Staw Skokowo-Goleniowy:

*Górny: skokowo-goleniowy: tworzą go kość piszczelowa, strzałkowa i bloczek kości skokowej, ruch w osi strzałkowej, inwersja czyli zgięcie podeszwowe, supinacja i przywiedzenie

*Dolny: skokowo-piętowo-łódkowy, ruchy obrotowy, ewersja czyli zgięcie grzbietowe, pronacja i odwiedzenie

Więzadła boczne

*skokowo-strzałkowe przednie – ATFL

*skokowo-strzałkowe tylne – PTFL

*piętowo-strzałkowe – CFL

*skokowo-piętowe boczne – LTCL

Więzadła przyśrodkowe

*trójgraniaste

*skokowo-piętowe przyśrodkowe – MTCL

Skręcenie stawu – przekroczenie fizjologicznego zakresu ruchu stawu w wyniku czego dochodzi do uzkodzenia torebki stawowej, więzadeł lub chrząstki stawowej

Skręcenie stawu skokowo-goleniowego według Gaździka:

I stopień: naciągnięcie torebki stawowej, brak objawów niestabilności, niewielki ból, obrzęk i ograniczenie ruchomości stawu

II stopień: częściowe rozerwanie torebki stawowej i więzadeł, niewielka niestabilność, znaczny ból, wyraźny obrzęk, ograniczenie ruchów, nieznaczny dodatni objaw szuflady przedniej

III stopień: całkowite rozerwanie torebki stawowej i więzadeł, niewielka niestabilność, znaczny ból, wyraźny dodatni objaw szufladki przedniej i objaw podwichania kości skokowej

IV stopień: III stopień + awulsja

Etapy fizjoterapii:

I – unieruchomienie

II – przywracanie funkcji stawu

III - przywracanie aktywności rekreacyjnej

IV – fizjoterapia sportowa

I – Unieruchomienie – GIPS

- nauka chodu o dwóch kulach po płaskiej powierzchni i schodach z częściowym lub całkowitym odciążeniem kończyny uszkodzonej

- ćwiczenia izometryczne

- ćwiczenia ipsilateralne i kontrlateralne pozostałych grup mięśniowych

I – Unieruchomienie – ERCAST

- chłodzenie

- ćwiczenia izometryczne 2x 6-8 powtórzeń, czas napięcia 4s, przerwa między skurczami 6-7s, 2-3 minuty przerwy między seriami

- pole magnetyczne: 10-15 Gs, 10-15 Hz, kształt trójkątny

- laser: 2J/cm2

- fonoforeza z NLZP

- elementy drenażu limfatycznego

- nauka chodu o kulach J.W.

- krioterapia od 2 doby

II – Przywracanie funkcji stawu

- ćwiczenia bierne – w płaszczyźnie strzałkowej w ograniczonym zakresie ruchu

- elektrostymulacja mięśnia trójgłowego łydki

- ćwiczenia propriocepcji

- ćwiczenia czynno-wspomagane, natępnie czynne mięśni podudzia – z początku tylko w płaszczyźnie strzałkowej

- ćwiczenia zmniejszające przykurcz mięśni zginaczy podeszwowych stopy i kulszowo-goleniowych – mobilizacja stawu skokowego dolnego

- ćwiczenia czynne i czynne ze stopniowym oporem dla pozostałych grup mięśniowych dla kończyn dolnych poza obszarem urazowego stawu

- masaż tkanek miękkich + elementy drenażu limfatycznego

- nauka chodu bez kul

- cykloergometr – bez oporu

- w momencie przekroczenia obciążenia 1.0 na platformie, wprowadzany jest trening powyżej masy ciała

- doskonalenie chodu

- ćwiczenia proprocepcji na platformach z chwiejnym podłożem, platformach wibracyjnych, batutach

- nauka chodu po schodach – po przekroczeniu 1,2-2,0 masy ciała

- masaż podwodny, basen

- pod koniec II etapu – ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem

III – przywracanie aktywności rekreacyjnej

- ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem dla poszczególnych grup mięśniowych w ZŁK – koncentryczno-ekscentryczne

- ćwiczenia propriocepcji – np: półprzysiady

- pomiar momentów siły mięśniowej – trening w warunkach statyki

- przywracanie biegu – obciążenie 2,5 masy ciała

- ćwiczenia przygotowywujące do uprawiania sportu rekreacyjnego

IV – przywracanie aktywności sportowej

- ćwiczenia przygotowywujące pacjenta do uprawianej dyscypliny sportowej

- pomiar momentów sił w warunkach izokinetyki

- trening skoczności, szybkości, zwinności

Ścięgno achillesa

Cele fizjoterapii po operacyjnym leczeniu ścięgna achillesa:

- likwidować następstwa wczesnego okresu po operacji

- zapobiegać tworzeniu się zrostów

Po etapie unieruchomienia stopniowo przywrócić:

- zakresy ruchu w stawie

- odczuwanie i stabilizację stawu i całej kończyny w przestrzeni (kinestezję)

- czucie głębokie – propriocepcję

- siłę i stabilizację czynnościową mięśni

- skurcze i pracę mięśni koncentryczno-ekscentryczną

- ruchy polimeryczne

- stopniowo aktywność rekreacyjno-sportową

Etapy fizjoterapii:

I – do końca 2 tygodnia po operacji – wczesny pooperacyjny

II – do końca 6 tygodnia po operacji – osiągnięcie zrostu

III – do końca 12 tygodnia po operacji – przywracanie funkcji

IV – do końca 16 tygodnia po operacji – stopniowy powrót do aktywności rekreacyjnej

V – do 24 tygodni po operacji – powrót do treningu sportowego

I etap od 2 dnia do 14 dnia pooperacji:

- krioterapia – w pierwszych dniach chłodzenie, od 6 doby krioterapia 2-3 minuty

- ćwiczenia izometryczne mięśni kończyny operowanej wykonwyane na zmianę synergistycznie w unieruchomieniu (do 25% siły kd nieoperowanej) 2x 6-8, skurcz 4s, przerwa 6-7s, 2 min przerwy między seriami, stopniowo zwiększanie napięcia o 5-10%

- ćwiczeina czynnego zginania prostowania i ruchów okrężnych stopy kończyny nieoperowanej

- ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem mięśni kończyny nieoperowanej

- ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem mieśni kończyny górnych i obręczy barkowej

- nauka chodu z dwiema kulami – w unieruchomieniu i odciążeniu kończyny operowanej w końskim ustawieniu stopy

- pole magnetyczne – od 8 doby po operacji – impuls sinusoidalny, 20-25 min, natężenie 10-15 GS, 10-15 Hz

- Laser – od 8 doby po operacji – 2-3J/ cm2. Moc 200 mW, długość fali 830 nm

-Kontrola lekarska

II Etap od 3 tygodnia do końca 6 tygodnia po operacji – unieruchomienie GIPS

- kontynuacja I etapu do końca 3 tygodnia, zostawiamy ćwiczenia z I etapu

- mobilizacja blizny operacyjnej oraz wybrane techniki masażu limfatycznego

- ćwiczenia propriocepcji

- izometryczne ze stopniowym oporem mięśni: czworogłowych uda, pośladkowych wielkich i kulszowo-goleniowych, biodrowo-lędźwiowych

- nauka chodu z dwiema kulami z częściowym obciążeniem od 4 tygodnia (początkowo 20% masy ciała)

- ćwiczenia na ergometrze rowerowym od 5 tygodnia

II Etap od 3 tygodnia do końca 6 tygodnia po operacji – zgoda lekarza na czynnościowe uruchamianie stawu, unieruchomienie But z wkładkami stabilizującymi i regulacją kąta zgięcie podeszwowego stopy

- Kontynuacja J.W

- ćwiczenia bierne w odciążeniu na szynie CPM – zginanie podeszwowe w zakresie 20-30% -> zwiększanie zakresu ruchomości

- ćwiczenia propriocepcji w ZŁK

- elektrostymulacja mięśnia trójgłowego łydki – wykonana na podstawie elektrodiagnostyki

- mobilizacja blizny operacyjnej

- ćwiczenia czynno wspomagane i czynne miesni podudzia w płaszczyźnie strzałkowej

- ćwiczenia zmniejszające przykurcz mięśni stopy, trójgłowego łydki i mięśni kulszowo-goleniowych

- masaż wirowy kończyny operowanej od 4 tygodnia – 3x w tygodniu 15min

- Jeżeli lekarz zaleci – założenie pończochę uciskową na stopę i podudzie

III Etap 7-12 tydzień po operacji

- Za zgodą lekarza nie stosujemy unieruchomienia – lekarz może zlecić stosowanie wkładki pod piętę do buta 1 cm

- ćwiczenia bierne – dodatnie ruchu pronacji i supinacji stopy

- ćwiczenia czynne mięśni prostujących grzbietowo i zginających podeszwowo

- ćwiczenia propriocepcji

- ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem mięśni – czworogłowych uda, biodrowo-lędźwiowych, pośladkowych i kulszowo-goleniowych a także mięśni odwodzących i przywodzących udo.

- ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem mięśni prostujących grzbietowo i zginających podeszwowo stopę.

- ćwiczenia na cykloergometrze ze stopniowanym oporem

- ćwiczenia zapobiegające przykurczom mięśnia trójgłowego łydki.

- ćwiczenia przygotowawcze do chodu – równoważne, koordynacyjne

- mobilizacja blizny + masaż mięśnia trójgłowego łydki

- nauka chodu, następnie doskonalenie chodu – 9-10 tydzień

IV Etap 13-16 tydzień po operacji

- kontynuacja programu fizjoterapii od 7-12 tygodnia

- ćwiczenia na ergometrze rowerowym ze stopniowym przyrostem obciążenia

- ćwiczenia nacisku na podłoże operowaną kończyną powyżej masy ciała

- ćwiczenia czynne z oporem dla poszczególnych grup mięśniowych na przyrządach w OŁK, od 13/14 tygodnia koncentryczno-ekscentryczne w ZŁK

- ćwiczenia propriocepcji

- pomiar momentów sił (Nm) mięśni zginających i prostujących stopę – dobór treningu indywidualnie

- przywracanie biegu

- ćwiczenia przygotowywujące do uprawiania sportu rekreacyjnego

V Etap od 17-24 tygodnia po operacji

- ćwiczenia specyficzne

- pomiary i na ich podstawie ćwiczenia mięśni podudzia w warunkach izokinetycznych

- ćwiczenia ukierunkowane na poprawę skoczności obunóż, jednonóż w warunkach dynamicznych skurczów koncentryczno-ekscentrycznych na batucie

- badanie lekarskie

- testy wspięcia na palcach

- testy biegu na bieżni ruchomej

- pomiary

Więzadło krzyżowe przednie:

Etapy fizjoterapii:

Ia – od dnia operacji do opuszczenia szpitala po kontroli lekarskiej (5 dni)

Ib – od rozpoczęcia wczesnej fizjoterapii ambulatoryjnej (5 doba) do zdjęcia szwów i ponownej kontroli lekarskiej (10 doba)

Ic – od 11 doby do 5 tygodnia po operacji, etap zakończony badaniem lekarskim, 4-5xtygodniowo

II – od 6 tygodnia do 12 tygodnia od rekonstrukcji – zakończony badaniem lekarskim, 4xtygodniowo

III – od 13 tygodnia do 19 tygodnia od rekonstrukcji – zakończony badaniem lekarskim, 4xtygodniowo

IV – od 20 tygodnia do minimum 24 (indywidualnie do 32 tygodnia) od rekonstrukcji, 3xtygodnowo

I Etap:

- chłodzenie, krioterapia miejscowa

- ćwiczenia bierne na szynie CPM ze stopniowym zwiększaniem zakresu ruchu operowanego stawu

- mobilizacja stawu rzepkowo-udowego i tkanek miękkich – głowy bocznej mięśnia czworogłowego uda oraz pasma biodrowo-piszczelowego

- nauka oraz doskonalenie chodu o dwoch kulach

- elektrostymulacja głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego

- ćwiczenia głowy przyśrodkowej mięśnia czworoglowego

- ćwiczenia czucia glębokiego w ZŁK

- magnetoterapia, laseroterapia, fonoforeza

- ćwiczenia izometrzyczne mięśni prostowników i zignaczy operowanego stawu oraz innych dużych grup mięśniowych operowanej kończyny

- ćwiczenia izometryczne ze stopniowym oporem mięśni kończyny nieoperowanej, tułowia oraz kończyn górnych – czynne i czynne z oporem

- ćwiczenia w ZŁK na platformach tensometrycznych (2 tydzień – pomiar)

- ćwiczenia zmniejszające przykurcz mięśni kulszowo-goleniowych

- ćwiczenia czynne z oporem mięśni pośladkowych, biodrowo-lędźwiowych

- ćwiczenia czynne mięśni zginaczy stawu kolanowego – 5 tydzień – a następnie ćwiczenia czynne ze stopniowym oporem

- około piątego tygodnia od rekonstrukcji wprowadzamy ćwiczenia izometryczne ze stopniowym oporem dla mięśni prostowników stawu kolanowego oraz przywodzicieli stawu biodrowego

- pod koniec etapi I – nauka chodu bez kul po płaskiej powierzchni

II Etap

- mobilizacja stawu rzepkowo-udowego

- ćwiczenia izometryczne i izometryczne z częściowym oporem mięśni kończyn dolnych

- ćwiczenia na platformie tensometrycznej

- ćwiczenia zapobiegające przykurczowi mięśni kulszowo-goleniowych

- ćwiczenia czynne z oporem mięśni biodrowo-lędzwiowych i mięśni pośladkowych

- przysiady w zakresie zgięcia kolana do 60 stopni

- ruchy bierne na szynie CPM

- doskonalenie chodu na twardym i miękkim podłożu

- ćwiczenia ze stopniowym wzrostem oporu mięśni zginaczy stawu kolanowego

- ćwiczenia czucia głębokiego na miękkim, niestabilnym podłożu

- marsz na bieżni ruchomej

- ćwiczenia na ergometrze rowerowym 9-10 tydzień

- ćwiczenia na stepach 8 tydzień – warunek: 115 stopni i pełne obciążenie w osi pionowej kończyny urazowej

- nauka chodu po schodach 8 tydzień

- elektrostymulacja

- masaż wirowy

III Etap

- cykloergometr

- pomiar momentów sił mięśniowych prostowników i zginaczy stawu kolanowego oraz mięśni rotujących podudzie względem uda. Następnie trening izometryczny z częściowym oporem mięśni prostowników operowanego stawu

- ćwiczenia zmniejszające przykurcz mięśni kulszowo-goleniowych

- ćwiczenia czucia głębokiego na miękkim podłożu i z ruchomym podłożem

- mobilizacja stawu rzepkowo-udowego

- ćwiczenia czynne z częściowym oporem dla mięśni zginaczy operowanego i nieoperowanego stawu kolanowego, trójgłowych łydki. Ćwiczenia mięśni pośladkowych, biodrowo-lędźwiowych oraz przywodzicieli i odwodzicieli uda na przemian operowanej i nieoperowanej kończyny. Ćwiczenia dla prostowników i zginaczy nieoperowanego stawu kolanowego. Ćwiczenia czynne z oporem mięśni obręczy barkowej i mięśni tułowia

- trucht (70% siły, siła reakcji podłoża 2,5 mc)

- mobilizacja stawu rzepkowo-udowego

- ćwiczenia koordynacyjno-równoważne specyficzne dla dyscypliny sportowej jak np. Kozłowanie piłki ze zmianą kierunku ruchu; odbijanie piłki do fizjoterapeuty w stanie jednonóż itp.

- około 15 tygodnia – bieg na bieżni ruchomej

- około 15 tygodnia wprowadzamy podskoki na trampolinie obunóż, zeskoki ze stopnia 7cm, na twarde podłoże a następnie z 10cm. Po kilku dniach zwiększamy zakres ćwiczenia skoków.

- pomiar w warunkach izokinetyki ok. 17 tygodnia i trening 70-30 stopni