Mariola Szalecka

Olsztynek

KIEROWANIE CZY WSPIERANIE?

Zadania usamodzielniające ucznia w lekcji wychowania fizycznego.

Jedną z filozofii, na której opiera się reforma oświatowa, jest filozofia personalistyczna Mouniera, w myśl której istotą kształcenia jest ukierunkowywanie rozwoju ucznia - uczeń się uczy, a nauczyciel wspiera go i wspomaga. Największą siłą napędową rozwoju człowieka jest bowiem niezawisła motywacja wewnętrzna, wyrastająca z poczucia odpowiedzialności za siebie. Tylko taka motywacja może w pełni rozwinąć istniejące w człowieku możliwości i przygotować go do adekwatnego funkcjonowania w zmieniającej się rzeczywistości. Świat jest jeden. Należy pomagać w jego rozumieniu, tworząc połączenia w umysłach uczniów poprzez nauczanie interdyscyplinarne.

Istotą wychowania fizycznego jest stymulowanie autoedukacyjnej aktywności fizycznej ucznia, czyli przygotowanie go do aktywnego i samodzielnego uczestnictwa w szeroko rozumianej kulturze fizycznej. Konieczne jest więc, wyposażenie ucznia w niezbędne dyspozycje instrumentalne - wiedza, sprawność, umiejętności, nawyki oraz kierunkowe - postawy, wartości, przekonania, motywacje. Uczeń musi posiadać taki zasób wiedzy, sprawności i umiejętności oraz mieć ukształtowane takie postawy, żeby chciał i umiał wykorzystać w życiu codziennym to, czego nauczył się w szkole. Uczeń powinien być aktywny, twórczy i samodzielny w myśleniu, działaniu i doskonaleniu się, a efektem tego powinno być podejmowanie przez niego własnej, samodzielnej troski o zdrowie i ciało.

Zadaniem nauczyciela wychowania fizycznego jest więc, wychowanie ucznia w poczuciu wartości własnego zdrowia oraz nauczenie go rozpoznawania czynników warunkujących jego prawidłowy i wszechstronny rozwój. Wymuszanie rozwoju lub nadawanie mu określonego kierunku przez presję jest niewłaściwe i przynosi ograniczone skutki. Rola nauczyciela powinna sprowadzać się do wspierania, wspomagania i ukierunkowywania rozwoju ucznia. Uczeń powinien mieć wpływ na własny rozwój i współuczestniczyć w nim. Współuczestniczyć bowiem znaczy proponować, tworzyć. Człowiek będący współautorem działania jest w nie osobiście zaangażowany, a tym samym bardziej aktywny. Oddziaływanie na ucznia musi być więc wszechstronne. Nie można ograniczać się tylko do nauki techniki, taktyki i rozwijania sprawności motorycznej. Należy również uwzględniać zagadnienia dotyczące:

bezpieczeństwa, asekuracji i wzajemnej pomocy;

współpracy, współdziałania i odpowiedzialności;

samokontroli i samooceny własnych osiągnięć;

samodzielnego organizowania i prowadzenia zajęć ruchowych.

W każdej lekcji wychowania fizycznego musi znaleźć się miejsce na zadania usamodzielniające. Powinny być one dostosowane do rozwoju emocjonalnego, poziomu wiedzy, umiejętności i sprawności ucznia. Stawianie ucznia w sytuacjach zadaniowych i problemowych, pozwoli mu wykazać się własną inwencją i pomysłowością Czym wyższy etap kształcenia, tym większa samodzielność, czyli większy wkład ucznia. w organizację zajęć. Dobierając zadania usamodzielniające należy wyznaczyć cel wychowawczy i podporządkować mu konkretne czynności ucznia.

Opracowała Mariola Szalecka

Przykłady formułowania zadań usamodzielniających ucznia

w lekcji wychowania fizycznego.

Współuczestniczy w organizacji lekcji:

• proponuje ćwiczenia kształtujące RR, NN i T

• proponuje ćwiczenia kształtujące ze współćwiczącym

• proponuje ćwiczenia przygotowujące organizm do wysiłku uwzględniając specyfikę zadań lekcji

• dobiera ćwiczenia uspokajające organizm po wysiłku

• dobiera ćwiczenia korekcyjne - kompensacyjne po wysiłku

• proponuje ćwiczenia relaksacyjne

Dostrzega potrzebę współpracy i współdziałania:

• współpracuje z zespołem - przydziela role, dochodzi do kompromisów

• analizuje umiejętność współpracy z grupą

• ocenia współdziałanie zespołu

• określa stopień poczucia bezpieczeństwa w grupie

• opracowuje ćwiczenia zespołowe doskonalące umiejętności i rozwijające sprawność

• wybiera skuteczny wariant taktyczny mający pozytywny wpływ na wynik zespołu

• planuje i ustawia tor przeszkód współpracując z grupą

Dba o bezpieczeństwo własne i współćwiczących:

• przestrzega zasady fair play w grze

• bezkolizyjnie porusza się po boisku podczas zabaw i gier ruchowych

• przygotowuje bezpieczne stanowiska ćwiczeń

• dobiera odpowiednie miejsce i rodzaj ćwiczeń do warunków terenowych

• dobiera samodzielnie ćwiczenia przeciwstawne

Akceptuje konieczność pomocy i asekuracji:

• pomaga współćwiczącemu przy wykonywaniu ćwiczeń rozciągających

• pomaga w ćwiczeniach z oporowaniem

• asekuruje współćwiczącego przy wykonywaniu ćwiczeń rytmiczno - tanecznych

• mobilizuje i dopinguje współćwiczącego przy wykonywaniu prób sprawnościowych

Wdraża się do udzielania pierwszej pomocy:

• unieruchamia kończynę dolną lub górną wykorzystując dostępne przybory

• zakłada opatrunek uciskowy

• układa poszkodowanego w pozycji bezpiecznej

• demonstruje sposoby przenoszenia rannego

• holuje w wodzie współćwiczącego wybranym przez siebie sposobem

Angażuje się w rozwijanie własnej inwencji:

• samodzielnie łączy poznane ćwiczenia w układ gimnastyczny

• wykonuje układ do muzyki wg własnej inwencji

• samodzielnie dobiera przybory do układu w zależności od charakteru muzyki

• improwizuje temat opowieści ruchowej

• tworzy figury przestrzenne z ciał współćwiczących

• odzwierciedla ruchem stopień zadowolenia z lekcji

Wdraża się do kontroli i oceny współćwiczących:

• dokonuje pomiaru parametrów sprawności motorycznej współćwiczącego

• pomaga współćwiczącemu w ocenie jego umiejętności

• wskazuje współćwiczącemu błędy przy wykonywaniu poszczególnych ćwiczeń

• pomaga współćwiczącemu ocenić jego skuteczność w grze - wypełnia arkusz obserwacji

Akceptuje potrzebę samokontroli i samooceny:

• dokonuje samooceny poprawności i wykonywania ćwiczeń

• ocenia własną aktywność i zaangażowanie na zajęciach

• dokonuje samooceny aktualnych możliwości sprawnościowych

• samodzielnie dobiera próby do pomiaru sprawności motorycznej

• dokonuje pomiaru własnej sprawności motorycznej i porównuje ją ze współćwiczącymi

• ocenia poziom własnych umiejętności

Docenia konieczność dbałości o prawidłową postawę ciała:

• ocenia własną postawę ciała

• dokonuje autokorekcji postawy

• dobiera ćwiczenia korygujące wady postawy

• przyjmuje bezpieczne pozycje do ćwiczeń kształtujących

• samodzielnie dobiera ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne

• proponuje ćwiczenia elongacyjne i pozycje odciążające kręgosłup

Angażuje się w rozwijanie własnej sprawności:

• dobiera ćwiczenia kształtujące poszczególne parametry sprawności motorycznej

• dobiera ćwiczenia wzmacniające mięśnie RR, NN i T z wykorzystaniem dostępnych przyborów i przyrządów

• dobiera do warunków terenowych odpowiednie ćwiczenia rozwijające zdolności kondycyjne - koordynacyjne

• wskazuje najsłabsze parametry własnej sprawności i sposoby ich poprawy

Wdraża się do pełnienia funkcji organizatora i sędziego:

• przygotowuje przybory, przyrządy i miejsce do ćwiczeń

• organizuje zabawę lub grę o charakterze rekreacyjno - sportowym

• dokonuje pomiaru np. czasu, długości skoku, odległości rzutu i pomaga w wyłonieniu zwycięzcy

• sędziuje fragmenty gry w turnieju klasowym

• sędziuje wewnątrzklasowe zawody gimnastyczne

• samodzielnie planuje obwody ćwiczebne stosując zasadę wszechstronności i zmienności pracy mięśniowej

Podane przykłady zadań usamodzielniających ucznia zostały uogólnione. Nie odnoszą się one do konkretnego tematu lekcji. Wykorzystując je w poszczególnych jednostkach lekcyjnych należy uszczegółowić czynności ucznia odnosząc je do konkretnie wykonywanego zadania.

Opracowała Mariola Szalecka

---