Poniedziałek, godz. 16.45

14.04.2014 r.

OGRANICZONE PRAWA RZECZOWE

Kazus 1

Anna dawno temu obiecała swojemu sąsiadowi Pawłowi, że ustanowi na jego rzecz służebność drogi

koniecznej. W końcu złożyła u notariusza stosowne oświadczenie, w którym ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego zostało uzależnione od wpłaty przez nabywcę prawa wynagrodzenia w wysokości 5 tys. zł. Anna wezwała Pawła do zapłaty wynagrodzenia z tytułu ustanowienia służebności oraz zwrotu kosztów notariusza i opłaty sądowej za wpis do księgi wieczystej, ten jednak oświadczył, że o żadnej umowie nic nie wie i nie zamierza płacić.

Czy doszło do ustanowienia służebności drogi koniecznej?

Kazus 2

Bogdan i jego żona Anna byli właścicielami zabudowanej nieruchomości o powierzchni 5 ha, położonej w Milanówku (księga wieczysta nr 1234). W dniu 14 września 1993 r. Anna za zgodą swego męża sprzedała tę nieruchomość Spółce Akcyjnej za cenę 300 mln zł. Na poczet ceny został wliczony dług w kwocie 250 mln zł z tytułu udzielonego Bogdanowi kredytu. Spółka Akcyjna przyjęła też dług wobec Banku Spółdzielczego w kwocie 15 mln zł z odsetkami. W dniu 22 września 1993 r. Bank Spółdzielczy złożył wniosek o wpis hipoteki przymusowej w kwocie 20.743.700 zł w księdze wieczystej nr 1234 obejmującej nieruchomość w Milanówku. Sąd tego samego dnia dokonał wpisu hipoteki przymusowej w księdze wieczystej na rzecz Banku Spółdzielczego w kwocie objętej wnioskiem. Również w dniu 22 września 1993 r. złożono wniosek o wpis tytułu własności w księdze wieczystej nr 1234 na rzecz Spółki Akcyjnej z powołaniem się na załączony do wniosku akt notarialny z dnia 14 września 1993 r. Wniosek ten nie został rozpoznany i nie wydano orzeczenia co do jego załatwienia. Wpis hipoteki przymusowej zaskarżyła Spółka Akcyjna.

Czy zasadnie?

Kazus 3

Anna i Paweł skutecznie zawarli umowę ustanawiającą służebność drogi koniecznej na gruncie Anny na rzecz gruntu Pawła. Paweł korzystał z niej w celu dojazdu do swego pola. Jednakże otrzymał ofertę od Franciszka, iż ten odkupi od niego służebność w celu lepszego dojazdu do swojej działki letniskowej, znajdującej się w klinie między gruntami Anny i Pawła.

Czy sąd wieczystoksięgowy wpisze Franciszka jako uprawnionego z tytułu tej służebności?

Kazus 4 (autorstwa dra hab. B. Swaczyny)

Nieruchomość złożona z działek nr 754/3 i 754/4 była zgodnie z wpisem w dziale II księgi wieczystej nr 1234 przedmiotem własności Aleksandra. Paweł kupił tę nieruchomość od Aleksandra; umowę zawarto w formie aktu notarialnego. Następnie okazało się, że działki nr 743/3 i 743/4 są ujęte także w księdze wieczystej nr 5678, w której jako właściciel w dziale II był wpisany Ryszard. W rzeczywistości jednak właścicielem wspomnianych działek był Skarb Państwa, który nabył je w drodze wywłaszczenia, jednakże własność Skarbu Państwa nie została ujawniona w księdze wieczystej. Wywłaszczenie nastąpiło dziesięć lat przed zawarciem umowy sprzedaży między Aleksandrem a Pawłem.

Kto jest właścicielem sprzedanych działek?

Kazus 5

Karol wybierał się na parę lat do Ameryki. Nie chciał jednak, żeby jego ziemia się marnowała i zawarł umowę użytkowania z Józefem. Józef był dobrym rolnikiem, ale Karol był przezorny i przeforsował wpisanie do umowy półrocznego okresu wypowiedzenia na wypadek, gdyby coś mu się w gospodarzeniu Józefa nie podobało.

Czy Karol postąpił prawidłowo?

Kazus 6 (autorstwa dra hab. B. Swaczyny)

Paweł zawarł z gminą umowę o ustanowienie użytkowania wieczystego. Dwa dni później do sądu wpłynął wypis aktu notarialnego zawierający wniosek o wpis użytkowania wieczystego na rzecz Pawła. Minął rok i użytkowanie wieczyste jeszcze nie zostało ujawnione w księdze wieczystej. Tymczasem Paweł popadł w kłopoty finansowe i musiał pilnie spieniężyć użytkowanie wieczyste. Sprzedał je więc Tomaszowi za 75 % wartości rynkowej. Nabywca był przekonany, ze zrobił interes swojego życia. Sąd wieczystoksięgowy po siedmiu miesiącach od zawarcia umowy sprzedaży odmówił dokonania wpisu użytkowania na rzecz Tomasza, chociaż cztery miesiące wcześniej dokonano wpisu użytkowania wieczystego na rzecz Pawła.

Czy sąd zasadnie oddalił wniosek o dokonanie wpisu?

Kazus 7

Alicja była właścicielką działki w centrum dużego miasta, na której stała secesyjna kamienica, dzięki której nie musiała pracować - czerpała zyski z najmu lokali. Ryszard tak zauroczył Alicję swym staropolskim wąsem, że ta ustanowiła na jego rzecz użytkowanie kamienicy ograniczone do jednego z jej pięter oraz służebność przechodu przez podwórze. Po kilku latach sielanki Alicja zmarła. Okazało się, że cały jej majątek dziedziczą jej siostra Danuta oraz urokliwy Ryszard.

Co w takiej sytuacji z użytkowaniem oraz służebnością ustanowionymi na rzecz Ryszarda?

Kazus 8

Wnioskodawca 'Las drzew' S.A., wniósł o stwierdzenie, że nabył przez zasiedzenie służebność przesyłu na nieruchomości uczestnika 'Właściciele' sp. z o.o.. Uczestnik postępowania podnosi, że 30 stycznia 2009 roku złożył w sądzie wniosek o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem co czyni żądanie wnioskodawcy bezzasadnym, gdyż do 2009 roku termin zasiedzenia nie upłynął.

Kto ma rację? Czy można zasiedzieć służebność przesyłu? Jeśli tak, to jakie są przesłanki jej zasiedzenia?

Kazus 9

Na podstawie umowy dożywocia (908 k. c.) Jan przeniósł własność mieszkania na syna w zamian za

utrzymanie - w szczególności prawo mieszkania w nim. Jednakże syn okazał się niewdzięczny i pewnej nocy wystawił wszystkie rzeczy ojca za drzwi.

Co doradzisz Janowi?

Kazus 10 (autorstwa dra hab. B. Swaczyny)

Spółce z o.o. X przysługiwało spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, dla którego założono księgę

wieczystą. Spółka zamierzała sprzedać to prawo Januszowi. Strony w formie pisemnej zawarły umowę przedwstępną, w której zobowiązały się do zawarcia w oznaczonym terminie umowy sprzedaży tego prawa za określoną cenę. Zastrzeżono także, że każdej ze stron umowy sprzedaży będzie przysługiwało umowne prawo odstąpienia. Tego samego dnia spółka X udzieliła Januszowi w formie aktu notarialnego pełnomocnictwa do zawarcia w jej imieniu umowy sprzedaży w wykonaniu umowy przedwstępnej. W pełnomocnictwie zastrzeżono, że jest ono nieodwołalne. Gdy nadszedł termin zawarcia umowy przyrzeczonej, Janusz zawarł w imieniu własnym i jako pełnomocnik spółki X umowę sprzedaży spółdzielczego prawa z zastrzeżeniem umownego prawa odstąpienia na rzecz obydwóch stron w ciągu dwóch miesięcy. Dwa dni po zawarciu umowy sprzedaży do sądu wieczysto księgowego wpłynął wypis aktu notarialnego tej umowy zawierający wniosek o wpis Janusza jako uprawnionego w księdze wieczystej prowadzonej dla spółdzielczego własnościowego prawa kupionego od spółki X. Miesiąc później sąd oddalił wniosek.

Czy orzeczenie to było trafne? Komu przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu?

Kazus 11

Andrzej był winny nieciekawym osobom wielocyfrowe kwoty. Gdy przechodził koło jubilera zauważył, że ekspedientka nie zamknęła gabloty, w której znajdowało się jedno z jajek Faberge. Andrzej zadziałał pod wpływem impulsu i zabrał drogocenny eksponat. Pierwotnie chciał go spieniężyć, ale doszedł do wniosku, że jajo będzie idealnym posagiem jego córki. Nie sprzedał go więc na czarnym rynku, lecz zastawił jako zabezpieczenie jednej z pożyczek, które nabrał u ,,ludzi z miasta”. Jajo trafiło do ,,Grubego Zenka”, który spojrzał z uznaniem na swego dłużnika – słyszał bowiem o brawurowym zniknięciu złotego cacka.

Czy zastaw został skutecznie ustanowiony? Czy odpowiedź byłaby inna, gdyby Andrzej ustanowił zastaw na zabezpieczenie pożyczki innej osoby?

Kazus 12 (autorstwa dra hab. B. Swaczyny)

Grunt, którego właścicielem był Kazimierz, został obciążony służebnością przejazdu. Z uwagi na bardzo dobre właściwości gleby gruntem tym zainteresował się Henryk, który chciałby urządzić tam sad. Ostatecznie Kazimierz i Henryk uzgodnili, że grunt zostanie obciążony użytkowaniem na rzecz Henryka. Z uwagi na służebność przejazdu postanowiono jednak, iż Henryk może korzystać z gruntu tylko w części północno–wschodniej. Umowę zawarto w formie aktu notarialnego i użytkowanie zostało ujawnione w księdze wieczystej. Rok później została również ujawniona w księdze wieczystej służebność przejazdu. Po kilku latach koniunktura na rynku na tyle się poprawiła, że Henryk postanowił powiększyć sad. Wymagałoby to jednak zajęcia części drogi objętej służebnością. Kazimierz i Henryk uzyskali od właściciela nieruchomości władnącej pisemne oświadczenie, że nie sprzeciwia się on planom powiększenia sadu, ponieważ obecnie jeździ tą drogą jedynie na rowerze. Kazimierz i Henryk zawarli więc na piśmie umowę, która przewidywała odpowiednie powiększenie

części gruntu wykorzystywanej przez Henryka. Henryk wysłał do sądu wniosek o wpis uzgodnionej zmiany. Dwa miesiące później, jeszcze przed rozpoznaniem wniosku przez sąd wieczystoksięgowy, właściciel nieruchomości władnącej kupił sobie samochód i oświadczył, że cofa swoją zgodę na powiększenie sadu kosztem drogi objętej służebnością.

Jak powinien zostać załatwiony wniosek o wpis zmiany treści użytkowania? Czy ma to jakiś wpływ na zakres uprawnień Henryka?