Logika doboru próby
Próby nieprobabilistyczne
Dobór oparty na dostępności badanych
Dobór celowy lub arbitralny
Metoda kulki śnieżnej
Dobór kwotowy
Dobór oparty na dostępności badanych:
polega na zdawaniu się na dostępność przedmiotów badania dobieranych do próby czyli np. zatrzymywanie na ulicy ludzi lub w innych miejscach. Metoda ta nie dopuszcza żadnej kontroli nad reprezentatywnością próby. Jeśli istnieje niemożność zastosowania innych metod trzeba zachować ostrożność w wyciąganiu wniosków z tak uzyskanych danych. Poręczność i niskie koszty owej metody wyjaśniają jej popularność lecz dostarczają bardzo ogólnych wartości.
Dobór celowy lub arbitralny:
dobór próby na podstawie własnej wiedzy o badanej populacji oraz cechach badań
Metoda kulki śnieżnej:
technika doboru próby, forma doboru przypadkowego. Ta procedura jest właściwa gdy trudno odszukać członków jakiejś specyficznej populacji, tj jak bezdomni, pracownicy napływowi, nielegalni imigranci. W metodzie tej badacz zbiera dane o kilku członkach badanej populacji, których da się odszukać a następnie prosi te osoby o dostarczenie informacji potrzebnych do odszukania innych członków tej populacji, których akurat znają. Określenie „ kula śnieżna” odnosi się do procesu akumulacji, gdyż każda odszukana osoba podaje inne osoby. Jest ona używana przede wszystkim do celów eksploracyjnych.
Dobór kwotowy:
jest metodą uwzględniającą kwestie reprezentywności. W próbie tej wychodzi się od macierzy lub tabeli opisującej istotne dla badania cechy populacji. W zależności od celów badania może być potrzebna wiedza np. udział mężczyzn i kobiet w badanej populacji oraz udział każdej płci w poszczególnych kategoriach wieku, poziomu wykształcenia, grupach etnicznych.
Dobór propobalistyczny
Dobór losowy:
w statystyce taki dobór elementów z populacji do próby statystycznej, w którym wszystkie elementy populacji (przedmiotów, regionów, ludzi, itp.) mają równe szanse (takie samo prawdopodobieństwo) dostania się do próby. Badacz eksperymentuje na próbie, która jest podzespołem populacji po to aby nie badać całej populacji (populacje są zwykle bardzo liczne). W związku z tym zależy mu na tym aby próba była jak najbardziej podobna do populacji (była miniaturką populacji). Jeśli próba jest taką miniaturką, to badacz może spodziewać się, że wyniki eksperymentu uzyskane na próbie byłyby takie same jak wyniki uzyskane na populacji. Można powiedzieć, że badacz stara się na podstawie własności próby (wartości estymatorów) oszacować własności populacji (wartości parametrów).
Próba warstwowa
Próba warstwowa (lub próba warstwowana) tak jak w przypadku kwotowej wymaga podzielenia operatu na podgrupy (klasy, warstwy), jednak z każdej grupy obiekty do próby wybierane są losowo. Główne przyczyny stosowania prób warstwowych to:
zapewnienie określonym grupom wystarczającej liczności w próbie
zapewnienie większej efektywności badań przez przeważanie próby.
Jeśli w populacji 99% obiektów jest z klasy A i 1% z klasy B (cokolwiek oznacza to w danym przypadku), a do badań potrzebujemy co najmniej 300 obiektów z każdej klasy, to przy prostej próbie losowej musielibyśmy mieć ponad 30000 obiektów w próbie. W przypadku próby warstwowej losujemy 300 obiektów z klasy A, 300 z klasy B i we wszystkich analizach nadajemy obiektom w klasie A wagę 0,99 a obiektom w B wagę 0,01. W ten sposób podobną istotność statystyczną wyników zapewnia pięćdziesięciokrotnie mniejsza próba. Z drugiej strony utrudnia to analizę i sprawia, że wariancja w małych klasach mocno wpływa na wariancję wyniku.
Inna nazwa: próba zespołowa. W tej wersji operat jest dzielony na grupy, a następnie losowane są do próby nie pojedyncze jednostki, lecz całe grupy.
Takie losowanie upraszcza badania. Istnieje jednak zagrożenie, że niektóre z pominiętych grup różnią się rozkładami cech i w ten sposób próba będzie niereprezentatywna. Ponadto wymaga to wprowadzenia pewnych korekt do testów statystycznych.
Podobnie jak w próbie zespołowej losowane są najpierw grupy, jednak nie wchodzą one w całości do próby, lecz przeprowadzane jest z nich kolejne losowanie.
Wybór badanych w jakikolwiek systematyczny sposób np. co 10 nazwiska z książki telefonicznej. Jeśli zmienna według której wybieramy (czyli tu: pozycja w książce telefonicznej) jest niezależna od wszystkich zmiennych badanych, to próba jest reprezentatywna. Istnieje jednak ryzyko, że nie uwzględniamy jakiegoś czynnika, który wpływa na badania (np. konkurencyjna firma badawcza nadużywała próby systematycznej i dokładnie ci badani, którzy znajdują się na co 10 miejscu w książce są teraz wrogo nastawieni do ankiet i podają nieprawdziwe dane).
Rozmiar próby powinien być taki, aby zapewnić istotność statystyczną wyników. Potrzeba do tego jednak pewnych danych o populacji. Można więc w pierwszym rzucie zdecydować się na małą próbę, a w razie potrzeby ją poszerzać. Do badania istotności służą testy istotności statystycznej.