SUROWICE I SZCZEPIONKI
Antygen jest to substancja, która wprowadzona do organizmu wywołuje tzw.odpowiedz immunologiczną, która to polega na tym, że zaczyna się w oraganizmie wytwarzanie przeciwciał i jednoczesny wzrost aktywności i wzrost limfocytów.
Przeciwciało jest to substancja białkowa wytwarzana w organiżmie pod wpływem antygemu.
Przeciwciała mogą też być wydzielane przez limfocyty i przeciwciała krążące we krwi.
Chechą charakterystyczną jest to , że przeciwciało reagije z antygenem i powstaje reakcja immunologiczna.Konsekwencją tej reakcji może być wzrost wydzielania histaminy i wystąpienie wstrząsu.
SZCZEPIONKI
Surowice i szczepionki stosowane są dla zapobiegania chorobą zakażnym a czasami w zapobieganiu i zwalczaniu ich.Szczepionki pobudzają organizm do wytwarzania p.ciał przeciwko czynnikom chorobotwórczym - wirusy,bakterie, natomiast surowice to preparaty, które zawierają gotowe p.ciała skierowane przeciwko czynnikom chorobotwórczym. Szczepionki stosowane są profilaktycznie a surowice w leczeniu. Szczepionki są preparatami, które mogą zawierać żywe ale pozbawione patogenności (cech chorobotwórczych) bakterie lub też mogą zawierać matrtwe bakterie jak też mogą zawierać toksyny
Odportość czynna występuje wtedy gdy organizm sam produkuje p.ciała. Tak działają szczepionki podane jeden raz. W innych przypadkach występuje pamięć immunologiczna i trzeba podawać co jakiś czas w dawkach przypominających. Skuteczność szczepionki jest duża tylko w przypadku tych drobnoustrojów, które szybko nie mutują (dlatego przeciw grypie szczepionki są co rok inne). Szczepionki można podzielić ze względu na działanie i ze względu na ich skład.
Ze względu na działanie dzielimy na:
swoiste (monowalentne)
nieswoiste (poliwalentne)
swoiste prowadzą do wytworzenia odporności na jeden drobnoustrój i stosuje się je profilaktycznie (heinego-medina)
nieswoiste mają pobudzić system immunologiczny do wytworzenia p.ciał i stosowane są leczniczo w przypadku obniżonej odporności .
Ze względu na ich skład dzielimy je na:
bakteryjne - takie, które wywołują choroby (tężec, pałeczki duru)
wirusowe - takie, które zawierają wirusy zabite (grypa, wścieklizna) i wirusy żywe (odra, ospa)
niebakteryjne takie, które zawierają produkty przemiany materii drobnoustrojów
skojarzone - takie, które zawierają kilka czynników chorobotwórczych i pozwalają one nabyć odporność na wiele chorób ( błonniczo-krztuścowo- tężcowa DI-PER-TE)
Wśród szczepionek niebakteryjnych są też antytoksyny, które zawierają toksyny pozbawione substancji toksycznych i toksyny te zawarte w antytoksynach powodują powstawanie przeciwciał przeciwko konkretnym toksynom. Podawane są im, sc czasem peros nie wolni iv. Po podaniu szczepionki mogą wystąpić działania nieporządane w postaci odczynów miejscowych i ogólnych. Odczyn ogólny występuje rzadziej czasem pojawia się po kilku godzinach i charakteryzuje się bólem głowy i złym samopoczuciem. Natomiast odczyn miejscowy charakteryzuje się naciekiem ropnym, zaczerwienieniem i bólem.
Antytoksyny to: antytoksyna błonnicza , gronkowcowa, tęzcowa
Szczepionki swoiste to: skojarzone DI-PER-TE, pwściekliżnie,pparaliżowi , pgrużlicy próżyczce, pwzw, przeżączce, pkleszczowym zapaleniu mózgu.
Szczepionki nieswoiste to : wg Delbeta, Panodyna, Broncho-waxon
SUROWICE
Surowice są preparatami pochodzenia zwierzęcego otrzymywane najczęście z surowicy konii rzadziej bydła. Surowice otrzyjuję się przez podanie szczepionki koniowi i pobraniu jego krwi następnie oddziela się z tej pobranej krwi surowicę zawierającą p.ciała i ona stanowi szczepionkę odpornościową. Każda surowica charakteryzuje się wysokim mianem swoistych p.ciał. Odpowiedź pojawiająca się po podaniu surowicy jest odpowiedzią bierną.
Rodzaje surowic:
monowalentna - swoista - zawiera jeden konkretny rodzaj p.ciała
poliwalentna - nieswoista - zawiera kilka konkretnych rodzajów p.ciał
Wśród surowic wyróżnia się antytoksyny,które są wysoko oczyszczonymi preparatami zawierającymi bardzo dużą ilość białka o aktywności p.ciała czyli immunoglobuliny G (IgG)
Charakteryzuje się bardzo wysoką aktywnością i działają 4x silniej niż surowice wyjściowe, są one bardzo trwae (termin ważności do 3 lat)
Surowice i antytoksyny zawierają obce gatunkowo białko dla człowieka i dlatego wywołują silne reakcje alergiczne zarówno ogólne, miejscowe jak i wczesne i późne.
Dla uniknięcia tych powikłań należy przede wszystkim zebrać wywiad:
choroby alergiczne (astma oskrzelowa, katar sienny)czy chorował na nie
czy pacjent miał już podawaną surowicę i jaka była reakcja na nie
Przed podaniem należy wykonać próbę.
Choroba posurowicza: obrzęk, zaczerwienienie, powiększenie węzłów, gorączka. Leczenie - glikokortykosterydy.
Surowicę podaje się leczniczo w stwierdzonych zakażeniach, po ukąszeniach i ugryzieniach.
Surowicę profilaktycznie podaje się w celu nabrania szybkiej odporności np.epidemia.
Surowie i antytoksyny podaje się im, sc, iv.
Preparaty antytoksyny - błonnicza, gronkowcowa i botulinowa( jad kiełbasiany), tężcowa oraz jad żmiji.
Surowice - przeciwwściekliźnie p.różycy p.ropy błękitnej.