POETYKA- (gr. poiein- tworzyć) to dziedzina nauki o literaturze zajmująca się sposobem istnienia dzieła literackiego jako tworu językowego o swoistym charakterze, okreslanym przez potrzeby funkcji estetycznej.
Po raz pierwszy terminu tego uzył Arystoteles i potem długo utrzymywał się pogląd, że poetyka jest zbiorem reguł estetyccznych tworzenia dzieł literackich.
Wyróżniamy:
P.NORMATYWNA- związana z regułami klasycyzyjącymi utwór- wyrastała z przekonania o istnieniu ideału estetycznego językowo i gatunkowo, skąd narodził się termin DECORUM(zasada jedności stylu). Styl i jezyk nalezało dopasowywać do tematu i gatunku utworu, a także problematyki i właściwej kategorii postaci. Przykłady wykładów poetyki normatywnej: Sztuka poetycka, Mikołaj Boilean, Sztuka rymotwórcza, F. Dmochowski,
List do Pizonów, Horacy.
P.HISTORYCZNA- dziedzina poetyki stworzona dla potrzeb historii literatury. Ustala model językowo- stlistyczny, reguły konstrukcji utworów danego pisarza, lub grupy literackiej epoki. Reguły wyprowadzane z samej twórczości autorów tworzą poetykę implicytną, tzw.IMMAMENTNĄ. reguły wyprowadzane z wypowiedzi nieliterackich, krytycznych, programowych, teoretycznych tworzą poetykę eksplicytną, tzw. SFORMUŁOWANĄ. Innymi słowy poetyka historyczna jest zapisem swiadomości estetyczno literackiej twórców danej epoki.
P.OPISOWA - (inaczej SYSTEMATYCZNA) ustala elementy kostrukcyjne dziełą literackiego, słaściwiści jego struktury i klasyfikuje formy literackie. Stanowi podstawową gałąź teorii literatury. Jej podstawowe kierunki to:
• P. GENERATYWNA - koncentruje się na badaniu świata przedstawionego utworu. Ustala PARADYGMAT zestaw elementów którymi posługuje się autor konstruujący świat przedstawiony.
• P. LINGWISTYCZNA - bada tworzywo językowe i opis zabiegów na języku, czyli w jaki sposób komunikat językowy staje się dziełem literackim. Koncentruje się na badaniach STYLU i WIERSZOWOŚCI, skąd wyrosła teoria języka poetyckiego. P. lingwistyczna znajduje inspiracje w SEM
|
|
CO JEST PRZEDMIOTEM ZAINTERESOWAŃ POETYKI
Jako że poetyka jest teorią dzieła literackiego zajmuje się więc jego tworzywem - JĘZYKIEM, organizowaniem znaczeń językowych. A ponieważ teksty literackie mają specyfizny sposób organizowania znaków językowych poetyka musi badać znaki w operacjach semantycznych.
Językiem zajmują się:
• STYLISTYKA - zajmuje się językowym tworzywem, bada tekst ze względy na funkcję wypowiedzi, definiuje styl języowy i daje podstawy klasyfikacji stylów.
• WERSOLOGIA - określa zjawisko wiersza, ustala i opisuje środki językowe, k™óre podlegają wierszowej organizacji tekstu. Opisuje PARADYGMAT WIERSZOWY, a także dokonuje typologii form wierszowych.
Poetyka zajmuje się także:
• KOMPOZYCJA DZIEŁA LITERACKIEGO:
1. Struktura swiata przedstawionego utworu
2. motyw.
3. postać literacka.
4. temat.
• GENOLOGIA- z uwagi na potrzebę klasyfikacji przedmiotów zainteresowań poetyki genologia jest nauka o rodzajach, gatunkach literackich i ich odmaianach.
• Poetyka koncentrując się na znakach językowych formułuje odpowiedzi na pytania:
1. w jaki sposób znaki językowe znaczą?
2. w jaki sposób literatura spełnia funkcję estetyczną?(opisuje zabiegi na języku)