USPRAWNIANIE CHORYCH Z OGNISKOWYMI USZKODZENIAMI MÓZGU
1. OGNISKOWE USZKODZENIA MÓZGU
Udary
Urazy czaszkowo - mózgowe
Guzy mózgu
Ich symptomatologia, niezależnie od rodzaju etiopatogenezy, jest podobna, a osiowymi objawami są zazwyczaj niedowłady spastyczne ( połowicze, rzadziej 4 - kończynowe lub 1- kończynowe ) z towarzyszącymi zaburzeniami wyższych czynności nerwowych.
2. W USZKODZENIACH TYCH WYRÓŻNIAMY TRZY ZASADNICZE FAZY
Faza ostra - trwa zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni
Okres poprawy - w którym obserwuje się stopniową regresję zmian porażennych, trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy (najczęściej 6 - 12 miesięcy). Na tym etapie choroby dokonuje się proces częściowej lub pełnej kompensacji zaburzeń ruchowych.
Okres przewlekły - (rok i więcej od momentu zachorowania). Możliwe jest dalsze doskonalenie sprawności funkcjonalnej chorego poprzez jego adaptację do inwalidztwa lub odwrotnie - w wyniku zaniedbań terapeutycznych nierzadko obserwuje się pogorszenie funkcji (nasilenie objawów). Mechanizm tego pogorszenia może być dwojaki : uspastycznienie się niedowładu (wzrost napięcia mięśni), co powoduje przywiedzeniowo - zgięciowe ułożenie kończyny górnej i wyprostne ułożenie kończyny dolnej, sprzyjając w warunkach nieczynności tworzeniu się przykurczy i zmian troficznych w zablokowanych stawach. Prowadzi to do mechanizmu błędnego koła : ból ogranicza ruchomość ramienia, a bezruch - nasila przykurcze i zmiany troficzne - co wzmaga ból.
3. OGÓLNE ZASADY POSTĘPOWANIA REHABILITACYJNEGO
W przebiegu leczenia usprawniającego chorych z porażeniem połowiczym, w następstwie uszkodzenia OUN, występują zaburzenia ze strony układu nerwowego współczulnego, zmiany troficzne, odleżyny, uszkodzenia nerwów obwodowych, padaczka i przypadkowe urazy.
I okres rehabilitacji:
rehabilitacja wczesna
wskazane jest najwcześniejsze wykrycie objawów chorobowych i rozwijania podstawowych sprawności psychofizycznych i mechanizmów adaptacyjnych
wielozmysłaowa stymulacja z podkreśleniem stymulacji proprioceptywnej
pionizacja
uczenie czynności lokomocyjnych
nauka czynności manipulacyjnych, łącznie z samoobsługą.
II okres rehabilitacji:
dalsze usprawnianie psychoruchowe
wykształcenie nowych mechanizmów adaptacyjnych ( niezbędnych do zachowania równowagi biopsychicznej w nowych środowiskach )
rozwijanie funkcji zastępczych w odniesieniu do utraconych funkcji motorycznych
nauczenie czynności życia codziennego, terapia zajęciowa
III okres rehabilitacji:
jest kontynuacją doskonalenia sprawności ruchowej, prowadzonej w okresie drugim, przy zastosowaniu nabytych wzorców ruchowych czynności użytkowych.
4. FIZJOTERAPIA W GUZACH MÓZGU
usprawnianie chorych po radykalnych operacjach guzów mózgu odbywa się według określonych schematów
okres pionizacji, wprowadzenie ćwiczeń czynnych i wysiłkowych oraz pełnego obciążania i uruchamiania, uzależnia się wyłącznie od stanu pacjenta.
w przypadkach niepowikłanych chorzy po zagojeniu się ran operacyjnych i zdjęciu szwów mogą być przenoszeni na oddziały rehabilitacyjne i stopniowo obciążani coraz większym wysiłkiem fizycznym aż do pełnego usamodzielnienia.
5. FIZJOTERAPIA W URAZACH CZASZKOWO - MÓZGOWYCH
leczenie zachowawcze sprowadza się do utrzymania czynności życiowych chorego nieprzytomnego i zwalczania częstego powikłania, jaki jest obrzęk mózgu.
symptomatologia ogniskowych uszkodzeń mózgu w przebiegu urazów głowy jest różnorodna, zależnie od ciężkości i rodzaju urazu oraz charakteru spowodowanych nim obrażeń: obrzęku, stłuczenia, zmiażdżenia lub rozerwania tkanki mózgowej, uszkodzenia naczyń z wtórnymi ogniskami krwotocznymi bądź niedokrwieniem i rozmiękczaniem mózgu.
FAZA OSTRA :
trawa od kilku dni do kilkunastu tygodni, a określa ją zazwyczaj czas utrzymywania się zaburzeń świadomości i współtowarzyszących im zaburzeń wegetatywnych
profilaktyka odleżyn i zniekształceń kostno - stawowych (głównie w urazach pnia mózgu)
ćwiczenia profilaktyczne i korektywne
bierne ćwiczenia ruchowe, wykonywane wolno i bez użycia maksymalnej siły, powinny stanowić jeden z głównych elementów kompleksowego leczenia tej kategorii chorych
pionizacja siedząca i bierna pionizacja w łóżku (pionizacja powtarzana kilkakrotnie w ciągu dnia, początkowo krótkotrwała, może być stopniowo wydłużana nawet do kilku godzin w pozycji siedzącej i ok.30 minut w pozycji stojącej, pod warunkiem zapewnienia właściwego ułożenia głowy pacjenta ( kołnierz ortopedyczny i pętla Glisona )
ćwiczenia czynne, w tym pionizację można rozpocząć dopiero w momencie ustąpienia zaburzeń świadomości i nawiązywania pozytywnego kontaktu chorego z otoczeniem, umożliwiającego jego dalszą współpracę.
ćwiczenia czynne wprowadzane w tym okresie powinny mieć charakter bardzo oszczędzający ( jak np.. Ćwiczenia wspomagane i ćwiczenia w odciążeniu)
pełnego obciążania wysiłkiem nie należy więc z zasady planować przed upływem 4-6 tygodni od początku zachorowania.
chory powinien mieć założony wyciąg szkieletowy i wówczas ostrożne prowadzenie ćwiczeń biernych staje się możliwe dopiero po kilku tygodniach ( po opracowaniu chirurgicznym ), kiedy dostrzegalna jest stabilizacja złamania przez formujący się zrost kostny.
Czynnej pionizacji chorych, wyuczenia ich czynności lokomocyjnych nie należy uzależniać od likwidacji przykurczów i zniekształceń.
pacjent powinien ćwiczyć równowagę w pozycji stojącej, chodzenie na czworakach i przesuwanie się w poręczach w półprzysiadzie.
pełne opanowanie wymienionych czynności , będące wyrazem motywacji chorego do usamodzielnienia, jego zaangażowania i współpracy w procesie usprawniania, może gwarantować poprawę po operacyjnej korekcji zniekształceń.