PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZEŃ
PRZESTĘPSTWEM jest czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia; zawiniony i szkodliwy społecznie w stopniu większym niż znikomy.
Art. 115
§1 Czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
ZBRODNIĄ jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas niekrótszy od lat 3 albo karą surowszą np. 25lat pozbawienia wolności.
WYSTĘPEK to czyn zabroniony zagrożony grzywną, karą ograniczenia wolności od 1 miesiąca do 12 miesięcy albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc (Art.115 §1 uzupełniając definicję przestępstwa stanowi, że czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej, są to tzw. znamiona czynu zabronionego)
Odpowiedzialność karna = ponoszenie konsekwencji prawnych za popełnione przestępstwo lub wykroczenie.
Do prawa karnego nie zalicza się przepisów ustaw administracyjnych przewidujących sankcje finansowe w postaci kar pieniężnych np. prawo energetyczne, ustawa o transporcie drogowym, nie opiera się na zasadach kodeksu karnego, odpowiedzialność podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Odpowiedzialność ta uzależniona jest o skazania za przestępstwo osoby fizycznej działającej w imieniu lub na rzecz podmiotu zbiorowego, który w wyniku tego przestępstwa odniósł bezprawną korzyść. Ta odpowiedzialność oparta jest na konstrukcji winy w wyborze lub winy w nadzorze.
Warunkiem odpowiedzialności karnej jest indywidualna wina osoby fizycznej przypisana w trybie określonym w prawie karnym. Wina jest podmiotowym znaczeniem przestępstwa, natomiast czyn zabroniony pod groźbą kary jest przedmiotowym warunkiem odpowiedzialności.
Czyn zabroniony to zachowanie człowieka o znamionach określonych w poszczególnych przepisach ustawy karnej a konkretnie w części szczególnej kodeksu karnego lub innych ustawach.
Ustawa karna typizuje (określa) poszczególne zachowania człowieka jako czyny zabronione np. zabójstwo (art. 148) kradzież (art. 278) oszustwo (art. 286) fałszerstwo dokumentów (art. 270)
Czyny zabronione opisane są w artykułach części szczególnej kodeksu karnego lub przepisach karnych ustaw szczególnych. Te przepisy określają kto jest podmiotem danego przestępstwa (kto je może popełnić).
Art. 237 § 1
Art. 10 § 1 i 2 określają wiek sprawcy przestępstwa
Art. 10. § 1. Na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.
§ 2. Nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173 § 1 lub 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
§ 3. W wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.
§ 4. W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają.
Art. 8 i 9 określają umyślność i nieumyślność działania sprawcy
Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.
Art. 9. § 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć.
Teoria winy: normatywna, psychologiczna i mieszana.
CZYN jest to sterowany świadomością i wolą zachowanie się człowieka, które ma określone znaczenie w układzie społecznym tzn. podlega wartościowaniu w ocenie.
Czynem nie jest zachowanie wprawdzie celowe, ale w ocenie społecznej bez znaczenia.
Nie są czynem zachowania pozostające poza kontrolą np. w malignie, podczas ataku epilepsji.
Czynem może być tylko zachowanie się człowieka będące wytworem jego woli, a zachowanie czy ruchy wykonywane pod wpływem siły zewnętrznej (przymusu fizycznego) czynem nie są.
Względny przymus fizyczny lub psychiczny (np. bicie, groźby zabójstwa) nie wyklucza popełnienia czynu zabronionego aczkolwiek wina sprawcy może być wyłączona np. ze względu na stan wyższej konieczności (art. 26 § 1 i 2)
Niepoczytalność sprawcy również nie wyłącza popełnienia czynu zabronionego, a wyłącza natomiast popełnione przestępstwa (art. 31§ 1)
Przestępstwo, a czyn zabroniony.
Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony w warunkach wyłączających bezprawność (np. art. 25 § 1 obrona konieczna) albo winę sprawcy (np. niepoczytalność art. 31§ 1) albo w stan wyższej konieczności (art. 26 § 2), jak również gdy społeczna szkodliwość tego czynu jest znikoma (art. 1 §2)
Art. 1 § 1 KK
Źródłem prawa karnego może być tylko akt prawny rangi ustawy.
Art. 877 i 91 Konstytucji
Źródłem prawa karnego są nie tylko ustawy krajowe lecz także ratyfikowane umowy międzynarodowe, które w swej treści zawierają odnoszące się do prawa karnego o charakterze normatywnym, nadające się do bezpośredniego stosowania.
W razie sprzeczności między normą zwykła, a traktatową pierwszeństwo ma norma traktatowa (art. 91 § 2 konstytucji).
Nie można stosować analogi. Zgodnie z art. 1 § 2 KK jakkolwiek czyn jest zabroniony i wyczerpuje znamiona formalne wskazane w ustawie karnej to jednak nie stanowi przestępstwa jeżeli jego szkodliwość społeczna jest znikoma.
Art. 17 § 1 pkt. 3
Przyjmując ten znikomy stopień szkodliwości trzeba podać rodzaj, stopień winy, motywy ???????????????????
Łączna ocena tych przesłanej stanowi podstawę tego czy ta społeczna szkodliwość jest znikoma jak tak to postępowanie można umorzyć.
WINĄ jest wadliwość czyli zarzucalność procesu decyzyjnego sprawy czynu zabronionego w warunkach możliwości podjęcia decyzji zgodnej z wymaganiami prawa.
Winę wyklucza nieosiągnięcie przez sprawcę wieku odpowiedzialności (art. 10 § 1 i 2 KK)
Według niego odpowiada ten, kto ukończył 17 lat, a wyjątkowo za groźniejsze przestępstwa również nieletni po ukończeniu 15 lat (np. zabójstwo, zamach na życie prezydenta RP, ciężkie uszkodzenie ciała, gwałt zbiorowy, rozbój)
Winę wyklucza również usprawiedliwiony błąd, co do bezprawności czynu lub okoliczności ją wyłączającej (art. 29 i 30 KK) stan wyższej konieczności (art. 26) również wyłącza niepoczytalność sprawcy w chwili popełnienia czynu (art. 31) działanie w warunkach rozkazu, chyba, że sprawca wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo (art. 318)
Art. 1 § 3 nie daje podstawy do wprowadzenia poza ustawowych okoliczności wyłączających winę.
Tylko art. 1 § 2 przewiduje wyłączenie odpowiedzialności w postaci znikomej szkodliwości społecznej czynu.
Art. 14 § 1 w związku z art. 17 § 1 pkt. 1-2 wyrok uniewinniający zapada, gdy brak dowodów popełnienia zarzucanego czynu, gdy czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo zachodzi okoliczność uchylająca przestępczość czynu.
Art. 3 zasada humanitaryzmu, która podnosi do rangi zasady prawa karnego obowiązek humanitarnego traktowania osób pociąganych do odpowiedzialności karnej.
Zasada terytorialności art. 5 zgodnie z tym artykułem ustawę karną stosuje się do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP, jak również na polskim statku wodnym lub powietrznym(…)