Czytanie, lektura, czytelnictwo, publiczność czytelnicza, publiczność literacka i biblioteczna - wyznaczniki kulturowe, socjologiczne i psychologiczne
CZYTANIE:
zachowanie wskazujące na wyższe aspiracje, świadczące o zainteresowaniach danego człowieka
można rozumieć czytanie z 3 punktów widzenia:
a) czytanie w sensie psychofizycznym (technicznym) jako łączenie liter w wyrazy, lub większe jednostki znaczeniowe, znając przy tym ich sens
b) w znaczeniu psychologicznym odnosi się to do zapoznawania się z treścią pisma oraz rozumienia myśli zawartych w czytanym tekście
c) czytanie ujmowane w sensie socjalno-kulturowym , dotyczący twórczego uczestnictwa w pisemnej postaci komunikacji społecznej
czytanie można pojmować jako zdolność rozumienia mowy ludzkiej ujętej w graficznej formie jakiegokolwiek pisma
E. Malmquist- czytanie można określić jako działalność wieloczynnościową, na którą składa się : wrażenia wzrokowe (przekazywane do mózgu), percepcja, funkcje mięśni oczu, zapamiętywanie przekazywanego tekstu, działalność asocjacyjna i przetwarzająca przeczytany tekst.
M. Tinker- czytanie jest rozumiane jako rozpoznawanie pisanych, drukowanych symboli służących jako bodźce do przywołania znaczeń nagromadzonych dzięki wcześniejszym doświadczeniom życiowym
M. Tinker - na proces czytania składa się: trzy podstawowe elementy: wzrokowy, słuchowo- dźwiękowy (jako odpowiednik fonetyczny spostrzeganych znaków graficznych) oraz znaczeniowy (wnikanie w treść tekstu wraz ze zrozumieniem wyrazów i zdań)
J. Dunin- czytanie nazywa zdolnością, za pomocą której zrozumieć można mowę ludzką zakodowaną w formie graficznej pisma
A. Wajda- czytanie jako niezbędny czynnik przystosowania się do warunków życia współczesnego
H. Radlińska- czytanie jest sztuką polegającą na rozumieniu treści wyrażonej za pomocą znaków
S. Siekierski- czytanie jest zaspokojeniem potrzeb psychokulturowych dzięki bardzo różnorodnym dziełom także pod względem ich wartości literackich
LEKTURA:
korzenie czerpie z języka łacińskiego, gdzie oznacza „pismo”, bądź „pisanie”; w ogólnym znaczeniu określa się nim literaturę piękną lub wszelakie przejawy piśmiennictwa
lekturę można ujmować jako układ znaków (inaczej mówiąc- to co będzie lub było uprzednio czytane)
spis zawierający teksty do przeczytania
odczytywanie zapisanych tekstów, które po pewnym czasie staje się procesem ciągłym powodującym pewne nawyki kształtujące osobowość czytającego
Na lekturę składają się dwie fazy: faza wstępna (konsultowanie celu czytania oraz nastawienie wobec tekstu) oraz faza końcowa (ocena tekstu)
lekturę jako wszelką czynność czytania; jest ona pochodną faktu, iż dzieło jest skonstruowane w sposób zakładający czytelność
sposób odczytywania tekstów charakterystyczny danemu okresowi, grupie społecznej, porządkowi kulturalnemu
funkcje lektury dzieli się na dwie kategorie: te, które oddziaływają na czytelnika w sferze intelektu (funkcję informacyjną, kształcącą, filozoficzno-społeczną) , oraz takie, które mają wpływ na sferę uczuciową odbiorcy (estetyczna, emocjonalna, kompensacyjna, identyfikacyjna, partycypacyjna, prestiżowa, terapeutyczna, relaksowa, ewazyjna, hedonistyczna)
CZYTELNICTWO:
wg EWOKa: za czytelnictwo uważa czytanie zarówno książek, jak i gazet, czasopism oraz innych materiałów bibliotecznych będące zjawiskiem społecznym; jest to zespół zagadnień związanych ze stosunkiem czytelnika do książki
zjawisko kulturalne, społeczne gdzie przedmiotem zainteresowania oraz narzędziem kształcenia można uznać książkę
J.Dunin- suma indywidualnych czytań tworzących ten proces
M. Skwarnicki- czytelnictwo jest procesem społecznym, podlegającym na zaspokojeniu estetycznych, intelektualnych, naukowych, informacyjnych i rozrywkowych potrzeb ludzi, poprzez przyswajanie przekazywanego pisemnie dorobku ludzkich myśli, uczuć i wiedzy
A. Wajda- czytelnictwo dotyczy podobnych zjawisk w zakresie kontaktów związanych z książką. Proces czytelnictwa przebiega od nadawcy do odbiorcy dzięki książce, będącej pośrednictwem fizycznego kontaktu, w zrozumiałym kodzie (system znaków zrozumiały dla nadawcy i odbiorcy), w danym kontekście (określona sytuacja społeczno-historyczna)
J. Pieter- zjawisko dostępu do lektury, jej rozpowszechniania i korzystania z niej, a to w sensie: wypożyczania (lub kupowania) książek bądź czasopism i ich czytania
W. Goriszowski- czytelnictwo ujmuje z punktu widzenia procesu: psychicznego (nastawienie do lektury, zaciekawienie, zainteresowanie, zamiłowanie do czytania oraz zrozumienie treści zawartej w lekturze wraz z jej subiektywno-obiektywnym odzwierciedleniem), pedagogicznego (umiejętny dobór lektury) oraz społecznego
PUBLICZNOŚĆ LITERACKA:
jest ona informowaną w obrębie danego społeczeństwa zbiorowością odbiorców dzieł literackich
podstawowym czynnikiem, który określa ową zbiorowość są wzory i standardy kultury literackiej
warunkiem rozwoju publiczności literackiej jest dysponowanie czasem wolnym, który umożliwia aktywność kulturową
J. Wojciechowski- jest to publiczność czytelnicza (czyli populacja czytająca teksty drukowane), której zainteresowania skupiają się wokół literatury pięknej
S. Bystroń poprzez publiczność literacką rozumiał nie tylko czytających lecz również twórców oraz odbiorców literatury
publiczność literacka jest częścią publiczności czytającej, gdzie kontakt z książką podyktowany jest mocnymi wewnętrznymi motywacjami nieuchronnie prowadzącymi do komunikacji literackiej
na kulturę literacką składają się wzory, procesy, instytucje społeczne komunikacji literackiej, składają się wzory zachowań i zachowania pisarskie twórców oraz czytelnicze odbiorców
A. Żbikowska- Migoń: główny sprawca sukcesu literackiego; kryteria podziału: czas i przestrzeń (czytelnicy bliscy autorowi i dalsi); stosunek emocjonalny do autora (czytelnicy życzliwi, obojętni, wrodzy) ; sposób reakcji na dzieło literackie (czytelnicy zamknięci, czytelnicy otwarci)
S. Żółkiewski wyróżnia 5 obiegów społecznych, jako kryterium podziału: wysoki (zbiorowość oczytana), popularny (czytelnicy konwencjonalni), brukowy (czytelnicy przedgazetowi), odpustowo- jarmarczny (czytelnictwo ukształtowało się w kontekście wiejskiej tradycyjnej lokalnej kultury ludowej)
PUBLICZNOŚĆ CZYTELNICZA:
publiczność czytająca; termin wprowadzony przez M. Rubakina w końcu XIX wieku dla określenia kręgu odbiorców kultury symbolicznej za pośrednictwem druku
kształtuje gusty i normy odbioru, mając wpływ na popularność tekstów i przebieg procesów odbiorczych
publiczność czytająca- obejmuje wszystkich odbiorców treści drukowanych, traktując ich jako jednolitą organiczną całość
kryteria klasyfikacji publiczności czytającej:
a) psycholodzy- typy motywacji czytelniczej, sposób reakcji na treść lektury, wrażliwość psychiczna czytającego
b) socjolodzy- wprowadzają kryteria społeczno- demograficzne np. miasto -wieś, dorośli- młodzież
c) pracownicy kultury- funkcjonowanie książki w ramach drugiego układu kultury; ustala się kategorie publiczności zinstytucjonalizowanej
d) pedagodzy- poziom kultury czytelniczej (czytelnik dojrzały, niedojrzały)
Typologia Pietera: czytelnicy nawykowi, uniwersalni, naukowi, konsumenci beletrystyki, czytelnicy-specjaliści, bibliofile
Typologia D. Plaja: czytelnicy z wrodzonym zamiłowaniem do czytania; czytelnicy bezwolni; ci którzy nie czytają
PUBLICZNOŚĆ BIBLIOTECZNA: (bardzo o niej mało:/ )- zbiorowość użytkowników bibliotek