo zestawiona z surowymi partiami materiału, ledwie
dotkniętymi ręką artysty;
Kult ciała kobiecego.
Wyrażanie wewnętrznych uczuć: bólu, rozpaczy i rezygnacji.
Za bezpośredni okres kształtowania się secesji uważa się lata 80., za jej początek - lata 90. XIX. Dojrzałą formę osiągnęła ona w połowie lat 90. z apogeum popularności i możliwości w roku 1900 (Wystawa światowa w Paryżu). W drugiej połowie lat 90. styl rozpowszechnił się w całej Europie, czego efektem było wykształcenie się narodowych odmian stylu.
MALARSTWO I RZEŹBA
Elementy stylizacji secesyjnej widoczne były w wielu postępowych kierunkach malarstwa końca XIX wieku, m.in. u takich artystów, jak van Gogh i Gauguin. Linia kontur ponownie odzyskały wartość środka ekspresji, co było reakcją na impresjonistyczny rozpad konkretności formy. Wielu artystów podkreślało, że linie są nośnikiem emocji, środkiem przekazu. Trudno znaleźć artystów tworzących czyste malarstwo secesyjne. Często twórczość jednego malarza mieściła w sobie poza secesją jeszcze kilka innych nurtów. Wiele wątków łączyło secesję z symbolizmem końca XIX wieku. Liczni twórcy zespalali secesyjną formę z symboliczną treścią, np. Francuz Maurice Denis, Holender Jan Toorop, Szwajcar Ferdinand Hodler. Artyści zafascynowani byli potęgą i płodnością życia, sprawami płci, widząc w nich wielkie misterium przyrody. Czasem przerażeni odwiecznym cyklem życia i śmierci wyrażali pesymistyczny nastrój końca wieku. Kobietę przedstawiono jako rodzicielkę, matkę albo zmysłową i okrutną kobietę fatalną, która tryumfując nad mężczyzną, niszczy go. W miłości widziano demoniczną, destrukcyjną siłę. Obrazy i rzeźby tego stylu operowały niejasnością, zagadkowością, usiłując wywołać subtelny, nieuchwytny nastrój. Do malarzy secesyjnych zaliczyć należy wiedeńczyka Gustava Klimta, umieszczającego postacie w abstrakcyjnej przestrzeni przypominającej mozaiki bizantyjskie, zbudowanej z elementów geometrycznych. Natomiast wiele prac Norwega Edvarda Muncha, posługującego się ekspresyjną linią, należy zarówno do secesji i symbolizmu, jak wczesnego ekspresjonizmu (,,Krzyk", 1893; ,,Madonna", 1895). Najwybitniejszym przedstawicielem grafiki secesyjnej był Anglik Aubrey Vincent Beardsley, który posługiwał się wyłącznie linią oraz czarną i białą płaską plamą (ilustracje do ,,Salome" Wilde'a).
W secesji zrodziła się sztuka nowoczesnego plakatu, który używa syntetycznego wyrazistego języka. Plakat oprócz pełnienia funkcji informacyjnych i reklamowych stał się samodzielnym dziełem sztuki. Mistrzem w tym zakresie był Henri de Toulouse-Lautrec, uwieczniający widowiska muzyczne i kabarety Montmartre'u, oraz Alfons Mucha, Czech pracujący w Paryżu, który wykonał wiele kompozycji dla aktorki Sary Bernhardt. Plakaty Muchy, które ukształtowały charakterystyczny typ postaci kobiecej, były kwintesencją dekoracyjnego stylu secesyjnego.
Również rzeźba wykazywała wpływy stylistyczne secesji: charakteryzowała się miękkością modelunku, zwartą bryłą, falistym kształtem. Najwybitniejszym rzeźbiarzem tego nurtu był Belg Georges Minne (,,Studnia z klęczącymi chłopcami",1898), a w Niemczech Hermann Obrist (projekt ,,Pomnika-kolumny", przed 1902).Secesję reprezentuje także kilka prac Auguste'a Rodina (,,Danaida",1885,,,Brama piekieł",1880-1917).
Również w Polsce nie zabrakło secesji. Była ona jednym z głównych stylów plastyki w okresie Młodej Polski. Najwybitniejszy jej przedstawiciel to Stanisław Wyspiański, który m.in. wykonał witraże i polichromie do kościoła Franciszkanów w Krakowie (1897-1902), zajmował się grafiką książkową, wystrojem wnętrz. W dziedzinie malarstwa secesję polską reprezentował Józef Mehoffer (projekty witraży dla kościoła ¦wziętego Mikołaja we Fryburgu w Szwajcarii,1894;obraz ,,Dziwny ogród",1902-1903), w rzeźbie- Wacław Szymanowski (pomnik Chopina,1904), Konstanty Laszczka, Bolesław Biegas. W architekturze styl secesyjny ograniczył się do projektowania nowych fasad i zmiany dekoracji ornamentalnej (Stary Teatr w Krakowie,1906). Głównymi ośrodkami były Kraków, Warszawa i Łódź.
Secesja stanowiła ważne ogniwo w procesie kształtowania wielu kierunków sztuki nowoczesnej. Poprzez programowe zerwanie z naśladownictwem stylów przeszłości oraz poszukiwanie nowatorskich rozwiązań przygotowała teren wielkim przewrotem artystycznym XX wieku. W niepohamowanym umiłowaniu dekoracyjnych lub ekspresyjnych linii ornamentalnych, zagłuszających nieraz motywy przedstawione, można odnaleźć źródła abstrakcjonizmu i ekspresjonizmu. W architekturze torowała drogę racjonalistyczno - funkcjonalistycznemu modernizmowi.
WAŻNIEJSZE DATY
1890 – początki stylu secesyjnego
1897 – powstanie w Wiedniu stowarzyszenia
artystów austriackich SEZESSION
1900 - wystawa światowa w Paryżu ,szczyt popularności secesji
1905 – stopniowy zanik form secesyjnych