Wzór kultury – rozumienie i zastosowanie w badaniu kultur mniej lub bardziej ustalony sposób zachowywania się i myślenia w danej zbiorowości lub znamienny dla tej zbiorowości układ cech kulturowych. W jego skład wchodzą też wytwory kultury materialnej. Wzór kulturowy określa, jak jednostka powinna reagować na sytuacje uważane za ważne dla niej samej i dla grupy, do której należy, aby zachowywać się zgodnie z jej oczekiwaniami i nie popaść w konflikt z innymi członkami grupy. Wzory kulturowe można rozpatrywać w dwóch aspektach normatywnym (normy, wedle których ktoś powinien postępować) behawioralnym (wedle realizacji tej normy w konkretnym zachowaniu członków danej zbiorowości) Definicja kultury Taylora: Kultura, względnie cywilizacja, ujęta w najszerszym sensie etnograficznym, jest złożoną całością zawierającą wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje, wszystkie inne zdolności i przyzwyczajenia nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa Definicja kultury wg Malinowskiego: "Kultura jest integralną całością składającą się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń i obyczajów." Kultura masowa Odnosi się do zjawisk przekazywania wielkim masom odbiorców identycznych lub analogicznych treści płynących z nielicznych źródeł. Jednolite formy zabawowej, rozrywkowej działalności mas ludzkich (Antonina Kłoskowska) Kultura wysoka Kultura wysoka (inaczej mówiąc elitarna) – skierowana do węższej grupy pasjonatów, o wyższych oczekiwaniach i bardziej wyrafinowanych gustach. Kultura wysoka to kultura tworzona przez najbardziej zdolnych i wykształconych artystów danej grupy społecznej, a jej wytwory, w przeciwieństwie do wytworów kultury popularnej, nie są skierowane do wszystkich odbiorców. docenia wagę tradycji, rolę literatury, dobry smak, odwołanie do utrwalonych wartości, refleksję, namysł i interpretację Kultura popularna: oznacza szybką konsumpcję, zmienność ideałów, powierzchowne wartości, nieustanny pęd ku nowościom. Im więcej kultury popularnej, tym mniej kultury wysokiej. Kultura tradycyjna Jest elementem niezbędnym po to, aby zrozumieć kulturę w środowisku. Jest formułą dochodzenia do dzisiejszego stanu człowieczeństwa, do odbierania umiejętności. Kultura tradycyjna to wszelka spuścizna, którą następujące generacje przekazują pokoleniom wchodzącym w życie, swoim następcom. Definicja tradycji profesora Burszty To wszelkie dziedzictwo przeszłości, materialne i niematerialne, istniejące w przeszłości czy w danym momencie w życiu, bądź wywołane z przeszłości do życia w określonej zbiorowości, odpowiednio wartościowane, stąd selektywnie przekazywane następnym pokoleniom. Thomas Eriksen wyróżni 4 typy grup etnicznych: -Miejskie mniejszości etniczne, procesy adaptacji imigrantów do warunków industrialnych, kwestii rasowych, problem zmiany kulturowej, ideologia multikulturalizmu; np. dzielnice arabskie na przedmieściach metropolii francuskich
-Ludy tubylcze- pierwotni mieszkańcy danego terytorium pozbawieni większej władzy politycznej- tylko częściowo zintegrowani z dominującym narodem tworzącym państwo np. Aborygeni, Indianie -Protonarody- Mają swych przywódców politycznych oraz ideologów podkreślających podstawowe dążenia ruchów nacjonalistycznych. grupy najczęściej obecne w mediach pretendujące do miana narodu np. Kurdowie, Sithowie, Palestyńczycy -Grupy etniczne w społeczeństwach pluralistycznych- państwa będące tworem kolonializmu, które składają się z kulturowo heterogenicznych populacji, np. Kenia, Indonezja, Jamajka.

Obrzęd- def. Jan Grad obrzęd jest zespołem czynności obyczajowych. Współwystępujących z określonymi formułami słownymi o charakterze performatywnym. Jego sensem naczelnym jest manifestowanie faktu realizacji i/lub respektowania danych wartości kulturowych, łącznie z mitami (przekazami światopoglądowymi ~obrzędowość doroczna) oraz komunikowanie faktu, że dana jednostka zmienia przynależność do danej grupy społecznej (zmiana roli, obrzędy przejścia). Obrzędy przejścia obrzęd, którego charakterystyczną cechą jest zmiana (odebranie i nadanie) jakiejś właściwości poddanego mu człowieka. Często służy do zaznaczenia przełomowych okresów w życiu jednostki, związanych z przechodzeniem z jednej fazy życia do kolejnej, zmianą grupy wiekowej lub społecznej. Charakter obrzędów przejścia mogą mieć także rytuały odprawiane przy okazji fizycznych zmian miejsca: przekroczenia granicy terytorium, przeprowadzki, podróży. Arnold van Gennep według niego charakter obrzędów przejścia mogą posiadać rytuały związane z:

• fizycznym przejściem przez terytorium, pomieszczenia;

• powitaniem i włączeniem obcego do społeczności;

• ciążą i narodzeniem dziecka;

• przejściem z fazy życia dziecięcej do dojrzałości (np. postrzyżyny);

• inicjacją do stowarzyszeń (zawod., polit., wojsk.), kast, klanów, grup religijnych (w tym chrzest);

• zaręczynami i małżeństwem;

• pogrzebem.

Czas Jest to miernik trwania, jest w antropologii jedną z kluczowych wartości tożsamości kulturowej, kształtujących życie jednostki i zbiorowości, do której ta przynależy, oraz ich stosunek do świata. Ma charakter wartości zinterioryzowanej (uwewnętrznionej), co oznacza, że kształtuje na poziomie przedrefleksyjnym czy też bezrefleksyjnym stosunek przedstawicieli danej kultury (społeczeństwa) do rzeczywistości. Większość przedstawicieli danej kultury nie zdaje sobie sprawy, że sposób, w jaki postrzegają oni czas jest w nich wpisany kulturowo i sądzą, że jest naturalny i oczywisty, dopiero w zderzeniu z przedstawicielami innych kultur ujawnia się jego względność. Jako wartość zinterioryzowana wpływa na sposób myślenia, nie dając tego jednocześnie po sobie poznać (z wyjątkiem jednostek bardzo świadomych uwarunkowań kulturowych) i wpływa na to, że jednostki o podobnym podejściu do czasu odczuwane są jako w pewien sposób bliższe, bardziej zrozumiałe, przewidywalne Sacrum Jest to sfera świętości, wokół niej koncentrują się wierzenia i obrzędy, praktyki religijne. Właściwość (stała bądź ulotna), która przysługuje niektórym przedmiotom (narzędzia kultu religijnego – naczynia, święte księgi, szaty), istotom (król, kapłan), przestrzeniom (świątynia, wzniesienie), okresom (niedziela, czas postu, Wielkanoc itp.).

(Czyli jest to wszystko to, co święte, wszystko, co dotyczy bogów, kultu, przedmiotów i ludzi związanych z kultem.) Profanum Jest to sfera świeckości, przeciwieństwo sacrum – sfery świętej, wszystko to co ludzkie. Rzeczywistość fizyczna, dostępna w ludzkim doświadczeniu świata; sfera spraw ludzkich, świeckich. W sferze tej odbywają się wszystkie codzienne wydarzenia z życia człowieka. Ideologia multikulturalizmu Termin multikulturalizm-1) wielość kultur- fakt zróżnicowania kulturowego danego społeczeństwa, ;2) polityka rządowa zmierzająca do niwelowania napięć społecznych związanych z faktem wielokulturowości;3) ideologia, ruch, doktryna- działanie środowisk mniejszościowych skierowane na emancypację i pełniejszą partycypację podobnych środowisk w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym kraju,

4 typy multikulturalizmu:

1. konserwatywny- „przyzwolenie’ na wielokulturowość ze strony dominującej, traktowanie mniejszości jako „dodatku”

2. liberalny- pozorna równość między rasami, faktycznie nierówny dostęp do możliwości społecznej i edukacyjnej samorealizacji

3. lewicowo- liberalny-podkreśla on, że modny uniwersalistyczny humanizm, zaciera różnice kulturowe między rasami; wskazują na różnice związane z rasą, klasą, płcią, i seksualnością- działanie na rzecz inności jako podstawy kulturowej autentyczności

4. krytyczny-opozycyny wobec wszystkich pozostałych nurtów; odrzuca konserwatywny i liberalny nacisk na „identyczność” oraz poszukiwanie „różnicy”. Fakt zróżnicowania winien być afirmowany przez politykę kulturowego krytycyzmu i uwzględniany w polityce społecznej (ku skonstruowaniu wspólnej i otwartej na odmienność kultury demokratycznej).

Zjawisko występujące w społeczeństwach złożonych z wielu różnych grup etnicznych i narodowościowych, prowadzące do współistnienia obok siebie (w ramach jednego społeczeństwa) całej gamy kulturowej różnorodności. Może charakteryzować się pewnym zakresem identyfikacji z podstawowym rdzeniem kulturowym wyznaczającym wspólny mianownik dla mieszkających obok siebie społeczności, ale także może występować w formie izolacyjnej, gdzie poszczególne grupy nie identyfikują się z sobą.

Idea społeczeństwa multikulturowego wykształciła się w czasie, kiedy nasilały się ruchy migracyjne z Europy do Ameryki, a także na skutek napływu do Europy przedstawicieli nowych społeczności, najczęściej pochodzących z kolonii brytyjskich czy francuskich. W teorii multikulturalizmu uznaje się prawo imigrantów do zachowywania własnej odrębności pod względem języka, kultury oraz zachowań społecznych, przy akceptacji głównego rdzenia norm społecznych. Pozwala na to będąca integralną częścią społeczeństw Zachodu idea tolerancji dla odmiennych stylów życia. Jest to cecha najbardziej różniąca multikulturalizm od asymilacji i integracji, w których dąży się do pełnego scalenia nowych jednostek i grup z dominującymi elementami kultury.