SILA-Niuton jest to sila która w kierunku jej dzialania nadaje masie 1kg przyspiesznie 1m/s2 PRACA- dzul jest to energia rowna pracy wykonanej przez sile 1N w kierunku jej dzialania na drodze o długości 1m MOC- wat jest to moc przy ktorej praca 1J wykonana jest w czasie 1s CZESTOTLIWOSC - herc jest to częstotliwość zjawiska okresowego którego okres jest rowny 1s WZORZEC SWIADEK- sluzy on do kontroli stałości wzorca podstawowego lub zastapienia go w przypadku uszkodzenia . jego właściwości metrologiczne nie SA gorsze niż wzorca podstawowego. Nie uzywa go się do innych bieżących zadan metrologicznych nawet do sprawdzania innych wzorcow GUM- glowny urzad miar z siedziba w warszawie, organizacja zajmujaca się sprawami miar i probiernictwa w Polsce WZORZEC LICZALNY- jego wartość można obliczyc na podstawie budowy i wymiarow geometrycznych np. cewki bedace wzorcami indukcyjności wlasnej WZORZEC ODNIESIENIA -sluzy do porównywania ze wzorcami niższego rzedu piramidy wzorcow WZORZEC GRUPOWY- zbior wzorcow jednostki miary o wybranych wartosciach które indywidualnie lub dzieki kombinacji dostarczaja szeregu wartości tego samego rodzaju WARTOSC SILY ELEKTROMOTORYCZNEJ OGNIWA WESTONA- E=Et1+a(t-t1)+b(t-t1)2+c(t-t1)3 | Et1- wartość uwierzytelniona czyli wartość rzeczywista sily elektromotorycznej podana w świadectwie sprawdzenia t1- temperatura znamionowa t- temperatura ogniwa a,b,c- stale okreslone oddzielnie dla każdego ogniwa podane w świadectwie sprawdzenia POROWNIANIE WLASNOSCI OGNIW nasycone- duza bezwładność cieplna i stala czasowa ogniwa jest duza rzedu godzin zatem wyrównanie temperatury wszystkich elemontow trwa kilkanaście godzin -okres karencji dotyczy również ogniw narazonych na wstrzasy -z ogniw wzorcowych nie należy pobierac ani przepuszczac pradu -obciazalnosc jest bardzo mala -dopuszczalny krótkotrwały prad wynosi 1 mikro amper dłuższy pobor powoduje zmniejszenie sem. -rezystancja wewnetrzna ogniwa Westona 1kiloom. Nienasycone - źródło wzorcowego napiecia stalego - niewrażliwe na wstrzasy bo ma wkładki ceramiczne utrzymujące -mala rezystancja wewnetrzna 600om i Duzy dop prad 100mikroamperow DOKLADNOSC OGNIWA NA PRZYKLADZIE OGNIWA KLASY 5PPM- klasa 5ppm jest jedna z 6klas dokładności nasyconego ogniwa Westona. Parts per milion- jedna milionowa e-6. Liczba bedaca wyroznikiem klasy 0,0005 okresla wartość dopuszczalnej rocznej zmiany sem ogniwa wyrazonej w procentach wartości nominalnej. Ta zminana nosi nazwe bledu podstawowego ogniwa wzorcowego PRZEMIENNOPRADOWY ZEWNETRZNY EFEKT JOSPHSONA - wystepuje po umieszczeniu zlacza w polu elektromagnetycznym wielkiej częstotliwości fs. W tym przypadku charakterystyka pradowo nap zlacza przybiera kształt schodkowy. Skok pradu wystepuje przy napieciu Un spełniającym zależność nfs=(2eUn)/h KALIBRATORY NAPIECIA- budowane SA jako elektronicznie sterowane zrodla napiecia stalego. umożliwiają one otrzymanie zadanej wartości napiecia z okreslona dokładnością bez konieczności mierzenia i recznego korygowania ustawien WYMAGANIA STAWIANE WZORCOM REZYSTANCJI- material oporowy: duza rezystywność, maly współczynnik temperaturowy, mala sila termoelektryczna w styku z miedzia, stałość oporu w czasie, duza wytrzymałość mechaniczna i cieplna. Opornik wzorcowy: duza dokładność, stałość rezystancji w czasie, mala sem w styku z miedzia, mala zależność rezystancji od częstotliwości, kat przesuniecia fazowego bliski zero STALA CZASOWA OPORNIKA WZORCOWEGO- okresla ona przydatność opornika w obwodach pradu przemiennego tał=tg alfa/omega=L/R-RC. Jest ona wyrazana w jednostkach czasu, im mniejsza tym lepszy opornik, mala wartość można uzyskac przez odpowiednie ukształtowanie elementu oporowego tak aby indukcyjność i pojemność resztkowa były jak najmniejsze BLAD PODSTAWOWY OPORNIKA WZORCOWEGO- decyduje o przydatności w układach pomiarowych pradu stalego. δ=R-Rum/Rum *100% R to wartość rzeczywista (poprawna) wyznaczona w warunkach znamionowych (odniesienia) Rum wartość umowna opornika CZTERY ZACISKI NA OPORNIKU WZORCOWYM - dwa zaciski pradowe a dwa napięciowe, pradowe sluza do doprowadzenia pradu do opornika, napięciowe do pomiaru napiecia na opornika. Rezystancja opornika jest zawarta miedzy zaciskami napięciowymi. KWANTOWY EFEKT HALLA- wzorzec rezystancji określony ze zjawiska molekularnego niezmiennego w czasie, wystepuje w półprzewodnikowych plytkach o strukturach np. AlGaAs-GaAS lub InGaAs-InP ochlodzonych do temp 0,36K. jeżeli taka płytkę zasilana w kierunku osi x pradem stalym o wartości I=10mikroamperow umiesci się w silnym polu magn którego wektor indukcji B=12,6T jest skierowany w kierunku osi z to rezystancja osi y jest rowna Ry=y/2e2n h-stala Plancka, e-lad elektr, n-2lub4. DOBROC CEWKI -jeden z parametrow charakteryzujących jakość wzorcow indukcyjności, w obwodzie szeregowym nazywamy stosunek napiecia na cewce do napiecia na elemencie rezystancyjnym, obliczana wedlug wzoru Q=omega L/R TEORIA BLEDOW- bledy systematyczne- przy wielu pomiarach wartości tej samej wielkości, wykonane w tych samych warunkach pozostaja stale co do wartości i znaku bledy przypadkowe- zmieniające się w sposób nieprzewidziany zarówno co do wartości jak i znaku przy wykonaniu duzej liczby pomiarow w warunkach praktycznie niezmiennych bledy nadmierne- powstaja przy nieprawidłowym wykonaniu pomiarow wadliwym dzialaniu przyzadow lub niespodziewanym wystapieniu nieznanych zjawisk POMIAR BEZPOSREDNI- jeżeli wartość wielkości mierzonej otrzymuje się bezpośrednio bez wykonywania dodatkowych obliczen POMIAR POSREDNI- wartość wielkości mierzonej otrzymuje się pośrednio z pomiarow bezpośrednich innych wielkości związanych znana zależnością funkcyjna z wielkościa mierzona Y=f(X1,Xn) wielkości X1, Xn SA mierzone bezpośrednio. NIEPEWNOSC POMIARU- niepewność- parametr związany z wynikiem pomiaru charakteryzujący rozrzut wartości które można w uzasadniony sposób przypisac wartości zmierzonej niepewność standardowa- u(x) wyrazana jest przez odchylenie standardowe wynikow szeregu pomiarow wykonanych w niezmiennych warunkach odniesienia u(x)=S niepewność zlozona (łączna)- to niepewność standardowa wyniku pomiaru otrzymanego na podsawie pomiaru kilku wielkości rowna pierwiastkowi kwadratowemu z sumy składników będących wariancjami i kowariancjami tych wielkości pomnożonymi przez odpowiednie współczynniki zalezne od funkcji pomiaru pierw od i=1 do n(δf/ δXi)2*Ui2 niepewnosc rozszerzona- wielkość okreslajaca przedzial wartości wokół wyniku pomiaru jest ona rowna iloczynowi niepewności zlozonej i wpolczynnika rozszerzenia k U=ku(y) ROZNICA NIEPEWNOSC TYPU A I B- niepewność A wyznaczana jest metodami statystycznymi a niepewność typu B innymi metodami. Niep A ze względu na zrodla jej powstawania można przyjąć ze odpowiada bledom spowodowanym efektami przypadkowymi natomiast B odpowiada bledom spowodowanym efektami systematycznymi WSPOLCZYNNIK ROZSZERZANIA- wykorzystywany do obliczen niepewności rozszerzonej, okreslany litera k, zalezy od przyjetego poziomu ofnosci i rozkładu zmiennej losowej x, gdy jest powiazany z poziomem ufności p zapisuje się go jako kp i wówczas niepewność rozszerzona oznaczana jest przez Up <U=k*u(y)> <Up=kp*u(y)>