SLAJD 1
Planowa i racjonalna organizacja jest koniecznym warunkiem skutecznej pracy dydaktycznej.
Organizacja pracy w szkole to takie zharmonizowanie funkcji szkoły jako całości, że wszystkie składające się na nią elementy przyczyniają się do powodzenia tej pracy czyli zapewniają osiąganie założonych rezultatów edukacji szkolnej.
Planowanie: (T. Kotarbiński)
Planowanie pracy dydaktycznej polega na uświadamianiu i przemyślanym przebiegu procesu dydaktycznego zgodnie z przygotowanym zarysem czynności, projektem założonych czynności. Planowanie jest więc opisem zamierzonych działań obejmujących wyszczególnienie zadań, jakie mają być wykonane w ustalonych terminach, osób odpowiedzialnych za ich wykonanie, metod i środków koniecznych do ich realizacji oraz sposobów kontroli i oceny rezultatów działania.
SLAJD 2, 3
RODZAJE PLANÓW NAUCZYCIELSKICH:
praca wg. Planu sprzyja osiąganiu znacznie lepszych wyników niż praca żywiołowa zarówno w pracy nauczyciela jak i ucznia planowanie działań ma szczególne znaczenie:
K.Kruszewski podkreślając potrzebe starannego wychowania pracy dydaktycznej wyróżnia 3 rodzaje planowania:
kierunkowe, wynikowe, metodyczne (tym zajmiemy się później)
Kupisiewicz i Okoń analizując prace nauczyciela wyróżniają 3 rodzaje planów:
Roczne, okresowe, codzienne (konspekty)
Roczny plan pracy:
Nauczyciel , przygotowując się do realizacji zadań dydaktycznych czekających go w nowym roku szkolnym , sporządza dla każdej klasy , w której ma uczyć roczny plan nauczania w zakresie swojej specjalności , zwany także rozkładem materiału.
Nauczyciel powinien również zorientować się, z kim współpracuje szkoła, jakimi środkami dydaktycznymi dysponuje placówka sporządzić kalendarz roczny, szkolny - wynikające z nich przerwy w zajęciach, które wpływają na rozkład godzin poświęconych na dane partie tematyczne, lekcje powtórzeniowe, sprawdzające wiedzę.
Okresowy plan pracy:
W okresowych planach dydaktycznych eksponuje się tematy poszczególnych lekcji, dotyczy fragmentu materiału. Stanowi podstawę do planowania pojedynczych lekcji
Codzienny plan pracy:
Zewnętrznym wyrazem przygotowania nauczyciela do lekcji jest plan zajęć zwierający zazwyczaj temat lekcji
założone do realizacji cele operacyjne
oraz przebieg lekcji, na które składają się czynności wstępne, podstawowe i końcowe.
Podstawą nauczyciela do prowadzenia pracy jest konspekt lekcji, który stanowi rozwinięcie i skonkretyzowanie planu lekcji.
Slajd 4 ROZSYPANKA PRZEBIEGU LEKCJI
Część wstępna lekcji zawiera następujące etapy (np. 10 minut):
czynności organizacyjne: powitanie, sprawdzenie obecności, sprawdzenie zadania domowego;
powtórzenie wiadomości.
Część główna lekcji zawiera następujące elementy (np. 28 minut):
przygotowanie uczniów do nowego tematu: nawiązanie, podanie tematu lekcji;
przekazanie nowego materiału: np. pogadanka, opis, praca z podręcznikiem i inne metody dydaktyczne;
opracowanie nowego materiału: usystematyzowanie, uogólnienie, utrwalenie wiedzy (wspólne, zbiorowe ćwiczenia praktyczne typu – krzyżówka, rebus itp.),
sprawdzenie wiedzy - zadanie indywidualne (karta samodzielnej pracy ucznia).
Część końcowa lekcji zawiera następujące elementy (np. 7 minut):
uporządkowanie, przypomnienie, sprawdzenie stopnia zrozumienia, np. trzy krótkie pytania dotyczące najważniejszych treści lekcji, które muszą być koniecznie zapamiętane i właściwie rozumiane;
zadanie domowe;
ocena pracy uczniów na lekcji (słowna pochwała, uśmiech, bądź też wyrażenie niezadowolenia wobec uczniów mało aktywnych);
czynności porządkowe;
5) pożegnanie.
SLAJD 5
Plan działania stanowi pewną wytyczną działania, w związku z tym wymaga dobrej organizacji. Filozof, Tadeusz Kotarbiński, podaje 11 cech prawidłowego planu, które można podzielić na trzy części:
a)trafność planu
-celowość,
-strategiczność.
b)Logiczna konstrukcja planu:
-racjonalność,
-kompletność,
-wewnętrzna zgodność.
c)walory użytkowe planu:
-wykonalność,
-operatywność -elastyczność,
-terminowość, -skuteczność.
SLAJD 6
Plan dydaktyczny wg K. Kruszewskiego dzieli się kierunkowe, wynikowe, metodyczne :
Planowanie kierunkowe wytycza kierunki działania edukacyjnego w określonym przedmiocie szkolnym; wiąże cele emocjonalne kształcenia z celami poznawczymi oraz wskazuje materiał kształcenia niezbędny do osiągnięcia tych celów. Ma szeroki zasięg gdyż obejmuje cały wybrany szczebel szkoły ( np. gimnazjum), rok szkolny lub semestr. Planowanie kierunkowe ma na celu ukierunkowanie czynności uczniów i nauczyciela na ustalone cele, stanowi strategiczny etap planowania dydaktycznego, najwcześniejszy i najogólniejszy, decydujący o sensie i powodzeniu dalszych etapów tego planowania. Najwygodniejszym sposobem planowania kierunkowego jest sporządzanie tabeli, w której zostaną przedstawione cele emocjonalne i cele poznawcze kształcenia w układzie krzyżowym, a następnie nazwy modułów programowych, których wkład w osiągnięcie tych celów jest największy.
Plan kierunkowy spełnia 3 funkcje:
porządkuje emocjonalne i poznawcze cele kształcenia
wiąże te cele z materiałem
daje wstępną orientację co do podziału czasu potrzebnego uczniom do osiągnięcia tych celów
Plan kierunkowy w zakresie celów kształcenia powinien być szczegółowy, aby można było wywieść z niego cele każdej lekcji. Decyzje o celach działania edukacyjnego powinny być podejmowane przed decyzjami o materiale kształcenia. Sformułowanie celów musi poprzedzać dobór środków działania. W przeciwnym razie działanie przestaje być dokonywaniem planowej zmiany w uczniach.
Planowanie kierunkowe polega na ustaleniu jakimi środkami poprzez jakie treści kształcenia mogą być zrealizowane zamierzone cele kształcenia. Plan kierunkowy nie wnika w sposób prowadzenia zajęć, ale determinuje czynności nauczyciela.
PLANOWANIE WYNIKOWE
Planowanie wynikowe określa wymagania programowe w związku z kolejnymi tematami zajęć. Obejmuje moduł programowy, dział lub kilkugodzinną jednostkę tematyczną przedmiotu. Powinno umożliwić ocenianie osiągnięć uczniów i skuteczności pracy nauczyciela. Sporządzając plany wynikowe zajęć edukacyjnych, korzystamy z wcześniej dokonanych analiz treści kształcenia.
przykładowy plan wynikowy tematu „materiał kształcenia” (tabela 1)
Tabela 2 Planowanie zajęć dydaktycznych
| Etapy | Zasięg | Aspekty (wymiary) |
|---|---|---|
| I. Planowanie kierunkowe | Rok szkolny, semestr | Cele poznawcze, cele motywacyjne, materiał kształcenia (nauczyciel ustala jakie jednostki materiału kształcenia umożliwiają osiągnięcie poszczególnych celów kształcenia) |
| II. Planowanie wynikowe | Dział programowy, duża jednostka tematyczna | Materiał kształcenia, wymagania programowe (nauczyciel ustala hierarchię wymagań programowych w związku z kolejnymi tematami zajęć) |
| III Planowanie metodyczne | Lekcja, cykl lekcji | Wymagania programowe, tok zajęć (projektowanie przebiegu zajęć dydaktycznych) |
PLANOWANIE METODYCZNE
Planowanie metodyczne wytycza przebieg zajęć, lekcji z którego powstaje konspekt czy inaczej scenariusz lekcji.
W dobrym planie metodycznym można zwykle wyróżnić trzy części:
- część wstępna- uzgodnienie celów lekcji, podniesienie motywacji do uczenia się, organizacja zajęć, nawiązanie do wcześniejszej wiedzy
- część główna- obserwacje, wypowiedzi uczniów, słuchanie, czytanie, pisanie, ćwiczenia, prace praktyczne
- część końcowa- podsumowanie, wnioski, oceny, plany na przyszłość
SLAJD 7
CZASOWNIKI OPERACYJNE
Umiejętności, które uczeń zdobywa po uczestniczeniu w lekcji:
Przykłady:
Uczeń:
_ rozwiąże (zadanie, problem teoretyczny lub praktyczny)
_ wymieni, wyliczy (fakty, zdarzenia, osoby, wzory, reguły)
_ rozróżni (cechy, gatunki, stany rzeczy)
_ opisze (przedmioty, sytuacje)
_ wykona (wytwór, utwór artystyczny, określona czynność)
_ przetłumaczy na język obcy, z języka obcego (to i to)
_ oceni (zjawisko, zdarzenie, proces, postawy moralne)
_ zidentyfikuje (przedmiot, gatunek, problem)
_ _ wyszuka, odnajdzie (dowody, materiały, fakty, dokumenty)
_ skomentuje (wydarzenia, zachowania)
_ streści, opracowuje plan, konspekt
_
TABELE CZASOWNIKÓW
SLAJD 8
ETAPY PLANOWANIA
PRZEDMIOT PLANOWANIA
Wyróżniamy trzy fazy planowania i podejmowania decyzji dydakt-wychowaw :
I – przed rozpoczęciem pracy,
II – w trakcie pracy,
III – na zakończenie,
Faza projekcyjna
Wybór celów Wybór treści
Wybór sposobu nauczania
Gospodarowanie czasem i przestrzenią
Ustalenie struktur
Sposoby motywowania
Faza realizacyjna
Prezentacja
Odpytywanie
Pomaganie
Ćwiczenia praktyczne,
Czas wyczekiwania
Zmiany metodyczne
Pomaganie
Utrzymywanie ładu
Faza sprawdzająca
Sprawdzanie zrozumienia
Informacja zwrotna
Chwalenie i krytykowanie
Kontrola
Wystawianie opinii
WALIDACJA:
Jednym z elementów planowania jest WALIDACJA – zatwierdzenie programu nauczania jako dokumentu obowiązującego w danej szkole.
W trakcie tworzenia planu musimy brać pod uwagę również:
przedmiot, który będzie nauczany
poziom ucznia, predyspozycje
który rok uczniowie uczą się danego przedmiotu
grupę wiekową
ilość godzin
PODSTAWOWY RAMOWY PLAN NAUCZANIA W SZKOLE PODSTAWOWEJ
PROGRAM UKRYTY:
Philip Jackson pisał, że szkoła tworzy bardzo szczególne środowisko, w którym przedmiotem nauki uczniów staje się w istocie przygotowanie do tego środowiska i panujących w nim reguł. programem ukrytym jest to, co spotyka ucznia w klasie, zmienia go ale co nie jest wiedzą programową. Są to pozadydaktyczne ale wychowawczo ważne konsekwencje uczęszczania do szkoły, które nie są zawarte w żadnych zestawie celów oświatowych. Na ucznia w programie ukrytym mają wpływ wszyscy pracownicy placówki oświatowej tj. m.in woźny, sekretarka, nauczyciel(choć często nie zdaje sobie z tego sprawy), dyrektor a także każdy uczeń, którego mija się na korytarzach szkolnych. Do ukrytego programu zaliczane są również bardzo różne elementy życia t.j architektura budynków szkolnych
*np. nauczyciele mają większe biurka, wyściełane krzesła, dostęp do większego obszaru klasy
*Uczniowie mają ograniczone prawa do korzystania z urządzeń szkoły.
* dzwonek jest dla nauczycieli a nie dla uczniów
Niesie to przekaz: "budynek szkolny jest bardziej nauczycieli niż uczniów".
Program ukryty to także informacje zawarte w materiale nauczania (choć autorzy podręczników są tego nieświadomi), ponieważ zawiera w sobie i narzuca pewną kulturę pedagogiczną, pewien zespół obyczajów pedagogicznych, np. dominację nauczyciela i niepodważanie wiedzy która posiada.
Slajd 10
PROGRAM SZKOLNY (ukryty) – nie podaje się żadnej rejestracji, składają się na niego takie czynniki jak:
* atmosfera wychowawcza lub antywychowawcza,
* styl pracy nauczyciela
* opinie uczniów o szkole
* wpływ rówieśników
*relacje uczeń nauczyciel
relacje pomiędzy uczniami
* zdanie rodziców
Jego oddziaływanie (dobre lub złe) zależy od poziomu samych uczniów, od pracy szkoły, od realizacji rzeczywistych procesów kształcenia.
Slajd 11
POZNAWANIE UCZNIÓW:
Człowiek, który nagle znalazł się w otoczeniu zupełnie nowym musi dokonać wielu zabiegów w celu zorientowania się jacy są ludzie wśród których się znalazł jakie normy i reguły kierują ich postępowaniem jakie obyczaje obowiązują kto ma szczególny wpływ na zachowanie innych itp..
Np. nauczyciel, który po raz pierwszy będzie prowadził lekcje
11 slajd Nauczyciel wie:
która to klasa,
czego ma w niej uczyć
czy klasa w tym składzie dawno istnieje albo czy jest świeżo utworzona
nauczyciel nie wie:
nie wie nic o żadnym z 20 czy 30 uczniów : jacy są, co lubią, z jakich domów się wywodzą, jakie mają doświadczenia związane ze szkołą,
o ich stosunku do szkoły i nauki
o ich aspiracjach, samoocenie i lękach
nie wie co uczniowie o nim wiedzą
nie wie jakie nazwisko przypisać danej twarzy
PYTANIE DO KALSY: powiedzcie nam po co wg was warto poznawać ucznia, jakie potraficie wymyślić sposoby na poznawanie ucznia, klasy
Celem poznania uczniów może być
Diagnoza zjawiska, które budzi niepokój nauczyciela (np. pewnie zachowania ucznia)
Zdobycie informacji o warunkach, w których będzie się odbywała działalność wychowawcza
Sprawdzenie skutków własnych oddziaływań
To, że nauczyciel pragnie poznać swoich uczniów, jest jak najbardziej normalne i naturalne.
Trzeba przecież znać ludzi, na których ma się wpływać
DZIEDZINY W JAKICH WARTO PROWADZIĆ DZIAŁANIE ROZPOZNAWCZE:
Wiedza o zespole wychowanków;
Wiedza o poszczególnych uczniach ze szczególnym uwzględnieniem ich samooceny aspiracji systemu wartości
Wiedza o stosunku uczniów do szkoły i ich wymagań
Wiedza dotycząca pozaszkolnego życia ucznia oraz całokształtów wpływów, którym podlega on środowisku społecznym
Slajd 12 WARUNKI SKUTECZNEGO POZNAWANIA UCZNIÓW
Szczerość – jeśli uczniowie postrzegają nauczyciela jako osobę nieszczera to nie chcą aby zbyt dużo o nich wiedział
Umiejętność słuchania uczniów
Zdawanie sobie sprawy ze „szkolnego” dystansu
Uczniów jest wielu a nauczyciel jest jeden! Najczęściej nauczyciel zwraca uwagę na tych którzy się często zgłaszają lub Ci co mają problemy w nauce a tych przeciętnych się nie zauważa i pomija
Umożliwienie przepływu informacji podział ról: nauczyciel ma zadawać pytania i wydawać komunikaty czyli zajmuje większość czasu mało czasu przeznacza na wypowiedzi uczniów uczeń przytakuje i odpowiada na pytania
Zorientowanie się co kto widzi, uczeń widzi inaczej sytuacje niż nauczyciel
Rozumienie komunikatów niewerbalnych – uczniowie często chcą przekazać swoje nastroje w sposób bez użycia mowy wiele informacji przekazuje się w klasie przez porozumiewanie niewerbalne (gestykulację, ruchy głowy, oczu)
Zaufanie ze strony uczniów- na zaufanie uczniów trzeba zasłużyć m.in. dyskrecją lojalnością sprawiedliwością. Uczniowie Ida do nauczyciela wtedy kiedy wiedzą że nauczyciel interesuje się ich sprawami.
Empatia wczuwanie się w sytuacje ucznia
Wyróżnia się tez zjawiska utrudniające poznawanie uczniów
Sytuacyjne ograniczenia możliwości obserwowania
Nauczycielskie widzenia świata
Nadmierna władza nad porozumiewaniem się w klasie
Slajd 13
SPOSOBY POZNAWANIA UCZNIÓW:
Obserwacja,
Ankiety,
Wywiad
Rozmowa
SOCJOMETRIA zadawanie specyficznych pytań dotyczących wzajemnej atrakcyjności osób w zespole
ZADANIA odkryc haslo i wybrac definicje z posród 4