Opieka farmaceutyczna w cukrzycy

• Rola farmaceuty

Solidna edukacja pacjenta, która wzbudzi motywację do starannej i systematycznej samokontroli i stosowania leków, obserwacji ich działań pożądanych i niepożądanych oraz wprowadzenia zmian w dotychczasowym trybie życia ze szczególnym uwzględnieniem nawyków żywieniowych.

Wspieranie pacjenta w jego dążeniach do uzyskania właściwego poziomu cukru we krwi oraz działań mających na celu poprawę jakości życia.

Wskazanie pacjentowi miejsc w których otrzyma specjalistyczną poradę lekarską (źródłem informacji może być strona internetowa www.cukrzyca.info.pl

• Źródła wiedzy

Podręczniki akademickie (farmakologia, farmakoterapia, interakcja leków)

Szkolenia organizowane w ramach szkolenia ciągłego

Konferencje naukowe PTD, Towarzystwo Edukacji Terapeutycznej

Wykłady i spotkania z diabetologami organizowane przez Polskie Stowarzyszenia Diabetyków

• Strony internetowe:

www.cukrzyca.info.pl, www.diabetyk.org.pl, www.pfed.org.pl, www.diabetes.org,

• Czasopisma: „Diabetologia Praktyczna”, „Diabetologia Doświadczalna i Kliniczna”, „Diabetyk”

• Cele opieki farmaceutycznej w cukrzycy

Edukacja prozdrowotna ze szczególnym uwzględnieniem niefarmakologicznych metod leczenia

Udzielanie porad dotyczących farmakoterapii

Pomoc w samokontroli

Podkreślanie korzystnej roli zdrowego trybu życia u osób leczących się z powodu cukrzycy

• Pierwszy etap edukacji

Ogólne wiadomości o cukrzycy i metodach leczenia

Ostre i przewlekłe powikłania cukrzycy

Objawy hipoglikemii

Postępowanie w przypadku hipoglikemii

Zalecenia dietetyczne oraz redukcja masy ciała u otyłych

Informacje dotyczące szkodliwości palenia

• Drugi etap edukacji

Samokontrola (obsługa glukometru, badanie obecności cukru i acetonu w moczu, dzienniczek samokontroli, pomiar ciśnienia tętniczego),

Zasad przechowywania insulin

Miejsce i technik przechowywania insuliny

Zapoznanie się z działaniem doustnych leków przeciwcukrzycowych

Obsługi wstrzykiwacza

Pielęgnacji stóp

Racjonalnego zwiększania aktywności fizycznej

Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2013

Cel terapeutyczny

• Model dążenia do jednego celu terapeutycznego u wszystkich chorych jest nieaktualny - obecnie zaleca się trzy cele wyrównania glikemii określane odsetkiem HbA1c: =<6,5, =<7 i =<8%, które przyjmuje się w zależności m.in. od czasu trwania cukrzycy, jej zaawansowania i występowania powikłań

Kontrola czynników ryzyka

• Kontrola ciśnienia tętniczego – celem leczenia jest uzyskanie wartości ciśnienia tętniczego poniżej 140/90 mmHg

• Kontrola parametrów lipidowych – pożądane parametry: TC < 175mg/dl (4,5mmol/l ), LDL< 100mg/dl (2,6 mmol/l), TG <150mg/dl (1,7 mmol/l

Porady przy wydawaniu leków dostępnych na receptę

• Czy pacjent dobrze toleruje przepisane tabletki?

• Wydając paski testowe farmaceuta powinien zapytać czy urządzenie pomiarowe funkcjonuje prawidłowo.

• Pytanie o termin kontroli okulistycznej.

• Pytanie jak pacjent radzi sobie z cukrzycą.

• Pytanie o aktywność fizyczną.

• Zaoferowanie wsparcia.

Porady przy wydawaniu inhibitorów glukozydazy

• Przyjmowany lek nie wpływa na wydzielanie insuliny, dlatego nie prowadzi do hipoglikemii.

• Tabletki mogą powodować wzdęcia, dlatego na początku terapii stosuje się niższą dawkę.

Porady dotyczące metforminy

• Tabletki należy przyjmować zawsze z pierwszym kęsem posiłku.

• W przypadku niedocukrzenia należy przyjąć glukozę, gdyż przy metforminie inne rodzaje cukrów mogą nie zadziałać w stanie niedocukrzenia.

• Przyjmując samą metforminę nie należy się obawiać niedocukrzenia.

• Jeśli dojdzie do silnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych lub problemów z oddychaniem należy skontaktować się z lekarzem.

• Skutki uboczne w połączeniu z alkoholem.

• Odstawienie metforminy przed operacją – ryzyko kwasicy mleczanowej.

Porady przy wydawaniu PSM

• Aby nie doszło do niedocukrzenia powinno się przestrzegać zaleceń dotyczących zasad żywienia.

• P SM mogą zwiększać apetyt – wskazówki dietetyczne.

• Alkohol może prowadzić do ciężkiego niedocukrzenia.

Porady dotyczące glinidów

• Ponieważ ich działanie utrzymuje się krótko, należy przyjmować ½ godziny przed jedzeniem.

• Po przyjęciu leku należy koniecznie przyjąć węglowodany.

• W razie opuszczenia posiłku nie należy przyjmować leku.

• Kontrola masy ciała (ryzyko przybrania na wadze).

Porady dotyczące inhibitorów DPP-4

• Lek wpływa na wydzielanie insuliny w okresie poposiłkowym, co znacząco obniża poziom glukozy podczas posiłku.

• Przyjmuje się zazwyczaj raz dziennie o stałej porze.

• W rzadkich wypadkach może dojść do silnych bólów brzucha z nudnościami i wymiotami – konieczność zgłoszenia się do lekarza.

• Powikłania cukrzycy

Pojawiają się u wszystkich chorych na cukrzycę i stanowią jedną z głównych przyczyn inwalidztwa i umieralności w Europie.

Najczęstsza przyczyna inwalidztwa spowodowanego amputacją kończyn dolnych.

Osoby chorujące na cukrzycę ponad 20 lat : utrata wzroku u 30% (retinopatia i zaćma)

• Powikłania przewlekłe

Charakteryzują się powolnym rozwojem i prowadzą do wystąpienia określonych zespołów klinicznych.

• Makroangiopatia

Zmiany struktury i funkcji (miażdżycowe zwężenie) tętniczek i tętnic, które mogą prowadzić do:

Choroby wieńcowej

Miażdżycy zarostowej naczyń obwodowych (niedokrwienie kończyn dolnych, chromanie przestankowe, zespół stopy cukrzycowej, amputacje)

Choroby naczyń mózgowych i udaru mózgu.

• Mikroangiopatia

Pogrubienie naczyń włosowatych, które jest przyczyną:

Nefropatii cukrzycowej – ok.30% przypadków schyłkowa niewydolność nerek wymagająca dializoterapii (objawem jest mikroalbuminemia)

Retinopatii cukrzycowej

Neuropatii cukrzycowej –uszkodzenia obwodowego układu nerwowego

• Retinopatia

Jej przebieg pogarszają: palenie papierosów i nadciśnienie tętnicze

W znacznej ilości przypadków pozostaje bezobjawowa

Konieczność systematycznych badań kontrolnych:

• U osób bez retinopatii raz w roku

• U osób z początkową retinopatią dwa razy w roku

• W zaawansowanej retinopatii co trzy miesiące

• Neuropatie - objawy

Zaburzenia czucia stóp i podudzi

„zespół piekących stóp”

Zaburzenia ruchowe

Zaburzenia rytmu serca

Bezobjawowe niedokrwienie mięśnia sercowego i bezbólowy zawał

Niedociśnienie ortostatyczne

Impotencja

Atonia pęcherza moczowego

Zespół stopy cukrzycowej

• Powikłania ostre

Wiążą się z gwałtownymi zmianami stężenia cukru we krwi

Cukrzycowa kwasica ketonowa –następstwo bezwzględnego niedoboru insuliny (objawy: pragnienie, wielomocz, uczucie zmęczenia, śpiączka)

Cukrzycowa nieketonowa śpiączka hiperosmolarna – hiperglikemia i odwodnienie

Śpiączka mleczanowa

Hipoglikemia –poziom glukozy we krwi poniżej 60 mg/dl

• Hipoglikemia

Najczęstsze powikłanie cukrzycy typu I

Częstość jej występowania w cukrzycy typu II jest 10 razy mniejsza

Rozwija się nagle

Jej przebieg może być różny od łagodnego po zakończony zgonem.

• Objawy hipoglikemii

Pocenie się

Uczucie słabości

Uczucie głodu

Kołatanie serca

Zaburzenia widzenia

Bóle głowy

• Hipoglikemia - przyczyny

Nadmiar insuliny wynikający z omyłkowego wstrzyknięcia nieodpowiedniej dawki

Błędy w odżywianiu

Niedostosowanie dawki insuliny lub posiłku do wykonanego wysiłku fizycznego

Alkohol

Hiperglikemia

Może być przyczyną zagrożenia życia

Przyczyną może być stres, infekcje, niektóre leki

• Objawy:

Wzmożone pragnienie

Częste oddawanie moczu

Utrata apetytu

Wymioty

Senność

Zaczerwienienie i suchość skóry

Zapach acetonu

• Jak zminimalizować ryzyko hiperglikemii?

Regularność wstrzyknięć insuliny

Utrzymywanie stałych pór posiłków

Wykonywanie regularnego wysiłku

• Zespół stopy cukrzycowej

Jedno z najpoważniejszych powikłań źle wyrównanej cukrzycy wynikające ze zmian w obwodowym układzie nerwowym, w naczyniach oraz infekcji.

Problem ten dotyczy 20-30% pacjentów.

Zanik czucia spowodowany jest uszkodzeniem włókien nerwowych.

Chory nie jest świadom skaleczenia, uszkodzenia stopy;

Konsekwencją tego są groźne infekcje

• Zniekształcenie stóp

Przykurczone i zgięte palce

Tworzenie się zrogowaciałych warstw tzw. Modzeli

Samoistne spoczynkowe dolegliwości bólowe przy jednoczesnym braku bólu związanego ze skaleczeniem

• Pierwsze objawy zespołu stopy cukrzycowej

Brak wyczuwalnego tętna na grzbiecie stopy

Chromanie przestankowe

• Leczenie stopy cukrzycowej

Leczenie zaawansowanego zespołu to trudny i kosztowny proces, a nieleczone schorzenie może prowadzić do ciężkiego kalectwa.

Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia uwzględniająca obecność bakterii Gram-dodatnich oraz Gram-ujemnych.

W niektórych przypadkach może być konieczna interwencja chirurgiczna.

Konieczność współpracy ortopedy, rehabilitanta i chirurga

• Zasady pielęgnacji stóp

Codzienna kontrola stóp np. przy pomocy lusterka

Stopy musza być zawsze czyste i suche.

Należy myć w letniej wodzie ok. 37C i delikatnie osuszać

W przypadku suche skóry należy stosować kremy nawilżające, natomiast jeśli jest nadmiernie wilgotna – talk

Paznokcie skracać przy pomocy pilnika

Usuwanie zrogowaciałego naskórka jedynie w gabinetach stopy cukrzycowej (jałowość narzędzi)

Buty z miękkiej skóry z szerokim przodem i na grubej podeszwie.

Nie należy nosić butów na gołą nogę i chodzić na boso

Należy unikać źródeł ciepła

W przypadku skaleczenia jak najszybciej opatrzyć ranę i skontaktować się z lekarzem

• Leki zwiększajce zapotrzebowanie na insulinę

Doustne środki antykoncepcyjne

Glikokortykosteroidy

Leki tiazydowe

Hormony tarczycy

Sympatykomimetyki

Danazol

• Leki zmniejszające zapotrzebowanie na insulinę

Doustne preparaty przeciwcukrzycowe

Oktreotyd

Inhibitory MAO

Nieselektywne blokery receptorów beta adrenergicznych

Inhibitory ACE

Salicylany

Alkohol

Steroidy anaboliczne

Ważne

• Leki blokujące receptory beta adrenergiczne mogą maskować objawy hipoglikemii

• Alkohol może nasilać i przedłużać hipoglikemizujące działanie insuliny

• Podawanie insuliny

Najczęstsze miejsca: brzuch i uda

Dodatkowe miejsca: ramiona, pośladki oraz okolice podłopatkowe

Insulina z różnych miejsc wchłania się z różną szybkością (najszybciej brzuch, najwolniej uda)

Insulina długo działająca – uda, krótko-brzuch

• Miejsca wkłucia

Należy zmieniać systematycznie i według zaplanowanego schematu (np. każdego miesiąca zmiana)

Każde wstrzyknięcie w ciągu dnia należy wykonać w inną część ciała (np. śniadanie prawa strona brzucha, obiad lewa strona brzucha)

Miejsca wstrzyknięć należy regularnie masować

• Podawanie insuliny

Jeśli wstrzykuje się insulinę w brzuch, jej działanie występuje dość szybko. Na noc insulinę należy wstrzykiwać zawsze w pośladki, wówczas insulina działa najdłużej.

Nigdy nie wolno kłaść termoforów na miejsce, w które właśnie została wstrzyknięta insulina. Powoduje to szybsze działanie insuliny i może doprowadzić do niedocukrzenia.

Utworzenie fałdu skórnego pomaga trafić w tkankę tłuszczową.

Najlepiej wymieniać igłę pena po każdym wstrzyknięciu.

Nie zaleca się wstrzykiwania insuliny przez ubranie.

Po wstrzyknięciu należy odczekać 5-10 sekund zanim wyjmie się igłę.

Codziennie należy kontrolować miejsca nakłuć pod kątem stanów zapalnych i podrażnień.

Nie należy wykonywać zastrzyków w udo lub ramię, jeśli przewidujemy wysiłek fizyczny i pracę mięśni tych okolic ciała, ponieważ insulina dużo szybciej się wtedy wchłania i może spowodować hipoglikemię.

• Urządzenia do podawania insuliny

Peny insulinowe: z wymiennym wkładem oraz jednorazowego użytku z niewymiennym wkładem

Pompy insulinowe stosowane przede wszystkim u kobiet w ciąży, dzieci i młodzieży oraz u chorych z cukrzycą typu 2 w okresach wystąpienia powikłań przewlekłych.

• Przygotowanie insuliny

Sprawdzić datę ważności

Nie zamrażać insuliny

Nie przechowywać w miejscu nasłonecznionym

Insulinę mętną przed podaniem należy zamieszać płynnym ruchem

Nie podawać zimnej insuliny

• Przechowywanie insuliny

Aktualnie używana insulina powinna być przechowywana w temperaturze pokojowej (2-25C).

Wkłady niebędące w użyciu należy przechowywać w lodówce 4-8C

Powyżej 25C insulina częściowo traci swoje właściwości, inaktywowana jest powyżej 35C

• Co powinien wiedzieć pacjent o insulinoterapii

Przerwanie leczenia lub stosowanie nieodpowiednich dawek insuliny prowadzi do hiperglikemii i kwasicy ketonowej

Pierwsze objawy hiperglikemii lub kwasicy pojawiają się w ciągu kilku godzin

Inne choroby zwiększają zapotrzebowanie na insulinę

Wysiłek fizyczny zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę

Zmiana typu lub rodzaju insuliny powinna odbywać się pod kontrolą lekarza

Insuliny w postaci zawiesiny nie mogą być stosowane w pompach oraz nie wolno ich podawać dożylnie.

Częste problemy przy wstrzykiwaniu insuliny

• Krwawe wybroczyny po infekcji

• Insulina wypływa z powrotem z miejsca nakłucia, ewentualnie z pena skapują krople insuliny

• Pieczenie lub ból przy wstrzykiwaniu.

• Pomiar glukozy

Nakłuwanie bocznych opuszek palca (najmniejsze unerwienie i ukrwienie).

Należy pamiętać o dokładnym wypełnieniu strefy pomiaru ponieważ zbyt mała ilość krwi zaniża pomiar.

Należy aparaty systematycznie czyścić ponieważ zabrudzenia mogą być przyczyną zafałszowań wyników.

Najczęstsze błędy podczas pomiaru glukozy

• Nieprawidłowe kodowanie

• Stare paski testowe

• Nieprawidłowe przechowywanie pasków testowych lub zbyt długo otwarta puszka

• Pole pomiarowe paska testowego dotknięte przed pomiarem

• Ustawiona nieprawidłowa jednostka

Pobranie krwi może ułatwić:

• Lekki masaż palca przed ukłuciem

• Ostrożne wstrząśnięcie rękami

• Zwieszenie rąk po bokach ciała

• Trzymanie dłoni przez kilka minut w ciepłej wodzie

Nie należy:

• Mocno naciskać palców-zafałszowanie wyników

Pielęgnacja palców

• Aby na palcach nie dochodziło do nadmiernego rogowacenia skóry, pacjenci mogą co jakiś czas ostrożnie ścierać pumeksem.

• Dłonie należy pielęgnować kremem aby zregenerować zniszczoną skórę.

• Czy warto zmieniać styl życia w cukrzycy?

• W grupie osób, w której zastosowano modyfikację stylu życia (redukcję masy ciała poprzez zmianę diety oraz wzrost aktywności fizycznej) ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 zmniejszyło się o 58%, w porównaniu do 31% w grupie, w której stosowano lek – metforminę.
  Czy warto zmieniać styl życia w cukrzycy?

• W grupie osób, w której zastosowano modyfikację stylu życia (redukcję masy ciała poprzez zmianę diety oraz wzrost aktywności fizycznej) ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 zmniejszyło się o 58%, w porównaniu do 31% w grupie, w której stosowano lek – metforminę.

• Zmiany w stylu życia

Kontrola diety

Zwiększenie aktywności fizycznej

Zaprzestanie palenia tytoniu

Palenie tytoniu

• Zwiększone ryzyko chorobowości oraz przedwczesnego zgonu związanego z rozwojem powikłań ze strony dużych naczyń.

• Przyspieszenie powikłań o charakterze mikroangiopatii

• Należy namawiać pacjenta do całkowitego zaprzestania palenia.

• Wysiłek fizyczny

Ze względu na wielokierunkowe korzyści, jakie przynosi jego wykonywanie — jest integralną częścią prawidłowego, kompleksowego postępowania w leczeniu cukrzycy.

Wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na wrażliwość na insulinę i kontrolę glikemii, profil lipidowy oraz sprzyja redukcji masy ciała.

Normalizacja ciśnienia tętniczego, poziomu lipidów, redukcję masy ciała i zwiększenie insulinowrażliwości.

Zalecanie umiarkowanie intensywnego wysiłku trwającego przynajmniej 30 minut 3-5 razy w tygodniu.

Podczas wysiłku trwającego dłużej niż 20 minut może zaistnieć konieczność spożycia dodatkowej porcji łatwoprzyswajalnych węglowodanów.

Wzrost wrażliwości komórek na insulinę, jaki występuje po wysiłku może doprowadzić do późnego niedocukrzenia, dlatego po zakończeniu ćwiczeń ważne jest spożycie przekąski lub posiłku z dużą zawartością szybkoprzyswajalnych węglowodanów.

W przypadku osób prowadzących siedzący tryb życia farmaceuta powinien opracować schemat czynności zwiększających stopniowo i w sposób umiarkowany aktywność fizyczną.

• Zasady podejmowania wysiłku fizycznego

początkowe zalecenia dotyczące aktywności fizycznej powinny być umiarkowane i uzależnione od możliwości pacjenta do wykonywania wysiłku;

w celu uzyskania optymalnego efektu wysiłek fizyczny powinien być regularny, podejmowany co najmniej co 2–3 dni, jednak najlepiej codziennie;

• Zasady podejmowania wysiłku fizycznego

rozpoczynając intensywną aktywność fizyczną, należy wykonywać trwające 5–10 minut ćwiczenia wstępne, a na zakończenie — uspokajające;

wysiłek fizyczny może zwiększać ryzyko ostrej lub opóźnionej hipoglikemii;

alkohol może zwiększać ryzyko wystąpienia hipoglikemii po wysiłku;

należy zwracać uwagę na zapobieganie odwodnieniu organizmu w warunkach wysokiej temperatury otoczenia;

należy pamiętać o ryzyku uszkodzenia stóp podczas wysiłku (zwłaszcza przy współistniejącej neuropatii obwodowej i obniżeniu progu czucia bólu), o konieczności pielęgnacji stóp i wygodnym obuwiu.

• Intensywność wysiłku fizycznego określa lekarz na podstawie pełnego obrazu klinicznego

Najbardziej odpowiednią formą wysiłku w grupie chorych na cukrzycę typu 2 w wieku > 65. rż. i/lub z nadwagą jest szybki (do zadyszki) spacer, 3–5 razy w tygodniu (ok. 150 min tygodniowo).

Odpowiednią formą wysiłku u osób z cukrzycą, przy współwystepowaniu nadwagi/otyłości, w każdym wieku jest „nordic walking”.

• Cukrzyca a otyłość

Około 80% pacjentów z cukrzycą typu 2 to osoby otyłe.

• Otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia tej formy cukrzycy.

W przypadku osoby ze wskaźnikiem masy ciała (BMI) powyżej 35, ryzyko rozwoju cukrzycy jest 20-krotnie wyższe niż w przypadku osoby z BMI mieszczącym się w granicach normy.

• Celem leczenia dietetycznego
  u chorych na cukrzycę jest utrzymywanie:

prawidłowego (bliskiego normy) stężenia glukozy w surowicy krwi, w celu prewencji powikłań cukrzycy;

optymalnego stężenia lipidów i lipoprotein surowicy;

optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi w celu redukcji ryzyka chorób naczyń.

• Ponadto prawidłowe żywienie ma istotne znaczenie w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy oraz poprawie ogólnego stanu zdrowia.

• WAŻNE!

Przy ustalaniu diety należy uwzględnić indywidualne preferencje żywieniowe i kulturowe pacjenta.

• Chorzy na cukrzycę typu 1, bez nadwagi i otyłości

Unikanie spożywania węglowodanów prostych, łatwoprzyswajalnych oraz przestrzegać prawidłowo zbilansowanej diety, a insulinoterapia powinna być dostosowana do nawyków żywieniowych pacjenta i jego trybu życia, przy jednoczesnym uwzględnieniu prawidłowych zasad żywienia.

Przy opracowaniu założeń diety można korzystać z systemu wymienników węglowodanowych (WW) oraz wartości indeks glikemicznego (IG) i ładunku glikemicznego (ŁG) produktów.

• Cukrzyca typu 2

utrzymanie dobrej kontroli metabolicznej choroby,

redukcja nadmiaru masy ciała i utrzymanie pożądanej masy ciała chorego.

podstawowe znaczenie ma całkowita kaloryczność diety, dostosowana do wieku, aktualnej masy ciała oraz aktywności fizycznej osoby powolny spadek masy ciała.

• Podstawowe zalecenia dietetyczne dla chorych na cukrzycę:

unikanie węglowodanów prostych, aż do ich zupełnego wykluczenia;

częste spożywanie posiłków;

tak zwana dieta zdrowego człowieka (dużo warzyw, mało tłuszczów nasyconych) — dieta chorego na cukrzycę nie powinna odbiegać od podstawowych zaleceń dietetycznych zdrowego żywienia.

• Właściwa dieta

Zalecana liczba posiłków 4-5 dobę z odpowiednim rozłożeniem ilości węglowodanów na poszczególne posiłki

Nie zaleca się stosowanie w cukrzycy diet ubogowęglowodanowych (węglowodanów<130 g/dobę)

• Cukrzyca a otyłość

U chorego z cukrzycą należy dążyć do utrzymania prawidłowej masy ciała.

Obniżenie wagi powoduje poprawę wskaźników gospodarki węglowodanowej i lipidowej.

Masę ciała należy j obniżać powoli i systematycznie, tj. o 5% (maksymalnie10%) w ciągu 3-6 miesięcy.

• Tempo chudnięcia

• Umiarkowane zmniejszenie bilansu kalorycznego (o 500–1000 kcal/d.) spowoduje stopniową utratę masy ciała (ok. 1 kg/tydzień).

• Węglowodany:

40–50% wartości energetycznej diety powinny zapewnić węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (< 50 IG);

podstawowe ograniczenie powinno dotyczyć węglowodanów prostych, których spożywanie chory powinien ograniczyć do minimum, łącznie z wykluczeniem ich z diety;

substancje słodzące (słodziki) mogą być stosowane w zalecanych przez producenta dawkach; zawartość błonnika pokarmowego w diecie powinna wynosić około 20–40 g/d.

• UWAGA NIE ZALECA SIĘ STOSOWANIA FRUKTOZY JAKO ZAMIENNIKA CUKRU!!!!

• Cukrzyca

Konieczność odpowiedniego rozłożenia węglowodanów na poszczególne posiłki.

• Korzystanie z układu WW

• Korzystanie z układu WW

• Korzystanie z układu wymienników pokarmowych

• Wybieranie produktów o niskim IG.

• Wymiennik węglowodanowy

Jeden wymiennik węglowodanowy (WW) jest to taka ilość danego produktu żywnościowego, w której zawarte jest 10g węglowodanów przyswajalnych.

• Wymienniki białkowo-tłuszczowe

1 WBT (wymiennik białkowo-tłuszczowy) = 100 kcal z białek i tłuszczów w danym produkcie

Obliczanie wymienników białkowo-tłuszczowych jest bardzo przydatne w terapii za pomocą osobistej pompy insulinowej, gdzie możemy przedłużać i rozkładać podawanie insuliny do posiłku w postaci bolusów złożonych i przedłużonych.

• Indeks glikemiczny - IG

definiowany jest jako pole powierzchni pod krzywą odpowiedzi glikemicznej mierzonej przez 2h po spożyciu 50g przyswajalnych węglowodanów z badanego produktu spożywczego i wyrażany w stosunku do odpowiedzi glikemicznej na taką samą ilość węglowodanów (50g) pochodzącą ze standardowego produktu (glukoza) spożytego przez tę samą osobę. (FAO/WHO, 1998)

• Indeks glikemiczny (IG) – określa procentowo szybkość wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu produktów w porównaniu do wzrostu, jaki następuje po spożyciu
  tej samej ilości węglowodanów w postaci czystej glukozy.

Produkty o niskim indeksie glikemicznym to takie, z których glukoza uwalnia i wchłania się powoli w procesie trawienia oraz zwiększają stężenie glukozy we krwi niezbyt silnie i na długi czas.

• Białko

Jest podstawowym materiałem budulcowym naszego organizmu, nie wpływają bezpośrednio na stężenie glukozy we krwi, ale dodatek białka do produktów pochodzenia roślinnego nieco spowalnia wchłanianie węglowodanów.

Nie należy spożywać produktów będących źródłem białka bez ograniczeń, ponieważ jego nadmiar wpływa negatywnie na czynność nerek. Zwiększając przesączanie kłębuszkowe, może sprzyjać rozwojowi nefropatii cukrzycowej.

0,8 g białka / kg należnej masy ciała

15–20% udziału energetycznego białek w diecie

b. roślinne: b. zwierzęce 50%:50%

Wyższe spożycie białka zalecane jest dzieciom, kobietom ciężarnym i karmiącym- do około 1,2 grama / kg należnej masy ciała / dobę.

Osoby z nefropatią cukrzycową w zależności od wydolności nerek, powinny mieć ustalone nieco niższe zapotrzebowanie na ten składnik pokarmowy (zazwyczaj 0,4 - 0,6 grama / kg należnej masy ciała / dobę).

• Tłuszcze

30–35% wartości energetycznej diety

↓ 10% (↓ 7%) tłuszcze nasycone

10% tłuszcze jednonienasycone;

6–10% tłuszcze wielonienasycone,

w tym: - kwasy tł. omega-6: 5–8%;

- kwasy tł.omega-3: 1–2%;

izomerów trans kwasów tłuszczowych < 1%

zawartość cholesterolu w diecie nie powinna przekraczać 300 mg/d. (7,8 mmol/d.).

U chorych ze stężeniem cholesterolu frakcji LDL ≥ 100 mg/dl (≥ 2,6 mmol/l) tę ilość należy zmniejszyć do poniżej 200 mg/d. (5,2 mmol/d.);