Wykład 3
DOSTĘP DO INFORMACJI O ŚRODOWISKU, ZASADA JAWNOŚCI
Art.74 Konstytucji
Każdy ma prawo dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie → Prawo, którego można dochodzić wyłącznie w granicach wynikających z przepisów odrębnych.
↓
Tu: Ustawa z 3 października 2008
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
GENEZA INSTYTUCJI DOSTĘPU DO INFORMACJI
ZASADA STARA JAK ŚWIAT: Istnieje zależność między stanem środowiska, a jego wpływem na życie i zdrowie ludzi [tu dygresja o dłuższym życiu, dzięki piciu czystej wody…]
WDROŻENIE TEJ MĄDROŚCI DO PRAWA POLSKIEGO i stworzenie instytucji dostępu do info nastąpiło baaardzo późno, dopiero w Konstytucji z 97 (regulacja szczegółowa jeszcze 3 lata później). Polska na szarym końcu, na zachodzie znacznie wcześniej.
↓
Prawo europejskie : 1. Dyrektywa z 1999r. (nie obowiązuje)
2. Dyrektywa 2003/4
NASZA NIEDOLA: Polska po II wojnie buduje socjalizm pod okiem wielkiego brata ze wschodu, mamy przestarzałe, źle wpływające na środowisko technologie, po co komukolwiek udostępniać takie info… stosuje się zatem CENZURĘ PREWENCYJNĄ, blokowanie informacji = brak protestów. ↓
Stosowana w latach 44-89
Organizacja: w Warszawie Urząd Centralny tzw. GUPIK = Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; miał oddziały wojewódzkie i powiatowe
(odpowiedzialni za kontrolę audycji radiowych, telewizyjnych, filmów etc., każdy cenzor prowadził księgę zapisów cenzorskich)
Z powodu blokowania informacji (w tym tych o środowisku) rozprzestrzeniały się choroby, np. w Szopienicach -ołowica, która kiedyś wykańczała starożytnych Rzymian.
[Tu historyjka o cenzorze –buntowniku, który na początku lat 80, w ramach wycieczki zakładowej przewiózł w gaciach księgę zapisów do Jugosławii i dalej promem do Włoch. Księga ujrzała światło dzienne i zachód się dziwował, co za cuda niewidy w Polsce z tą cenzurą.]
Stosowano kołchoźniki-głośniki radiowęzłowe na wsiach, nadawały audycje propagandowe od 6 do 24, nie można było wyłączać, listonosz był zobowiązany donosić o złamaniu zakazu.
OBECNY STAN PRAWNY
Prawa dostępu do informacji o środowisku i jego ochronie
Może żądać każdy (os. fiz., os. pr., jednostka bez osobowości…)
Można żądać mimo braku interesu prawnego czy faktycznego, zwykłe „ciekawstwo” wystarczy
Żąda się od organu administracji publicznej lub jakiegokolwiek organu, który znajduje się w posiadaniu informacji
Przedmiotem tego prawa jest INFORMACJA O STANIE ŚRODOWISKA I JEGO ELEMENTACH
↓
Może dotyczyć powietrza, wody, odpadów, świata roślinnego, zwierzęcego, obszarów przyrodniczo cennych, emisji i zanieczyszczeń, środków administracyjnych, prawnych i politycznych mających na celu ochronę środowiska (w tym treść przepisów, rozstrzygnięć i programów jego ochrony), a także wpływu stanu środowiska na życie i zdrowie ludzkie
Udostępnienie może nastąpić w formie ustnej, pisemnej, a jeśli się da, to wizualnej, elektronicznej.
Obowiązki organów administracji w zakresie udostępniania informacji o środowisku:
① wyznaczenie w urzędach osób zobowiązanych do gromadzenia, systematyzacji i udostępniania takich informacji
② zorganizowanie ich stanowisk pracy
③ prowadzenie powszechnie dostępnych wykazów dokumentów
NIEJEDNOLITOŚĆ SYSTEMU UDOSTĘPNIANIA INFORMACJI O ŚRODOWISKU
polega na istnieniu trzech różnych zbiorów informacji
❶ wykazy dokumentów ❷ elektroniczne bazy danych ❸ BIP
↓
- prowadzone przez MŚ - prowadzone przez niektóre organy - to jednolity system
- rozporządzeniem tj. marszałkowie, starostowie, stron internetowych
- w formie elektronicznej WIOŚ-iowie
- udostępniane w BIP, w necie,
a to nowość
Co się zamieszcza? Co się zamieszcza? Co się zamieszcza?
∙ decyzje o odmowie ∙ klasyfikacje czystości powietrza ∙ polityka ekologiczna
udostępnienia informacji ∙ programy ochrony przed hałasem państwa
(co dziwne to też informacja ∙ programy ochrony powietrza ∙ raport z wykonania
o środowisku) przed zanieczyszczeniem ∙ lokalne programy
∙ dane dotyczące projektów ∙ wyniki monitoringu wód ochrony środowiska
dokumentów programowo- (gminne, powiatowe,
-planistycznych przed ich wojewódzkie)
skierowaniem do postępowania ∙ raporty z wykonania
z udziałem społ. (chodzi o ocenę ∙ rejestry dotyczące
strategiczną) GMO
∙ przyjęte już dokumenty
programowo-planistyczne
∙ informacje o odstąpieniu od
strategicznej oceny
∙ dane dotyczące prognoz oddzia-
ływania na środowisko
∙ raporty o oddziaływaniu
przedsięwzięcia na środowisko
∙ wnioski o podjęcie decyzji
środowiskowej
∙ informacje o podjętych
decyzjach środowiskowych
∙ wnioski o pozwolenie emisyjne
∙ decyzje wydane wskutek ich
rozpatrzenia
∙ wnioski o zezwolenia dotyczące
ochrony gatunkowej
∙ same zezwolenia
∙ zezwolenia dotyczące okazów
objętych konwencją CITES
↓
Konwencja waszyngtońska,
ogranicza międzynarodowy obrót
organizmami żywymi i ich pochodnymi
∙ wnioski o zezwolenie na
usunięcie drzewa
∙ decyzje w tych sprawach
∙ niektóre decyzje z urzędu np. te,
dotyczące podwyższonych opłat za
korzystanie ze środowiska
∙ wszelkie inne informacje o środowisku,
jeśli organ je posiada i mimo, że nie
musi chce zamieścić w wykazie (ale
nie jest frajerem i nigdy nie chce)
↖ ↑ ↗
W WIĘKSZOŚCI SĄ TO JEDNAK „INFORMACJE O INFORMACJACH” - DOKUMENTY, O KTÓRYCH INFORMACJE ZNAJDUJĄ SIĘ W WYKAZACH, SĄ DE FACTO DOSTĘPNE W URZĘDACH POSZCZEGÓLNYCH ORGANÓW
Udostępnienie informacji o środowisku najczęściej następuje zatem na pisemny wniosek.
Organ, który nie posiada informacji ustala organ właściwy i przekazuje sprawę w ciągu 14 dn.
Gdy nie da się ustalić organu właściwego, wniosek zwraca się wnioskodawcy.
W przypadku wniosku o informację zawartą w wykazie organ załatwia sprawę niezwłocznie. W pozostałych przypadkach udostępnienie następuje w terminach przewidzianych w KPA.
Koszty związane z udostępnianiem informacji co do zasady obciążają budżet państwa / jst
Nieodpłatne jest :
Udostępnianie informacji zawartych w wykazie
Udostępnianie informacji innym organom administracji
W pozostałym zakresie ponosi się opłatę zryczałtowaną według zasad określonych przepisami wykonawczymi. ↓
Stanowi konsekwencje stosunku publicznoprawnego, więc zgodnie z ordynacją podatkową powinna być traktowana jako niepodatkowa należność budżetowa
Wyjątki od zasady udostępniania => wszystkie w art. 16 i 17, tu wybiórczo:
- gdy może to zagrozić ekologicznemu bezpieczeństwu (np. udostępnienie informacji o miejscu przebywania lub rozrodu gatunków chronionych)
- gdy informacja jest objęta tajemnicą handlową (np. informacja geologiczna, o budowie skorupy ziemskiej w danym miejscu)
- wniosek jest oczywiście niemożliwy do zrealizowania
- wniosek jest sformułowany zbyt ogólnikowo
- spowodowałoby to udostępnienie dokumentu służącego do wewnętrznego komunikowania się (np. pisma krążące pomiędzy poszczególnymi jednostkami urzędu)
- spowodowałoby to dostarczenie danych lub dokumentów znajdujących się w opracowaniu. [Projekt jakiejkolwiek decyzji z zakresu ochrony środowiska też jest informacją o środowisku! Jeśli dokument ten jest na etapie opracowywania odmawia się udostępnienia]
etc.
Odmowa udostępnienia informacji => DECYZJA ADMINISTRACYJNA
↙ ↘
Komfortowe dla żądającego informacji, bo Mniej komfortowe dla organu
decyzja podlega kontroli instancyjnej, z powodu konieczności właściwego
a w dalszej kolejności nawet sądowo-admin. uzasadnienia decyzji
↓
organ ma 15 dni na przekazanie
wraz z odpowiedzią skargi do SA,
SA powinien rozpatrzyć w 30 dni
(nie ma szans, zresztą to termin
instrukcyjny)
SYSTEM PAŃSTWOWEGO MONITORINGU ŚRODOWISKA:
System pomiarów, prognoz, ocen stanu środowiska oraz prowadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku :/
Cel monitoringu : wprowadzenie i systematyzacja informacji o środowisku, pozwalająca
dostarczać właściwym organom informacji niezbędnych do podejmowania decyzji z zakresu ochrony środowiska
dostarczać informacje o środowisku społeczeństwu
System składa się z kilku modułów jak: czystość powietrza, gospodarka odpadami, stan wód itd.
Monitoring koordynują organy inspekcji ochrony środowiska, natomiast dane będące podstawą jego istnienia są wpisywane dwojako:
z inicjatywy samych organów administracji
z inicjatywy tzw. podmiotów korzystających ze środowiska
↓
Chodzi o podmioty korzystające ze środowiska w określony sposób, np. w zakresie emisji. Mają one obowiązek informowania organów o zakresie tego korzystania.
Ustawa z 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku nakłada taki obowiązek na organy administracji publicznej!
Inną jest ustawa z 2001 o dostępie do informacji publicznej => jeśli organ innego segmentu władzy publicznej posiada informacje o środowisku, to może ona być udostępniona właśnie w trybie ustawy z 2001. Ustawa z 2008 nie znajdzie wtedy zastosowania. W praktyce sytuacja taka może mieć miejsce, gdy w posiadaniu informacji znajduje się sąd czy organ władzy prawodawczej.