Zasady kształcenia
Pojęcie zasad kształcenia
Według Czesława Kupisiewicza pod pojęciem zasad kształcenia można rozumieć ,, normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajamiać uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im określone poglądy i przekonania oraz wdrażać do samokształcenia”.
Oznacza to, że zasady kształcenia są normami postępowania określającymi jak należy realizować cele kształcenia. Obowiązują one w pracy szkół różnych typów i szczebli, a także w zakresie różnych przedmiotów nauczania.
Wincenty Okoń uważa, iż „w dydaktyce można wyróżnić co najmniej trzy znaczenia, mimo, iż od terminu zasada nauczania jako terminu naukowego mamy prawo oczekiwać jednoznaczności. Według pierwszego z tych znaczeń, zasada to twierdzenie oparte na prawie naukowym, rządzącym jakimiś procesami. Zgodnie z drugim znaczeniem, zasada to norma postępowania uznanego za obowiązujące. W znaczeniu trzecim, zasada jest tezą wywiedzioną z jakiejś doktryny.”
Geneza zasad kształcenia
Zasady kształcenia ustalane są na podstawie analizy procesu nauczania-uczenia się, której wynikiem jest ukazanie prawidłowości dotyczących określonych zjawisk dydaktycznych oraz udowodnienie zależności między składnikami procesu nauczania-uczenia się, którymi są uczeń, nauczyciel oraz materiał nauczania. Zdaniem Kupisiewicza zasady kształcenia tworzy się na podstawie tych prawidłowości.
Okoń uważa, że ,,(…) po dokonaniu analizy procesu nauczania można by właściwie zaniechać formułowania zasad dydaktycznych. Kto bowiem uświadomi sobie na przykład, że przyswojenie pewnych pojęć i sądów musimy poprzedzić poznaniem, i to możliwie dokładnym, odpowiednich rzeczy, zjawisk i procesów- ten pojmie tym samym istotny sens zasady poglądowości; kto zrozumie, że przebieg procesu nauczania zależy od uprzedniego doświadczenia ucznia, od stopnia rozwoju jego sił i możliwości, ten uchwyci istotny sens zasady przystępności (i stopniowania trudności) w nauczaniu”