Koncepcje etyczne w ujęciu, studia, I Pomoc


Koncepcje etyczne w ujęciu

klasycznym (1)

W klasycznym ujęciu ze względu na

kryterium oceny wartości czynu odróżnić

możemy:

• etykę dzielności (cnoty; usposobienia),

• etykę deontologiczną (powinności)

• etykę konsekwencjalistyczną (skutków,

odpowiedzialności).

Etyka dzielności w poszukiwaniu reguł postępowania, którymi

powinniśmy się kierować w działaniu, wskazuje - w pierwszej

kolejności - na cnotę, a nie na dobro, obowiązek, prawo czy rozum.

Cnota jest przy tym rozumiana jako cecha charakteru zasługująca na

podziw, posiadanie jej sprawia, że jesteśmy lepsi albo moralnie albo

intelektualnie, albo w prowadzeniu jakichś spraw szczególnych.

Dzielność jest pewnym nastawieniem, a nawet swoistym przyzwyczajeniem

do zwracania się ku dobrom najwyższego rzędu.

„Dzielny jest mianowicie ten, i tylko ten, kto działa sprawnie w sprawie

godziwej. Celowość, energia i ekonomiczność na usługach niecnego

zamiaru nie tylko nie wystarczają do uzasadnienia dodatniej oceny

moralnej za całość działania, lecz, przeciwnie, wzmagają negatywny

jego charakter” (Kotarbiński).

Etyka deontologiczna oparta jest na pojęciu obowiązku, słuszności albo

prawa. Zgodnie z tym stanowiskiem czyn jest etycznie dobry dlatego,

że stanowi wypełnienie obowiązku, prawa (kantyzm). Kryterium

oceny moralnej zawarte jest w czynach niezależnie od ich

konsekwencji. Opiera się na sądach powinnościowych (a więc nie to,

co jest, ale co być powinno). Odwołuje się do świadomości moralnej

człowieka.

Jej zwolennicy uważają, że istnieją obiektywne normy postępowania,

które określają nasze obowiązki, w świetle który możemy ocenić

ludzkie zachowanie. Mniej ważne są dla nich wewnętrzne nastawienie

lub dążenie do szczęścia - każdy z nas powinien po prostu trzymać się

zasad i czynić, co do niego należy.

Człowiek nie tworzy wartości, lecz je odczytuje i w związku z tym

przeżywa powinność moralną. Imperatyw moralny jest podstawowym

czynnikiem kształtującym moralność ludzkiego działania.

Imperatyw kategoryczny

Immanuel Kant starał się zbudować etykę, która nie opierałaby się na

żadnej teorii bytu (wierze w Boga, materializmie czy naturalizmie), lecz

byłaby prostą analizą wspólnych wszystkim ludziom form poznania w

zakresie moralności. Poszukując wspólnej wszystkim ludziom formy

umysłu praktycznego, która odpowiada za ich wybory moralne, Kant

doszedł do wniosku, że można ją sformułować w jednym zdaniu jako

jego słynny bezwarunkowy nakaz moralny - imperatyw kategoryczny:

"Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem

chcieć, żeby stała się powszechnym prawem" - cytat z książki "Uzasadnienie metafizyki moralności" I.Kanta.

Kant dodał później jeszcze jedną formę umysłu praktycznego zwaną

zmysłem obowiązku. Zmysł obowiązku jest, zdaniem Kanta, narzucany

ludziom w procesie wychowania i wynika z miejsca, jakie przyszło nam

zajmować w społeczeństwie. Można by go krótko streścić w formie

imperatywu obowiązku:

Czyń to, co wynika z Twoich społecznych powinności, a nie to, na co masz

aktualnie ochotę.

Koncepcje etyczne w ujęciu

klasycznym (4)

Etyka konsekwencjalistyczna (konsekwencjalizm) głosi, że wartość czynu

bierze się w pełni z wartości jego konsekwencji. Zgodnie z tym

stanowiskiem, żaden czyn nie jest dobry lub zły sam w sobie, a jedynie

ze względu na konsekwencje, jakie za sobą pociąga.

Konsekwencjalistyczny charakter ma etyka utylitarystyczna (czyn jest

moralnie dobry, jeśli maksymalizuje użyteczność społeczności; im

więcej beneficjentów, tym lepiej).

Chcąc zatem ocenić, czy pewna decyzja będzie etycznie słuszna, czy nie,

należy wziąć pod uwagę wszystko, co z niej prawdopodobnie wyniknie i

co będzie posiadać jakąś określoną wartość, tzn. będzie pewnym dobrem

albo pewnym złem. Słuszny jest sposób postępowania, z którego wynika

więcej dobra aniżeli zła, lub też - jak uściślają niektórzy - więcej dobra

albo mniej zła, niż wynikłoby z postępowania w którykolwiek inny z

możliwych sposobów, wchodzących w rachubę w danej sytuacji.

Jak uprawiać etykę?

Można wyróżnić kilka sposobów uprawiania etyki:

moralizowanie - przekonywanie ludzi za pomocą rozmaitych form

perswazji, aby w większym stopniu kierowali się motywami poza

osobistymi,

racjonalizowanie - wymyślanie przekonujących uzasadnień

dotyczących tego, co faktycznie się dzieje oraz co ludzie uważają za

etyczne i wreszcie

formułowanie szlachetnych celów, wyprowadzanych z określonej

wizji świata, człowieka i społeczeństwa.

Niewątpliwie moralizowanie oraz nakreślanie etycznych celów działań

psychologów jest pociągające, ale mało skuteczne, zaś uzasadnianie

praktyki wydaje się praktyczne, ale i cyniczne.

Jak propagować etykę?

Można wyróżnić kilka sposobów promowania etyki:

propagowanie dobrych wzorów i "budujących przykładów".

stanowcze potępianie nieetycznych zachowań. Przewidziane w

kodeksach etycznych sankcje dyscyplinarne obejmują wymiar od nagany

aż po wykluczenie z grona członków organizacji. Konieczny jest pewnego

rodzaju ostracyzm w środowisku. Osoby postępujące nieetycznie muszą

wiedzieć, że znalezienie przy z taką opinią będzie trudne.

treningi wrażliwości etycznej. Pracujemy wyłącznie na budujących

przykładach z życia wziętych. Opierając dyskusję czy ćwiczenia

treningowe na budujących przykładach lub stawiając uczestników

warsztatów w trudnych etycznie sytuacjach, trenujemy zachowania

określane jako etyczne.

Nie wystarczy więc tylko pisać o etycznym kontekście psychologii - podejmowa- nie

moralnej odpowiedzialności za swoje działania powinno być stałym ele- mentem

badań i praktyki psychologicznej, a pewnie i pozostałych działań psychologa.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Etyczne aspekty śmierci, studia, I Pomoc
koncepcja kształcenia multimedialnego, STUDIA PWSZ WAŁBRZYCH PEDAGOGIKA, zagadnienia na egzamin dypl
135. Koncepcja Strategiczna Sojuszu...., STUDIA EDB, Obrona narodowa i terytorialna
ściskanie(lab), Studia, pomoc studialna, Sprawozdania Laborki, Wytrzymałość spr.nr2
Oświadczenie w sprawie troski o umierających, studia, I Pomoc
Wahadlo matematyczne, Studia, pomoc studialna, Fizyka- sprawozdania
Spawalnictwo sciaga1, Studia, pomoc studialna, odlewnictwo i spawalnictwo, odlewnictwo i spawalnictw
Dyrektywa rozp śmierci, studia, I Pomoc
Aspekty medyczne umierania człowieka, studia, I Pomoc
Spawanie TIG piotrek, Studia, pomoc studialna, odlewnictwo i spawalnictwo, odlewnictwo i spawalnictw
wytrzymka12, Studia, pomoc studialna, Sprawozdania Laborki, Wytrzymałość spr.nr2
Jak tworzyć kodeks etyczny w firmie, Studia Eli, Kodeks etyczny
spr.45, Studia, pomoc studialna, sprawozdania z fizyki, laboratoria
Osin, Studia, pomoc studialna, odlewnictwo i spawalnictwo, odlewnictwo i spawalnictwo, osin
matka piotrka, Studia, pomoc studialna, odlewnictwo i spawalnictwo, odlewnictwo i spawalnictwo
wytrzymka 5, Studia, pomoc studialna, Sprawozdania Laborki, Wytrzymałość spr.nr5
Eutanazja studenci, studia, I Pomoc
Cwiczenie3, Studia, pomoc studialna, Sprawozdania Laborki, Wytrzymałość spr.nr3
Od eutanazji do zabijania, studia, I Pomoc

więcej podobnych podstron