1. Podaj definicję pojęcia zarządzania
Odp. Organizatorzy produkcji definiują zarządzanie jako działanie
polegające na spowodowaniu funkcjonowania rzeczy, organizacji lub osób
zgodnie z celem wytyczonym przez zarządzającego.
W dawnej literaturze polskiej rozróżniano zarządzanie rzeczami i kierowanie ludźmi.
Obecnie zgodnie z literaturą anglojęzyczną pojęcia te uważa się za synonimy, a zarządzanie definiuje się jako proces: planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania działalności członków organizacji przy wykorzystaniu dostępnych zasobów dla osiągnięcia ustalonych celów.

2. Omów genezę idei zarządzania formowanych przez myślicieli świata
starożytnego i okresu średniowiecza.
Odp. Już historyk i myśliciel grecki Ksenofont w traktacie Oikonomikos, wyłożył ogólne zasady zarządzania: zalecał, aby każdy rolnik uczył się gospodarowania u dobrych gospodarz, a jako cel wskazywał nadwyżkę produktów i dochodów.
W zarządzaniu propagował zasady nagradzania i karania i stawiania ludzi na odpowiednich stanowiskach. Postulował podział prac złożonych na proste oraz wyróżnił pracę kierowaną i wykonawczą. Również Arystoteles w swoich dziełach o polityce i moralności dał wykład swoich poglądów na
zarządzanie: zalecał niewolników dobrze traktować i odżywiać, aby mogli pracować wydajnie. W zarządzaniu zalecał zasadę złotego środka tj. unikanie skrajnych poglądów i decyzji. Chęć sięgania po władzę uzasadniał naturalnym dążeniem ludzi do posiadania własności prywatnej.
Katon Starszy (ok. 160 l.p.n.e.) w dziele O gospodarstwie wiejskim określił zarówno wielkość gospodarstwa jak (wg dzisiejszej miary ok. 25ha) i najkorzystniejsze jego położenie (blisko bogatego miasta, morza, rzeki albo drogo bitej). Zalecał karać wyłącznie za złą wolę, a nieumiejętnych pouczać, a wszystkim wydzielać zadania robocze. W średniowieczu chętnie sięgano do opinii w zakresie zarządzania myślicieli starożytnych. W 1588r. polskim dziele Gospodarstwo Anzelm Gostowski wykazał znajomość dzieł starożytnych i idąc dalej zalecał zarządzać gospodarstwem planowo tj. układać preliminarze dochodów i wydatków. Duże znaczenie przypisywał właściwym relacjom zadaniami, kompetencjami i odpowiedzialnością zarządców folwarków. Zamiast pańszczyzny proponował wydziały robót, czyli normy.

3. Przedstaw trzy teorie zarządzania: liberalną, humanistyczną i
administracyjną lansowane w XIX wieku i podaj ich autorów.
Odp: Pierwszą teorię liberalną opracował Fryderyk Taylor amerykański inżynier metalurgii. Zalecał on oparcie organizacji robót i zarządzania na wiedzy uzyskanej za pomocą ścisłych metod wzorowanych na metodach stosowanych w fizyce. Zainicjował trzy rodzaje badań: czasu pracy, geometrii ruchów i warunków pracy. Wyniki obserwacji poddane analizie miały: eliminować zbędne czynności, uporządkować proces pracy, pomóc w opracowaniu najlepszego wzorca i wdrożyć go za pomocą instrukcji. Badania Taylora były u podstaw taśmowego systemu pracy (zakłady Forda).
Druga teorię: stworzył Elton Mayo socjolog amerykański tzw human relations, czyli stosunków międzyluckich. Wyszedł on od krytyki  tayloryzmu jako teorii człowieka ekonomicznego reagującego wyłącznie na korzyści materialne z pominięciem uwarunkowań socjalnych, kulturowych i psychicznych .Mayo zwrócił uwagę, że pracownicy reagujący na bodźce przełożonych solidarnie (przez grupę koleżeńską) a nie indywidualnie. Postawił na właściwy klimat pracy (stosunek podwładny przełożony wbrew zaleceniom Taylora zalecał odejście od czynności wąsko wyspecjalizowanych. Zalecał ograniczenie kontroli oraz decentralizację zarządzania.
Teoria trzecia: zarządzania administracyjnego autorstwa Henri Fasola inżyniera francuskiego. W większości poglądów zachował aktualność do dziś. Zalecał traktowanie przedsiębiorstwa jako całości i jako organizmu społecznego. Zwracał uwagę na jednolitość rozkazodawstwa i kierownictwa. Twierdził, że zdolność zarządzania nie jest wrodzona i można ja zdobyć poprzez wykształcenie. Wyszczególnił również tzw. funkcje kierownicze.
Pionierem naukowej organizacji pracy i zarządzania w Polsce był prof.
Karol Adamecki (1866-1933) wykładowca Politechniki Warszawskiej.
Do teorii zarządzania wniósł tzw. zasadę koordynacji tj. racjonalnej
współpracy zespołów roboczych.

4. Podaj różnice między funkcja kierowniczą i stanowiskiem kierowniczym
oraz omów podstawowe funkcje kierownicze.
Odp. Stanowisko kierownicze jest podstawową komórka organizacyjną, której podporządkowane są inne stanowiska organizacyjne. Funkcje kierownicze przypisane SA osobie zarządzającej, które warunkują uznanie kogoś za kierownika.
Pierwszy czynności te określił Henri Fayol. Obecnie wyróżniamy
następujące funkcje kierownicze: planowanie, organizowanie, motywowanie (przewodzenie) i kontrolowanie. Niektórzy do tych funkcji dodają trzy dodatkowe: opracowanie informacji, politykę personalną, i analizę wyników zarządzania. Wykonywanie funkcji kierowniczych jest jednym z warunków uznania kogoś za kierownika.

5. Co rozumiemy pod pojęciem władzy omów rodzaje i źródła.
Odp. Teoretycy zarządzania rozróżniają dwa pojęcia władzy:
Pojęci szersze to: rodzaj uprawnień do decydowania o celach oraz dysponowania środkami. Pojęcie węższe: rodzaj zależności międzyludzkich występujących między dwoma stronami tej samej organizacji. Źródłem władzy w ustroju kapitalistycznym jest posiadanie własnych środków produkcji. Władza może być również przekazana przez: delegowanie, mianowanie, wybory. Władza może być formalna i nieformalna. Inne źródła podbudowujące władzę : kwalifikacje zawodowe, autorytet, siła fizyczna, przekonywanie i manipulowanie. W społeczności władza oparta jest na własności grupowej środków produkcji, a zarząd i Rada Nadzorcza ma władzę delegowaną przez Walne zgromadzenie członków spółdzielni. W agrofirmach rodzinnych władza wynika z prawa własności osób stanowiących firmę i najczęściej nie występuje w nich oddzielenie funkcji zarządzania od pracy wykonawczej.

6. Omów zasady planowania pracy własnej kierownika.
Odp. Planowanie pracy własnej jest ważnym środkiem usprawniania.
Umożliwia utrzymanie właściwych proporcji poszczególnych funkcji i czynności. Ułatwia wygospodarowanie czasu na pracę koncepcyjną. Pozwala zapobiegać przemęczeniu i utrzymaniu higieny pracy umysłowej. Poprawia również ład organizacyjny, co ułatwia pracę podwładnych. Przed przystąpieniem do opracowania pracy własnej należy dokonać podziałów czynności kierowniczych na stałe i sporadyczne. Czynności stałe mogą by regularne- gdy czas ich występowania jest, znany i nieregularne-o nieznanym z góry czasie występowania. Czynności sporadyczne dzielone są na przewidywalne i nieprzewidywalne. Wprowadzenie reguł ograniczających działania improwizacyjne zwiemy finalizacja pracy kierowniczej.
Niedofinalizowanie jest to niższy od racjonalnego stopień formalizacji dopuszczający dowolność i zmniejszający koordynację. Z przeformalizowaniem pracy mamy do czynienia, gdy występuje zbyt dużo szczegółowych i często zmienianych przepisów.

7. Co wiesz o systemach zarządzania w skali makroekonomicznej?
Odp. Istnieją dwa podstawowe systemy zarządzania w skali makroekonomicznej.
a) System nakazany polegający na ustaleniu przez jednostki nadrzędne podporządkowanym przedsiębiorstwom określonych zadań do wykonania. Taki system był charakterystyczny dla gospodarki socjalistycznej (zwanej także centralnie zarządzaną). W rolnictwie dotyczył on rodzaju i liczby utrzymywanych zwierząt, powierzchni uprawy, rozmiarów sprzedaży itp.
b) System parametryczny w którym jednostki zewnętrzne nie mogą wydawać
bezpośrednich dyspozycji. Możliwy jedynie jest wpływ pośredni z wykorzystaniem systemu parametrów takich jak: ceny, polityka podatkowa, system kredytowy, dotacje, polityka celna itp. Przedsiębiorstwo kształtuje własna politykę wykorzystują parametry. Oba systemy mogą być wspomagane systemem kontraktacji.

8. Co rozumiemy pod pojęciem struktury organizacyjnej przedsiębiorstw?
Odp. Struktura organizacyjna jest to ustalenie zależności służbowych między pracownikami i zależności kooperacyjnych między stanowiskami pracy w przedsiębiorstwie. Struktura organizacyjna określona jest w statucie i regulaminie organizacyjnym przedsiębiorstwa (w postaci schematów i opisów)
W strukturze organizacyjnej wyróżniamy jej:
-szerokść- tj. liczbę komórek organizacyjnych
-wysokość-tj. liczbę szczebli (od stanowisk wykonawczych do stanowiska dyrektora)
Oraz:
-rozpiętość kierowania- tj. liczbę podwładnych lub komórek organizacyjnych podporządkowanych bezpośrednio jednemu kierownikowi.
-zasięg kierowania- jw. Ale nie tylko bezpośrednio ale i pośrednio podporządkowanych jednemu kierunkowi.
Struktura może być: smukła gdy mała rozpiętość a dużo szczebli, lub płaska mało szczebli a duża rozpiętość.

9. Co rozumiemy pod pojęciem systemu kierowania i omów znane ci systemy?
Odp. System kierowania jest to sposób podporządkowania pracowników
niższych szczebli organizacyjnych wyższym.
Najczęściej spotykane systemy zarządzania to: system liniowy, funkcjonalny i sztabowo-liniowy.
System linowy polega na bezpośrednim i jednoznacznym podporządkowaniu pracowników.
Przykład: dyrektorowi podlegają wszyscy kierownicy zakładów (działów),im z kolei brygadziści a brygadzistom pracownicy wykonawczy.
System funkcjonalny eksponuje role specjalistów w przedsiębiorstwie a dyrektor przekazuje decyzje za ich pośrednictwem.
Przykład: zootechnik wydaje dyspozycje odnośnie produkcji zwierzęcej, mechanizator w zakresie maszyn, księgowa w zakresie finansów itd. Wadą systemu funkcjonalnego jest możliwość wystąpienia sprzecznych
decyzji wydanych przez różnych specjalistów.
System sztabowo-liniowy łączy cechy dwóch poprzednich systemów. Specjaliści tworzą sztab doradczy, a decyzje podejmuje i wydaje dyrektor. Wspomnieć należy, że omawiane systemy zapożyczone zostały z wojska.

10. Omów różnice pojęcia decyzji w znaczeniu urzędowym i w teorii
organizacji. Przedstaw kolejne fazy powstawania decyzji.
Odp. W języku urzędowym decyzja oznacza postanowienie które zobowiązuje jej adresata do określonego zachowania się.
Decyzja kierownicza jest to wybór, czyli dawanie pierwszeństwa jakiemuś rodzajowi zachowania nad innymi.
Wg. rangi wyróżniamy decyzje:
a) strategiczne dotyczące głównych celów działania
b) taktyczne dotyczą składników celów głównych
c) operacyjne powtarzane często (na co dzień)
Decyzje kierownicze wskazują na żądanie lub życzenie kierownika, które
winno być respektowane przy jego realizacji (przekazywane w formie polecenia lub dyspozycji kierowniczej).
W procesie dysponowania wyróżniamy trzy fazy:
a) rozpoznanie problemu tj. zbieranie informacji które pozwolą ustalić odchylenia między stanem istniejącym a stanem pożądanym.
b) zaprojektowanie wariantów decyzji tj. określenie i ocenienie możliwości rozwiązań.
c) wybór rozwiązania wg określonego wcześniej kryterium (strata, zysk, maksymalizacja, minimalizacja).

11. Omów pięć funkcji zarządzania: planowanie, organizowanie,
koordynowanie, motywowanie i kontrolę.
Odp. Zarządzanie jest działalnością kompleksową, a wykonywanie wszystkich wymienionych funkcji jest wynikiem uznania kogoś za kierownika.
Planowanie jest narzędziem zarządzania umożliwiającym realizacje w sposób celowy i świadomy określonej działalności. Zakłada gromadzenie informacji o zasobach, potrzebach, szansach i zagrożeniach Od informacji przechodzimy do prognozowania wyników naszego działania i wyboru najbardziej odpowiedniego wariantu.
Organizowanie to tworzenie struktur, grupowanie czynności, wyznaczanie zadań oraz tworzenie stanowisk pracy i zespołów organizacyjnych.
Koordynowanie prof. Karol Adamiecki (1866-1933) profesor Politechniki Warszawskiej uważał, że największe straty czasu w produkcji spowodowane są brakiem koordynacji tj. uzgodnienie rozpoczęcia, trwania i zakończenia poszczególnych etapów (operacji). Stąd kładł duży nacisk na współprace zespołów roboczych oraz ludzi w tych zespołach. Sformułował tzw. zasadę harmonii działań.
Motywowanie pod tym pojęciem rozumiemy przywództwo oraz dostarczenie informacji niezbędnych do wykonania zadań. Najlepszym rodzajem motywacji jest tzw. motywacja wewnętrzna, płynąca ze stanu świadomości pracownika. Kontrolowanie jest to zespół działań mających za zadanie upewnienie się czy organizacja (przedsiębiorstwo) funkcjonuje zgodnie z wytyczonymi celami. Rolnicze powiedzenie Pańskie koło kona tuczy.

12. Wymień i omów znane ci style kierowania.
Odp. Styl zarządzania winien być dostosowany do specyfiki przedsiębiorstwa jego struktury oraz poziomu kadry.
Rozróżniamy styl kierowania autokratyczny, demokratyczny i liberalny.
Niektórzy wymieniają odmiany stylu liberalnego: nie ingerujący, biurokratyczny.
Kierownik autokratyczny: (z grckiego autos sam, kratos władca)zachowuje całą władzę i odpowiedzialność. Określa zadania i podejmuje decyzje bez konsultacji z podwładnymi.
Zaleta: porządek w organizacji, wada: krępowanie inicjatywy.
Kierownik demokratyczny: przekazuje pracownikom znaczny zakres uprawnień zatrzymując odpowiedzialność oraz instrumenty kontroli.(z greckiego demos lud)
Zalety: komunikacja dwukierunkowa, współpraca z podległymi zespołami.
Kierownik liberalny: dąży do prawie całkowitej delegacji władzy i odpowiedzialności podwładnym. Słabość (zagrożenia) przy złej koordynacji i kontroli przedsiębiorstwo może pogrążyć się w anarchii. Styl nie ingerujący odmiana stylu liberalnego, kierownik nie wtrąca się do tego co robią podwładni.
Przyczyna: wada charakteru, ignorancja, brak fachowego przygotowania.
Styl biurokratyczny odmiana stylu liberalnego kierownik zamyka się w biurze otacza papierkami i koncentruje się na czynnościach biurowo administracyjnych. Przyczyna: jak wyżej.

13. Co wiesz o zasadzie Pareta i zarządzaniu przez cele?
Odp. Vilfredo Pareto (1848-1923) włoski socjolog i ekonomista prof. Uniwersytetu w Lozannie. Twórca szkoły lozańskiej. Zalecał zarządzanie przez określenie celów, ich podział, elastyczność i dostosowanie do zmieniających warunków oraz uczestnictwo w ich określaniu osób które mogą je realizować. Zgodnie z zasada Pareta koło 20% działań kierownictwa w tym systemie może dać 80% uzyskanych efektów.

14. Co wiesz o normowaniu pracy i systemie akordowym?
Odp. Tzw. studium pracy służy do opracowania norm i normatywów pracy oraz do planowania zatrudnienia i organizacji pracy.
Stosowne są dwie metody mierzenia czasu pracy: chronometraż i fotografia czasu pracy.
Chronometraż mierzymy stoperem czas trwania powtarzalnych elementów pracy, w konkretnych warunkach technicznych i organizacyjnych. Zapisujemy moment początkowy i końcowy badanego elementu, ustalając liczbę pomiarów zgodnie z zasadami statystyki. Średnia arytmetyczna traktowana jest jako właściwy czas operacji. Fotografia czasu pracy: Obserwacje i pomiar czasu wszystkich kolejnych
zdarzeń na stanowisku roboczym (określany czas trwania elementów pracy i wszystkich przerw strat ukrytych). Metoda ta pozwala zweryfikować normy pracy (ocenić ich napięcie ) oraz określić zapotrzebowanie na siłę roboczą, narzędzia, materiały, transport itd. Norma wydajności pracy to ilość pracy którą powinien wykonać robotnik w jednostce czasu.
Norma czasu pracy to odwrotnie ilość czasu pracy jaką trzeba zużyć na wykonanie określonej jednostki pracy (np. zaoranie 1ha).Normy symulują wydajność pracy ułatwiają organizację pracy oraz służą do obliczenia kosztów i cen na produkty.

15. Co wiesz na temat logistyki jako elementu przygotowania i zarządzania produkcją?
Odp. Pojęcie logistyki zostało zdefiniowane i powstało we Francji przeszło 100 lat temu i dotyczyło działań przygotowawczych oraz zaopatrzeniowych w armii i działaniach wojennych. Następnie logistyka wyszła poza sferę militarną, aby w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych stać się profesjonalną dziedziną wiedzy tj. nauka zajmująca się zarządzaniem systemem dostaw. Obejmuje on źródła surowców i dostawców, politykę przechowywania wyrobów gotowych i ich dystrybucję, magazynowanie i transport. A przede wszystkim racjonalizację i optymalizację stanów surowców i wyrobów gotowych.