Norma a kodyfikacja. Norma a uzus.
Norma jest to zbiór elementów językowych, takich jak wyrazy, ich formy i połączenia w związki, sposób tworzenia, wymawiania i zapisywania wyrazów. To zbiór takich elementów języka, które SA uznane przez społeczeństwo za wzorcowe, poprawne albo chociaż dopuszczalne. Użycie środków należących do normy językowej nie naraża autora tekstu mówionego lub pisanego na zarzut, że czyni to błędnie lub źle. Geneza normy językowej jest związana z rozwojem języka, zwyczajem językowym i praktyką językową.
Norma językowa dzieli się na:
Normę użytkową – użycie języka zgodnie z powszechnym zwyczajem. Wraz ze zwyczajami zmienia się norma użytkowa.
Normą skodyfikowaną – norma opisana w słownikach, poradnikach i gramatykach. Dzieli się ją na:
Wzorcową – obowiązuje w języku pisanym, nauczanym i używanym w szkole, oficjalnym, w prasie, w radiu i w TV, we wszystkich wypowiedziach publicznych.
Potoczną – dopuszcza użycie pewnych wyrazów i form niezgodnie z normą wzorcową, tylko w języku mówionym nieoficjalnie.
Właściwe użycie języka – oceniając poprawność wypowiedzi powołujemy się na normę wymawianiową, fleksyjną, składniową, (leksykalną i frazeologiczną – najmniej) , normę stylistyczną (jak w zależności od funkcji i sytuacji dobierać środki) i tylko języka pisanego dotyczy norma ortograficzna (której jest najwięcej) i interpunkcyjna. Norma skodyfikowana nie jest odbiciem normy użytkowej. Nierzadko się zdarza, że jest przeciwna.
Uzus językowy – obejmuje wszystkie środki językowe, które są w obiegu zgodnie z norma lub nie. Obejmuje zapożyczenia i wyrażenia okazjonalne.