ELEMENTY ZARZĄDZANIA DZIEDZICTWEM KULTUROWYM - PYTANIA - KOLOKWIUM

Dziedzictwo grupa 1. 30.05.06

1.Na czym polega doktryna puryzmu w renowacji zabytków?

PURYZM - Viollet - Le - Duc - czysty, czystość stylowa, tendencja konserwatorska ktora polega na odrzucaniu nalecialosci pozniejszych i przywroceniu jednej formy, dawnego stylu, ujednolicenie stylu. Krytycy puryzmu - John Ruski - nie potrzebne jest restaurowanie tego, co było wielkością i pięknem w architekturze. „konserwujce dobrze wasze pomniki a nie potrzebna będzie restauracja”. Restauracja to „zniszczenie najradykalniejsze, jakie budowla może znieść”.Podobnie myślał Camillo Boito: „zabytki - jak książki - chciałbym czytać bez skrótów, przeróbek, dodatków”

2. Na czym polega koncepcja wielorakiego wykorzystania dziedzictwa i konsekwencje tej koncepcji?

Koncepcja wielorakiego wykorzystania wartości historyczne i naukowe stawianie na równi z

estetyką i rekreacją. Takie samo prawo wykorzystywania zabytków w celach rekreacyjnych

jak i naukowych. Musi być zagwarantowany publiczny dostęp.

3. Jakie przedmioty i zjawiska mogą być nośnikami pamięci o przeszłości?

Przeszłość odzwierciedla się bowiem praktycznie w każdym przedmiocie i zjawisku,

które trwa do dziś. W konsekwencji nośnikiem pamięci o przeszłości, przynajmniej potencjalnym,

jest dosłownie wszystko

Symbole religijne - zarówno relikwie, które często są

rzeczywistymi fragmentami przeszłości, jak i przedmioty, które jedynie symbolicznie zaświadczają

dawne wydarzenia

Kościół (Kościoły) jest (są) nośnikami pamięci także jako instytucje - w ich strukturze odbijają

się bowiem nawarstwienia kolejnych wieków

Nośnikiem pamięci jest prawo

Nośnikami pamięci są miejsca i przedmioty związane z życiem znanych postaci, wydarzeniami,

zjawiskami historycznymi

Przedmioty codziennego użytku też mogą być nośnikami pamięci

4. Omówić problem reprywatyzacji zbiorów po 89 roku znajdujących się w zasobach muzeów.

To są pytania które dala w zeszłym roku:

• Opisz doktrynę konserwatorską na podstawie:
a. karty ateńskiej

(100 delegatów z 22 krajów) - można ją traktować jako reprezentatywną dla środowiska

Zasady ochrony zabytków:

• regularne, stałe utrzymywanie w należytym stanie, podstawową zasadą było nie naprawianie

• zaniechanie pełnych restytucji (odtwarzania tego co zostało zniszczone)

• nie odrzucono całkowicie restauracji (tylko gdy jest ona konieczna)

• odpowiednie użytkowanie - trzeba szanować funkcje obiektu, nie zmieniać dostosowując do funkcji

• poruszono problemy ustawodawstwa - przyjęto, że normy prawne muszą być dostosowane do warunków lokalnych i opinii publicznej, żeby sprzeciw ogółu był najmniejszy;

należy też przedkładać interes społeczny nad prywatnym, z czym wiąże się możliwość ingerencji władzy państwa w wolę właściciela

• ochrona otoczenia zabytków (kominy, reklamy)

• kwestie techniczne: dopuszczenie stosowania w rozsądny sposób nowoczesnych materiałów np. wzmocnienia (żelbet)

• potrzeba inwentaryzacji zabytków i tworzenia spisów

b. karty weneckiej

Karta Wenecka 1964

W Preambule karty napisane jest, że dziedzictwo kulturowe ma charakter uniwersalny, jest wspólne i ponadczasowe, co w konsekwencji oznacza że w rękach każdego kraju leży odpowiedzialność za ratowanie zabytków nie tylko we własnym kraju ,ale wszędzie tam gdzie jest to trudne m.in. z przyczyn finansowych. Oznacza to powstanie międzynarodowej akcji dofinansowania działań ochrony zabytków oraz uniwersalizm zasad konserwatorskich (choć zgodnych z kulturą danego kraju).

Postanowienia karty:

• sformułowano określenie „zabytku”, pojęcie które oznaczało nie tylko dzieła, ale i obiekty, które nabrały znaczenia kulturowego; dodano miejsce jako zabytek

• celem ochrony zabytków jest zachowanie ich jako świadectwa historii

• jedynym warunkiem jest autentyczność

• jedyne możliwe działania to: konserwacja (nie może za sobą pociągać zmian układu, bezwzględnie pierwotne kształty muszą być zachowane, jedynie funkcje mogły się zmienić) oraz restauracja (może być jeśli jest pewność co do formy historycznej - nie można fałszować dokumentu historii, takie obiekty muszą nosić znamię naszych czasów; jedność stylowa nie jest aż tak ważna w czasie restauracji)

• zabytek traktowany jako obiekt wyizolowany

Te zasady konserwatorskie w praktyce stosowało się tylko do kamiennych i murowanych obiektów, ponieważ nie uwzględniały zróżnicowania kulturowego. Był to dokument wewnętrznie sprzeczny - deklarował definicję zabytku, jego zagospodarowania, ale bezwzględnie kazał zachować formę, blokował możliwości konserwatorskie.

c. karty krakowskiej
Określiła, że należy działać w duchu Karty Weneckiej, patrząc jednocześnie na jednoczenie się Europy, gdzie jest duża różnorodność kulturowa, co związane jest z dziedzictwem kulturowym ruchomym i nieruchomym. Ważna jest więc odpowiedzialność krajów za identyfikację i tożsamość swego dziedzictwa kulturowego.

Postanowienia:

• metody konserwacji: prace konserwatorskie, restauracja, renowacja, adaptacja, rekonstrukcja,

• prace konserwatorskie jako podstawowy proces konserwacji dziedzictwa, prowadzone pod kontrolą, monitoringiem,

• projekt restauracji ma być oparty na szeregu opcji technicznych, gromadzenie informacji i zrozumienie miejsca lub budynku ma duże znaczenie,

• należy unikać rekonstrukcji dużych części przestrzennych lub funkcjonalnych w budynku, chyba że jest to konieczne,

• zasady techniczne restauracji zabytków: dokumentacja, zasad minimalnej interwencji, wykorzystanie technik informatycznych, odpowiednia stylizacja i właściwy projekt, zwrócenie uwagi na historyczne krajobrazy kulturowe,

• osobny rozdział „Zarządzanie”; w myśl którego na zarządzanie składają się regulacje, planowanie działania, tworzenie takiej komunikacji aby mieszkańcy mieli lepszy dostęp do dziedzictwa,

• osobny rozdział o szkoleniu i edukacji.

• Zinterpretuj w świetle tych kart decyzje o odbudowaniu:
a. Starego miasta w Warszawie

Stare Miasto stanowi jedyny na świecie (w tej skali) obszar planowej i dokończonej odbudowy terenu zabytkowej zabudowy miejskiej po katastrofalnych zniszczeniach sięgających około 90%[4]. Projekt rekonstrukcji opracował zespół architektów przy współpracy historyków i historyków sztuki, na podstawie zachowanych wizerunków Warszawy, w tym wedut Canaletta. Wykorzystano też zachowane fragmenty fasad, elementy wystroju wnętrz, itp., zaś układ wnętrz został w większości zmieniony i dostosowany do nowych funkcji.

W myśl nowoczesnej teorii konserwatorskiej wszelka rekonstrukcja i odbudowa jest fałszowaniem historii, jednak wyjątek uczyniono dla Starego Miasta ze względów moralnych i ideologicznych. Przez kilka lat przygotowywano wytyczne konserwatorskie i prowadzono badania. Zdecydowano się na przywrócenie świetności Starego Miasta z XVIII wieku^[11], choć nie we wszystkich szczegółach. Zachowany został układ przestrzenny miasta z okresu jego lokacji z XII-XIII wieku.
b. zamku królewskiego

Decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego sejm podjął w 1949, jednak zamierzenia nie zrealizowano. Od 1947 trwało odgruzowywanie i odtworzenie Bramy Grodzkiej, do 1952 prowadzono prace archeologiczne. W latach 1960-62 odbudowano przyziemie Wieży Grodzkiej, salę o 2 słupach, zabudowania na Dziedzińcu Kuchennym, podziemia obecnego Pałacu Ślubów i Bibliotekę Królewską. W 1971 podjęto ponownie decyzję o odbudowie, według planu Jana Bogusławskiego z 1955. W 1974 budowla była na etapie stanu surowego. Od 1981 udostępniano zwiedzającym kolejne wnętrza. W 1984 rozwiązał się Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego
c. obecne plany odbudowy pałacu saskiego

• Na czym polega filozofia dziedzictwa a na czym filozofia ochrony. Czym się różnią te filozofie w zakresie zarządzania zasobami zabytkowymi?


• Czy powinno się i czy można wpisać PKiN do rejestru zabytków?

• Wymienić konflikty między turystyką dziedzictwem a miejscem
i napisz czym one są podyktowane.

• Najczęstsze błędy w zarządzaniu i myśleniu o dziedzictwie.

Dwie grupy (1 i 3) pisały to zaliczenie już dzisiaj.
Pytania były takie:

W gr.1:
1. Czym jest puryzm?
2. Wyjaśnij pojęcie reprywatyzacji.

Reprywatyzacja - proces polegający na zwrocie uprzednim właścicielom mienia przejętego przez państwo w drodze nacjonalizacji lub wywłaszczenia.
3. Omów koncepcję wielorakiego wykorzystania.
4. Co może być śladem przeszłości?

W grupie 3 kobieta już trochę bardziej zaszalała
:
1. Wyjaśnij różnice między pojęciami dobro kultury, dziedzictwo kulturowe, zabytek.
2. Wymień obiekty znajdujące się na liście Światowego Dziedzictwa. Na jakiej podstawie (kryterium) się tam znalazły i jakie to ma znaczenie?
3. Dlaczego ustawa z 2003 roku nosi nazwę "ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami"?
4. Wymień przykłady organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną zabytków i opisz je.

---