Podstawą prawną regulującą funkcjonowanie finansów publicznych są akty :

• Dziennik Ustaw Nr 157 2009 r. -> ustawa o finansach publicznych

• Dziennik Ustaw Nr 88 2008 r. -> ustawa o dochodach JST

Finanse publiczne

są przedmiotem regulacji prawnych sektora finansów publicznych. W sensie ekonomicznym finanse oznaczają pieniężny mechanizm podziału i wymiany wartości materialnych. Polega na gromadzeniu i wydatkowaniu przez określone podmioty zasobów pieniężnych. W tym ujęciu finanse występują wówczas, gdy stosunki pieniężno - towarowe mają znaczenie wyłączne lub dominujące w gospodarce danego kraju. Finanse publiczne to zjawisko ekonomiczne związane z mechanizmem podziału dochodu narodowego przez gromadzenie dochodu i dokonywanie wydatków przez podmioty publiczne. Podmioty publiczne to państwo i organy lokalne (JST). Państwo ma pełnie władztwa finansowego.

Atrybuty:

Państwo posiada pełnię władztwa finansowego na terytorium danego kraju . Wyraża się ono
w 3 atrybutach:

1. w prawie ustalania(ustanawiania) i emitowania pieniądza państwowego jako obowiązkowego środka płatniczego(złoty). Wszystkie zmiany powinny być wyrażone w zł.
   (zasada nominalizmu – suma musi być wyrażona w cyfrach arabskich, zasada walutowa – wszystkie umowy wyrażone w zł. – wyjątkiem jest prawo dewizowe ustawa prawo dewizowe lipiec 2002 r. nie można zawierać w Polsce umów w innej walucie niż złoty)

2. w prawie do ustanawiania i pobierania w trybie publicznym dochodów oraz administrowania nimi.
   Zgodnie z art. 213 Konstytucji tzw. daniny publiczne(podatki, opłaty, cła) nakładane
   na podmioty prawa publicznego powinny być nakładane tylko w formie ustaw

3. w prawie dokonywania wydatków związanych z wykonywaniem funkcji publicznych.

W trybie przepisów konstytucyjnych państwo może samo ograniczyć pełnie swojego władztwa finansowego przekazując innym podmiotom publicznym część kompetencji do pobierania dochodów i dokonywania wydatków publicznych. To samo ograniczenie może przyjąć 3 formy:

• autonomia finansowa (dualizm finansowy)- występuje w państwach o federacyjnej strukturze terytorialnej (republiki, stany), obowiązują na całym terytorium, występują tu podatki federalne i podatki lokalne. Wszystkie podatki nakłada parlament federalny oraz część lokalnych

• decentralizacja finansowa - wszystkie obciążenia nakładane są przez parlament, ale samorząd ma prawo do pobierania dochodów oraz wydatkowanie niektórych wpływów państwowych przez JST. Gminy jako podstawowa jednostka terytorialna ma własne dwa podatki:

• od nieruchomości i środków transportu (za wyjątkiem samochodów osobowych).

Gminy mają (również) szereg innych wpływów, dochody z opłat:

• opłata miejscowa (klimatyczna) -> za nocleg

• opłata targowa,

• opłata uzdrowiskowa.

Oprócz tego na mocy ust z 1994 r o prawie geograficznym gminy pobierają opłatę eksploatacyjną (kopalnie) za dokonywanie eksploatacji węgla, granitu, łupków itp. Gminy pobierają opłatę administracyjną, skarbową (pozwolenie, zaświadczenie, odpis). Opłata za wyłączenia pasa ruchu, opłata adiacencka jest pobierana od wzrostu wartości nieruchomości w wyniku naniesień infrastrukturalnych- media, kanalizacja. Opłata planistyczna(ewidencja gruntów i budynków – następstwo zmiany (kwalifikacji)klasyfikacji nieruchomości –pobierana od wzrostu wartości gruntu w wyniku zmiany ewidencji gruntów. Opłata za wycięcie drzew i krzewów nie owocowych(19 cm obwodu można ciąć). Gminy jako podstawowa jednostka mogą otrzymywać wpływy z takich podatków jak: pod od czynności cywilno prawnych, opłata skarbowa, od spadków i darowizn, karta podatkowa, nieruchomości, od środków transportowych, pod rolny i leśny.

• dekoncentracja finansowa jest prawną formą przekazywania środków finansowych jakiemuś organowi na sfinansowanie określonych zadań. Wydatkowanie tych pieniędzy odbywa się pod nadzorem i kontrolą organu reprezentującego podmiot publiczny. Nadzór ten przybiera postać nadzoru jakościowego i funkcjonalnego. Organami tymi są:

• Regionalna Izba Obrachunkowa działająca od stycznia 1999 r., obejmuje terytorium jednego województwa; każda jednostka samorządowa 1 na 4 lata musi być poddana kompleksowej kontroli finansowej

• NIK (Najwyższa Izba Kontroli)

W trybie Konstytucji państwo może samo ograniczyć pełnie władztwa finansowego przekazując innym podmiotom publicznym prawo do nakładania ciężarów podatkowych i ich wydatków.

Gminy mogą uzyskiwać wpływy z :

• Podatek od czynności cywilno-prawnych

• Opłata skarbowa

• Podatek od spadków i darowizn

• Wpływy z karty podatkowej

• Podatek rolny

• Podatek Leśny

• Dotacje i subwencje

System finansowy państwa – zespół urządzeń i instytucji prawnych o charakterze publicznym w sposób celowy i logiczny w całości służący gromadzeniu środków pieniężnych i ich rozdysponowaniu. Składa się z:

1. Systemu budżetowego – najważniejszy człon, ponieważ za jego pośrednictwem dokonuje się redystrybucji ponad połowy dochodu narodowego

1. System dochodów budżetowych/publicznych w tym także długu publicznego,

2. System wydatków publicznych, czyli środków finansowych na cele publiczne, w tym także na udzielanie pożyczek i gwarancji przez Skarb Państwa,

1. System bankowo – kredytowy wraz z reglamentacją dewizową,

2. System ubezpieczeń społecznych i gospodarczych,

3. System finansowy przedsiębiorstw państwowych.

Regulacje prawne:

• lipiec 1997 r. ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

• czerwiec 1934 r. kodeks handlowy

• wrzesień 2000 r. kodeks spółek prawa handlowego (ważna sprzedaż ¾ przedsiębiorstwa a i tak będzie kontrolowane przez Skarb Państwa)

Komercjalizacja – przekształcenie formy prawno – organizacyjnej przedsiębiorstwa państwowego na spółkę prawa handlowego.

Akcja uprzywilejowana – max. 3 x zwykła.Akcja złota – Skarb Państwa, 5 x zwykła.

Funkcje finansów publicznych:

1. Fiskalna – zapewnienie nieprzerwanego dopływu strumieni pieniężnych do budżetu,

2. Redystrybucyjna – celowe i świadome wykorzystywanie instytucji finansów publicznych służące przemieszczaniu środków pieniężnych celem wtórnego podziału dochodu budżetu. Służy wyrównywaniu dysproporcji poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej oraz poszczególnych części państwa w układzie terytorialnym,

3. Stymulacyjna – oddziaływanie za pomocą instytucji finansowych oraz strumieni pieniądza na zachowanie poszczególnych podmiotów w celu ich pobudzenia do określonych działań lub też do zaniechania innych działań,

4. Kontrolna – wykorzystywanie przepływów strumieni pieniądza w ramach systemu finansowego państwa do sygnalizacji jakości i pozytywnych bądź negatywnych wyników procesu gospodarczego

5. Interwencyjna – świadome kształtowanie instytucji finansowych i wykorzystywanie przepływów pieniężnych przez tą instytucje w celu realizacji określonych celów społecznych i gospodarczych co nazywa się polityką finansową.

Finanse publiczne dotyczą budżetu państwa, sposobu zadłużania się, zarządzania długiem publicznym, środkami z UE, kompetencji organów publicznych. Obejmują 7 procesów:

1. Związane z gromadzeniem dochodów i rozchodów publicznych,

2. Wydatkowanie środków publicznych,

3. Finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu,

4. Zaciąganie zobowiązań angażując środki publiczne,

5. Zarządzanie środkami publicznymi,

6. Zarządzanie długiem publicznym,

7. Rozliczanie z budżetem UE.

Środkami publicznymi są:

1. Dochody publiczne,

2. Środki z UE, inne środki zagraniczne niepodlegające zwrotowi,

3. Przychody budżetu państwa i JST oraz innych jednostek sektora finansów publicznych

1. Ze sprzedaży papierów wartościowych,

2. Z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku JST,

3. Ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych,

4. Z otrzymanych pożyczek i kredytów,

5. Z innych operacji finansowych.

1. Przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności lub z innych źródeł.

Dochodami publicznymi są:

1) daniny publiczne- podatki, opłaty, składki, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, JST , Państwowych Funduszy celowych oraz innych jednostek sektora fin. publicznych wynika z odrębnych ustaw

2) dochody budżetu państwa, dochody budżetów samorządu terytorialnego, dochody jednostek samorządowych sektora fin. publicznych, należne na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych

3) wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora fin. pub.

4) dochody z majątku jednostek sektora fin. pub. do, których zalicza się:

- wpływy z umowy najmu i dzierżawy

- odsetki od środków na rachunkach bankowych

- dywidendy z tyt. posiadanych praw majątkowych

- odsetki od udzielonych pożyczek i posiadanych pap. wart.

5) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz jednostek sektora fin. pub.:

- odszkodowania należne jednostkom sektora fin. pub.

- kwoty uzyskane przez jednostki sektora fin. pub. z tyt. udzielonych gwarancji, poręczeń

6) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw:

- dochody z śr. unijnych i europejskich:

Europejski Fundusz Rybacki

Fundusz Rolniczych Gwarancji

Europejski Fundusz Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

Środki publiczne są przeznaczone na:

• Wydatki publiczne,

• Rozchody publiczne w tym na rozchody budżetu państwa i JST.

Rozchodami publicznymi są:

• Spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,

• Wykup papierów wartościowych,

• Udzielone kredyty i pożyczki,

• Płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa,

• Inne operacje finansowe związane z zarządzaniem długiem publicznym,

• Płatności związane z udziałem Skarbu Państwa w międzynarodowych instytucjach finansowych.

Jednostki sektora finansów publicznych:

• Organy kontroli państwowej,

• Organy władzy samorządowej,

• Sądy i trybunały,

• JST i ich związki,

• Jednostki budżetowe,

• zakłady budżetowe,

• agencje wykonawcze,

• państwowe fundusze celowe,

• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

• ZUS, KRUS, NFZ,

• Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

• Państwowe samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje kulturowe

• Inne samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych z wyjątkiem przedsiębiorstw państwowych, jednostek badawczo – rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.

60% PKB max. Dług publiczny

Jednostki budżetowe – prowadzą działalność bezpłatnie lub częściowo płatnie w związku z czym nie miałyby pieniędzy. Są połączone z budżetem państwa, gminy brutto. Wszystko oddają do budżetu, wszystko biorą z budżetu (oświata, sport, wojsko, prokuratura, policja, wychowanie, sądy).

Zakłady budżetowe – świadczą odpłatne usługi (gospodarka komunalna, urzędy kontroli, cmentarze komunalne, izby wytrzeźwień). Nadwyżka idzie do budżetu państwa

Agencje wykonawcze – państwowe, osoby prawne, zasady działalności określa statut, tworzone przez ministra. Prowadzą działalność na podstawie rocznego planu finansowego obejmującego przychody, koszty, dotacje. Zawiera wynik finansowy, środki na wydatki, stan należności i zobowiązań. Mogą zaciągać kredyty.

Instytucje gospodarki budżetowej – realizacja zadań publicznych, odpłatnie wykonują zlecone zadania. Tworzone przez ministra, szefa kancelarii premiera, Rady ministrów. Środki ze skarbu państwa, działa w oparciu o plan finansowy.

Państwowe Fundusze Celowe – są tworzone w drodze ustawy sejmowej. Zawierają nazwę funduszu, cele jego utworzenia, wielkość środków z budżetu, źródła zasilania funduszu (PFRON, Fundusz Ochrony Środowiska, Promocji Twórczości, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych).

Finanse publiczne powinny być jawne i przejrzyste. Dyskusje są dostępne publicznie. Deficyt publiczny max. 3/5 PKB.

Państwowy dług publiczny – zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

• Wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne,

• Zaciągnięte kredyty i pożyczki,

• Wymagane zobowiązania

1. Wynikające z odrębnych przepisów, ustaw, prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych ,

2. Wynikające z tytułów wymaganych zobowiązań uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będących dłużnikiem.

Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań tego sektora.

Finansowanie potrzeb pożyczkowych z budżetu państwa.

Ministerstwo finansów w imieniu Skarbu Państwa zaciąga pożyczki i zarządza długiem publicznym. Co roku podaje obwieszczenie w Monitorze Polskim o wysokości długu. W formie rozporządzenia opracowuje 4 letnią strategie zarządzania długiem publicznym. Ministerstwo Finansów zaciąga pożyczki i kredyty, emituje skarbowe papiery wartościowe. Jest to papier wartościowy w którym Skarb Państwa stwierdza, że jest dłużnikiem i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonych świadczeń, które mogą mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Mogą być emitowane w granicach limitu określonego w budżecie państwa. Skarbowe papiery wartościowe opiewające na świadczenia pieniężne mogą być emitowane przez ministerstwo finansów, natomiast na świadczenia rzeczowe ministerstwo skarbu w porozumieniu z ministerstwem finansów. Skarb państwa odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z wyemitowanych skarbowych papierów wartościowych. Skarb państwa jest uosobieniem całości interesów finansowych i majątkowych państwa. Jest podmiotem praw i obowiązków wynikających z tej części majątku ogólnonarodowego, która znajduje się w posiadaniu jednostek nie mających osobowości prawnej. Ministerstwo finansów w drodze rozporządzenia określa warunki emitowania danego rodzaju skarbowych papierów wartościowych (zasady sprzedaży, podmioty), a także ograniczenia co do obrotu, sposób realizacji świadczeń. Ministerstwo finansów wystawia list emisyjny zawierający datę emisji, podstawę prawną, cenę zbycia, termin wykupu.

Papiery:

• Obligacje – w zł. Lub walucie obcej, roczne lub wieloletnie,

• Bon skarbowy – krótkoterminowe, krajowe,

• Skarbowe papiery oszczędnościowe – dla osób fizycznych, stowarzyszeń, fundacji w kraju.

Od 01.2010 funkcjonuje wieloletni plan finansowy państwa, dotyczący dochodów i wydatków budżetu państwa, sporządzany na 4 lata. Określa podstawowe wielkości makroekonomiczne, kierunki polityki fiskalnej, prognozy i dochody budżetu państwa, deficyt i źródła finansowania, środki europejskie, kwotę długu publicznego, prognozy wpływów. Opracowany plan wpływa do ministerstwa finansów do końca czerwca i jest załącznik kie do ustawy budżetowej.

Budżet państwa – w formie ustawy budżetowej, określa łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa, planowane wydatki państwa, planowany deficyt budżetu wraz z źródłami jego pokrycia, łączną kwotą prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich, plan wydatkowania budżetu środków europejskich, wynik budżetu środków europejskich, limit zobowiązań z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych papierów wartościowych. Budżet jest planem, prognozą dochodów, które mogą wpłynąć, ale nie muszą. Po stronie wydatków jest zbiorem norm prawnych określających maksymalne granice wydatków. Jest to jedyna ustawa z powodu której można rozwiązać sejm i senat. Prezydent powinien w ciągu 21 dni podpisać i skierować do publikacji. Ustawa sejmu idzie do senatu, gdzie w ciągu 20 dni nanoszą poprawki.

Dochody budżetu państwa

Podatki i opłaty w części która nie stanowi dochodu JST, przychodów państwowych funduszy celowych ani innych sektorów.

• Cła – część do nas, część do UE,

• Wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednostek spółek skarbu państwa,

• Wpłaty z tytułu dywidendy,

• Wpłaty z zysku NBP,

• Wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych,

• Dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe,

• Dochody z dzierżawy składników majątku,

• Odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych państwowych organów władzy publicznej,

• Odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa

• Odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych,

• Grzywny, mandaty i kary pieniężne o ile inne przepisy nie stanowią inaczej,

• Spadki, zapisy, darowizny w postaci pieniężnej na rzecz państwa,

• Dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw,

• Dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych,

• Środki europejskie nie podlegające zwrotowi.

Wydatki budżetu państwa

• Funkcjonowanie organów władzy publicznej w tym administracja rządowa, kontrola i ochrona prawa, sądy i trybunały,

• Zadania wykonywane przez administracje rządową,

• Subwencja ogólna dla JST,

• Dotacje dla JST,

• Dopłaty do budżetu UE,

• Subwencje dla partii politycznych,

• Dotacje na zadania określone odrębnymi przepisami,

• Wydatki na obsługę długu publicznego,

• Wkład krajowy na realizacje programów z udziałem środków europejskich.

Różnica miedzy dochodami i wydatkami może by ujemna lub dodatnia. Deficyt pokrywamy przychodami ze:

• Sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i międzynarodowym,

• Kredyty zaciągane w bankach krajowych i zagranicznych,

• Pożyczki,

• Prywatyzacja,

• Kwoty pochodzące ze spłat udzielonych wcześniej kredytów i pożyczek,

• Nadwyżka budżetu środków UE.

Zasady budżetu:

• Roczności,

• Równowagi budżetowej (dochody i wydatki muszą się bilansować),

• Jedności,

• Jawności,

• Powszechności.

Projekt ustawy budżetowej do 30 września. Jeżeli nie, prowizorium budżetowe na krótszy okres. Do projektu dołącza się załączniki:

• Plany finansowe,

• Wykaz jednostek otrzymujących dotacje wraz z kwotami,

• Zestawienie programów wieloletnich

• Zestawienie programów realizowanych z UE,

• Zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej oraz JST.

Wydatki budżetu państwa:

1. Dotacje, subwencje

Dotacje – są to podlegające szczególnym zasadą rozliczania środki z budżetu państwa, JST oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie zadań publicznych.

Kwestia zwrotu niewykorzystanej dotacji przez jednostkę samorządu terytorialnego uregulowana jest w ustawie o finansach publicznych. Ustawa ta mówi jednak o zwrotach dotacji, gdzie wypłacającym jest budżet państwa, a nie jednostki samorządu terytorialnego. Zazwyczaj okres rozliczeniowy wykorzystania dotacji trwa jeden rok budżetowy. Jeżeli więc nie doszłoby do dnia 31 stycznia roku następnego do zwrotu przez beneficjenta niewykorzystanej części dotacji organ wykonawczy podjąłby stosowne kroki jej wyegzekwowania. Jeżeli zaś termin wykonania dotacji jest krótszy niż rok budżetowy to beneficjent zobowiązany jest zwrócić niewykorzystaną część dotacji w terminie 14 dni. Organem wykonawczym państwa w zakresie zwrotu dotacji jest Ministerstwo Finansów, zaś organem wykonawczym samorządu jest wójt, starosta bądź marszałek. Organy te w terminie do 28 lutego roku następnego po roku udzielenia dotacji zobowiązane są wszcząć postępowanie administracyjne zakończone wydaniem decyzji. W decyzji tej powinna być zawarta kwota zwrotu dotacji oraz data od kiedy naliczane będą odsetki. W tym wypadku stopa procentowa odsetek ustalana jest jak zaległości podatkowe.( Zgodnie z art. 56 § 1 Ordynacji podatkowej, stawka odsetek od zaległości podatkowych obliczana jest jako suma 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego NBP oraz 2%, z zastrzeżeniem, iż stawka ta nie będzie może być niższa, niż 8%.)

Rodzaje dotacji

1. Celowe – finansowanie i dofinansowanie zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych samorządom JST, zadania z zakresu mecenatu państwa nad kulturą realizowane przez jednostki inne niż samorządowe

• Dofinansowanie zadań własnych

• Dofinansowanie zadań zleconych do realizacji organizacją pozarządowym i kosztów realizacji tych inwestycji

• Dopłaty do dofinansowania kredytów bankowych

• Przeznaczone na realizacje programów ze środków zagranicznych

1. Podmiotowe – dla określonych osób, bez celu

2. Przedmiotowe – na co mają pójść, dofinansowanie określonych dóbr i usług

1. Świadczenia na rzecz osób fizycznych

Wydatki z budżetu państwa kierowane do osób fizycznych nie będące wynagrodzeniem za świadczoną prace.

1. Wydatki bieżące jednostek budżetowych

1. Wynagrodzenia i uposażenia oraz składki od nich naliczane,

2. Wydatki na zakupy towarów i usług,

3. Koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z utrzymaniem jednostek budżetowych oraz realizacją ich statutowych zadań,

4. Koszty zadań zleconych do realizacji innych jednostką.

1. Wydatki majątkowe

Wydatki na zakup i objecie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Dofinansowanie z budżetu inwestycji max. 50%.

1. Wydatki na obsługę długu skarbu państwa

Wydatki z tytułu oprocentowania od skarbowych papierów wartościowych, zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez skarb państwa poręczeniami i gwarancjami, koszty emisji skarbowych papierów wartościowych.

1. Wydatki na realizacje programów finansowanych ze środków zagranicznych

2. Środki własne UE

Udział ze wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych, środki obliczane na podstawie podatku VAT zgodnie z przepisami UE, część PKB, odsetki i kary za nieterminowe lub nieprawidłowo naliczane płatności.

Tryb opracowania budżetu państwa

Odpowiada minister finansów. Materiały opracowują dysponenci części budżetowej określający dochody i wydatki określonych podmiotów.

Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa

Budżet państwa jest uchwalany przez Sejm na okres roku budżetowego w formie ustawy zwanej ustawą budżetową. Wykonywanie budżetu w ustalonych kwotach jest zadaniem organów administracji państwowej. Realizatorów budżetu obowiązuje przestrzeganie dyscypliny budżetowej. Osoba naruszająca dyscyplinę budżetową, zarówno z winy umyślnej, jak nieumyślnej - pociągana jest do odpowiedzialności.

Fazą początkową są prace przygotowawcze, które polegają na opracowaniu prognoz dotyczących kształtowania się podstawowych wielkości ekonomicznych w planowanym roku budżetowym (prognoza cen, stopy procentowej, wielkości produkcji). Rada Ministrów ustala wytyczne i zasoby założeń polityki społeczno-gospodarczej i budżetu państwa. Wytyczne te zawierają podstawowe założenia oraz określają min. terminy opracowywania planu budżetowego. Na podstawie tych wytycznych Minister Finansów opracowuje wytyczne szczegółowe tzw. notę budżetową dotyczącą trybu i formy sporządzania projektu budżetu państwa. W następnym etapie są prowadzone prace w poszczególnych Ministerstwach i urzędach. Wstępne wersje projektów budżetów resortowych są przekazywane do Ministra Finansów, który opracowuje projekt budżetu państwa. Projekt ten przechodzi pod obrady Rady Ministrów. Rząd uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada Sejmowi najpóźniej do 30 września. Minister Finansów na jesiennej sesji Sejmu wygłasza expose budżetowe, czyli referat, w którym przedstawia główne założenia projektu budżetowego, następnie projekt przekazywany jest Sejmowej Komisji Budżetu i Finansów. Po zakończeniu prac Komisji odbywa się debata Sejmowa nad projektem budżetu, polega ona na odczytaniu sprawozdań i wniosków Komisji Sejmowej oraz zgłaszanie przez posłów poprawek zarówno do projektu budżetu jak i do wniosków Komisji. Projekt stawy uchwalony przez Sejm trafia do Senatu, który może wnieść poprawki, po czym trafia ponownie do Sejmu. Ostatnim etapem jest sejmowe głosowanie nad budżetem z uwzględnieniem wniesionych poprawek. Uchwalony budżet jest ustawą budżetową, która po podpisaniu przez prezydenta RP ogłoszona jest w Dzienniku Ustaw

W sytuacji, gdy opracowanie budżetu nie jest możliwe w ustalonych terminach Konstytucja P przewiduje następujące rozwiązania zastępcze:

prowizorium budżetowe – czyli tymczasowy i skrócony budżet z reguły d pierwszego kwartału roku budżetowego. Projekt taki jest uchwalany w takim samym trybie, co budżet i obowiązuje od czasu chwalenia właściwego budżetu.

prowadzenie gospodarki budżetowej na podstawie projektu ustawy budżetu lub projektu ustawy o prowizorium budżetowym – stosuje się wtedy gdy ustawa budżetowa lub ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego.

Zasady i tryb wykonania budżetu państwa

Wykonanie budżetu polega przede wszystkim na zrealizowaniu zaplanowanych dochodów i wydatków na określone zadania. Wykonaniem budżetu państwa kieruje Rada Ministrów, a w szczególności Minister Finansów, który sprawuje bieżącą kontrolę realizacji dochodów i wydatków państwa i poziomy jego deficytu. Faktycznymi wykonawcami budżetu państwa są dysponenci części budżetowych i wszystkie podległe podmioty państwowej sfery budżetowej.

W toku wykonania budżetu obowiązują następujące zasady:

pełna realizacja zadań następuje w terminach określonych przepisami

ustalanie, pobieranie oraz odprowadzanie dochodów budżetowych dokonywane jest na zasadach i w terminach wynikających z prawa finansowego

wydatki budżetowe muszą się mieścić w granicach kot określonych w budżecie realizowane zgodnie z planowanym ich przeznaczeniem w sposób celowy i oszczędny

zlecenie realizacji zadań powinno następować na zasadzie wyboru najkorzystniejszej ofert z uwzględnieniem przepisów ustawy o zamówieniach publicznych

dotacje celowe przyznane samorządom terytorialnym na realizację zadań zleconych nie wykorzystane w danym roku podlegają zwrotowi do budżetu państwa w części w jakie zadanie nie zostały wykonane.

Kontrola wykonania budżetu państwa

Kontrola polega na sprawdzeniu czy zaplanowane zadania zostały osiągnięte, służy porównaniu przebiegu realizacji zadań z przyjętymi założeniami.

W Polsce kontrola wykonania budżetu państwa w toku wykonywania i na koniec roku obrotowego sprawują:

Dysponenci części budżetowych i dysponenci drugiego stopnia

Minister Finansów, Izby i Urzędy Skarbowe, Regionalne Izby Obrachunkowe

NBP, NIK, Sejm i jego komisje

Budżet kontroluje Parlament a bieżącą kontrolę sprawuje Komisja Fin. Pub. Po pół roku Minister Finansów do 10.09.składa sprawozdanie z pół roku wykonania budżetu Komisji Fin. Publ. Za drugie półrocze sprawozdanie rozpatruje już Parlament.

NIK (najwyższa Izba Kontroli)- kontroluje dodatkowo

Kontrola budżetu prowadzona jest też Ministrów i wszystkich dysponentów.

Gdy budżet jest niewłaściwie realizowany to mamy naruszenie dyscypliny budżetowej, której przyczyny to:

• -zaniechanie ustalenia należności lub ich zmniejszenia

• -przekroczenie wydatków

• -przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian

• -naruszenie zasad budżetowych

• -ukrywanie faktu naruszenia dyscypliny budżetowej

W przypadku przekroczenia dyscypliny budżetowej zawiadamiany jest Rzecznik Fin. Pub. On przedstawia naruszenia Komisji Orzekającej w sprawach dyscypliny budżetowej. Od ich decyzji istnieje możliwość odwołania do Komisji Orzekającej w sprawach dyscypliny budżetowej.

Kary za naruszenie dyscypliny budżetowej

• -upomnienie

• -nagana

• -kara pieniężna, która może wynosić nawet do 3 wynagrodzeń

• -zakaz pełnienia f-cji kierowniczych w sferach fin. publ. do 5 lat.

Naczelnym Organem Kontroli Państwa jest NIK, która kontroluje organy administracji rządowej i samorządowej w zakresie wykonania budżetu państwa oraz realizacji ustaw i innych aktów prawnych dotyczących działalności finansowej, gospodarczej i administracyjnej. Kontrole przeprowadza się pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności. Kontrole są przeprowadzane na zlecenie Sejmu, Prezydenta RP, prezesa Rady Ministrów i z własnej inicjatywy.NIK analizuje wykonanie budżetu państwa i wykonanie założeń polityki pieniężnej, opiniuje sprawozdanie Ministra Finansów z wykonania budżetu, a wyniki przekazuje Sejmowi z jednoczesnym przedłożeniem opinii w sprawie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium za dany rok budżetowy.Głównym celem kontroli wykonania budżetu państwa jest ujawnienie naruszeń dyscypliny finansów publicznych oraz przeciwdziałanie tym naruszeniom. Dyscyplina finansów publicznych to przestrzeganie przepisów prawnych normujących zasady i tryb dokonywania wydatków oraz pobierania dochodów budżetowych.

Odmienność ustawy budżetowej względem innych ustaw polega m.in. na wyłączności Rady Ministrów w zakresie inicjatywy ustawodawczej, konstytucyjnie wyznaczonych terminach złożenia, odrębnym trybie prac parlamentarnych i zakończeniu prac nad projektem ustawy z konsekwencjami wynikającymi z niedotrzymania terminów. Wobec projektu ustawy budżetowej nie obowiązuje zasada dyskontynuacji. Wyjątkowość ustawy polega na tym , że jej niezrealizowanie może rozwiązać sejm i senat. Senat ma tylko 20 dni na poprawki, a nie jak w przypadku innych czas nieokreślony. Prezydent musi ją podpisac w ciągu 7 dni, nie 21. Nie ma charakteru wiążącego. wg konstytucji: prezydent może zgodnie z konstytucją, przed podpisaniem każdej ustawy wnieść zapytanie do trybunału konstytucyjnego, który ma na odpowiedź 2 miesiące, odwleka się w czasie podpis prezydenta

-wg ustawy budżetowej: wniesienie zapytania nie zwalnia z obowiązku podpisania w ciągu 7 dni.

Klasyfikacja budżetowa – dochody i wydatki; części; działy; rozdziały.

Klasyfikacja budżetowa stanowi systematyzację środków publicznych oraz wydatków i rozchodów publicznych. Klasyfikacja budżetowa ma powszechne zastosowanie we wszystkich jednostkach sektora finansów publicznych, w tym w budżecie państwa oraz budżetach jednostek samorządu terytorialnego na każdym etapie gospodarowania.

Dochody publiczne, wydatki publiczne, przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł, a także środki pochodzące z budżetu UE i ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi klasyfikuje się według:

• działów i rozdziałów – określających rodzaj działalności;

• paragrafów – określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków pochodzących z budżetu UE i ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi.

Z kolei przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące: ze sprzedaży papierów wartościowych, z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego, ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych, z otrzymanych pożyczek i kredytów oraz z innych operacji finansowych, a także rozchody publiczne, w tym rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego klasyfikuje się według paragrafów określających źródło przychodu lub rodzaj rozchodu.

W odniesieniu do budżetu państwa, poza powyższymi normami klasyfikacyjnymi obowiązuje również podział budżetu na części.

Źródło:

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (T.J. Dz. U. z 2013. poz.885 z późn. zm.), art. 39 oraz 114.

Komentarz:

Struktura klasyfikacji budżetowej opiera się na działach, które dzielą się na rozdziały, a te z kolei na paragrafy. W odniesieniu jednak do budżetu państwa wyjątkowo największą podziałkę klasyfikacyjną stanowi część. Działy i rozdziały charakteryzuje ścisłe przyporządkowanie, co oznacza, że każdy rozdział może podlegać tylko jednemu działowi. Zasada ta nie dotyczy części i paragrafów. Poszczególne podziałki klasyfikacji budżetowej posiadają różny charakter. Części określane są przede wszystkim ze względu na charakter podmiotowy, choć niektóre części zostały utworzone ze względu na przedmiotowy charakter (np. rezerwy celowe, subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego). Działy przedstawiają budżet od strony funkcjonalnej, wyodrębnia się je na podstawie kryterium obszarów działalności publicznej. Rozdziały stanowią pogłębienie klasyfikacji działowej i wyróżnia się je na podstawie kryterium rodzaju działalności (np. prace geodezyjne i kartograficzne, wsparcie finansowe inwestycji) albo w oparciu o podmiot realizujący zadanie publiczne (np. Urząd do Spraw Cudzoziemców, Inspekcja farmaceutyczna). Paragrafy natomiast grupują dochody wg ich źródeł a wydatki wg ich przeznaczenia. Szczegóły dotyczące klasyfikacji budżetowej są ustanowione w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. Nr 38, poz. 207 z późn. zm.).

Minister finansów w formie rozporządzenia określa w szczególny sposób tryb i terminy opracowania materiałów przez poszczególnych ministrów. Na etapie opracowywania projektu wydziela się pełną kwotę na rezerwę ogólną na nieprzewidziane wydatki, max. 1 %. Dysponuje nią premier. W każdej części budżetu państwa mogą być tworzone rezerwy celowe. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 3% planowanych wydatków budżetu państwa. Do projektu należy dołączyć uzasadnienie zawierające główne cele polityki społecznej i gospodarczej zgodnie z wieloletnim planem, założenia makroekonomiczne na 3 lata do przodu – kierunki polityki fiskalnej państwa. Do 25.10 ministrowie przekazują informacje o kwotach dochodów i wydatków podległym sobie jednostką, JST o dotacjach na zadania z zakresu administracji rządowej oraz na zadania inspekcji i straży a także dotacje na zadania własne. Poszczególni ministrowie kierują informacje do województw o wysokości środków na realizacje projektów. Do 01.12 jednostki przekazują projekty swoich planów finansowych dostosowanych do wielkości z ustawy budżetowej.

Wykonywanie ustawy budżetowej.

W terminie 21 dni od ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci przekazują ostateczne informacje o kwotach dotacji celowych i funduszach zagranicznych.

Przenoszenie kredytowe – dokonuje minister finansów lub szef jednostki, w poziomie.

Cofanie kredytów – przekroczenie max. Wydatków, używanie niezgodnie z przeznaczeniem.

Dotacje powinny być wykorzystywane zgodnie z celem, w przypadku stwierdzenia niezgodności w ciągu 15 dni powinny być zwrócone.

Bankowa obsługa budżetu państwa jest prowadzona przez Narodowy Bank Polski.

Budżety JST są uchwalane przez rade gminy, powiatu, województwa. Uchwała budżetowa określa łączne kwoty dochodów i wydatków, planowany deficyt wraz z podaniem źródeł jego pokrycia, limit zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek oraz wyemitowanych papierów wartościowych, łączna kwota przypadająca do spłaty w danym roku. Dołącza się plany rozchodów i przychodów jednostek, kwoty dotacji z budżetu samorządowego.

Wydatki JST:

• Realizowanie zadań własnych

• Realizowanie zadań zleconych przez administracje

• Realizowanie zadań wspólnie z innymi jednostkami

• Programy finansowe z udziałem UE i krajów zagranicznych.

Rezerwy celowe w budżecie JST 5%.

Wieloletnia prognoza finansowa obejmuje dochody budżetu samorządowego oraz jego wydatki, wysokość deficytu i źródła jego pokrycia. Opracowuje organ wykonawczy. Prowizorium uchwały budżetowej – organ wykonawczy. Projekt uchwały do 15.11, uchwalony do 31.01.

Rola Regionalnej Izby Obrachunkowej:

• Opiniuje projekty

• Wyraża zgodę na emisje papierów wartościowych, kredytu.

Wykonanie budżetu samorządowego – 7 dni od przekazania radzie wszystkich informacji niezbędnych do projektów i planów. Po 30 dniach poszczególne jednostki opracowują projekty – do 31 grudnia. Po uchwaleniu – wykonanie. W uchwale upoważnienie dla wójta do zaciągania zobowiązań. Rada wybiera bank dla budżetu JST.

Sprawozdawczość.

MF daje sprawozdanie z wykonania budżetu za pół roku do 10 września, za rok do 31 maja do Najwyższej Izby Kontroli i sejmu.

Przykłady naruszania:

• Przekraczanie granic max.,

• Zaniechanie poboru należności,

• Pobieranie w kwocie niższej,

• Naruszanie ustawy,

• Nieściąganie składek ZUS,

• Naruszanie przepisów o wydatkowaniu środków z dotacji,

• Zakaz pełnienia funkcji kierowniczych związanych z administracją środowisk finansowych

Główna Komisja Orzekająca przy MF.

Główna Komisja Orzekająca przy szefie kancelarii premiera.

Regionalne Komisje Orzekające przy Regionalnych Izbach Obrachunkowych.

Dz. U. 88.2008

Dochody własne gminy:

• Udziały we wpływach z podatku dochodowego na obszarze gminy, powiatu, województwa. Gminy uzyskują 39,34 % wpływu z podatku dochodowego od osób fizycznych, powiaty 10,25 %, województwa 1,60%; od osób prawnych gminy 6,71%, powiaty 1,40%, województwa 14%. Wpływy podatkowe tylko gminy, udziały w podatkach dochodowych wszystkie.

• Wpływy z opłat uzyskiwanych przez jednostki budżetowe, gminy, powiaty, województwa,

• Dochody z majątku,

• Spadki, zapisy, darowizny,

• Dochody z kar pieniężnych i grzywien,

• 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją poszczególnych zadań,

• Odsetki od pożyczek udzielonych przez gminy, powiaty i województwa,

• Odsetki od środków finansowych gromadzone na rachunkach bankowych gminy, powiatu, województwa,

• Odsetki od nieterminowych spłat zobowiązań stanowiących dochód własny,

• Dotacje z innych budżetów,

• Subwencja ogólna:

• Dla gminy i powiatu

• Wyrównawcza,

• Równoważąca,

• Oświatowa,

• Dla województwa

• Wyrównawcza,

• Oświatowa,

• Regionalna.

JST wpłacają do budżetu państwa zaliczki od ilości mieszkańców i dochodów mieszkańców. Dochody publiczne: opłaty i podatki.

Podatek jest to świadczenie pieniężne przymusowe, bezzwrotne, nieodpłatne.Opłata jest świadczeniem ekwiwalentnym.

Rodzaje podatków:

Wg obszaru wymagania

1. Powiatowe

2. lokalne

3. państwowe

wg przedmiotu opodatkowania

1. przychodowe

2. dochodowe

3. majątkowe – od posiadanego majątku jak od nieruchomości lub przyrostu masy majątkowej => spadki i darowizny

wg podmiotu który ponosi faktyczny ciężar zapłaty podatku:

1. bezpośrednie - faktycznie obciążający daną osobę

2. pośrednie obowiązek zapłaty jest przerzucany na inny podmiot ( podatek VAT); przerzucane, konsumpcyjne

Przedmiot opodatkowania:

1. Rzeczy fizyczne

2. Zdarzenia nielosowe i czynności prawne ( kupno, sprzedaż, zamiana)

Podstawa opodatkowania to wielkość od której jest płacony podatek może nią być: powierzchnia budynku, wielkość dochodu lub przychodu, wielkość posiadanego majątku.

Rodzaje stawek:

a) stałe

- procentowe ( przy podatku VAT)

- kwotowe ( przy opłacie skarbowej)

b) zmienne

- progresywne – polega ona na tym iż gdy podstawa opodatkowania rośnie, stawka rośnie w szybszym tempie

- regresywne – polega na tym że gdy podstawa opodatkowania maleje, stawka rośnie, było tak w Polsce w latach 1948-1993 w przypadku podatku od wynagrodzeń

- degresywne – gdy podstawa opodatkowania maleje, maleje także stawka

Stawka podatkowa określa jaka cześć podstawy opodatkowania jest przekazywana do budżetu państwa lub budżetu samorządu terytorialnego.

Nieodłącznym elementem podstawy opodatkowania są ulgi, zniżki i zwolnienia.

Zasady podatkowe:

1. powszechności, generalności – obowiązek za pomocą ustaw na określoną formę podatników, ustalony indywidualnie

2. proporcjonalności – ciężar podatkowy proporcjonalnie do zdolności płatniczych płatników,

3. taniości – koszt poboru podatków nie powinien przewyższać ich wpływu,

4. dogodności – podatek powinien być pobierany w terminach i formach dogodnych dla podatnika.

Przedmiot opodatkowania:

• rzeczy fizyczne,

• zdarzenia (śmierć bliskiego),

• czynności prawne z którymi prawo łączy powstanie obowiązku podatkowego.

Podstawa opodatkowania – wielkość od której płacimy, odpowiednio skwantyfikowany, wyrażony w pieniądzu przedmiot opodatkowania, w kategoriach rzeczywistych lub szacunkowych.

Karta podatkowa zależy od rodzaju usług, liczby zatrudnionych, miejscowości.

Obowiązek podatkowy – wynika z ustalonych okoliczności z którymi prawo łączy obowiązek płacenia podatku.

Zobowiązanie podatkowe – wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do poniesienia ciężaru podatkowego na rzecz skarbu państwa, województwa, powiatu, gminy w określonej wysokości i w określonym czasie i miejscu.

Podatek rolny

Podatek rolny => DzU Nr 136 z 2016 r.

Temu podatkowi podlegają grunty rolne sklasyfikowane w Ewidencji Gruntów i Budynków jako użytki rolne i jedyna działalność jaka może być prowadzona to działalność rolnicza.

Podlegają gospodarstwa rolne o powierzchni gruntów rolnych 1 ha fizycznego lub 1 ha przeliczeniowego.

Podlegają mu :

- osoby fizyczne

- osoby prawne

- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, będące właścicielami, współwłaścicielami, posiadaczami, użytkownikami wieczystymi i posiadaczami gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa

- podatnikiem jest każdy kto posiada grunty

Działalność rolnicza to produkcja rolna i zwierzęca.

1971 r. w trybie administracyjnym dawano akty własności

Od 1970 r. za gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo powyżej 1 ha przeliczeniowego lub 1 ha fizycznego.

Obowiązek prawny nie ciąży na Skarbie Państwa i gminach posiadających grunty.

Podstawę opodatkowania stanowi liczba ha przeliczeniowych ustalana na podstawie

- powierzchni fizycznych

- rodzaju gruntów

- klas użytków rolnych (I-VI)

- zaliczenie do jednego z czterech okręgów podatkowych

Klasy gruntów: od 1 do 6 klasy, w tym III i IV klasa ma podklasy a i b.

Okręg podatkowy ustala się na podstawie:

- warunków ekonomicznych

- warunków produkcyjno-klimatycznych

Zgodnie z przelicznikami powierzchni użytków rolnych w poszczególnych okręgach podatkowych grunty w 1 klasie i w 1 okręgu użytków rolnych są przeliczane jako 1 ha = 1,95 ha przeliczeniowego.

4 okrąg podatkowy, grunty 6 klasy 1 ha przeliczeniowy = 0,20 ha fizycznego

Poza użytkami rolnymi podlegają opodatkowaniu stawy:

1 ha fizycznego stawu zarybionego łososiami, pstrągami i prociami = 1 ha przeliczeniowy stawu

1 ha fizycznego stawu, gorsze rybki = 0,20 ha przeliczeniowego

Podatek wynosi:

1) od 1 ha przeliczeniowego gruntów - równowartość pieniężną 2,5 q żyta,

2) od 1 ha gruntów (bez zabudowań) – równowartość pieniężną 5 q żyta

– obliczone według średniej ceny skupu żyta za 3 pierwsze kwartały roku poprzedniego

Każdy rolnik może wyłączyć do 20% powierzchni gospodarstwa (nie więcej niż 10ha) i przez 3 lata nie płacić podatku.

Grunty od Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa do 100 ha są zwolnione z podatku przez 5 lat, przez 2 kolejne płaci się 75% podatku.

Na terenach górskich i podgórskich na wysokości powyżej 350 m. n.p.m ulga dla gorszych klas (6,5,4) wynosi 60% kwoty należnego podatku zaś dla lepszych klas (3,2,1) 30%.

Ulga inwestycyjna - z należnej kwoty podatku można potrącić do 25% wydatków udokumentowanych rachunkami z tyt. 1 inwestycji. Można przez 15 lat dokonywać potrącenia następującego rodzaju wydatków: wydatki poniesione na budowę i modernizacje obiektów gospodarczych, deszczowni i urządzeń melioracyjnych zaopatrujących gospodarstwo w wodę oraz urządzeń wykorzystywanych na cele produkcyjne, naturalnych źródeł energii: wiatr, słońce, .spadek wód, biogaz.

Podatek leśny

Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są:

lasy - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna.

Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku leśnego są:

• właściciel lasów,

• posiadacz samoistny lasów,

• użytkownik wieczysty lasów,

• posiadacz lasów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.

Stawki podatku leśnego

- od 1 ha - równowartość pieniężna 0,220 m³ drewna obliczona według średniej ceny sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego rok podatkowy,

- dla lasów ochronnych oraz lasów wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych - 50% stawki określonej wyżej.

Rada gminy może, w drodze uchwały, obniżyć kwotę stanowiącą średnią cenę sprzedaży drewna przyjmowaną jako podstawa obliczenia podatku leśnego na obszarze gminy.

Zwalnia się od podatku leśnego:

• lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat,

• lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków,

• użytki ekologiczne,

• uczelnie,

• publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie lasów zajętych na działalność oświatową,

• instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk;

• prowadzących zakłady pracy chronionej zgodnie z warunkami określonymi w ustawie o podatku leśnym,

• instytuty badawcze

opłata skarbowa (inaczej opłata stemplowa) stanowi formę ekwiwalentu za czynności organów administracji publicznej, podejmowane w indywidualnych sprawach, takie jak wydanie zezwoleń, zaświadczeń i niektórych dokumentów.

Przedmioty opłaty skarbowej

Opłacie skarbowej podlega w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej:

• dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia lub na wniosek

• wydanie zaświadczenia na wniosek

• wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji).

Opłacie skarbowej podlega również złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii - w sprawie z zakresu administracji publicznej lub w postępowaniu sądowym.

Nie podlega opłacie skarbowej, m.in.:

• dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia i zezwolenia (pozwolenia, koncesji) albo złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii w sprawach:

• - alimentacyjnych, opieki, kurateli i przysposobienia,

• - świadczeń socjalnych oraz w sprawach załatwianych na podstawie przepisów o pomocy społecznej i przepisów o zatrudnieniu socjalnym,

• - zatrudnienia, wynagrodzeń za pracę,

• - nauki, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz ochrony zdrowia

  • dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia oraz zezwolenia w sprawach budownictwa mieszkaniowego

1) podatek od spadków i darowizn

Przedmiot: podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy i praw majątkowych znajdujących się w kraju.

Podmiot: podatkowi podlegają wszyscy mieszkańcy Polski=> jest to ograniczony obowiązek podatkowy podlega on rozszerzeniu i płacą go wtedy wszyscy niezależnie od obywatelstwa.

Prawa majątkowe i rzeczy nabyte poza granicą to obowiązek nieograniczony.

Nabycie praw majątkowych i własności rzeczy następuje w drodze:

1) dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego

2) nabycie w drodze darowizny

3) nabycie w drodze polecenia darczyńcy ( obowiązek obejmuje solidarnie darczyńcę i ofiarodawcę)

4) nabycie własności rzeczy w drodze zasiedzenia => nabycie w dobrej i złej wierze (20 i 30 lat). Płaci się 7% rynkowej wartości przedmiotu zasiedzenia.

5) nieodpłatnego zniesienia współwłasności

6) nabycie praw do zachowku ( zachowek sądy przyznają tylko w gotówce i max. 50% tego co by otrzymała osoba gdyby nie było testamentu)

Podatkowi od spadków i darowizn podlega również:

- ustanowienie nieodpłatnej renty użytkowania i służebności

- nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji, wkłady na wypadek śmierci

- nabycie praw do jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych na podstawie dyspozycji właściciela funduszu i uczestnictwa w tym funduszu

Nie podlega podatkowi:

a) wyposażenie mieszkań i domów

b) od podstawy opodatkowania można odliczyć koszty leczenia zmarłego, dożywienie, dojazdu, pogrzebu i nagrobka do wysokości przyjętej w danej miejscowości

c) obiekty zabytkowe, kolekcje broni, znaczków, obrazów, mebli nie podlegają opodatkowaniu

Od 2007 r. nie płacimy w I grupie podatku od spadków i darowizn

w I grupie=> w ciągu 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego przejęcie majątku należy złożyć zeznanie podatkowe do US i określić w nim co dostaliśmy i w jakiej wartości

po 6 miesiącach od śmierci zmarłego składamy wniosek o sprawę spadkową

w ciągu 6 miesięcy możemy złożyć wniosek o rezygnację z przyjęcia spadku lub gdy go przyjmujemy składamy zgodę na przyjęcie.

• Osoby, które nie płacą podatków mogą rzeczy ruchome i prawa majątkowe- wartość 1 rzeczy lub prawa powyżej 10 000 zł, wpisać je do Rejestru Zasobów Skarbowych.

• Długi i ciężary zamarłego można potrącić do wysokości do jakiej zgadza się Naczelnik US

• Z podatku są wolne gosp. rolne=> wszystko co jest w gospodarstwie oprócz budynków mieszkalnych i samochodów osobowych w przypadku kiedy będzie właścicielem rzeczy ruchomej przez 3 lata a rzeczy nieruchomej 5 lat; za okres kiedy nie jest właścicielem ( a użytkuje je ) musi zapłacić podatek

• Przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i usługowe są zwolnione z obowiązku podatkowego kiedy też jak gosp. rolne są właścicielem rzeczy ruchomej przez 3 lata a nieruchomej przez 5 lat.

Obowiązek podatkowy jest wynikającą wyłącznie z ustaw podatkowych  nieskonkretyzowaną powinnością przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Obowiązek podatkowy powstaje:

• W drodze dziedziczenia z chwilą przyjęcia spadku

• W drodze przyjęcia zachowku z chwilą zaspokojenia roszczenia

• W drodze zapisu, polecenia testamentowego, dalszego zapisu z chwila wykonania zapisu

• Przy darowiźnie z chwila sporządzenia aktu notarialnego

• Przy nabyciu w drodze zasiedzenia powstaje z chwilą uprawomocnienia się wyroku sądu ( płatnikiem powinien być Sekretarz Sądowy)

• W drodze nieodpłatnej renty, służebności w chwili ustanowienia tych praw

• Przy nabyciu praw do wkładu oszczędnościowego lub funduszu inwestycyjnego obowiązek powstaje z chwilą śmierci

Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa nabytych przeczy i praw majątkowych.

Jeżeli podatnik z US nie dojdą do kompromisu, co do wartości przedmiotu opodatkowania, zatrudnia się rzeczoznawcę. Jeśli rozbieżności miedzy wyliczeniem podatnika i urzędnika są mniejsze niż 33% to za usługę rzeczoznawcy płaci urząd, a kiedy większe niż 33% płaci podatnik

Są 3 grupy podatkowe (zwolnienia od podatku?):

I grupa min 9637 zł

II grupa min 7276 zł

III grupa min 4902 zł

W razie wzrostu ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku o więcej niż 6% podnosi się o 3% wskaźnik wzrostu cen w porównaniu z wskaźnikiem podatku.

Członkowie grup podatkowych:

Grupa I – małżonek, zstępni( dzieci, wnuki itd.) wstępni ( rodzice, dziadkowie itd.) pasierb, zięć, synowa, ojczym , macocha i teściowie

Grupa II – zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców małżonkowie rodzeństwa i inni powinowaci

Grupa III – obce osoby

Ulga mieszkaniowa z podstawy opodatkowania można odjąć równowartość pieniężną 110m² powierzchni użytkowej domu o wysokości pokoju 2,20 m.

1,40 – 2,20 m można podwoić metraż (220m2). Poniżej 1,40m nie liczy się tak samo jak klatki schodowe. Aby uzyskać ulgę nie można mieć tytułu własności do żadnego innego domu, lokalu, części domu i trzeba być w posiadaniu nabytego lokalu przez 5 lat od dnia nabycia. Można sprzedać dom wcześniej niż przed upływem 5 lat pod warunkiem, że otrzymane pieniądze w ciągu 6 miesięcy przeznaczymy na zakup nowego domu, części domu, lokalu lub uzyskamy prawo na budowę nowego domu.

Z ulgi tej mogą skorzystać tylko osoby z I lub II grupy. Osoby z III grupy muszą mieć zawartą umowę w formie aktu notarialnego o opiece nad darczyńcą czy zmarłym i muszą minąć minimum 2 lata od daty zawarcia umowy.

Podatek od czynności cywilno – prawnych

Dz.U.41.2005r.

• Umowa sprzedaży 2%,

• Umowa zamiany rzeczy i praw majątkowych 1%,

• Umowa pożyczki 2%,

• Umowa darowizny w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów,

• Umowa dożywocia,

• Umowa o dział spadku,

• Umowa o zniesienie współwłasności w części dotyczącej spłat lub dopłat,

• Ustanowienie hipoteki ( 0,1 % lub 19 zł.),

• Ustanowienie odpłatnego użytkowania (4%),

• Ustanowienie odpłatnej służebności,

• Umowy spółki,

• Akty założycielskie spółki (0,5%)

Zryczałtowane formy opodatkowania % lub kwotowe:

• Ryczałt ewidencjonowany,

• Karta podatkowa (stawka miesięczna lub kwartalna),

• Ryczałt od dochodu osób duchownych.

Ad 1

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych mogą opłacać podatnicy, którzy rozpoczną prowadzenie działalności i wybiorą tę formę opodatkowania, a w przypadku gdy już ją prowadzili w poprzednim roku, jeśli uzyskali przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej równowartości 150.000 euro (w 2013 roku - 615.300 zł, natomiast w roku 2014 - 633.450 zł).

Aby skorzystać z rozliczenia w formie ewidencjonowanej, musimy do 20 stycznia roku rozliczeniowego złożyć do urzędu skarbowego oświadczenie, w którym zadeklarujemy chęć rozliczania się w takiej postaci. Jeśli otwieramy działalność gospodarczą, oświadczenie składamy najpóźniej do dnia, który będzie poprzedzał dzień rozpoczęcia działalności.

Jeśli organ podatkowy wyrazi zgodę na rozliczanie ryczałtowe, będziemy rozliczać się w tej formie, dopóki nie złożymy kolejnego oświadczenia, w którym zadeklarujemy chęć zmiany formy opodatkowania.Za podstawę obliczania należności podatkowych przy ryczałcie ewidencjonowanym stanowi przychód. Warto pamiętać, że w tym przypadku nie możemy pomniejszyć jego wartości o koszty jego uzyskania. Wysokość stawki, jaką musimy zapłacić uzależniona jest od rodzaju działalności, jaką prowadzimy. Stawki przedstawiają się następująco:

• 20% (dla większości wolnych zawodów)

• 17% (m. in. usługi parkingowe i wynajem samochodów)

• 8,5% (gastronomia)

• 5,5 % (branża budowlana, branża wytwórcza)

• 3% (handel)

Karta podatkowa to forma opodatkowania dla osób fizycznych prowadzących działalność

gospodarczą oraz spółek cywilnych osób fizycznych. Jest to najprostszy sposób rozliczenia przeznaczony dla niewielkich zakładów usługowych, wytwórczo-usługowych i handlowych. Karta podatkowa Kartę podatkową płaci się w zależności od rodzaju działalności, wielkości miejscowości w jakiej działalność jest wykonywana, od liczby zatrudnionych. Można potrącić z należnego podatku 7,75% z tyt. składki na ubezpieczenie zdrowotne. Kartę podatkową stosuje się przede wszystkim w działalności rzemieślniczej. W załączniku do ustawy znajduje się 95 rodzajów rzemiosł(usługi fryzjerskie itp.)Podatek płacony jest co miesiąc, jego wysokość ustala odpowiedni urząd skarbowy.W formie karty podatkowej płaci się od wyrobów rękodzieła ludowego i artystycznego, od udzielanych korepetycji, od opieki nad ludźmi chorymi, od sprzedaży posiłków w domu, od handlu żywnością, napojami, wyrobami tytoniowymi, od usług transportowych z użyciem 1 pojazdu, od usług świadczonych przez lekarzy i stomatologów, usług weterynaryjnych, rozrywkowych (karuzele itp.)

Osoby duchowne płacą zryczałtowany podatek dochodowy. Stawki ryczałtu zarówno od przychodów proboszczów, jak i przychodów wikariuszy, określone są kwotowo, a ich wysokość uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii.Zgodnie z treścią art. 42 ust. 1 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz. 930 ze zm.) osoby duchowne, osiągające przychody z opłat otrzymywanych w związku z pełnionymi funkcjami o charakterze duszpasterskim, opłacają podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów osób duchownych. Mają one obowiązek zawiadomienia właściwego naczelnika urzędu skarbowego o rozpoczęciu pełnienia funkcji o charakterze duszpasterskim w terminie 14 dni od dnia objęcia funkcji. Naczelnik urzędu skarbowego wydaje decyzję, w której określa wysokość należnego podatku. Osoby duchowne swój PIT płacą kwartalnie. Wysokość podatku uzależniona jest od liczby mieszkańców parafii. Liczbę tę przyjmuje się według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok podatkowy, za który opłacany jest ryczałt, według danych właściwych organów administracji miast i gmin, prowadzących ewidencje ludności, np.

W parafiach o liczbie mieszkańców	Wysokość stawek w złotych
Powyżej	do
	1000
1000	2000
2000	3000
3000	4000

Podatek od gier i zakładów wzajemnych

Podatnikami podatku od gier są podmioty prowadzące działalność w zakresie gier i zakładów, na podstawie udzielonego zezwolenia oraz podmioty urządzające gry i loterie stanowiące monopol państwa podlegające opodatkowaniu podatkiem od gier. Obowiązek podatkowy w podatku od gier powstaje z chwilą rozpoczęcia wykonywania działalności podlegającej opodatkowaniu tym podatkiem, a ustaje z chwilą zaprzestania wykonywania tej działalności. Opodatkowaniu tym podatkiem podlega prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier na automatach i gier na automatach o niskich wygranych.

Podstawę opodatkowania podatkiem od gier stanowi (zgodnie z art.73 ustawy):

• w loteriach i grze telebingo - suma wpływów uzyskanych ze sprzedaży losów lub innych dowodów udziału w grze;

• w grach liczbowych - suma wpłaconych stawek;

• w wideoloteriach - kwota stanowiąca różnicę między kwotą wpłaconą lub zakredytowaną w pamięci terminala a sumą wygranych uzyskanych przez uczestników gier;

• w grze bingo pieniężne - wartość nominalna kartonów zakupionych przez spółkę;

• w grze bingo fantowe - wartość nominalna kartonów użytych do gry;

• w grach cylindrycznych, grach w kości i grach w karty - kwota stanowiąca różnicę pomiędzy sumą wpłat gotówkowych z tytułu wymiany żetonów w kasie i na stole gry a sumą wypłaconych z kasy kwot za zwrócone żetony;

• w grach na automatach - kwota stanowiąca różnicę między kwotą uzyskaną z wymiany żetonów do gry lub wpłaconą do kasy salonu i zakredytowaną w pamięci automatu lub wpłaconą do automatu a sumą wygranych uzyskanych przez uczestników gier;

• w pokerze, w którym uczestnicy grają pomiędzy sobą a kasyno urządza grę - suma wpływów kasyna z tego tytułu;

• w zakładach wzajemnych - suma wpłaconych stawek.

Stawki podatku, zgodnie z art.74 ustawy, wynoszą w przypadku:

• loterii fantowej i gry bingo fantowe - 10%;

• loterii pieniężnej - 15%;

• gry liczbowej - 20%;

• gry bingo pieniężne, gry telebingo, loterii audioteksowej i pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera - 25%;

• gry na automacie, gry cylindrycznej, gry w kości, gry w karty, z wyłączeniem pokera rozgrywanego w formie turnieju gry pokera - 50%;

• zakładów wzajemnych na sportowe współzawodnictwo zwierząt na podstawie zezwoleń udzielanych wyłącznie na ich urządzanie - 2,5%;

• zakładów wzajemnych innych niż wymienione powyżej - 12%.

• podatnicy prowadzący działalność w zakresie gier na automatach o niskich wygranych uiszczają podatek od gier w formie zryczałtowanej w wysokości 2 000 zł miesięcznie od gier urządzanych na każdym automacie.

PODATKI I OPŁATY LOKALNE:

a) podatek od nieruchomości

b) podatek od środków transportu

Ad a) Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają (podstawa opodatkowania):

1) grunty; (powierzchnia)

2) budynki lub ich części; (powierzchnia użytkowa)

3) budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (wartość)

Poza nieruchomościami rolnymi i leśnymi.

Podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne,
w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, będące:

• właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych

• posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych

• użytkownikami wieczystymi gruntów

Najwyżej są opodatkowane budynki gospodarskie 22,82 zł

Podatek od środków transportu

Płaci się od środków transportu, z wyłączeniem samochodów osobowych i pojazdów rolniczych.

Płaci się od pojemności silnika, ładowności, w przypadku autobusów także od ilości miejsc (do 30 lub > 30 osób).

Opłaty lokalne

1. OPŁATA MIEJSCOWA

Opłata miejscowa jest pobierana od osób fizycznych przebywających dłużej niż dobę w celach turystycznych, wypoczynkowych lub szkoleniowych:

1) w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne, walory krajobrazowe oraz warunki umożliwiające pobyt osób w tych celach (2zł),

2) w miejscowościach znajdujących się na obszarach, którym nadano status obszaru ochrony uzdrowiskowej (4-5zł)

– za każdy dzień pobytu w takich miejscowościach

1. OPŁATA TARGOWA

Opłatę targową pobiera się od osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, dokonujących sprzedaży na targowiskach. Wynosi maksymalnie 800 zł dziennie.

1. OPŁATA OD PSA

Rada gminy może wprowadzić opłatę od posiadania psów. Opłatę pobiera się od osób fizycznych posiadających psy (119,93zł).

Opłaty od posiadania psów nie pobiera się od:

- osób niepełnosprawnych;

- osób niepełnosprawnych z tyt posiadania psa asystującego;

- osób samotnych 65+ (jeden pies)

- gospodarstwo rolne (2 psy)

ORDYNACJA PODATKOWA – Dziennik Ustaw nr 8/ 2005r.

Reguluje powstawanie zobowiązań podatkowych, ich wygasanie, sprawy zaległości podatkowych, prawne formy ich zabezpieczania, odpowiedzialność osób trzecich (osoby zamieszkującej
z podatnikiem, współmałżonka, dzierżawcy itp.), tryb postępowania podatkowego.

Obowiązek podatkowy – wynikający z ustawy podatkowej fakt, z którym prawo łączy zobowiązanie do płacenia podatku. Wynika z chwilą zaistnienia zdarzenia, czynności.

Zobowiązanie podatkowe – wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie do poniesienia ciężaru finansowego na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu i gminy w określonym czasie, miejscu i wysokości.

Powstanie zobowiązania podatkowego:

1. z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie zobowiązania

2. z chwilą doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania
   (w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji należy uiścić podatek, jeżeli zapłata nie zostanie dokonana, doliczane są odsetki)

Stawka odsetek za zwłokę jest równa sumie 200% podstawowej stopy oprocentowania kredytu lombardowego, ustalanej zgodnie z przepisami o Narodowym Banku Polskim, i 2%, z tym że stawka ta nie może być niższa niż 8%.

Jeżeli podatnik nie jest w stanie spłacać zobowiązania podatkowego, może złożyć wniosek w US
o odroczenie, rozłożenie na raty => opłata prolongacyjna wynosi 50% stawki odsetek za zwłokę.

Organy podatkowe:

• naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego, wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa

• dyrektor izby skarbowej, dyrektor izby celnej

• Minister Finansów

Następstwo w wyniku sukcesji – przy spadku, spadkobiercy wchodzą we wszystkie zobowiązania, chyba, że w ciągu 6 miesięcy sądownie zrzekną się spadku (nie dotyczy to osób prawnych).

Podatnik, płatnik, inkasent odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe.

Prawne formy zabezpieczania zobowiązań podatkowych

1. Hipoteka przymusowa – jeżeli ktoś nie płaci podatków Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich, a także z tytułu zaległości podatkowych. Wniosek o wpis hipoteki przymusowej do sądu składa właściwy naczelnik urzędu skarbowego.

Od 2005r. hipoteka przymusowa jest niesamoistna i uwidoczniona (wcześniej dopiero po miesiącu była ujawniana w księgach wieczystych => szczególnie niekorzystne rozwiązanie dla kupujących nieruchomość).

Przedmiot hipoteki przymusowej:

• część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika;

• nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego małżonka;

• nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości stanowiąca udział wspólników spółki cywilnej – z tytułu zaległości podatkowych spółki;

• użytkowanie wieczyste;

• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu itp.

1. Zastaw skarbowy - Skarbowi Państwa i jednostkom samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych przysługuje zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika oraz stanowiących współwłasność łączną podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu ustanowienia zastawu co najmniej 10 000 zł.

Zastawem skarbowym nie mogą być obciążone rzeczy lub prawa majątkowe niepodlegające egzekucji oraz mogące być przedmiotem hipoteki.

Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów skarbowych.

Rejestry zastawów skarbowych prowadzone są przez naczelników urzędów skarbowych.

Centralny Rejestr Zastawów Skarbowych prowadzi minister właściwy do spraw finansów publicznych.

Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych

1. efektywne

1. zapłacenie podatku

2. pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta

3. potrącenie podatku

4. przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

5. przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

1. 
   nieefektywne

1. zaniechanie poboru

2. umorzenie zaległości

3. przedawnienie

Przedawnienie

Zobowiązanie podatkowe, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy.

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego,
w którym upłynął termin płatności podatku.

Przedawnienie zatrzymuje się z chwilą postępowania sądowego.

Mamy 3 rodzaje kredytów:

- refinansowy w drodze pełnoprawnej umowy z innym bankiem

- redyskontowy bank wykupuje od wierzycieli weksle wraz z dyskontem

- lombardowy NBP może emitować bony skarbowe

Informacje podatkowe art. 82- 86 w ordynacji podatkowej mówią:

• wszyscy podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są zobowiązani do sporządzania i dostarczania informacji do US. na pisemne żądanie organu podatkowego przekazują informacje wynikające ze stosunków cywilno- prawnych albo z prawa pracy mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego osób lub zobowiązania podatkowego jednostek gospodarczych

• bez pisemnego wezwania trzeba zawiadomić US o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu prawa dewizowego

• na żądanie US banki informują o rachunku podatnika i wszelkich dokonywanych przez niego transakcji a także o nowo otwartych lub zamkniętych rachunkach bankowych

• komornicy, sekretarz sądowy i notariusze sporządzają informacje dla organów podatkowych o zdarzeniach podatkowych wynikających z obowiązujących przepisów prawnych a mogącej mieć wpływ na powstanie zobowiązania podatkowego

• art. 87 ordynacji podatkowej twierdzi że na żądanie zamawiającego lub kupującego podatnik jest zobowiązany w ciągu 7 dni od sprzedaży lub wykonania usługi wystawić rachunek ale nie później niż po 3 miesiącach od sprzedaży

Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich (art. 107 – 119)

Art. 107 w przypadku i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za zaległości podatkowe podatnika osoby trzecie odpowiadają solidarnie razem z podatnikiem. Osoby trzecie to osoby odpowiadające także za:

• niepobrane, pobrane podatki

• niewypłacone podatki przez podatnika i inkasenta do urzędu skarbowego

• odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych

Osoby trzecie

• rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w trakcie trwania współwłasności majątkowej, ta odpowiedzialność jest limitowana co oznacza że odpowiada do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

• członek rodziny podatnika odpowiada całym majątkiem solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym współdziałała z podatnikiem w jej wykonywaniu osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.

• zstępni czyli dzieci wnuki prawnuki

• wstępni czyli rodzice dziadkowie rodzeństwo

• małżonkowie wstępnych

• osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz pozostająca z podatnikiem w faktycznym pożyciu

• najemca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej jego części odpowiada całym majątkiem albo do wartości składników majątkowych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą jeżeli ich wartość jednostkowa wynosiła co najmniej 15 tyś.

Ograniczona odpowiedzialność występuje przy zachowaniu należytej staranności. (udowodni, że nie wiedział o zaległościach podatkowych podatnika przy wydawaniu zaświadczenia że zbywca nie ma żadnych zaległości i nie upłynęło 30 dni, to wtedy można zachować tą ograniczoną odpowiedzialność)

Firmujący i firmowany.

Firmujący to ten który korzysta, a firmowany to ten który zgadza się na to firmowanie. Jeżeli podatnik za zgodą innej osoby w celu prowadzenia działalności gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, ponosi ona solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości powstałe w trakcie prowadzonej przez niego działalności.

Art. 114

1. Właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego pozostający z użytkownikiem danej rzeczy lub prawa majątkowego w związku, o którym mowa w § 2, odpowiada za zaległości podatkowe użytkownika powstałe w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez użytkownika, jeżeli dana rzecz lub prawo są związane z działalnością gospodarczą lub służą do jej prowadzenia.

Art. 114a. § 1. Dzierżawca lub użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania.

Art. 115. § 1. Wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki.

W spółkach kapitałowych czyli z o.o. i spółka akcyjna

=>samoistnie finansują swoje zobowiązania i ponoszą za nie odpowiedzialności.

=>jeżeli członkowie zarządu w spółkach kapitałowych nie wystąpią z wnioskiem o upadłość we właściwym terminie to jest w ciągu 14 dni do sądu upadłościowo to ponoszą odpowiedzialność za pozostałe w tym czasie zaległości podatkowe całym majątkiem solidarnie ze spółką. Jeżeli członkowie zarządu ………………

=> osoby trzecie odpowiadają majątkiem osobistym i majątkiem wspólnym współmałżonka

=> członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności gdy udowodni że nie miał informacji o sytuacji spółki gdyż był w szpitalu lub za granicą i nie miał dostępu do informacji.

Art. 120-129.

Zasady to są normy prawne wiodące dla systemu prawa czy danej dziedziny prawa, albo zasadą prawną może być postulat teoretyków prawa pod adresem ustawodawcy jak powinien wyglądać określony przepis prawa.

Podział zasad:

1. Wynikające z konstytucji (zasady konstytucyjne) – znajdujące zastosowanie w postępowaniu podatkowym:

1. Zasada demokratycznego państwa prawnego

2. Zasada praworządności – organy podejmują wszelkie działania aby dokładnie wyjaśnić stan faktyczny i załatwić sprawę w postępowaniu podatkowym

3. Zasada równości wobec prawa

4. Zasada prawa do jawnego, sprawiedliwego i szybkiego procesu

5. Zasada dwuinstancyjności postępowania

1. Zasady prawa sformułowane przez naukę:

1. Zasada rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika

2. Zasada ograniczonego stosowania analogii przy interpretacji prawa podatkowego

3. Zasada stosowania przepisów które w momencie orzekania są już uchylone (uchylone można jeszcze stosować kiedy są na korzyść podatnika)

4. Zasada stosowania przepisów dotychczasowych

5. Zasada legalności – organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa

6. Zasada oficjalności – każdy organ podatkowy ma nieograniczone możliwości działania z urzędu

1. Zasady prawa przyjęte w prawie europejskim

1. Zasady prawa do procesu

2. Prawa do szybkiego rozstrzygania sprawy

3. Zasada prawa do nieograniczonej i szybkiej informacji prawnej

4. Prawa do dysponowania odpowiednim czasem i możliwościami dla przygotowania obrony

5. Zawarte w europejskim kodeksie dobrej administracji

Zasady ogólne postępowania podatkowego – te zasady prawne można podzielić na zasady idei stosowania prawa:

1. Zasady pierwotne

2. Zasadę legalizmu i praworządności

3. Zasada prawdy materialnej

4. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu podatkowym – strony mogą brać udział w każdym stadium postępowania podatkowego, żądać ksera, kopii, składać wyjaśnienia, wypowiadać się na temat zebranych dowodów

Zasady pochodne:

1. Zasada jawności postępowania wyłącznie dla stron

2. Zasada prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych

3. Zasada dwuinstancyjności

4. Zasada trwałości decyzji ostatecznych

Zasady kultury administrowania oraz zasady techniczno-procesowe:

Zasady kultury administrowania:

1. Zasada przekonywania – organ podatkowy powinien wyjaśnić stronom zasadność przesłanek, którymi się kieruje, aby nie musieć stosować środków przymusu

2. Zasada udzielania informacji dotyczącej tylko spraw związanych z danym postępowaniem w sprawie

Zasady techniczno-procesowe:

1. Zasada wnikliwości, szybkości i prostoty postępowania

2. Zasada pisemności – z przebiegu postępowania (z każdego stadium) sporządza się protokół

Skutki prawne naruszania zasad postępowania podatkowego:

• Sankcje:

1. Wznowienie postępowania

2. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej

3. Stwierdzenie nieważności decyzji ostatecznej

4. Wygaśnięcie decyzji

5. Odpowiedzialność odszkodowawcza

Pracownicy urzędów celnych i skarbowych mogą najwięcej szkód narobić i przyjęto przepisy przewidujące, że ten pracownik, który wydaną przez siebie decyzją wyrządził podatnikowi szkodę może ponieść odpowiedzialność finansową do wysokości 10-krotności wynagrodzenia miesięcznego.

Ale to praktycznie martwy przepis.

Kto może być stroną w postepowaniu podatkowym?

• Podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, czyli spadkobierca lub osoba prawna, która powstała z połączenia bądź podziału osób prawnych,

• a także osoby trzecie, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy czyli praktycznie stronami będą wszystkie osoby trzecie, które ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (płatnik, podatnik, inkasent, członkowie rodziny, współmałżonek, dzierżawca, filmujący, filmowany, nabywca spółki).

• Stroną może być także organizacja społeczna np. w sprawie dotyczącej osoby której postępowanie dotyczy, za zgodą tej osoby.

Stron a musi mieć zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych (musi być podmiotem prawa i móc składać skuteczne oświadczenia woli). Jeżeli ktoś jest ubezwłasnowolniony (pozbawiony w drodze sądowej prawa do składanie skutecznych oświadczeń woli) to wówczas działała pełnomocnik ustawowy a jeżeli takiego nie ma to sąd wyznacza kuratora, który będzie reprezentował tą osobę.

Strona można działać osobiście lub przez ustanowienie pełnomocnika.

Jeżeli ktoś wyjeżdża za granicę na co najmniej dwa miesiące musi ustalić pełnomocnika do spraw doręczeń (kto będzie odbierał korespondencję). Doręczenia korespondencji odbywają się tak jak we wszystkich innych sprawach dotyczących podatków czyli wysyła się przez pracownika urzędu albo można pisma doręczać pocztą albo drogą elektroniczną. Jeżeli ktoś nie odbiera listów poleconych to zostawia się kartkę w drzwiach, gdzie znajduje się informacja czy list jest na poczcie czy w urzędzie gminy i w ciągu 7 dni powinna dana osoba odebrać, jeżeli nie to po 7 dniach zostawia się powtórne wezwanie do odbioru, a po 14 dniach uważa się, że przesyłka została doręczona.

Jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma, to wtedy pismo zwraca się do nadawcy, i odmowa jest traktowana jako doręczenie.

Co może być dowodem w postępowaniu podatkowym?

Jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowody mogą być z dokumentów albo dowody z osoby.

Z dokumentów to: księgi podatkowe, deklaracje podatkowe, różnego rodzaju pisma - korespondencja kierowana między urzędem a stroną.

Księgi podatkowe, mogą być dowodem jeżeli są prowadzone w sposób rzetelny (zgodny z przepisami) i niewadliwy (wpisy w księdze odzwierciedlają stan faktyczny).

Dowody osobowe: przesłuchanie świadków, opinii biegłych.

Przebieg postepowania podatkowego jest taki sam jak postepowanie unormowane w Kodeksie prawa administracyjnego.

Podatki lokalne (od nieruchomości i transportu i opłaty): MF ustala stawki maksymalne co roku, a gminy mogą podejmować uchwały i je obniżać. Ale to jest mało realne. Najwięcej pieniędzy daje podatek od nieruchomości. W I półroczu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych – o tyle się podnosi ten podatek. Wzrosły o 0,4% ceny dóbr konsumpcyjnych przez pół roku, a więc o tyle można podnieść stawki ubiegłoroczne.

90 gr jest maksymalną stawką za grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. 4,56 do 4,58 wzrosła stawka grunty pod jeziorami, zbiornikami wodnymi, przy elektrowni wodnej od hektara.

Najniżej są opodatkowane budynki mieszkalne 74 gr za m², a jest 75 gr za m² (tak będzie w przyszłym roku o ile rady gminy podniosą). Od działalności gospodarczej było 23,03 zł od metra, a przewiduje się 23,13zł. Organizacje pożytku publicznego od metra 7,77 zł. Podmioty świadczące usługi zdrowotne 4,70 zł od metra.

Opłaty też rosną. Dzienna stawka opłaty targowej to max. 767,68 zł. Miejscowa 2,20 zł za dzień, uzdrowiskowa 4,32 zł za dzień, nie płaci się w lecznictwie zamkniętym.

W Dz.U. nr 140 z 1997 są uregulowane 2 ustawy: Prawo bankowe i Ustawa o NBP.

Prawo bankowe wielokrotnie zmieniano, a ostatni tekst jadnolity to Dz.U. 72/2002.

Banki powstawały w okresie średniowiecza. Działalność bankowa jest nierozerwalnie związana z handlem. Z rozwojem handlu zaczęły powstawać instytucje parabankowe, a potem banki. W średniowieczu w bogatych miastach zaczęły powstawać kantory przy domach kupieckich. Kantory zajmowały się przyjmowaniem pieniędzy do depozytu w zamian za wystawienie weksla potwierdzającego przyjęcie tych pieniędzy. Pierwszą czynnością bankową była działalność depozytowa. Najważniejszą istotą/cechą usług finansowych był silny związek z działalnością handlową.

Banki rozwijały się głównie w XVII wieku, polegało to na tym, że zaczęły pojawiać się banki emisyjne jako wyspecjalizowane podmioty w obsłudze bankierskiej państwa. Pierwsze BC funkcjonowały jako banki prywatne. Rząd zlecał prywatnemu bankowi, żeby pełnił funkcję banku emisyjnego czyli dodrukowywał pieniądze i zajmował się obsługą płatności państwowych, a potem akcje i udziały były wykupywane przez rządy i starały się te banki bankami centralnymi. BC podejmuje czynności, które mają zapobiec deprecjacji, czyli utracie wartości pieniądza krajowego.

Jeśli chodzi o organizacje systemu bankowego z prawnego punktu widzenia banki są samodzielnymi podmiotami obrotu gospodarczego. Mogą wykonywać wszystkie czynności bankowe, które nie są zastrzeżone dla BC (bank państwa). Mamy dwustopniowy model organizacyjny systemu bankowego. Polega on na tym, że z jednej strony mamy BC, który pełni funkcje emisyjne i czuwa nad utrzymaniem wartości pieniądza krajowego. W terenie mamy banki komercyjne, które mogą wykonywać wszystkie inne czynności bankowe. BC w modelu dwustopniowym dba o stabilność pieniądza i emisje pieniądza, decyduje ile pieniądza będzie krążyć po rynku. Powinno być w gospodarce tyle pieniądza, ile warte są wszystkie towary (suma cen).

Państwo ma instrumenty:

1. finansowe (za pomocą których oddziałuje na banki prywatne)

2. administracyjne.

Banki komercyjne mogą działać w różnym układzie własnościowym:

• banki państwowe,

• prywatne,

• krajowe,

• zagraniczne.

W tym modelu 2-stopniowym może być różny zakres niezależności BC. Były takie państwa gdzie rząd miał wpływ na BC, np. WB, Holandia, Hiszpania (poprzez powoływanie urzędników, obsada posad kierowniczych). W Niemczech, Szwajcarii BC był całkowicie niezależny od administracji publicznej szczebla centralnego, rządowego.

Po podpisaniu traktatu w Maastricht w grudniu 91, a w lutym jeszcze raz w Holandii i Luksemburgu, zobowiązano wszystkie państwa UE, by do 1 stycznia 99 ujednoliciły statut BC ( harmonizacja, by zapewnić BC niezależność personalną, finansową i funkcjonalną). Od 1.01.99 r. powstała europejska unia ekonomiczna i monetarna z myślą o tej Unii trzeba było ujednolicić stan prawny wszystkich BC.

Dla banku zarezerwowana jest forma spółki akcyjnej – dział. ubezpieczeniowa, charytatywna i bankowa. Pierwsze banki powstawały tam gdzie była największa działalność handlowa.

1404 r. (Barcelona) – pierwszy bank centralny, który zajmował się działalnością depozytową i ponadto kontrolował ilość pieniądza krążącego po rynku. Drugim bankiem był bank św. Jerzego w Genui - 1409. A trzeci to św. Ambrożego w Mediolanie – 1598 r. (działa do dzisiaj). W latach 80. Ten Bank był głośny bo w tym banku rachunek ma Watykan.

Jak BC dba o stabilność waluty krajowej?

Za pomocą instrumentów: klasycznych, finansowych o nie władczym charakterze oddziaływania.

Polega to na tym że:

1. BC jest wyposażony atrybut władztwa publiczno-prawnego w postaci możności emitowania różnego rodzaju PW, głównie bony skarbowe. Jak jest za dużo pieniądza to drukuje te bony skarbowe, żeby banki go kupiły. Jak jest za mało to odkupuje te bony, żeby rozruszać gospodarkę.

2. Podstawowa stopa % - cena kredytu w całej gospodarce narodowej – BC udziela 3 kredytów bankom komercyjnym: kredyt refinansowy. Jeżeli BK jest zagrożony utratą płynności to w drodze umowy cywilno-prawnej umawia się ile mu pożyczy, na jak długo i na jaki %. Drugi kredyt redyskontowy – prezes BC w zarządzeniu określa jakie weksle będzie skupywał od banków prywatnych. Kredyt lombardowy – do NBP składają wszystkie papiery jakie chcą oddać, a NBP wypłaca gotówkę. Jest najmniej oprocentowany (poniżej 7%), a odsetki od zaległości podatkowych to 200% odsetek od kredytu lombardowego (około 14%).

Suma oprocentowania tych trzech kredytów podzielona przez 3 daje podstawową stopę procentową.

1. System rezerw obowiązkowych – BK muszą otworzyć rachunki w NBP na które odprowadzają do 30% środków zgromadzonych w danym banku na rachunkach bieżących i do 20% środków na rachunkach lokat terminowych. To jest maksymalny %, ale może być mniejszy w zależności od sytuacji finansowej i gospodarczej państwa.

2. Kurs walutowy – cena waluty obcej wyrażona w walucie krajowej. Do 2005 mieliśmy kurs urzędowy, a obecnie mamy kurs wolnorynkowy, ale to nie oznacza, że BC nie ma wpływu na ten kurs, bo w BC są zdeponowane rezerwy walutowe państwa. Zdeponowane waluty BC może używać do ingerencji czy interwencji na rynku finansowym. Jeżeli waluta jest za tania, to trzeba ściągnąć od banków - to reguluje BC.

Jeżeli te instrumenty nie władcze zawodzą to BC może zasięgnąć instrumentów władczych (nakazowe, administracyjnego oddziaływania).

Instrumenty władcze (administracyjne) – BC może określić na co może udzielać kredytu, na jakie działania, maksymalny czas kredytowania i max kwotę kredytu dla jednego podmiotu.

W dwustopniowym modelu są 3 niezależności:

1. Niezależność personalna – nie obsadza stanowisk kierowniczych BC

2. Niezależność funkcjonalna – bank sam organizuje i realizuje założenia polityki pieniężnej

3. Niezależność finansowa – BC nie ma obowiązku finansowania wydatków publicznych, budżet nie może zaciągać w BC zobowiązań w celu pokrycia deficytu

Model jednostopniowy – występuje w państwach o gospodarce sterowanej centralnie. W takim modelu BC z jednej strony pełni funkcję emisyjną a z drugiej strony wykonuje czynności przeznaczone dla banków komercyjnych. W tym modelu BC jest monopolistą na rynku bankowym. Stosunki banku z klientami tracą charakter cywilno–prawny i są zbliżone do administracyjno-prawnych.

Czynności bankowe – wykształciły się w XVIII i XIX wieku. Prawo bankowe do XX wieku oparte było na prawie handlowym i prawie cywilnym czyli przepisy o spółkach akcyjnych to prawo handlowe, a czynności bankowe to Kodeks Cywilny (umowa rachunku bankowego, pożyczki). Do prawa publicznego można zaliczyć umowę kredytu, bo bank jest w pozycji silniejszej, a cechą umów cywilno – prawnych jest równorzędność obu stron umowy. Regulaminy bankowe określają sposoby udzielania kredytów, a nie KC.

Kryzys lat 30. Spowodował, że państwo zerwało z zasadą neutralności finansów publicznych.

NBP

Jest wyposażony w osobowość prawną. Swoje zadania wykonuje poprzez centralę w Warszawie i oddziały terenowe po jednym w każdym województwie. Prowadzi on samodzielną gospodarkę finansową. Jego fundusz statutowy wynosi niewiele ponad 400 mln zł. To jest mało, ale wystarczająco. Jego upadłość oznacza upadłość całych finansów publicznych, dlatego jego upadłość jest niemożliwa.

Z rocznego zysku bilansowego BC dokonuje odpisów na powiększenie funduszu statutowego, rezerwowego, inwestycyjnego, na fundusze socjalne, a to co zostanie to jest wpłacane do budżetu państwa. Od lipca 1952 jest NBP, prowadzi odrębną gospodarkę finansową na podstawie planu finansowego zatwierdzanego przez RPP. NBP decyduje ile pieniądza będzie krążyło po rynku, ile wycofać.

Organy NBP: Prezes, RPP oraz Zarząd.

• Prezes jest powoływany i odwoływany przez sejm na wniosek prezydenta. Kadencja trwa 6 lat z możliwością przedłużenia o kolejne 6 lat. Przewodniczy komisji nadzoru finansowego (KNF) i RPP.

• RPP składa się 9 członków. Po 3 powołuje prezydent, sejm i senat.

• Zarząd składa się od 4 do 6 osób – członków zarządu. Zarząd zarządza całą firmą, czyli wciela rzecz w życie (zarządzenie prezesa, uchwały RPP). Członków zarządu powołuje prezydent na wniosek prezesa NBP - Art. 220 Konstytucji (niezależność finansowa).

NBP wykonuje szeroko rozumiane usługi finansowe na rzecz różnych organów państwa i niektórych jednostek państwowych. Te usługi dzieli się na 3 grupy:

1. Usługi w zakresie międzynarodowych stosunków finansowych – prezes NBP reprezentuje interesy Polski w międzynarodowych instytucjach bankowych, a za zgoda rady ministrów również w międzynarodowych instytucjach finansowych. BC zajmuje się obsługą i organizacją zagranicznych płatności państwa czyli obsługą i organizacją państwowych płatności zagranicznych

2. Usługi na rynku walutowym – na rynku walutowo-dewizowym NBP używa pieniędzy zdeponowanych jako rezerwa walutowa (dewizowa - Wyrównawczy Fundusz Walutowy) państwa do interwencji na rynkach finansowych i tym samym pośrednio wpływa na kurs walutowy.

3. Typowe usługi bankierskie – obejmują:

1. Prowadzenie rachunków budżetu państwa w NBP (rachunek centralny bieżący) i rachunków dla różnych innych jednostek budżetowych, państwowych funduszy celowych

2. NBP zajmuje się obsługą pożyczek państwowych zaciąganych na rynku wewnętrznym i zagranicznym przez emisję PW

3. Na podstawie umowy zawieranej każdorazowo między NBP a MF, BC pełni funkcję agenta finansowego rządu w zakresie zawierania i realizacji umów kredytowych oraz zajmuje się obsługą zadłużenia zagranicznego

4. Świadczy doradztwo finansowe na rzecz organów państwa

Banki komercyjne

Są osobami prawnymi utworzonymi na podstawie przepisów krajowych, mają prawo do wykonywania różnych czynności bankowych, które są obciążone ryzykiem. Dlatego mogą żądać zabezpieczenia zwrotności udzielanych kredytów. Osiągają zyski przez wykonywanie różnych czynności operując pieniędzmi depozytariuszy. Jako osoba prawna BK jest uprawniony do nabywania praw i zaciągania zobowiązań we własnym imieniu na własny rachunek. Na gruncie Prawo bankowe można dokonać klasyfikacji banków:

1. Ze względu na miejsca położenia siedziby banków – banki krajowe i zagraniczne mające siedzibę za granicą

2. Ze względu na formę prawno-organizacyjną wyróżnia się:

   • Bank państwowy (państwowa jednostka organizacyjna) – jest tworzony w formie rozporządzenia rady ministrów na wniosek ministra skarbu zaopiniowany przez komisję nadzoru finansowego. Zawiera ono: nazwę, siedzibę, zakres działalności, fundusze statutowe oraz wydzielone z majątku SP środki, które stają się majątkiem stworzonego banku. Organy: Rada Nadzorcza i Zarząd. Przewodniczącego RN powołuje premier na wniosek ministra skarbu, a członkowie rady są powoływani przez ministra skarbu. Prezesa zarządu powołuje RN po zasięgnięciu opinii komisji nadzoru finansowego.

   • Spółdzielnia – banki spółdzielcze to z jednej str. bank a z drugiej spółdzielnia. Do założenia spółdzielni trzeba 10 osób. Banki spółdzielcze mają ograniczony zakres działalności (jedna bądź kilka gmin). Udzielają pożyczek na terenie działalności terytorialnej banku.

5 mln euro żeby założyć działalność bankową i jeżeli bank ma działać na terenie całego kraju. Jeżeli zakres jest ograniczony to wystarczy 1 mln euro. Banki które nie miały takiego kapitału dostały czas (koniec 1999 r.) żeby podwyższyć ten kapitał do 5mln euro, w przeciwnym razie nie mogły działać. Dlatego banki zaczęły się grupować i zaczęły powstawać bankowe GK czy różne stowarzyszenia bankowe.

• Forma spółki akcyjnej – do założenia banku potrzeba 3 założycieli (5 mln euro). Pieniądze nie mogą pochodzić z kredytu, żeby założyć bank. Założyciele sporządzają biznes plan na 3 lata i wniosek wysyłają do komisji nadzoru finansowego, która ma 3 miesiące na udzielenie odpowiedzi pozytywnej bądź negatywnej. Jeżeli bank spełnia wszystkie wymogi (organ państwowy decyduje także czy założyciele są odpowiedni), to w ciągu roku bank jest tworzony w sensie fizycznym (budynek, sprzęt, pojazdy). Jeśli bank zostanie utworzony to zarząd występuje z drugim wnioskiem o pozwolenie na rozpoczęcie działalności przez bank. Pozwolenie tracą ważność w ciągu roku, jeżeli nie bank nie zacznie działać.

1. Funkcjonalna klasyfikacja banku (czynności bankowe): banki uniwersalne (wszystkie czynności bankowe) i banki wyspecjalizowane (inwestycyjne, hipoteczne, kasy oszczędnościowo-budowlane), które wykonują tylko niektóre czynności bankowe.

Bankowa grupa kapitałowa – jest tworzona w drodze umowy cywilnoprawnej i taka umowa musi być zawarta minimum na 5 lat. Przykład: PKO SA – bank dominujący, a pozostałe zależne. Bank ten musi odkupić 50% udziałów innych banków (zależnych).

Banki mogą tworzyć zrzeszenia bankowe – Prezesi zrzeszonych banków tworzą RN zrzeszenia, a zakres działania i tryb działania określa zawarta umowa.

Banki mogą też tworzyć konsorcjum bakowe – jest zawierane w drodze umowy w celu udzielenia wspólnego kredytu. Rozdzielają ryzyko i zyski proporcjonalnie do kwoty na jakiej udzieliły kredytu.

Banki mogą tworzyć izby gospodarcze, np. Zrzeszenie Banków Polskich.

Instrumenty sanacji banków komercyjnych czyli uzdrawiania

Sanacja może być dokonana przez organy statutowe banku w drodze przeprowadzenia postępowania naprawczego. Jeżeli bank opracowuje dobre postepowanie naprawcze, które zostanie zaakceptowane przez KNF, sam bank próbuje wyjść z trudności finansowych. Jeżeli nie opracuje albo opracuje a komisja go nie zaakceptuje, to ustala się zarząd komisaryczny (z dniem jego ustanowienia członkowie dotychczasowego zarządu banku zostają na mocy prawa odwołani, a kompetencje pozostałych organów banku zostają zawieszone). Ta komisja nadzoruje przebieg programu naprawczego. KNF może ustalić kuratora, który będzie nadzorował wykonanie programu naprawczego. Co kwartał składa do KNF sprawozdanie z przebiegu postępowania naprawczego. Jeżeli bank się nie uzdrowił, to trzeba bank wyeliminować.

Instrumenty eliminacji banków komercyjnych:

1. Likwidacja – w zależności od formy prawno-organizacyjnej banku stosowane są różne procedury likwidacyjne (przepisy dotyczące likwidacji spółek akcyjnych, spółdzielni, państwowych jednostek organizacyjnych). Prawo bankowe przewiduje pewne odrębności dla każdej sytuacji. Szczegółowe zasady i typ likwidacji każdorazowo określa KNF. KNF powołuje likwidatora i z dniem przejęcia zarządu przez likwidatora, jego organy ulegają rozwiązaniu a ich członkowie są odwołani. Likwidator przejmuje zarząd nad majątkiem banku i składa sprawozdanie (przynajmniej raz w miesiącu do KNF) z procesu likwidacji majątku banku. Majątek likwidowanego banku składa się na zaspokojenie i zabezpieczenie wierzycieli, podział pozostałego majątku dzieli się pomiędzy akcjonariuszy po upływie roku od daty publicznego ogłoszenia likwidacji. To ogłoszenie jest w monitorze sądowym i gospodarczym.

2. Przejęcie banku przez inny bank – zawieszenie działalności i powołanie zarządu komisarycznego i poszukuje się chętnej instytucji do przejęcia banku. W monitorze sądowym i gospodarczym wzywa się wierzycieli do zgłaszania roszczeń w ciągu miesiąca od daty ostatniego ogłoszenia. Tylko wierzyciele rachunków banku nie muszą zgłaszać. Przejęcie banku następuje na podstawie bilansu sporządzonego w dzień przejęcia i bank przejmujący wchodzi we wszystkie prawa i zobowiązania banku przejętego. Fundusze własne banku przejętego przeznaczone są na pokrycie straty bilansowej i po zaspokojeniu wierzycieli banku przejętego resztę można podzielić na byłych akcjonariuszy proporcjonalnie do posiadanego uprzednio kapitału.

3. Można ogłosić upadłość banków komercyjnych – KNF występuje do sądu okręgowego właściwego dla siedziby banku z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.

Procedura

Sąd powołuje likwidatora, który zabezpiecza majątek banku i ściąga wierzytelności i spłaca wierzycieli. Likwidator to syndyk masy upadłościowej, który informuje co 3 miesiące KNF o procesie upadłości i po wszystkim występuje do sądu gospodarczego o wykreślenie spółki z rejestru.

BS to spółdzielnia bo 10 osób fizycznych musi je otworzyć a jednocześnie to bank. Organy to walne zgromadzenie członków albo zebranie przedstawicieli. Rada nadzorcza, zarząd i inne organy o ile takie przewidziano. BS mogą tworzyć banki regionalne i prezesi banków spółdzielczych wchodzą w skład RN banku regionalnego i taki banku działa w formie spółki akcyjnej. Organami tego banku regionalnego jest walne zgromadzenie akcjonariuszy, rada i zarząd i komitet kredytowy.

Na szczycie struktury organizacyjnej spółdzielczości bankowej stoi bank krajowy – Bank Gospodarki Żywnościowej.

Prawne formy zabezpieczania zwrotności kredytów:

1. Zabezpieczenia przewidziane w prawie cywilnym – poręczenie, cesja (przelew wierzytelności), przejęcie długu, zastaw, hipoteka, zastrzeżenie własności rzeczy sprzedanej, zastaw rejestrowy – w rozumieniu ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów.

2. Wekslowym – weksel własny in blanco (niezupełny) nie ma kwoty jest tylko podpis, bank uzupełnia kwotę, poręczenie wekslowe (awal) wystawca się podpisuje a pod nim podpisuje się awalista

3. Wykształcone zwyczajowo – (kumulatywne) przystąpienie do długu (na podstawie umowy przystępujący do długu spłaca ten dług wraz z dotychczasowym dłużnikiem), pełnomocnictwo do dokonywania wypłat z rachunku bankowego i zarachowania na spłatę kredytu (kredytobiorca upoważnia bank do potrącania pewnej kwoty na kredyt), blokada środków pieniężnych na rachunku bankowym - może służyć też jako zabezpieczenie.

4. Jako zabezpieczenie wierzytelności banku może być dokonane w drodze przeniesienia na bank przez dłużnika do czasu spłaty zadłużenia prawa własności rzeczy ruchomej (biżuteria) lub PW (przewłaszczenie na zabezpieczenie).

5. Kaucja zawarta umowa między kredytobiorcą a bankiem. Kredytobiorca składa przedmiot kaucji.

Istnieje pojęcie tajemnicy bankowej art. 104 Prawa Bankowego. Pracownikowi banku nie można ujawniać żadnych informacji o rachunku klienta i o ruchach jakie się na rachunku dokonują.

Art. 105 wymienia komu można udzielać informacji: policja, sądy, prokuratura, urząd skarbowy, urzędy celne, inspektor informacji finansowej, komornicy.

Regulaminy bankowe

Są instrumentami wewnętrznego zarządzania bankiem, różne instytucje poprzez wydawanie regulaminów, instrukcji, wytycznych próbują ingerować w zakres naszych praw i obowiązków (tworzą coś co nie jest prawem – prawo powielaczowe). Banki mogą wystawiać bankowe tytuły egzekucyjne – zgodnie z art. 98, ale żeby bank mógł wystawić taki tytuł potrzebna jest zgoda osoby, że poddaje się egzekucji. Bank wystawia tytuł do sądu, działa klauzula natychmiastowej działalności i idzie to do komornika.

Banki mają obowiązek informowani różnych organów, jeżeli rachunek jest używany w celu popełnienia przestępstwa albo gdy jest podejrzenie popełnienia czynu zakazanego. Za nieuzasadnione podejrzenie płaci SP.

Najczęstszą umową jest umowa o prowadzenie rachunku bankowego. Bank jednostronnie może wypowiedzieć umowę, jeśli nic się nie dzieje na rachunku przez 5 lat poza dopisywaniem odsetek.

Bankowy fundusz gwarancyjny – do 2008 roku do 100 tys. euro banki wypłacały 100%, a do 21 tys. euro 90 % wkładu. Od 2009 roku podniesiono stopy gwarantowane i wynoszą one 100 tys. euro. W razie likwidacji syndyk masy upadłościowej sporządza listę wraz z kwotą na rachunku i wysyła do bankowego funduszu gwarancyjnego i syndyk wypłaca. BFG tworzony jest z odpisów zysku bilansowego - 0,4 zysku wpłacanego przez banki. Jeżeli bank jest zagrożony utratą płynności to BFG udziela mu pomocy finansowej.

Najczęstszą z czynności jest także udzielanie kredytów (umowa nienazwana) i pożyczek ( Kodeks Cywilny) – złotówkowe, dewizowe, długoterminowe, średnioterminowe, krótkoterminowe, konsumpcyjne, inwestycyjne.

Kredyt a pożyczka

Pożyczka - pieniężna lub rzeczowa, bezpłatnie lub odpłatnie na dowolny cel.

Kredyt – na określony cel w formie gotówkowej i jeżeli kredytobiorca nie wywiązuje się z przyjętych zobowiązań, nie spłaca terminowo, to bank może wypowiedzieć dalsze kredytowanie i w ciągu 30 dni od wypowiedzenia trzeba zwrócić całość wypłaconego do tej pory kredytu. Bank dyktuje warunki.

Za pośrednictwem rachunków bankowych dokonuje się rozliczeń pieniężnych, które mogą mieć formę gotówkową i bezgotówkową.

Rozliczenia gotówkowe- polegać mogą na wpłacie gotówki na rachunek wierzyciela lub na posłużeniu się czekiem gotówkowym. Czek gotówkowy- to czek w którym wystawca (dłużnik) upoważnia trasata (bank) do obciążenia jego rachunku określoną w czeku kwotą oraz wypłacenia tej kwoty okazicielowi (czek gotówkowy na okaziciela). Kiedy pieniądze są wypłacane osobie wskazanej na czeku to czek imienny.

Rozliczenia bezgotówkowe- zarządzenie prezesa NBP wyróżnia:

1. Polecenie przelewu- bank otrzymuje dyspozycję od dłużnika do obciążenia jego rachunku określoną kwotą i uznania tą kwotą rachunku wierzyciela w dowolnym banku.

2. Polecenie zapłaty- stanowi dyspozycję jaką bank otrzymuje od wierzyciela do obciążenia określoną kwotą rachunku dłużnika. Bankowi trzeba przedstawić odpowiednie dokumenty.

3. Czek rozrachunkowy- dyspozycja wydana bankowi przez wystawcę czeku do obciążenia jego rachunku kwotą na którą czek został wystawiony oraz uznania tą kwotą rachunku posiadacza czeku.

Obok rozliczeń gotówkowych i bezgotówkowych występują też inne formy rozliczeń:

1. Rozliczenia planowe- polegają na okresowym przelewaniu przez odbiorcę (dłużnika) na rzecz dostawcy (wierzyciela) określonych kwot wynikających z planowej wielkości dostaw. Ewentualne różnice między wielkościami faktycznymi i planowanymi korygowane są w dłuższych okresach czasu.

2. Okresowe rozliczenia saldami- forma kompensaty, wzajemnych wierzytelności występujących pomiędzy kontrahentami z których każdy jest jednocześnie wierzycielem i dłużnikiem. Co jakiś czas regulują oni różnicę w formie polecenia przelewu, czyli ten kto więcej ma zwrócić to przekazuje te pieniądze w formie przelewu.

3. Karty płatnicze- od 1998r pojęcie karty płatniczej znalazło się w Ustawie prawo bankowe i zgodnie z art.4 ust. Prawo bankowe wynika, że karta płatnicza to karta identyfikująca wystawcę i upoważnionego posiadacza uprawniająca do wypłaty gotówki i dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu także do dokonywania wypłaty i zapłaty z wykorzystaniem kredytu.

Ustawa Prawo dewizowe uregulowana jest w Dz.U.141 z lipca 2002r.

Dz.U 154 z września 2002r. Ustawa w której opublikowane jest rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych.

Prawo dewizowe to odmiana prawa administracyjnego. Prawo publiczne reglamentujące zasady obrotu kapitałowego i płatności między krajem, a zagranicą. Mówiąc jeszcze szerzej- dawniej regulowało sprawy między podmiotami krajowymi i zagranicznymi ale w starym systemie dochodziło do paradoksu bo podmiot polski mający siedzibę za granicą albo Polak mający polskie obywatelstwo i mieszkający za granicą był traktowany jako krajowy podmiot, natomiast podmiot zagraniczny mający siedzibę w kraju i obywatelstwo zagraniczne ale od lat mieszkający w Polsce był traktowany jako podmiot zagraniczny- dopiero ustawa z lipca 2002r. zmieniła to.

Zakres i treść reglamentacji dewizowych

Ograniczenia dewizowe dotyczą głównie:

• wywozu wartości dewizowych za granicę i przywozu do kraju waluty polskiej.

• Obrotu wartościami dewizowymi w kraju

• Udzielania i zaciągania pożyczek i kredytów w wartościach dewizowych między osobami krajowymi i zagranicznymi

• Posiadania przez osoby krajowe rachunku w bankach zagranicznych

• Nabywania przez osoby krajowe zagranicznych papierów wartościowych i nieruchomości położonych za granicą

Celem tych ograniczeń było:

1. Kontrolowanie wszelkich transakcji dokonywanych w kraju, których przedmiotem były wartości dewizowe

2. Kontrolowanie obrotu płatniczego, bieżącego kredytowego

3. Kontrolowanie ruchu kapitałów krajowych

Związek między Prawem cywilny, a administracyjnym

Związek polega na DZ.U.154. Jeśli ustawa Prawo dewizowe czegoś zabrania to teoretycznie tego nie wolno bo jest zakaz, ale możemy wystąpić do oddziału terenowego NBP (oddział jest w każdym woj.) o wydanie tzw. jednorazowej zgody na dokonanie czynności zabronionej, czyli oddział terenowy NBP pozwala żeby Kowalski kupił sobie kawałek ziemi za granicą- ustawa tego zabrania ale w drodze indywidualnego zezwolenia dewizowego można otrzymać pozwolenie. Ogólne zezwolenia dewizowe polegają na tym, że w zależności od sytuacji gospodarczej i politycznej co jakiś czas, żeby nie zmieniać często całej ustawy, MF wyda rozporządzenie w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych, w którym zwalnia z ograniczeń niektóre czynności wówczas zabronionej wszystkich lub określonej grupie podmiotów.

Związek z prawem cywilnym

Art.412 przewiduje możliwość przepadku przedmiotu świadczenia na rzecz SP. Wprowadzono ten przepis w I w.p.n.e. Z tego art. wynika, że jeśli ktoś wręcza świadczenie w celu naruszenia ustawy lub w celu niegodziwym to byłoby niemoralne gdyby świadczenie pozostało u tego kto je otrzymał lub dał dlatego świadczenie przepadało. Do 89r. za wszelkie naruszenia prawa dewizowego sądy z marszu musiały ogłaszać przepadek na rzecz SP. Po 89r. sądy orzekają już nieobligatoryjnie lub fakultatywnie. Z kar ograniczenia wolności zrezygnowano na rzecz kar pieniężnych. Można stwierdzić ze do wybuchu I WŚ ograniczenia żadne nie istniały. Obrót pieniężny na terenie kraju i w jego kontaktach za granicą odbywał się za pomocą pieniądza kruszcowego lub jego substytutu- pieniądza papierowego. Przyjęto tak system waluty złotej, który był wynikiem istniejącej wówczas praktyki bankowej i handlowej i funkcjonował wedle 3 zasad:

1. Emisję banknotów podporządkowano obowiązkowi częściowego pokrycia w złocie, co ograniczało politykę kredytową władz i banków.

2. Zobowiązano bank centralny do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walucie krajowej a ponieważ władze ustalały kurs waluty w stosunku do złota to zapewniało to stałość tego kursu.

3. Istniała swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej oraz wymienialność złota na wszelkie inne pieniądze. Ale na początku XXw. nasilił się proces demonetaryzacji złota i stopniowego zastępowania go innymi rodzajami pieniądza co doprowadziło ostatecznie do likwidacji systemu waluty złotej podczas I Wojny Światowej. Zachwianie systemu waluty złotej było następstwem upadu sił gospodarczych w świecie.

W PL dla zapewnienia głównych interesów państwa, a głównie obrót pieniężny, w lipcu 1920r. sejm uchwalił ustawę zakazującą wywozu za granicę wszelkich kruszców szlachetnych. Sierpień 1924- zakaz wywozu złota i srebra we wszelkiej postaci- łącznie z biżuterią. Listopad 1927r.- rozporządzenie o stabilizacji waluty polskiej- reforma Grabskiego- wprowadzono zasadę monumentalizmu monetarnego czyli oparcie pieniądza krajowego na parytecie złota. Poza stabilizacją waluty posiej było jeszcze rozporządzenie o poprawie gospodarstwa krajowego i szereg rozporządzeń dla poprawy sytuacji. Po 1929r kryzys zmusił wszystkie państwa europejskie do wprowadzenia ograniczeń. 26 kwietnia 1936r- prezydent wydał tzw dekret dewizowy- wprowadzający różne zakazy. Dekret był wydany, ponieważ w PL mieszkało kilkanaście milionów obywateli innych narodowości i pieniądze wypływały z Polski i aby zahamować odpływ walut obcych z kraju wprowadzono różne zakazy, ograniczenia a nad wszystkim czuwał Bank Polski i Minister Skarbu. Komisja dewizowa wydawała indywidualne zezwolenia dewizowe ale wydawała je w I i II instancji czyli jeśli komuś odmówiła to już nie mógł się odwołać. Żeby wymusić przestrzeganie tych przepisów to trzeba było wprowadzić drakońskie kary i za jakieś małe przestępstwa można było dostać do 5 lat i 200 tys zł grzywny, a za przestępstwa wysokie dożywocie i grzywny nieokreślonej wielkości łącznie z konfiskatą majątku.

Od 1923 wprowadzono dla podmiotów prowadzących działalność obowiązek posiadania rachunku i obrotu tylko przez rachunku powyżej określonych kwot.

Okres powojenny- nowe władze chciały nadać pozory legalizmu swojego funkcjonowania i zaczęły zmieniać cały system społeczno-gospodarczy w formie rozporządzeń, czyli podstawą musiała być jakaś ustawa i tutaj odwoływano się do dekretu z kwietnia 1936. Zabroniono: posiadania wartości dewizowych, czyli walut obcych, papierów wartościowych nominowanych w walutach obcych czy złota/platyny w stanie nieprzerobionym (wszystko poza biżuterią zabronione), nałożono obowiązek aby zaproponować Bankowi Polskiemu (NBP istnieje od lipca 1952r.) do odkupienia wszystkie wartości dewizowe ale kurs oficjalny był kilkakrotnie niższy od czarnorynkowego więc wszyscy wszystko chowali co mieli i Bank Polski nic nie skupował.

W art.9 wymieniono co wolno w zakresie obrotu dewizowego- typ regulacji pozytywny. To co nie było wymienione- było zabronione. Wszystkie inne ustawy aż do dzisiejszej wymieniają to czego nie wolno w art.9 a wszystko inne jest zabronione.

Podmiotem krajowym był obywatel z polskim obywatelstwem niezależnie od miejsca zamieszkania i osoba prawna lub jednostka organizacyjna posiadająca siedzibę w kraju- ważne było obywatelstwo i pochodzenie. Zmieniło się to w lipcu 2004r.

Po wojnie zastanawiano się czy w ogóle prawo dewizowe jest potrzebne skoro nie można posiadać wartości dewizowych.

1956r- władze zezwoliły na posiadanie rachunków w walutach obcych ale pieniądze musiały pochodzić tylko ze źródeł legalnych. Był to rachunek A. Rachunek B- źródła z nielegalne- kupione np. od kogoś na ulicy. Po roku pieniądze te mogły przejść na rachunek A. Dla podmiotów z obcym obywatelstwem mieszkających w kraju był rachunek C. Po cofnięciu stanu wojennego nadal nie było pieniędzy w banku dlatego umożliwiono wyjazdy za granicę. Otwarto rachunek N- traktowany jak B.

Nowa ustawa- zakres podmiotowy

• Rezydent- osoba fizyczna, mająca miejsce zamieszkania w kraju oraz osoby prawne mające siedzibę w kraju, a także inne podmioty mające siedzibę w kraju posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Rezydentami są również znajdujące się w kraju oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów.

• Nierezydent- osoby fizyczne zamieszkałe za granicą, osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów i funkcjonujące za granicą.

Wszelkie ograniczenia z art.9 ustawy od przyjęcia nas do UE nie obowiązują państw należących do UE, obowiązują tylko w stosunkach z krajami trzecimi.

Wartość dewizowa- Zagraniczne środki płatnicze, złoto i platyna dewizowa czyli kruszce w stanie nieprzerobionym. Zagranicznymi środkami płatniczymi są waluty obce i dewizy. Waluty obce- pieniądz papierowy i monety oraz międzynarodowe jednostki rozrachunkowe emitowane przez międzynarodowy fundusz walutowy które mogą być traktowane jako środek płatniczy w handlu międzynarodowym. Waluty obce dzielimy na wymienialne i niewymialne. Dewizy- papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego wystawione w walutach obcych. Papierami wartościowymi są również papiery udziałowe, akcje, papiery dłużne, jednostki uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania. Do 2002r. traktowano to jako bezwzględne wartości dewizowe. Jako wartość dewizową traktujemy monety złote bite po 1860r. Ale wartością dewizową będą także zł polskie, banknoty zł, polskie papiery wartościowe nominowane w zł ale tylko w relacji między rezydentem i nierezydentem.

Obrót dewizowy

• zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować dokonywanie między rezydentem i nierezydentem rozliczeń pieniężnych lub przeniesienie między nimi własności wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych.

• Druga forma obrotu dewizowego- zawarcie umowy lub dokonanie innej czynności prawnej powodującej lub mogącej powodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub prawa, których nabycie nastąpiło w obrocie dewizowym z zagranicą.

• Po trzecie- dokonywanie wywozu, przekazywanie oraz wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także dokonywanie ich przywozu, przekazywanie oraz nadsyłanie z zagranicy do kraju, czyli jakiekolwiek formy transferu za pośrednictwem banku/poczty, czy przesyłanie samemu. Zgodnie z nowymi regulacjami dokonywanie obrotu dewizowego za granicą na równych prawach, jest dozwolone każdemu i swoboda obrotu nie jest ograniczona ograniczeniami wynikającymi art.9.

Zgodnie z art.9 ograniczeniom podlega:

• Ustalanie oraz przyjmowanie przez rezydentów należności od nierezydentów w innych walutach niż waluty wymienialne niż waluta polska

• Wywóz oraz wysyłanie za granicę złota platynowego lub platyny dewizowej czyli kruszców w stanie nieprzerobionym

• Wywóz oraz wysyłanie za granicę krajowych lub zagranicznych środków płatniczych o wartości przekraczającej łącznie równowartość 10tys euro. Jeśli chcemy wysłać więcej za pośrednictwem banku to bank zażąda jakiegoś dokumentu potwierdzającego.

• Nie wolno rezydentom nabywać nieruchomości w krajach trzecich powyżej 50tys euro przy jednej transakcji. Do 50tys euro to nie obowiązuje. W UE nie ma żadnych limitów.

• Nie wolno nabywać obcych papierów wartościowych ani jednostek uczestnictwa w funduszach zbiorowego inwestowania

• Zakaz otwierania rachunków w bankach zagranicznych

• Zakaz zaciągania oraz udzielania pożyczek i kredytów zagranicznych

W lipcu 2002r. sytuacja uległa zmianie- jakiekolwiek ograniczenia zostały zniesione. Rozporządzenie z MF z września 2002r. liberalizuje te ograniczenia.

Art. 10 przewiduje wprowadzenie nadzwyczajnych ograniczeń- w zakresie obrotu dewizowego mogą być wprowadzone szczególne ograniczenia jeśli są niezbędne w celu:

• wykonania, decyzji organu organizacji międzynarodowych których PL jest członkiem- czyli np. Rada Unii czy Komisja europejska.

• W celu zapewnienia porządku publicznego lub bezpieczeństwa publicznego

• W celu zapewnienia równowagi bilansu płatniczego w razie jego ogólnej nierównowagi lub załamania się tej nierównowagi lub w razie zagrożenia utrzymania równowagi

• W celu zapewnienia stabilności waluty polskiej w razie wahań jej kursu

W tych wypadkach na wniosek Rady Polityki Pieniężnej Rada Ministrów w formie rozporządzenia wprowadza nadzwyczajne ograniczenia na max okres 6 mcy. Ograniczenia te mogą przybrać różne formy- np. można ustalić walutę w której powinno się przyjmować płatności i dokonywać zapłatę, można wprowadzić obowiązek odsprzedaży bankom części wpływów z transakcji zagranicznych.

Art. 15 dotyczący kantorów- kantory mają obowiązek odsprzedaży części skupionych walut obcych bankom które posiadają. NBP czuwa nad walutą obcą którą posiadają banki komercyjne. NBP powiększa rezerwy walutowe państwa. Kantory z tytułu jednej transakcji mogą kupić/sprzedać równowartość 20tys euro. NBP przede wszystki wykonuje kontrolę nad bankami dewizowymi i kantorami.

Bank dewizowy- każdy bank komercyjny który od prezesa NBP uzyskał zgodę na prowadzenie rachunków w walutach obcych i dokonywanie za pośrednictwem tych rachunków płatności za granicą. Kontrolerzy z NBP mogą kontrolować banki dewizowe i kantory i ta kontrola zbliżona jest to kontroli podatkowej. Banki dewizowe nie tylko prowadzą rachunki w walutach obcych ale mogą również angażować w działalność w zakresie płatności transakcji w handlu zagranicznym, mogą udzielać kredytów/ pożyczek. A więc jeśli chodzi o rozliczenia transakcji międzynarodowych to banki dewizowe oferują różne usługi związane z rozliczeniami zagranicznymi. Zapewniają obsługę transakcji zarówno eksportowych jak i importowych.

• Nieuwarunkowane formy rozliczeń transakcji zagranicznych- świadczenie nie jest uzależnione id spełnienia przez beneficjenta jakichkolwiek warunków i należą do nich: polecenie wypłaty (przekazy bankowe) oraz skup i sprzedaż czeków (np. bankierskich, podróżniczych i czeków gwarantowanych-euroczeków). Mogą polegać na wypłacie gotówki, przelaniu gotówki na określone konto, lub wręczenie czeków odbiorcy który upoważnia do wypłaty środków. Czek w obrocie zagranicznym- pisemne zlecenie zapłaty udzielonym zagranicznemu bankowi przez bank krajowy dewizowy wypłacenia określonej sumy pieniężnej okazicielowi czeku lub oznaczonej na nim osobie. Banki skupują czeki lub przyjmują do tzw inkasa. Inkaso- osoba która daje czek nie otrzymuje pieniędzy od razu tylko dopiero kiedy pieniądze przyjdą z banku zagranicznego który wystawił czek. Czeki podróżnicze- emitowane przez różne instytucje bankowe i finansowe i przeznaczone są do obsługi zagranicznego ruchu podróżniczego, czeki te mogą być zakupywane przez instytucje bankowe które udostępniają je swoim klientom. Euroczek- do książeczki czekowej daje się dokument identyfikacyjny który pozwala za granicą wypłacić pieniądze np. z bankomatu ale jeśli będziemy chcieli zrealizować czek to bank zażąda tego dokumentu który pełni formę karty płatniczej.

• Uwarunkowane rozliczenia- świadczenie uzależnione od spełnienia przez beneficjenta określonych warunków:

  • Inkaso dokumentowe (bankowe)- operacja wykorzystywana w rozliczeniach transakcji handlu zagranicznego i polega na pobraniu należności czyli określonej sumy pieniężnej przez bank w zamian za dokumenty potwierdzające zabezpieczenie zapłaty należności. Inkaso wystawiane jest na żądanie eksportera od importera. Czyli bank blokuje na rachunku importera określoną kwotę i kiedy towar przyjdzie to eksporter otrzyma pieniądze.

  • Akredytywa dokumentowa- samodzielne pisemne zobowiązanie banku. Akredytywa otwierana na zlecenie importera przez bank. Bank zobowiązuje się do zapłaty określonej w akredytywie kwoty jeśli eksporter przedstawi odpowiednie dokumenty od których uzależnia się zapłatę.

Banki dewizowe poza rozliczaniem transakcji międzynarodowych zajmują się również finansowaniem takich transakcji. Finansowanie może przyjąć dwojaką postać:

• Prefinansowanie transakcji handlu zagranicznego- zaangażowanie finansowe banku dewizowego poprzedzające zawarcie transakcji przez importera i eksportera, przed sfinalizowaniem transakcji. Prefinansowanie może przyjąć 5 form:

  • Krótkoterminowy kredyt na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z transakcją eksportową występującą przed finansowaniem kontraktu

  • Krótkoterminowa gwarancja na zabezpieczenie dostaw np. surowców, materiałów itp. Płatnych po dostawie środków które będą udostępnione przez bank w następnej fazie realizacji transakcji

  • Gwarancja przetargowa- wystawiana przez bank w przypadku uczestnictwa eksportera w przetargu publicznym i stanowi ona zobowiązanie banku do wypłaty określonej kwoty w wypadku gdy eksporter mimo wygrania przetargu odmówi podpisania kontraktu na warunkach proponowanych w ofercie

  • Gwarancja dobrego wykonania kontraktu- wymagana przez importera od eksportera jako warunek zawarcia kontraktu i również stanowi zobowiązanie banku do wypłaty określonej kwoty w wypadku gdy eksporter nie dopełni zobowiązań kontraktowych w zakresie wskazanym w treści gwarancji.

  • Gwarancja zwrotu zaliczki- wystawiana na zlecenie eksportera na rzecz importera i stanowi zobowiązanie banku do zwrotu zaliczki otrzymanej przez eksportera w przypadku gdy nie dopełni on zobowiązań kontraktowych i nie dokona zwrotu ani rozliczenia otrzymanej zaliczki.

• Udzielanie kredytów przez banki dewizowe na wspieranie eksportu z Polski- kiedyś banki bały się udzielać takich kredytów ponieważ nie było ubezpieczalni kredytów zagranicznych. Kiedy powstała korporacja ubezpieczeniowa kredytów eksportowych s.a.- jedyne towarzystwo w Polsce które wyspecjalizowało się w ubezpieczeniach należności eksportowych. Tego typu ubezpieczenie daje możliwość na uzyskanie bankowego kredytu preferencyjnego na finansowanie eksportu.

  • Kredyt dla nabywcy- kredytobiorcą jest importer (nierezydent) a wypłata z kredytu jest dokonywana bezpośrednio na rzecz eksportera (rezydenta). Kredyt dostaje podmiot zagraniczny, a podmiot krajowy wysyłający towar otrzymuje zapłatę od banku naszego.

  • Kredyt dla dostawcy- kredytobiorcą jest eksporter (rezydent) który ceduje na bank swoje należności z kontraktu eksportowego stanowiącego przedmiot finansowania. Czyli podmiot krajowy coś wysyła za granicę ale wyprodukowanie tego kredytuje bank krajowy, a ten kto wysłał nie widzi pieniędzy bo otrzymuje je bank.

  • Kredyt dla banku nabywcy- kredytobiorcą jest bank importera akceptowany przez bank eksportera. Bank eksportera dokonuje wypłaty środków kredytowych bezpośrednio na rzecz eksportera, a bank importera zawiera z nim oddzielną umowę kredytową pełniąc wobec niego rolę kredytodawcy. Czyli bank krajowy udziela kredytu bankowi zagranicznemu, polak eksportujący coś za granicę otrzymuję zapłatę od banku krajowego, a kredyt idzie na rachunek banku zagranicznego który zawarł umowę z importerem towaru.

  • Międzybankowe linie kredytowe- banki dewizowe krajowe które mają różne środki walutowe otwierają takie linie w bankach zagranicznych aby wspierać eksport z Polski. Każdy klient takiego banku za granicą może wziąć kredyt i sprowadzić z Polski dowolny towar.

Prawo celne

Kodeks celny Unii Europejskiej- kiedy go przyjmowano to był Wspólnotowy kodeks celny. Został przyjęty przez radę EWG 12.10.1992r. Rozp nr 29.13.

Rozporządzenie Komisji Europejskiej z 2 lipca 1993r. nr 24.54.- zawiera przepisy wykonawcze do kodeksu

Marzec 2004r- Ustawa prawo celne- to ustawa polska ale jest mało obszerna i generalnie ważniejszy jest kodeks celny UE

Kodeks z 92r. wszedł w życie od 01.01.1994r. a w Wielkiej Brytanii 01.01.1995r. (musiała wprowadzić dwuinstancyjne sądy)

Zakres terytorialny kodeksu nie pokrywa się z granicami. Kodeks ten nie obowiązuje : tereny zamorskie Francji, Grenlandia, Wyspy Owcze, na wybrzeżu Maroka. Obowiązuje na terenach nienależących do UE: część pogranicza niemiecko-szwajcarskiego i włosko-szwajcarskiego, Andora, Monako, Lichtenstein.

Kodeks miał ujednolicić stosowanie prawa celnego stosowanego w krajach EWG. Dano rok na zapoznanie się z treścią kodeksu i wprowadzenie go w życie. W 1995r. wprowadzono program „Mateusz” gdzie wydzielono pieniądze na finansowanie popytu celników w różnych państwach, czyli aby ujednolicić stosowanie przepisów to np. Włocha wysyłano do Francji itd.

Dług celny- wszystkie należności celne, których obowiązek uiszczenia ponosi osoba dokonująca zgłoszenia celnego.

Przedstawicielstwo pośrednie i bezpośrednie- czyli kto może dokonywać zgłoszeń celnych

• Bezpośrednie- ktoś działa w imieniu i na rzecz innej osoby

• Pośrednie- przedstawiciel działa we własnym imieniu lecz na rzecz innej osoby

Przeznaczenie celne towaru- co można z towarem zrobić?

• Towar można objąć procedurą celną:

  • Dopuszczenie do obrotu

  • Tranzyt zewnętrzny i wewnętrzny

  • Skład celny

  • Odprawa czasowa

  • Przetwarzanie pod kontrolą celną

  • Uszlachetnianie czynne- przywożenie z zagranicy, przetwarzanie w kraju i oclenie i sprzedaż w kraju lub wysłanie z powrotem za granicę

  • Uszlachetnianie bierne- z kraju wysyła się towar i tam poddaje się go przetworzeniu

• Wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego- procedura tranzytu. Wolne obszary celne i składy wolnocłowe znajdują się na terytorium EU i można tam robić wszystko- poza sprzedażą detaliczną czyli przetwarzanie, naprawianie, sprzedaż hurtowa. Fizycznie są na terytorium państwa a praktycznie traktuje się towar jakby był za granicą.

• Powrotny wywóz towaru poza obszar celny wspólnoty- dopuszczalne jeśli ktoś przywiózł towar, zapłacił należności celne a później okazało się że towar jest niezgodny z warunkami kontraktu to w ciągu roku od zapłacenia należności celnych towar można odesłać

• Zniszczenie towaru- kiedy obrót danym towarem na mocy umów międzynarodowych jest zabroniony (narkotyki). Jest o niszczone na koszt zgłaszającego

• Zrzeczenie się towaru na rzecz Skarbu Państwa

Cło nie powstaje tylko w dwóch sytuacjach: wobec fałszywych pieniędzy i nie pobiera się należności celnych jeśli towar został uznany za ostatecznie utracony czyli taki który już nikomu nie może służyć.

Unia celna jest pierwszym etapem na drodze stworzenia unii realnej, najpierw trzeba znieść ograniczenia administracyjne, dopiero później można harmonizować inne przepisy życia społeczno- gospodarczego.

Teoria unii celnej jest częścią teorią handlu międzynarodowego. W grudniu 1833 roku powstaje Niemiecki Związek Celny- pierwsza realna Unia w Europie, później sierpniu 44 roku unia Beneluksu.

Niemiecki Związek Celny – cła dzielono proporcjonalnie do liczby mieszkańców, wprowadzono jednolitą taryfę celną i jednolite stawki celne. Zaczął funkcjonować w styczniu 1834 roku. W 1870 roku Parlament Związkowy przekształcił się w Parlament Rzeszy, a Rada w Rząd Rzeszy.

W 1891 roku na pierwszym kongresie państw amerykańskich USA zaproponowało obniżenie stawek celnych dla państw latynoamerykańskich.

Po drugiej wojnie światowej sytuacja zmienia się powstaje EWG, w marcu 1957 roku na zjeździe w Rzymie przyjęto traktat rzymski , który wymagał utworzenie unii celnej. W 1950 utworzono Radę współpracy celnej z siedzibą w Brukseli.

USA zaproponowały podpisanie ITO, były one zwolennikami unii celnej. Państwa które podpisały pakt atlantycki przystąpiły do tego.

W 1947 roku kongres odmawia ratyfikacji ITO, 30 września 1947 roku w hawanie państwa podpisują porozumienie o układzie ogólnym w sprawie taryf celnych i handlu- GATT.

W rundzie tokijskiej podpisano kodeks wartości celnej- jaka część wartości towaru zostaje przejęta na rzecz budżetu państwa jako cło oraz kodeks antydampingowy.

15 kwietnia 1994 roku w ramach rundy urugwajskiej podpisano Układ o utworzeniu WTO, które zastąpiło GATT.

Dług celny – to wszystkie obciążenia ciążące na towarze, i dłużnikiem jest zgłaszający towar.

Od stycznia 2004 organy celne są organami podatkowymi.

Każdy ma prawo do informacji celnej. Organ w formie decyzji wydaje taką informację celną. Minister Finansów prowadzi listę agentów celnych, wydaje pozwolenia TIR, rozpatruje wnioski o ochronie własności intelektualnej, teraz obowiązki te przejął Dyrektor Warszawskiej Izby Celnej.

Jest 9-cyfrowy kod taryfy celnej i jest on ważny przez 6 lat. Informację celną można cofnąć na skutek oszukania Izby Celnej lub decyzji organu międzynarodowego, mimo cofnięcia jest ważna 6 miesięcy.

Informacja o pochodzeniu towaru, jest ważna ponieważ towary mogą być różnie oclone. Zachowuje ona ważność przez 3 lata. Można ja cofnąć, z tych samych powodów co wiążącą informację towarową.

W artykułach 22-26 kodeksu celnego mamy uregulowane tzw. niepreferencyjne pochodzenie towaru a w 27 preferencyjne. Niepreferencyjne jest oclone według podstawowej stawki celnej.

Jeśli towar tworzony jest w kilku krajach to za kraj pochodzenia uważa się państwo w którym dokonano ostatniej ekonomicznej obróbki..

Preferencyjne towary pochodzą z krajów zacofanych- stawka 0.

Świadectwo pochodzenia- formularz A mogą wystawiać je głowni eksporterzy i importerzy. Powinno być przez wystawcę przechowywane przez 3 lata i zostać wysłane do wszystkich krajów preferencyjnych. Jest ważne 10 miesięcy. Trzeba potwierdzić autentyczność świadectwa.

Taryfa celna oparta jest na zharmonizowanym systemie oznaczania towarów. Podstawą taryfy celnej jest nomenklatura scalona.

Art. 28-36 wartość celna towarów-podstawa jest wartość celna transakcyjna- to co jest na fakturze- cena zakupu itp, jeżeli zachodzi podejrzenie ze cena zakupu jest fałszywa

Towary identyczne- to towary wytworzone w tym samym kraju, będące takimi samymi pod każdym względem mimo że posiadają nieznaczne różnice w wyglądzie zewnętrznym nie jest to przeszkoda dla uznania ich za towary identyczne.

Towary podobne- wytworzone w tym samym kraju, które nie są podobne pod każdym względem , mają cechy podobne w składzie materiałowym , co pozwala im pełnić te same funkcje i być towarami handlowo- zamiennymi

Prowizja od zakupu- opłata poniesiona przez kupującego na rzecz drugiego agenta za usługę za reprezentowanie go przy zakupie towarów, dla których ustalana jest wartość celna.

Za osoby powiązane ze sobą uważa się jeżeli jedna jest członkiem organu zarządzającego , są prawnie uznanymi wspólnikami w działalności gospodarczej, jedna osób jest pracodawcą drugiej , jedna z osób bezpośrednio kontroluje drugą, jeżeli kupujący i sprzedający znajdują się pod bezpośrednią kontrolą osoby trzeciej, jeżeli są małżeństwem, jeżeli jedna z osób działalności gospodarczej jest wyłącznym dystrybutorem lub koncesjonariuszem drugiej.

Wartość celna towarów identycznych, później wartość celna towarów podobnych.

Wartość celna dedukcyjna- bierze się pod uwagę po jakiej cenie w ostatnich 90 dniach w danym kraju kształtują się ceny hurtowe danego produktu

Wartość celna kalkulowana- ustala się cenę jednostkowa sztuki towaru, odejmuje się tu ubezpieczenie, obciążenie w kraju produkcji eksportera.

Wartość celna metody ostatniej szansy na podstawie powyższych sposobów lub w inny rozsądny sposób.

Koszty wliczane są tylko do granicy morskiej bądź lądowej, nie wlicza się kosztów kredytu, koszty opakowań , koszty opłat licencyjnych, opłat do kopiowania i dystrybucji. Dodaje się do wartości celnej prowizje na rzecz osoby która reprezentowała nas przy zakupie.

Wprowadzenie towarów na polski obszar celny.

Towary od chwili wprowadzenia podlegają nadzorowi celnemu. Towary gdy dochodzi w głąb kraju należy zawiadomić Urząd Celny- co przyszło i w jakiej ilości., można to zrobić za pomocą deklaracji skróconej( np. konosament morski, list przewozowy- jakikolwiek dokument urzędowy, potwierdzający ilość i wartość towaru) Później składowane są te towary w składach celnych( 20 dni jest w magazynie jeśli był przewożone droga lotnicza, 40 dni -droga morska). Następnie trzeba zgłosić towar do Urzędu celnego – ustnie , pisemnie, elektronicznie. Najważniejszy dokument celny SAD składa się z 8 kartek. Dopuszczane jest sprostowanie Sad ale nie błędu w postaci ilości i wartości( kara za taki błąd opłata 100 % wartości towaru)

Automatyczna rejestracja polega na rejestracji przez organ celny przywozu towarów z krajów trzecich lub wywozu towarów do krajów trzecich, lub na obowiązku uzyskania pozwolenia na przywóz lub wywóz towarów. Minister właściwy do spraw gospodarki, w rozporządzeniu o ustanowieniu automatycznej rejestracji, może nałożyć obowiązek uzyskania pozwolenia na przywóz lub wywóz towarów, określając równocześnie termin, od którego należy składać i rozpatrywać wnioski o udzielenie pozwolenia.

W ramach nieautomatycznej rejestracji obrotu pozwolenia mogą być na ilość lub wartość towaru mniejszą niż wnioskowana

Dopuszczenie do obrotu art. 79-83

Procedura dopuszczenia do obrotu ma zastosowanie w przypadku przywozu towarów niewspólnotowych na obszar celny Unii Europejskiej. Objęcie tą procedurą nadaje towarowi niewspólnotowemu status celny towaru wspólnotowego. Procedura ta wymaga zastosowania środków polityki handlowej, spełnienia pozostałych formalności wymaganych przy przywozie towarów, jak również uiszczenia opłat prawnie należnych, w szczególności należności celnych przywozowych.

Zgłoszenie celne towarów do tej procedury może być dokonane w formie:

1.      pisemnej,

2.      z zastosowaniem technik elektronicznego przetwarzania danych,

3.      ustnej, albo

4.      w formie innej czynności uważanej za zgłoszenie celne (np. przejście zielonym pasem lub „nic do zgłoszenia"

Art. 91-97 tranzyt

Tranzyt unormowany jest Konwencja genewska z 1975 roku o tranzycie towaru z zastosowaniem karnetu TIR, trzeba uzyskać pozwolenie ze skorzystania z tego karnetu. Konwencja londyńska – dotyczy przewozu sprzętu wojskowego., manifest reński – tranzyt po Renie

Tranzyt oznacza procedurę pozwalającą na przemieszczanie z jednego do drugiego miejsca znajdującego się na polskim obszarze celnym towarów niekrajowych, niepodlegających w tym czasie należnościom celnym przywozowym i środkom polityki handlowej, z zastosowaniem:

• dokumentów określonych przepisami prawa celnego,

• karnetu TIR, jeżeli:

  • rozpoczęło się lub ma się zakończyć poza polskim obszarem celnym

  • dotyczy przesyłek towarów, które mają zostać wyładowane na polskim obszarze celnym i które są przewożone wraz z towarami przeznaczonymi do wyładowania poza polskim obszarem celnym,

• karnetu ATA używanego jako dokument tranzytowy.

Każde przemieszczanie towaru niekrajowego oraz towaru krajowego, który wcześniej został objęty procedura celną, musi odbywać się w procedurze tranzytu.

Rozpoczęcie procedury tranzytu polega na przedstawieniu w urzędzie celnym wyjścia zgłoszenia celnego na formularzach SAD wraz z wymaganymi dokumentami i zabezpieczenia na pokrycie należności celnych i podatkowych. Po zwolnieniu towarów do tranzytu i wyznaczeniu terminu dostarczenia przesyłki do urzędu celnego przeznaczenia, karta 1SAD pozostaje w urzędzie celnym wyjścia, natomiast karty 4, 5 i 7 SAD stanowią dokument tranzytowy i wraz z towarem są przewożone do urzędu celnego przeznaczenia.

W czasie stosowania procedury tranzytu krajowego nie można doładowywać ani wyładowywać towarów do przewożonej przesyłki. Towary objęte jednym zgłoszeniem celnym muszą zostać dostarczonego urzędu celnego przeznaczenia. Jeżeli istnieje konieczność doładowania towarów do przesyłki należy zakończyć jedną procedurę tranzytową i na dalszy odcinek trasy otworzyć nową operację tranzytową dla całości towaru lub nie zamykając pierwszej procedury otworzyć nową procedurę tranzytową dla doładowanego towaru. W jednym pojeździe można przewozić przesyłki objęte dwoma zgłoszeniami celnymi.

Art. 114-129

Uszlachetnianie czynne- z zagranicy przywozi się towar i w kraju zostaje poddany przetwarzaniu.

Kiedy pobiera się cło częściowo, kiedy przywozi się środki transportu inne niż osobowe oraz maszyny urządzenia do produkcji. Miesięcznie płaci się 3 % od wartości. Procedura odprawy czasowej- towar może pozostać 2 lata na terenie kraju

Art. 145-150

Uszlachetnianie bierne- z kraju wywozi się towar i tam się je przetwarza. Wykorzystywany jest do napraw gwarancyjnych i pogwarancyjnych.

Uprzedni przywóz- towar zastępujący wywieziony nie może być nowy musi być używany.

Przetwarzanie pod kontrolą celną przebiega podobnie jak uszlachetnianie czynne, art.130-136, podobnie do uszlachetniania czynnego.

Inne przeznaczenie celne- wolne obszary celne i obszary wolnocłowe – art. 166-181

Wolne obszary celne i obszary wolnocłowe- według prawa celnego są traktowane jak zagranica, mimo iż sa na terenie kraju, można tam robić wszystko oprócz sprzedaży detalicznej, trzeba na to dostać pozwolenie, zgodę wydaje Rada ministrów w drodze rozporządzenia. Towary z tego obszaru są umieszczone do procedury dopuszczenia do obrotu lub procedury tranzytu. Trzeba prowadzić ewidencje towarów wchodzących i wychodzących.

Zniszczenie towaru – towar utracony który nikomu nie może służyć. Towary sprzedaje się w drodze publicznej licytacji. Towary powracające – to są towary które wyjechały z jednych państw unijnych i po jakimś czasie wraca. Przed upływem 3 lat wraca to jest towarem unijnym , powyżej 3 lat opłaca się należności celne. Zwolnienie z należności celnych- operacje uprzywilejowane- np. szkolnictwo wyższe przywozi towary w ten sposób.

Zabezpieczenie kwoty długu celnego- może być składane w formie generalnej, gotówkowej, czeku. Gwarant wydając gwarancje ze solidarnie z dłużnikiem zapłaci należności celne.

Gwarancji może organ celny nie pobrać , jeżeli właściciel towaru jest rzetelny i wiarygodny.

Art. 201-242 powstanie długu celnego – powstaje z chwilą wprowadzenia do obrotu towaru. Dłużnikiem jest każdy kto nielegalnie wprowadził towar. Dłużnikiem jest osoba która usunęła towar ze składu celnego. Dług celny nie powstaje wobec psychotropów i fałszywych pieniędzy. Dług celny powstaje przy przywozie. Powstaje w miejscu , w którym nastąpiły zdarzenia powodujące ten dług. Dług celny powinien być zaksięgowany do publicznej wiadomości. Nie dłużej niż 2 dni od otrzymania SAD .art 219 dopuszcza przedłużenie tego okresu w wyjątkowych wypadkach do 14 dni. Dług powinien być zapłacony w ciągu 10 dni. Odroczenie terminu płatności długu celnego- max . 30 dni. Można tu pobrać kwotę odsetek.

Cło antydampingowe- wysokość ostatecznego cła jest opublikowana w dzienniku wspólnotowym UE.

Wygaśnięcie długu celnego w wyniku:

• Przedawnienia- 3 i 5 lat, od dnia przyjęcia zgłoszenia

• Zaniechania

Należności celne pobrano w kwocie wyższej lub nie należały się podlegają zwrotowi w ciągu 3 miesięcy od podjęcia decyzji o ich zwrocie.

Art.238- otrzymał towar i zapłacił należności, towar okazał się wadliwy, w ciągu roku może towar odesłać i odzyskać należności.

Decyzje podejmowane przez władze celne jednego państwa są honorowane przez wszystkie państwa celne ue.

Art.244 organ celny ma uzasadnione podstawy żeby twierdzić iż dana decyzja jest sprzeczna z prawem celnym, grozi wyrządzeniu nieodwracalnej szkody, można wstrzymać jej wykonanie w całości lub części. Można odstąpić od zabezpieczenia, jeżeli jego złożenie powoduje poważne trudności natury gospodarczej dla płatnika

Cło- opłata za przywiezienie konkretnego towaru i usługi.( najbardziej podobny jest do podatków pośrednich)Cła mają różny charakter: przemysłowy, rolny, tranzytowy. Cła gospodarcze( państwo chce osiągnąć jakieś cele) i fiskalne( budżet ma dopływ w formie pieniężnej)Cła kartelowe- uniemożliwienie sprowadzania towarów, których cena byłaby niższa niż cena wyrobów krajowych na danym rynku. Cła wyrównawcze i antydampingowe( celem ich jest przejęcie marży dampingu)

Cła różniczkowe, preferencyjne , dyferencyjne- różne stawki celne na towary pochodzące z różnych państw.Cła pertraktacyjne i negocjacyjne.

Kwotowe lub ilościowe- albo gotówka albo określona stawka za ilość towaru

Obrót towarowy za granicą przysługuje obrót towarowy na równych prawach.

Administrowanie obrotem towarowym z zagranica polega na stosowaniu automatycznej rejestracji obrotu, kontyngent i zakaz( embargo). Tym administruje Minister Gospodarki, produkty rolne- prezes Agencji rynku rolnego. Automatyczna rejestracji obrotu- Pozwolenie ważne jest 120 dni. Wydanie pozwolenie uzależnione jest od złożenia kaucji. Jaka część pozwolenia jest zrealizowana taki procent kaucji jest zwracany. Kontyngent ilościowy i wartościowy- ilość lub wartość na jaką wartość może być przywieziony.

Poza zgłoszeniami celnymi wprowadzono tzw. intrastad deklaracje, wypełniają ją eksporterzy i importerzy. Deklarację składa się do 10 dnia każdego miesiąca po którym nastąpiło wewnątrzwspólnotowe nabycie.

Postępowanie antydumpingowe –rozporządzenie 384/1995 rok- toczy się przed Komisją Europejską na wniosek co najmniej 25 % producentów towaru podobnego – mającego 50 % udział w rynku tego towaru. Komisja Europejska tymczasowe cło antydumpingowe na okres 6 mies. I może się zakończyć nałożeniem cła ostatecznego. Komisja po wpłynięciu wniosku może odmówić jeśli marża jest niewielka, lub roczna produkcja jest poniżej 1 % na całym rynku towarów. Wszyscy pokrzywdzeni wypełniają formularz antydumpingowy. Cło ostateczne jest nałożone na okres 5 lat na dany towar.

Postępowanie rewizyjne, weryfikacyjne i przeglądowe

• Przeglądowe- wszczynane z urzędu, czy proces dumpingu osłabł

• Weryfikacyjne ustala czy okoliczności związane z dumpingiem i szkodą uległy zmianie i czy utrzymywać dalej cło antydumpingowe

• Rewizyjne- ustalenie indywidualnych marż dumpingu dla każdego z eksporterów.

Bariery pozataryfowe- ograniczenia o charakterze administracyjnym

1. Udział państwa w handlu z zagranicą (cła wyrównawcze, zakupy rządowe)

2. Formalności celne i administracyjne

3. Normy przemysłowe , sanitarne i bezpieczeństwa

4. Ograniczenia ilościowe i licencjonowanie importu ,embargo, ograniczenia dewizowe

5. Inne ograniczenia importowe- depozyty przedimportowe, opłaty portowe, stawki ubezpieczeniowe

Prawo własności intelektualnej- ochrona twórców i wynalazców, 67r –światowa organizacja ochrony własności intelektualnej Konwencja paryska z 1882 r –ochrona praw własności przemysłowej

Porozumienia dotyczące handlu artykułami tekstylnymi, Konwencje o ochronie własności przemysłowej i dzieł literakich. porozumienie trips- prawa własności przemysłowej i prawa autorskie

Przedmiot ochrony - prawa w zakresie:

• znaków towarowych

• wzorów przemysłowych lub wzorów użytkowych,

• praw autorskich i pokrewnych,

• patentów,

• dodatkowych świadectw ochronnych,

• ochrony odmian roślin,

• nazw pochodzenia lub oznaczeń geograficznych,

• topografii układów scalonych,

• nazw handlowych.

Działania organów celnych przy zatrzymaniu towarów w wypadku podejrzenia naruszenia praw własności intelektualnej:

- Działanie "na wniosek"

Do Dyrektora Izby Celnej w Warszawie można złożyć wniosek o podjęcie działań przez organy celne w celu ochrony praw własności intelektualnej. Wniosek o podjęcie działań sporządza się na formularzu będącym załącznikiem do Rozporządzenia Komisji (UE) nr 1352/2013. Osobą uprawnioną do wniesienia wniosku jest właściciel prawa lub jej pełnomocnik a także osoba uprawniona do używania praw własności intelektualnej.

Jeżeli w okresie obowiązywania ochrony przyznanej przez Dyrektora Izby w Warszawie, w wyniku kontroli celnej organ celny poweźmie uzasadnione podejrzenie, że towary naruszają prawa własności intelektualnej zatrzymuje te towaru i zawiadamia o tym wnioskodawcę. Od dnia otrzymania takiego zawiadomienia wnioskodawca ma 10 dni roboczych na doręczenie organowi celnemu:

• dokumentów umożliwiających zniszczenie towarów pod kontrolą organów celnych bez konieczności ustalania, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone

• dokumentów potwierdzających wszczęcie postępowania mającego ustalić, czy prawo własności intelektualnej zostało naruszone (w uzasadnionych przypadkach można przedłużyć termin zatrzymania towarów o kolejne 10 dni).

- Działanie "z urzędu"

W przypadku gdy organy celne przed złożeniem wniosku przez posiadacza prawa lub przed jego uwzględnieniem, mają wystarczające powody, by podejrzewać, iż towary naruszają prawo własności intelektualnej, mogą zawiesić dopuszczenie towarów lub zatrzymać je przez okres 4 dni roboczych od chwili otrzymania zawiadomienia przez posiadacza prawa, aby umożliwić posiadaczowi prawa złożenie wniosku o podjęcie działań do Dyrektora Izby Celnej w Warszawie. W wypadku gdy wniosek nie zostanie złożony organ celny zwalnia zatrzymane towary.