1. Archiwistyka - historia, zakres, przedmiot i metody badawcze.

Dziedzina wiedzy jak i instytucje archiwalne ich działalność ,

A…Zajmuje się gromadzeniem przechowyaniem i udostepnianiem:

zasady budowy gmachów , rozplanowania struktury , konserwacji, digitalizacja) opracowywaniem(wyodrębnienie ZA , porządkowamniae inwentaryzacja, ) i udostępnianiem akt.( naukowy opisa archiwow,

Nadzór selekcja

Metody badawcze – obserwacja, analia funkcjonalna, analiza opisowa, metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego,

Przedmiot:

1. Archiwum jako instytucja ze wszystkimi funkcjami, jakie pełni:

   1. gromadzenie materiałów, wartościowanie i selekcja, całość procesu archiwotwórczego [co się dzieje z dokumentacją w ciągu jej „życia”],

   2. warunki przechowywania – architektura, temperatura, oświetlenie, regały dostosowane do rodzajów materiałów, konserwacja [wiadomości z dziedziny chemii, fizyki, techniki],

   3. opracowywanie materiałów – potrzebna wiedza historyczna zarówno ogólna jak i specjalistyczna,

   4. urząd wiary publicznej – wystawianie poświadczonych kopii dla celów urzędowych [wymagane wiad. z historii prawa, neografii etc.],

   5. udostępnianie, popularyzacja, dostarczanie do pracownii naukowych [wymagana wiedza historyczna i socjologiczna – wymagania użytkowników, które akta są używane częściej, które rzadziej]

2. To, co znajduje się w archiwum /wszystkie materiały/.

 

 

Archiwa przed 1989 r. były elitarnym, hermetycznym światem, obecnie panuje tendencja do upowszechniania, wręcz „atakowania” użytkownika zasobami. Na Zachodzie praktykuje się nawet tzw. wprowadzenie dzieci do archiwum, celem rozwijania zainteresowań od najmłodszych lat.

 

Relacje między historią a archiwistyką – walka o udostępnianie i informowanie o posiadanym zasobie – archiwum z lat PRL kojarzy się jako przestrzeń „ciemna”, swoista terra incognita, w której może być teoretycznie wszystko, co jest winą niedoskonałych pomocy archiwalnych.

 Historyk różni się od archiwisty sferą zainteresowania. Jego głównym celem są materiały archiwalne jako źródła w pracy naukowej, a nie metody ich składowania. Wkurza się, gdy brakuje jakiegoś zasobu, albo nie może czegoś znaleźć. Chce jak najszybciej jak największą ilość potrzebnych teczek. Najważniejszy jest dla niego bezpośredni efekt opracowania zasobu czyli inwentarz. Chociaż powinien mieć ogólną wiedzę o archiwach, nie ma potrzeby zgłębiania tego „od kuchni”. Archiwa istnieją od starożytności, ale archiwistyka dopiero od przełomu XVIII i XIX w. Wówczas wyodrębniła się specjalistyczna instytucja pełniąca tylko sobie właściwe funkcje.

1. Podstawowe pojęcia z zakresu archiwistyki.

archiwum 1 zbiór dokumentów 2 od 16 w miasjce przechowywania dokumentów a także osobny urząd. Archiwum , zespół archiwalny, składnica akt(bieżące nierwchiwlane) archiwum zakładowe Dziś instytucja - do gr, prz i ud , dziął urzędu lub nazwa zespołu archiwlanego

Kancelaria – oragan od czynności aktotwórczych lub urząd , pierwotnie razem w wyniku rozwoju biurokracji czynności rozdzielono w 18 w , kancelarie(akt czynności) zajmowały się jedynie formlana stroną dokumentów ( rejestracja przechowywanie,) reszta do organów merytorycznych , potem pwostała k. zdecentralizowana. Obecnie dwa znaczenia- 1 dział urzędu wykonujący czynność aktotwócze formalne (przygotowanie cztystpisów, rejestracja przechowywanie) 2 ogół działów urzędu wytwarzających czynności aktotwórcze formalne – syetm kanclerayjny ( Polsk prosuka)

Registratura – dział zajmujący się resjstracją akt 2 akta bieżace 3 całość akt urzędu

Zespól archiwalny – całość dokumentacji wytworzonej prze jednego wytwórcę

Zasób archiwalny – archiwalia o określonej przynależności najczęściej zawarte w archiwum lub innych jednostkach, państwowy zespół archiwlany, narodowy z.a., stały z.a. – czyli d.a.wieczysta i historyczny z.a. – zamknięty

Dokument – niegdyś pismo uwierzytelnione opisując stan prawnyh lub zmiany w nim,

Materiały archiwalne, archiwalia identyczne znacznie dokumentacja archiwalna archiwalia materiały trwale , i wieczyste

Procesy aktotwórcze- procesy prowadzące do powstawania zespołów , etapy: 1 aktotwórczy powstanie akt w wyniku działalności twórcy (akt jednostek kancelaryjnych registratury) 2 archiwizacja selekcja registratury ,brakowanie nadanie układu archiwalnego i opracowanie pomocy archiwalnych

Akt - - pismo utrwalające czynność urzędową, powstałe jako jej produkt uboczny, niesamoistny w przeciwieństwie do dokumentu, uzyskuje pełne znaczenie w połączeniu z innymi aktami, z którymi stanowi całość

- termin używany zamiennie z dokumentem

1. Pojęcie zespołu archiwalnego i rodzaje zespołów archiwalnych.

Zespól archiwalny – całość dokumentacji wytworzonej przez jednego wytwórcę9 ustrojowo odrębnego) ale też przez niego otrzymane zgdonie z kompetencjami , tworzy orgsnicznącałość , ma układ pierwotny nadany przez aktotwórcę. jest wieczysty , to dokumentacja po archiwizacji. Niegdyś określany archiwum

Obecnie zarchwiwiznowane lub narastające materiały archiwalne wytworzone przej ejdneo lub więcej aktotwórców w toku ich działalności z psoznaowaniem lub nawet rekonstrukcja układu oryginalnego. ( metoda rekonstrukcji zespołu archiwalnego)

zasada poszanowania zespołu archiwalnego (Natalis de Wailly 1838): wprowadzała pojęcie zasobu archiwalnego jako podstawowej jednostki porządku archiwalnego, łączącej akta różnej treści pochodzące od jednej instytucji, rodziny lub osoby.

termin wprowadzony przez Francusów 1841 r.

Podział zespołów :

proste i złożone, powstałe w wyniku sukcesji efekt reorganizacji ,

pełne , szczątkowe – niewiele akt , ale pokazując większość funkcji twórcy, fragmentaryczne – odpowiadające tylko niektórym funkcjom zespołu

grupy zespołów- analogiczne zepsoły powiązana treścia lub pochodzeniem

zespoły wyższego rzędu- grupy zespołów należące do jednego systemu administracyjnego

zbiory archiwlane – grupy arciwlaiów nie whcodzącyh w skałda zespołów powiązanych według innych zasad

1. Rola pojęć archiwalnych.

2. Zagadnienie zespołów złożonych.

zespoły archiwalne złożone:

1. powstałe w wyniku działania twórcy zespołu, którego kompetencje i organizacja ulegały znacznym zmianom powodującym przejmowanie (sukcesję) od innych instytucji materiałów archiwalnych, które uległy takiemu połączeniu z materiałami sukcesora, że wyłączanie ich jest niemożliwe lub niecelowe;

2. powstałe w wyniku działalności w ramach jednej instytucji kilku niezależnych i równorzędnych kancelarii, powodującej wewnętrzne powikłanie struktury zespołu.

1. Sukcesja akt.

Przejmowanie akt na skutek zmian merytorycznych lub terytorialnych. Przejęte bywają kontynuowane przez nowego dysponenta , co oznacza włączania do dawnych teczek nowych akt spraw nadawania nowych sygnatur , Przelsakowski Ryszard chce stosowania zasady dziedziczenia registratur czyli zarośniętych registratur. Sukcesja bierna przejecie materiałów w wyniku przejście całości lub część kompetencji lub zmian terytorialnych przez inną jednostkę ale bez kontynuacji. Sukcesor przejmujący zapeania jedynie opieę . Sukcesja czynna – jw. Lecz z kontynuacja co oznacza właczenie do systemu sygnatur sukcesora i Kołacznie pism do jednostek

7 Sieć archiwów w Polsce. SA – organizacja i rozmieszczenie archiwum na danym terytorium n ale ściśle także organizacja archiwów realizujących wspólne zadania. Np. zarządzanie państwowym ZA , archiwa naukowe wojskowe państwe, Najwyższa forma sieć archiwów państwowych – funkcje administracyjna i naukowa , zasada poszanowania hsiorycznie uksztatownych zasobów . zarządząanie SA scentralizowane , zdecdentralizowane

Archiwa panstwowe + ipn i niepaństwowe :

archiwa zakładowe: gromadzące materiały archiwalne

składnice akt:

archiwa zakładowe

archiwa o zasobie powierzonym

archiwa ogólne

archiwa specjalne

Odrębną sieć archiwów tworzą archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych. Szczególnie zasobne w dawne akta są katolickie archiwa diecezjalne i klasztorne, które podlegaja nadzorowi ze strony władz Kościoła Katolickiego.

2. Organizacja zasobu archiwalnego w Polsce.

Narodowy i państwowy zasób archiwalny NA – wprowadzone ustawą 1983 ma umozliwć opiekę na wszytki materiałami archiwalnymi nie będącymi zasobem państwowym wg ustawy- wszelkie materiały archiwalne

Kategorie A i B , dyrektywa selekcji materiałów .

Selekscja i nadzór nad narastającym zasobem a. nadzór

Archiwalna kontrola biurowoście, nadzór nad archiwami , archiwalna kontrola selekcji materiałow archiwalnych – przedpole archiwalane bliższe – archiwa zakładowe , przedpole a. dalsze biura

Systemy przechowywania zasobu narastającego:

1. scentralizowany: ekonomiczny i stwarzający najlepsze warunki do selekcji lecz wymagający nakładów inwestycyjnych

2. zdecentralizowany: tradycyjny, nie wymagający większych inwestycji, leczo ostatecznie kosztowny

wykazy akt: określają jakie teczki powinny być prowadzone oraz ustalają kategorię akt każdej teczki. W czasie jego przygotowania dokonuje się oceny wartości całej dokumentacji danej instytucji, z uwzględnieniem je związków z innymi w danej strukturze administracyjnej lub gospodarczej. Stosuje się w tym celu specjalne metody oparte na zasadach analizy funkcjonalnej lub systemowej

Archiwalne metody selekcji:

kryteria oceny dokumentacji:

1. k. znaczenia twórcy zespołu – kiedyś im wyższy tera balans

2. k. znaczenia historycznego twórcy zespołu- unikatowe daleko ale blisko

3. k. wartości informacyjnej- im bardziej w kompetencjach tym lepiej

4. k. niepowtarzalności informacji-tego co w innych

5. k. niepowtarzalności tekstów – usuwamy dublety

6. k. typowości- jako przykładowe

7. k. unikatowości- opisy fatów i wydarzeń niezwykłych

8. k. dawności- zakaz brakowania sprzed powstania styczniowego,

9. k. stopnia zachowania materiałów archiwalnych- chronimy niszczone

metody prowadzenia selekcji dokumentacji:

dyrektywa 1: zaleca stosowanie selekcji twórców zespołu przed samą selekcją dokumentacji

dyrektywa 2: zaleca wieloetapowość selekcji, co oznacza przeprowadzanie jej na każdym etapie narastania archiwizacji dokumentacji

dyrektywa 3: zaleca kompleksową ocenę wartości dokumentacji obejmującą całą dokumentację twórcy zespołu, z uwzględnieniem jego związków z innymi instytucjami, z którymi współdziała i które stanowią jej otoczenie. Badnia dunkcji zespołu i powiazń , struktury i zadań jednostek , opis i analiza dokumentów wystawionych w jednostkach

9 Zasada proweniencji. W Poslc inaczej  zasadą przynależności zespołowej. Wymyslona przez Holendrów w 1898 r zasada proweniencji ( Samuel Muller, Johan Adriaan Feith i Robert Fruin 1898): porządek archiwalny powinien się opierać na układzie pierwotnym zespołu archiwalnego, który w swym ogólnym kształcie odpowiada strukturze organizacyjnej swojego twórcy. Poszanowanie zespołu oarz rekonstrukcja układu pierwotnego registratury – wytyczna kongresu archiwistów – każdy dokument powinien trafic do zespołu, i miejsca , które zajmował w gdy był registraturą żywego urzędu. Ukonstytuwoła zespół A. – w sprzeczności z ….. zasada pertynencji rzeczowej (XVIII): zaleca układanie całych zasobów archiwów według schematów dostosowanych do funkcji twórcy i właściciela danego archiwum- co oznaczłąo dzielnie zespołów

2. Zasada wolnej proweniencji .

Zasada wolnej proweniencji	dopuszczalność zastąpienia układu kancelaryjnego (registraturalnego) w zespole archiwalnym przez inny układ, uwzględniający głównie treść akt twórcy zespołu

Należy tutaj przede wszystkim wymienić Adolfa Brenneke, który dość swobodnie interpretował jedną z podstawowych zasad archiwistyki, zasadę proweniencji, przekształcając ją w „wolną zasadę proweniencji” umożliwiającą wytworzenie optymalnej całości archiwalnej odzwierciedlającej strukturę i funkcje twórcy zespołu archiwalnego. Ogłosił ją w swoim podręczniku zatytułowanym „Archivkunde”, w którym twierdził także iż zespół archiwalny powinien być wiernym wyrazem żywota twórcy akt oraz że celem jego przebudowy jest utworzenie doskonałego organizmu. Mimo początkowego zainteresowania społeczności archiwalnej, ostatecznie zasada wolnej proweniencji została przez archiwistów odrzucona.

wolna zasada proweniencji (A. Brenneke): celem porządkowania zespołu jest powstanie doskonałego organizmu archiwalnego, takiego, który odpowiada organizacji i funkcjom twórcy zespołu. Oznaczało to zachowanie tylko takich układów pierwotnych, które są zgodne z organizacją i funkcjami tego zespołu. dawne archiwa przed ewentualną likwidacją przy zmianach sieci archiwalnej

1. Zasada pertynencji terytorialnej.

zasada pertynencji terytorialnej: „akta wytworzone na danym terytorium lub powstałe poza nim, lecz w trybie wykonywania nad nim władzy, do tegoż terytorium przynależą”.

W stosunku do każdego zespołu archiwalnego zasada p.t. może być zastosowana tylko RAZ.

8.04.1983 – Konwencja Wiedeńska

rewindykacja: przekazanie archiwaliów przez jedno państwo drugiemu, w przypadku zwrotu archiwaliów powstałych na terytorium, do którego wracają.

windykacja: przekazanie archiwaliów przez jedno państwo drugiemu, w przypadku przekazania archiwaliów przynależnych do tego terytorium, lecz powstałych poza nim.

Archiwa domagały się akt zziwaznych z ich terenem choc znajdujaych się w innych

1. Zasada pertynencji terytorialnej a zasada proweniencji.

Stojące niekiedy w sprzeczności str. 28.

Archiwa domagały się akt związnych z ich terenem choc znajdujaych się w innych

Można ją usunąć , jeśli zasada proweniencji określa zespołowość a pertynnecji odnosi się do całych zespołów a nie akt

IPN : W postępowaniu z archiwami dwie reguły mają charakter kardynalny.

Pierwszą jest zasada proweniencji, nakazująca zachowanie ścisłego związku całego zasobu archiwalnego z instytucją, w której on powstał. Innymi słowy: jest to zakaz dzielenia zespołów archiwalnych. Z zasobów wytworzonych przez poszczególne instytucje nie można więc wydzielać ani segmentów chronologicznych, ani tematycznych. Historycy wiedzą, że nie ma nic gorszego niż rozproszenie archiwaliów.

Drugą kardynalną regułą archiwistyki jest zasada pertynencji. To z kolei nakaz zachowania ścisłego związku zasobów archiwalnych z miejscem, w którym powstały. Jeśli więc jakieś akta zostały wytworzone, przykładowo, na obszarze Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, to tam powinny zostać. To samo dotyczy przemieszczeń teczek, jakie zdarzają się ostatnio między oddziałami Instytutu Pamięci Narodowej a jego centralą.

Zbiór powinien zostać przejęty przez miejscowo właściwe archiwum państwowe, a w wypadku instytucji o zasięgu ogólnopolskim – przez Archiwum Akt Nowych, po – oczywiście – uprzednim wybrakowaniu tej części dokumentacji, która nie mając znaczenia historycznego, nie podlega wieczystemu przechowywaniu. Wówczas archiwum państwowe, po zinwentaryzowaniu i opracowaniu przejętych materiałów, przystępuje do ich udostępniania wedle określonych przepisami, a nie wziętych z sufitu, zasad.

1. System informacji archiwalnej.

2. Pomoce archiwalne.

Inwetnatrz archiwalny

1. Przewodniki i informatory archiwalne.

2. Archiwa państwowe w Polsce.

rzy archiwa o charakterze centralnym z siedzibą w Warszawie:

• Archiwum Główne Akt Dawnych - przechowujące wytworzone do 1918 r. akta władz centralnych i częściowo prowincjonalnych oraz archiwa rodzin o znaczeniu ogólnopolskim,

• Archiwum Akt Nowych - przechowujące wytworzone po 1918 r. akta władz centralnych, instytucji i stowarzyszeń o charakterze ogólnopolskim, spuścizny po wybitnych działaczach politycznych i społecznych,

• Narodowe Archiwum Cyfrowe - przechowujące dokumentacje foto- i fonograficzną oraz filmową powstałą od początków XX w.

31 archiwów państwowych z podlegającymi im 48 oddziałami zamiejscowymi i 5 ekspozyturami.
W archiwach państwowych i ich oddziałach gromadzone są archiwalia wytworzone przez lokalne władze i urzędy państwowe, instytucje wymiaru sprawiedliwości, administracje i instytucje samorządowe (w tym akta miast), instytucje i organizacje oświatowe, wyznaniowe oraz społeczne, przedsiębiorstwa przemysłowe i instytucje gospodarcze, archiwa rodzin i majątków ziemskich, spuścizny osób prywatnych, zbiory regionalne.

W większości tych archiwów przechowywane materiały pochodzą z XIX i XX w. W niektórych znajdują się materiały starsze - sięgające wieków średnich. Najcenniejsze i najstarsze zasoby posiadają archiwa państwowe w Gdańsku, Krakowie, Lublinie, Olsztynie, Poznaniu, Szczecinie, Wrocławiu.

Archiwa wyodrębnione, podlegające własnym władzom resortowym (Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Archiwum Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Centralne Archiwum Wojskowe, a także Archiwum Sejmu, Senatu, Kancelarii Prezydenta oraz Instytutu Pamięci Narodowej). Gromadzą one głównie akta wytworzone przez siebie i podległe im jednostki organizacyjne.

Archiwa z powierzonym zasobem (na stałe lub na określony okres) przez Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych w szkołach wyższych (np. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego), innych instytucjach naukowych i państwowych (np. Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Archiwum Głównego Urzędu Statystycznego, Zamku Królewskiego w Warszawie).

Archiwa zakładowe państwowych jednostek organizacyjnych (urzędów, instytucji, zakładów przemysłowych itp.), w których powstają materiały archiwalne (tzn. taka dokumentacja, która podlega wieczystemu przechowywaniu) wchodzą również do państwowej sieci archiwalnej. Obowiązane są one do przekazywania tych materiałów po 25 latach od chwili ich wytworzenia do archiwów państwowych, które sprawują nad nimi nadzór. W praktyce, na skutek braku miejsca w magazynach, okres ten w niektórych przypadkach bywa przedłużany.

Archiwa partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń i organizacji społecznych, kościołów i związków wyznaniowych (szczególnie zasobne w dawne akta są katolickie archiwa diecezjalne i klasztorne). Archiwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zostały w 1990 r., zgodnie z ustawą, włączone do zasobu archiwów państwowych. Archiwalia znajdują się również w zbiorach wielu bibliotek (głównie naukowych) oraz muzeów państwowych i samorządowych.

Archiwalia dotyczące Polski i Polonii gromadzone są także przez archiwa, biblioteki, instytuty i muzea polonijne działające poza granicami kraju (m. in. we Francji, w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii).

Archiwami państwowymi zarządza Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych podległy Ministrowi Kultury i kierujący Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych (NDAP). Sprawuje on nadzór i opiekę nad narodowym zasobem archiwalnym.

1. Narodowy i państwowy zasób archiwalny NA – wprowadzone ustawą 1983 ma umozliwć opiekę na wszytki materiałami archiwalnymi nie będącymi zasobem państwowym wg ustawy- wszelkie materiały archiwalne , które ze względu dokumentowanie przejwaóa zycia narodu w przeszłości i współcześnie na zostaną uznane za dobra kultury i przeznaczone do wieczystego przechowayania. Podział na państwowy i niepaństwowy. – ten ostatni podlega nadzorowi pa,nstwoej służby archiwalnej /; związki wyznaniowe stowarzyszenia, ale materiały prywatne nie są ewidencjonwoane

nadzór: opiniowanie wykazu akt i instrukcji kancelaryjnych.

1.archiwalna kontrola biurowości, 2. nadzór nad archiwami zakładowymi, 3. archiwalna kontrola selekcji materiałów archiwalnych.

Systemy przechowywania zasobu narastającego:

1. scentralizowany: ekonomiczny i stwarzający najlepsze warunki do selekcji lecz wymagający nakładów inwestycyjnych

2. zdecentralizowany: tradycyjny, nie wymagający większych inwestycji, leczo ostatecznie kosztowny

wykazy akt: określają jakie teczki powinny być prowadzone oraz ustalają kategorię akt każdej teczki. W czasie jego przygotowania dokonuje się oceny wartości całej dokumentacji danej instytucji, z uwzględnieniem je związków z innymi w danej strukturze administracyjnej lub gospodarczej. Stosuje się w tym celu specjalne metody oparte na zasadach analizy funkcjonalnej lub systemowej

1. Archiwa kościelne w Polsce

Archiwum kościelne – w niektórych Kościołach instytucja powołana do gromadzenia, konserwacji i udostępniania archiwaliów wytworzonych przez instytucje własne. Jakkolwiek co do zasady dokumenty kościelne przechowywane są w samych parafiach bądź archiwach kościelnych (starsze i cenniejsze oraz duplikaty), to niektóre z nich z różnych przyczyn trafiły do archiwów państwowych i tam są przechowywane.

Do archiwaliów kościelnych należą właściwe administracyjnie: akta ogólne (księgi biskupie, kapitulne, kolegiackie);księgi czynszownicze i podatkowe;księgi i akta parafialne (w tym metrykalne i konsystorskie);księgi i akta zakonne (klasztorne);schematyzmy i inne.

Struktura archiwów[edytuj]

W Kościele rzymskokatolickim w Polsce istnieje kilkanaście 30 Archiwów archidiecezjalnych, diecezjalnych bądź metropolitalnych, które tylko w podstawowym zakresie pokrywają się z podziałem terytorialnym Kościoła: Charakter archiwum mają również niektóre biblioteki kościelne. Czasem zbiór akt parafialnych w danej kancelarii parafialnej również nazywany jest archiwum kościelnym.

1. Sieć archiwów w wybranym kraju (Rosja, Niemcy, USA, Francja, Wielka Brytania)

Kolejny http://www.rusarchives.ru/map.shtml

mówca S. Sołtykow z Centrum Technologii Informatycznych Rosarchiva przedstawił

zrealizowany projekt digitalizacji Kominternu oraz system informacyjno-wyszukiwawczy

oparty na Accessie i SQL Serwerze, który ma być wdrażany w archiwach rosyjskich. Jego

przygotowanie było częściowo finansowane w ramach projektu celowego, jednakże nadal

potrzebują dobrych specjalistów do współpracy. S. Jeremiejew z WNIIDAD w Moskwie

przedstawił krótko sieć archiwów rosyjskich (ok. 300 miejskich, wiele regionalnych i

obwodowych), której zróżnicowanie wpływa na różne potrzeby odnośnie do systemu.

Potrzeba było przygotować, jego zdaniem, wiele wersji takiego systemu. Za konieczne uważa

też udostępnianie go przez przeglądarką internetową, stosowanie międzynarodowych

standardów opisu oraz prezentacji (ISAD, EAD). Archiwa Federalne w Rosji - http://www.rusarchives.ru/federal/list.shtml 
Archiwa Regionalne Republik w Rosji - http://www.rusarchives.ru/state/list.shtml 
strona przetłumaczona : http://translate.google.pl/translate?hl ... list.shtml 

 

1. organizacja, struktura i funkcje archiwum.

Podział oragzanizacyjny – akta staropolskie, zaborów, najnowsze, gospodarcze, samorządowe, szkolne , podworskie zbiory i kolekcje.

Podziłał funkcjonalny w Poznaniu Opracowanie akt nadzór na zasoem , informacji naukowej i udostępniania i techniczny AAN : opieka nad zasobem narastającym, przejmowanie i selckaj zespołów , konserwacja wstępna, przyjęcie do magazynu, opracowanie udostępnianie

Model procownie konserwacji, reprograficzna , odzział udospętpnianiania i informacji , odziały AD i AN (nadzórna nad zepsołem narastającym sleskcja opracowanie nowego

Zwiększają się funkcje informacji , udostępniania kopiowania

1. Archiwum zakładowe - organizacja, struktura, funkcje, ewidencja.

Archiwa wskazane jako przeprowadzające archiwizacje we wysleslcnonoanych isntyctucjach ważnych ze względu na kształtowani zaosbu archiwalnego . Istotne, ze to one decydują o archiwizacji dokumentacji najnowszej na podstawie nadzoru NDAP, podział na A wieczystą i B czasową brakowaną . Dokonywane jest okresowe sprawdzenie i kstyrteia selskcji mogą zosatć pdoiważone . Skłądnice akt też podlegają pod nadzór, mimo, że są B i selekcja może zostać podważona

Materiały A mogą zostać przekazane do włąściewego archiwum po 25 latch od zamknięcia akt. Archiwa zakładowe muszą je przekazywać uporzadowane z opisem i spisem zdawczo odbiorczym. Archiwa państwowe prowadzać dokumenycaję AZ min efekty wizytacji.

Pojęcie archiwum zakładowego po raz pierwszy pojawiło się ono w latach sześćdziesiątych XX wieku dla zastąpienia innego terminu archiwalnego - składnicy akt (znajduje to swoje potwierdzenie w „Polskim Słowniku Archiwalnym”, gdzie przy haśle „archiwum zakładowe” widnieje dopisek „dawniej składnica akt”).

Dopiero ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach^[1] wprowadziła rozróżnienie dwóch wyżej wspomnianych terminów. Odtąd archiwa zakładowe zostały włączone do państwowej sieci archiwalnej i prowadziły działalność archiwalną w zakresie Państwowego Zasobu Archiwalnego.

Jednostki takie utworzono w państwowych jednostkach organizacyjnych oraz na podstawie późniejszych ustaleń, także w samorządowych jednostkach organizacyjnych. Lista instytucji, które zobowiązane są utworzyć archiwum zakładowe, jest ustalana przez Naczelnego Dyrektora Archiwum Państwowego, jak również dyrektorów poszczególnych archiwów państwowych, którzy na mocy przydzielonego im prawa mogą uznać pewne instytucje regionalne za szczególnie ważne dla losów państwa i tym samym uznać ich dokumentację za wartą trwałego przechowania.Ustawa archiwalna określiła także obowiązki archiwum zakładowego, które są ujęte w definicji na początku niniejszego artykułu. Termin, po którym materiały kat. A przekazywane są do właściwego terytorialnie archiwum państwowego, wynosi 25 lat. Zasadniczo archiwa zakładowe nie mogą posiadać na trwałe historycznego (wieczystego) zasobu archiwalnego, uczyniono jednak wyjątek w tym względzie dla archiwów szkół wyższych. Charakterystyczną cechą archiwum zakładowego jest, że podlega kontroli ze strony właściwych terytorialnie archiwów państwowych – kontrola taka ma na celu głównie zapoznanie się ze stanem materiałów archiwalnych kat. A i powinna być przeprowadzana co najmniej raz na dwa lata.

Nadzów nad nimi sprawuje w AZ doko

1. Funkcje archiwum historycznego.

2. Archiwum zakładowe a archiwum państwowe /historyczne/.

3. Problemy gromadzenia akt w archiwach polskich.

4. Przechowywanie akt.

5. Budownictwo archiwalne.

Blisko centrum ale zabezpieczać przed zanieczyszczeniami i gwarantować ciszę,

Plan magazyny pracownie archiwistów odzielnnie ich od innych pasażem, co ułatwia zabezpieczenie potem pracownie naukowe, popularyztaroskie przestrzeń do wystaw

Budynek 2 pom. Do akcesji i konserwacji, pracownie techniczną i cześć administracyjną . odzielne drogi; przyjmowani dokumentów użytkowników i archiwaliów udostępnianych uzytkownaiko

Droga w archiwum akcesja selkcja dezynfekcja konserwacja – magazyn – pracownie – parcownai naukowa informacja sala wystaw administracja

Podział 150 do 200 m wys 220 – 300

1. Ogólne problemy opracowywania akt - cele opracowania zabezpieczenie w całości, nadanie trwałego porządku i udostępnienie, co wymaga nadania układu archiwaliom, opisania ich treści w pomocach archiwalnych. Przedmiotem opracowania jest zespół archiwalny , każdy jest osobno opracowywany, zespół dzieli się na jednostki, każda z osobna sygnaturą a te można grupować w serie. Opracowanie podstawowe i szczegółowe gdy zostają wytworzone dodatkowe pomoce archiwalne . Opracowanie fazy: Studia wstępne – obowiązek indywidualnego traktowania każdego zespołu, na tym etapie sprawdzenie, czy zespół się wyodrębnia czy będzie kłopot. Jeśli jest to wyodrębnienie zespołu – rozpoznanie przynależności zespołowej i segregacja. Potem porządkowanie zespołu - nadanie układu zaiwaniającego najlepszą dostępność, sporządzeni planu podzialu na serie i układ jednostek w serii systematyzowanie archiwaliów seriach , wewnętrzne porządkowanie jednostki uzupełnieni opisu nadawanie sygnatur.

2. Metody opracowywania akt metoda odtwarzania układu pierwotnego, (kancelaryjna lub registraturalna) według pierwotnych sygnatur, jeśli jest kilka układów kancelaryjnych trzeba odtworzyć dominujący. Metoda strukturalno organizacyjna – gdy brak sladów układu kancelryjengo , wykazów akt idt, sygnatur odtwarzana jest struktura organizacyjna wytwórcy , podział na wydziały sekcje referaty i wg tego układamy akta , można uwzględniać korekty organizacyjne. Metoda funkcyjna gdy z powodu wielu reorganizacji niemożliwe jest zastosowanie strukturalnej. Wtedy odtwarzane są funkcje od ogólnych po najbardziej szczegółowe. Metoda schematyczno rzeczowa -można opracować schemat podziału przed zapoznaniem się z archiwaliami na postawie znajomości typów) albo po nich. Stosowana do archiwów prywatnych , fragmentarycznych i szczątkowych

3. Wpływ systemu kancelaryjnego na wybór metody porządkowania.

System dziennikowy upowszechnił się na ziemiach polskich w początkach XIX w. w kancelarii pruskiej i rosyjskiej. Pomocą kancelaryjną wprowadzoną wraz z tym systemem, która odgrywała istotną rolę był dziennik podawczy (nazywany także dziennikiem korespondencyjnym, journalem), w którym rejestrowane były wszystkie pisma wpływające i wysyłane z jednostki organizacyjnej. Od księgi tej system kancelaryjny przyjął też swoją nazwę. Dziennik podawczy nie miał równocześnie wpływu w registraturze na sposób łączenia ze sobą pism w akta sprawy. Ten problem w każdym z państw zaborczych rozwiązany był w inny sposób. W Prusach akta spraw pokrewnych lub jednorodnych klasyfikowane były do jednej teczki i szyte w registraturach w tzw. poszyty. W obrębie takiej jednostki akta narastały od roku do kilkudziesięciu lat, w zależności od potrzeb. Zakładano je zgodnie z planem registratury, który stanowił podział rzeczowy akt. W Rosji akta spraw klasyfikowane były podobnie, poszyty jednak zamykano z zasady w obrębie roku. Przy łączeniu spraw w jedną teczkę nie posługiwano się też planami registratur lecz sporządzano co roku spisy teczek. W Austrii, w przeciwieństwie do powyższych rozwiązań, pisma łączone były w poszyty w oparciu o porządek chronologiczny z dziennika podawczego. Przy tym sposobie archiwizacji dotarcie do poszczególnych akt możliwe było przy pomocy różnych dodatkowych indeksów i skorowidzów. Ten rodzaj systemu kancelaryjnego powszechnie uważany jest jako negatywny przykład pracy kancelaryjnej. W przeciągu całego XIX i początków XX w. ten system kancelaryjny znacznie się rozrósł, przede wszystkim przybyło dodatkowych rejestrów (dzienników) na poziomie jednostki, rejestrowano przekazywanie pisma z komórki do komórki a nawet wewnątrz komórki od referenta do referenta. W tym systemie kancelaryjnym podstawową rolę odgrywa numer kolejny, pod którym rejestrowane jest pismo przychodzące lub wychodzące. Numer ten łamany przez rok daje nam znak pisma. Np. l. dz. 77/08 oznacza, że pismo zostało zarejestrowane pod pozycją 77 w dzienniku podawczym w 2008 r. Ten znak pisma rozszerza się o kolejne numery w przypadku, jeżeli pismo rejestrowane jest w innych dziennikach, np. biura lub jego wydziału (np. l.dz. 77/45/30/08)

System bezdziennikowy wprowadzony został do administracji państwowej uchwałą Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 1931 (M.P. Nr 196, poz. 273) i zrewolucjonizował pracę kancelaryjną (biurową). Nade wszystko uproszczono załatwianie spraw, zlikwidowano komórkę registratury, dużą część jej obowiązków przekazano referentowi, odstąpiono od wielokrotnej rejestracji pism (zlikwidowano tradycyjny dziennik podawczy); obieg pism odbywał się bez pokwitowań. Ich funkcję przejęły spisy spraw; rejestry (właściwie: spisy spraw) prowadzone przez referentów dla poszczególnych spraw (np. dotyczących zaopatrzenia), z tym, że konkretna sprawa rejestrowana była tylko raz, kolejne pisma z nią związane rejestrowane były pod tym samym numerem sprawy. Inną nowatorską cechą tego systemu było, że już w momencie zakładania akt spraw były one dzielone na materiały archiwalne i dokumentację niearchiwalną. Dalszymi konsekwencjami rezygnacji z tradycyjnego dziennika podawczego była zmiana sposobu oznakowania pisma; zamiast numeru kolejnego z dziennika brany był numer z rejestru (spisu spraw). W ten sposób znak pisma: Og-021-3 oznacza, że jest to trzecie pismo zarejestrowane w teczce oznaczonej 021 powstałe w wydziale o symbolu Og. W tym systemie istotną rolę odgrywać też zaczął wykaz akt, jako pomoc ułatwiająca szybkie dotarcie do konkretnego rodzaju sprawy.

Mieszany Jak sama nazwa wskazuje, system mieszany jest wypadkową wyżej omówionych systemów kancelaryjnych. W systemie tym jest w użyciu zarówno książka wpływu, jednakże w bardzo uproszczonej w stosunku do dziennika podawczego wersji i nade wszystko spełniająca rolę pomocy ewidencyjnej oraz spis spraw iwykaz akt, a więc decentralizujące wyróżniki systemu bezdziennikowego. System ten rozpowszechnił się niejako wbrew teoretykom pracy kancelaryjnej szczególnie w dużych, rozrzuconych terytorialnie jednostkach, gdzie jedyną możliwą kontrolą jest właśnie rejestracja korespondencji w jednym centralnym źródle (dlatego też niektóre jednostki w swoich instrukcjach kancelaryjnych przewidują książki wpływu osobne dla swoich central i osobne dla biur zamiejscowych). W obecnych czasach książki wpływu w jednostkach prowadzone są najczęściej w formie elektronicznej, więc z punktu widzenia prawidłowej pracy przedsiębiorstwa jest to dodatkowe ułatwienie.

Obecny stan Szczególnie dwa pierwsze systemy kancelaryjne ewoluowały od momentu swojego powstania i w chwili obecnej znacząco nieraz różnią się od swoich pierwowzorów. W każdym przypadku jednak zarzucone zostało szycie akt w registraturach, obowiązki te przerzucone zostały na referentów prowadzących dane sprawy (jest to tzw. registratura zdecentralizowana). Współczesne przepisy przewidują wręcz uporządkowanie i przekazanie teczki aktowej do archiwum najczęściej na koniec roku kalendarzowego. O ile likwidacja registratur i zwolnienie personelu w nim zatrudnionego przyniosła wymierne korzyści ekonomiczne dla przedsiębiorstw, to od tego czasu znacząco pogorszyła się jakość dokumentacji wytwarzanej w jednostkach, gdyż często personel biura przy wysokich kwalifikacjach merytorycznych ma znikomą wiedzę o zasadach pracy kancelaryjnej.

2. Ewidencja akt w archiwum.

3. Inwentaryzacja akt. Inwentarz archiwalny.

4. Standard opisu archiwalnego.

5. Udostępnianie akt.

6. Bazy danych w archiwach państwowych.

7. Bazy danych w archiwum.

8. Kształtowanie narastającego zasobu archiwalnego.

9. Wartościowanie i brakowanie akt.

10. Klasyfikacja i kwalifikacja akt.

11. Jednolite rzeczowe wykazy akt.

12. Problematyka akt typowych.

13. Konserwacja akt.

Patogeny – zanieczyszczenie śrd, mikrroorganizymy owady , wilgoć uzkodzenia mechaniczne.

Przechowanie temp 14—18 c, wyższe pwoduja żółkniecie , wilgotność 50 -65proc niższa kruszenie wyższa rozwój grzybów bakterii ii owadów. –koniecznośc drezynseksjci i ..- fekcji Filtry przed wpływem środ amt i zanieczyszczeń.

Ważna obserwacja archiwaliów . współcześnie nośniki cyfrofe kontrola

1. Popularyzacja zasobu archiwalnego.

2. Opracowywanie pomocy archiwalnych.

3. Granica zespołu archiwalnego.

4. Opracowywanie dokumentów pergaminowych i papierowych.

5. Opracowywanie pieczęci.

6. Opracowywanie akt z kancelarii okresu księgi wpisów.

7. Opracowywanie archiwaliów rodzinno-majątkowych.

8. Opracowywanie archiwów osobistych.

9. Opracowywanie fotografii.

10. Opracowywanie dokumentacji geodezyjno-kartograficznej.

11. Opracowywanie dokumentacji technicznej.

12. Opracowywanie nagrań.

13. Opracowywanie filmów.

14. Opracowywanie mikrofilmów.

15. Mikrofilmowanie w archiwach.- wytwarzanie kopii do usatdępniania fotografia fotografie mikrofilmy zasada jednokrotnego kopiownia, przed kopiowaniem dokument się porzadkuje naprawia uszkodzenia – każda jednostkę zapoptruje się w metryczkę nawza archiwum, zespołu, syganuty strony

SŁowniek

/////////////////////

zy jest nauką samodzielną, czy tylko NPH? chociaż zajmuje się gromadzeniem, zabezpieczaniem, klasyfikowaniem i dostarczaniem materiałów dla historii to jednak ma własny przedmiot i metody badawcze.

Dawniej nauki tego typu nazywało się praktycznymi lub stosowanymi.

 

Przedmiot:

1. Archiwum jako instytucja ze wszystkimi funkcjami, jakie pełni:

   1. gromadzenie materiałów, wartościowanie i selekcja, całość procesu archiwotwórczego [co się dzieje z dokumentacją w ciągu jej „życia”],

   2. warunki przechowywania – architektura, temperatura, oświetlenie, regały dostosowane do rodzajów materiałów, konserwacja [wiadomości z dziedziny chemii, fizyki, techniki],

   3. opracowywanie materiałów – potrzebna wiedza historyczna zarówno ogólna jak i specjalistyczna,

   4. urząd wiary publicznej – wystawianie poświadczonych kopii dla celów urzędowych [wymagane wiad. z historii prawa, neografii etc.],

   5. udostępnianie, popularyzacja, dostarczanie do pracownii naukowych [wymagana wiedza historyczna i socjologiczna – wymagania użytkowników, które akta są używane częściej, które rzadziej]

2. To, co znajduje się w archiwum /wszystkie materiały/.

 

 

Archiwa przed 1989 r. były elitarnym, hermetycznym światem, obecnie panuje tendencja do upowszechniania, wręcz „atakowania” użytkownika zasobami. Na Zachodzie praktykuje się nawet tzw. wprowadzenie dzieci do archiwum, celem rozwijania zainteresowań od najmłodszych lat.

 

Relacje między historią a archiwistyką – walka o udostępnianie i informowanie o posiadanym zasobie – archiwum z lat PRL kojarzy się jako przestrzeń „ciemna”, swoista terra incognita, w której może być teoretycznie wszystko, co jest winą niedoskonałych pomocy archiwalnych.

 

Historyk różni się od archiwisty sferą zainteresowania. Jego głównym celem są materiały archiwalne jako źródła w pracy naukowej, a nie metody ich składowania. Wkurza się, gdy brakuje jakiegoś zasobu, albo nie może czegoś znaleźć. Chce jak najszybciej jak największą ilość potrzebnych teczek. Najważniejszy jest dla niego bezpośredni efekt opracowania zasobu czyli inwentarz. Chociaż powinien mieć ogólną wiedzę o archiwach, nie ma potrzeby zgłębiania tego „od kuchni”.

 

Archiwa istnieją od starożytności, ale archiwistyka dopiero od przełomu XVIII i XIX w. Wówczas wyodrębniła się specjalistyczna instytucja pełniąca tylko sobie właściwe funkcje.

 

Trudność podziału dziedzictwa narodowego:

1. Archiwa – głównie materiały urzędowe i administracyjne, rękopisy lub maszynopisy

2. Biblioteki – druki

3. Muzea – zabytki materialne.

W ten sposób krawat A. Gieysztora znajduje się w muzeum, książki w bibliotece IH-u, zaś odręczne notatki i inne papiery w archiwum PAN. Nastąpił więc podział dziedzictwa narodowego, choć pewnie łatwiej by było trzymać wszystko w jednym miejscu. Niestety, toczą się o to zaciekłe wojny archiwalno-biblioteczne. Rozgrywają się one również na płaszczyźnie selekcji zbiorów – stroną oskarżającą są głównie historycy, biadolący nad każdą spaloną teczką, która przecież mogłaby się przydać… Zarchiwizowanie wszystkich materiałów produkowanych obecnie przez państwo nie jest jednak możliwe. Archiwizuje się tylko dokumenty wieczyste.

 

W wieku XIX nie było administracji polskiej poza krótkimi okresami Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Archiwa związane były z administracją państw zaborczych i z pewnością nie gromadziły polskiego dziedzictwa narodowego. Te pamiątki gromadziły biblioteki [Ossolineum], zbiory prywatne [Świątynia Sybilli w Puławach]. Stąd powstał lęk przed archiwami i powierzaniem im materiałów [większe zaufanie miały muzea i biblioteki]. W międzywojniu przejęliśmy archiwa po zaborcach, nie zbudowaliśmykolejnych a nawet trochę zlikwidowaliśmy starych.

 

Archiwoznawstwo – powstały w latach 50. rusycyzm, analogicznie do bibliotekoznawstwa, nauka rozwijana przez szkołę archiwalną warszawską, obecnie jako synonim historii archiwów

 

Archiwistyka:

1. teoria archiwalna

2. metodyka archiwalna

3. historia archiwów

...

http://docs9.chomikuj.pl/293353242,PL,0,1,Systemy-kancelaryjne%5B1%5D.doc