mgr Patrycjusz Kołodziejczyk

28.10.2013

Farmakologia

Wykład V

(♠) Agoniści receptorów adrenergicznych do stosowania ogólnego lub miejscowego

1. Do stosowania ogólnego - leki z tej grupy znajdują zasosowanie w terapii niskiego ciśnienia.

• Objawy nieporządane:

• kołatanie serca

• zaburzenia rytmu serca

• Przeciwskazania:

• nadczynnośc tarczycy

• łagodny przerost gruczoły krokowego

1. Do stosowania miejscowego w przypadku:

• obrzęku śluzówek

• alergicznego zapalenia spojówek, zatok, oraz nosa i gardła

Xylometazolin	Xylometazolin, Otrivin, Xylożel, Xylorin
Nafazolina	Rhinazin, Betadrin
Tymozalina	Thymazen
Tetryzolina	Tyzine, Spersadexoline
Oxymetazolina	Acatar, Nasivin, Afrin, Oxalin

Nie stosować dłużej niż 5 dni!

(♠) Leki które pobudzają receptory α i β adrenergiczne.

1. Stosowane jako leki podwyższające ciśnienie krwi. Wiąże się to ze skurczem naczyń krwionośnych (α) i działaniem na serce (β).

• działania niepożadane i przeciwskazania odpowiadają tym spotykanym dla agonistów receptorów α.

Etylefryna	Effortil
Oksylofryna	Cornigeni

(♠) Leki pobudzające receptory β adrenergiczne

1. O podobnym działaniu na receptory β1 i β2

1. Stosowane w zaburzeniach generowania i przewodzenia impulsów w sercu, oraz jako antidotum w przedawkowaniu inhibitorów receptorów β.

• Objawy niepożądane:

• zaburzenia rytmu serca

• nudności, poczucie osłabienia i nadmierne pocenie się

• Przeciwskazania:

• nadciśnienie

• choroba wieńcowa serca

• nadczynność tarczycy

Orcyprenalina	Astmopent

1. O przeważającym działaniu na receptory β2

1. Służą przedewszystkim do terapi astmy oskrzelowej.

• Działania nieporządane i przeciwskazania są takie same jak przy stosowaniu Orcypenaliny

Fenoterol	Berotec, Berodual, Fenoterol
Farmaterol	Foradil, Oxis, Diffumax, Zafinam
Salbutamol	Salbutamol WZF, Ventolin
Salmeterol	Pulmoterol, Serevent

(♠) Leki o pośrednim działaniu sympatykokinetycznym

1. Działanie polega na tym, że powodują uwolnienie noradrenaliny z pęcherzyków synaptycznych i/lub hamują jej zwrotne wchłanianie ze szczeliny synaptycznej.

2. W przypadku ich częstego stosowania ich skutecznośc szybko zmniejsza się.

Amfetamina
Metamfetamina
Efedryna
Kokaina

(♣) Leki hamujące układ współczulny

• Leki blokujące receptor α - adrenergiczny (α - adrenolityki)

• Leki blokujące receptor β - adrenergiczny (β - adrenolityki)

• Leki blokujące receptor α - adrenergiczny i β - adrenergiczny

• Leki hamujące układ współczulny

• Leki sympatykokinetyczne o działaniu pośrednim

(♠) Leki blokujące receptor α - adrenergiczny

1. Nieselektywne blokery receptorów α - adrenergiczny (α - adrenolityki)

• alkaloidy sporyszu (dihydropochodne ergotaminy i ergotoksyny)

Dihydroergotaminum tartaricum
Hydocam
Bellergot

1. Selektywne blokery receptorów α1 - adrenergicznych (α1 - adrenolityki)

Alfuzosyna	Dalfaz
Doksazosyna	Cardura, Doxanorm, Doxar, Kamiren, Prostatic
Terozasyna	Hytrin, Konum
Tansulosyna	Omnick, Fukazin, Tranzym, Uprox

1. Selektywne blokery receptorów α2 - adrenergicznych

Johimibina	Nie stosowana jako lek

• Sporysz (łac. Secale cornutum) - przetrwalniki pasożytniczego grzyba, buławinki czerwonej ( łac. Claviceps purpurea ). Grzyb ten atakuje zboża np. żyto, jęczmień, przenicę i ryż.

• Dawniej domieszka sporyszu w ziarnach zbóż i dalej w mące stosowanej do spożycia, była przyczyną halucynacj, przykurczów mięśni, prowadzących z powodu niedokrwienia do martwicy tkanek.

• Zatrucie było określane jako "ogień świętego Antoniego".

• W średnowiecznej hagiografii znajdujemy opisy najróżniejszych prób, jakim świety Antoni poddawany był przez siły diabelskie. Miał barwne widzenia, pokusy, w których między innymi straszliwe zwierzęta i stwory ludzko podobne, gryzły, szarpały go i dręczyły w najbardziej okrutny sposób. Ze wszystkich tych pokus św. Antoni wychodził zwycięsko.

• Działanie leków blokujących receptory α - adrenergiczne

• zwiotczenie mięśni gładkich naczyń krwionośnych

• spadek ciśnienia tętniczego krwi

• zmniejszenie zastoju w krążeniu pławnym

• spadek ciśnienie napełniania lewej komory serca

• spadek ilości HDL i spadek ilości LDL

Wykład VI

Wskazania antagonistów receptorów

1. Nieselektywne blokery receptorów α:

• migrenowe bóle głowy np. alkaloidy sporyszu (bellergot)

• zaburzenia krążenia mózgowego

• osłabienie sprawności funkcji mózgowych (Dihydroergotaminum tartaricum)

• nadciśnienie tętnicze

• stany skurczów obwodowych naczyń krwionośnych

• Działania niepożądane:

• odruch wymiotny

• dolegliwości żołądkowe

• hipotensja ortostatyczna

• obwodowe zaburzenia ukrwienia - zgorzel, gangrena

1. Selektywne blokery receptorów α1:

• nadciśnienie tętnicze

• niewydolność mięśnia sercowego

• w gruczolakach części rdzeniowej nadnerczy

• rozrost gruczołu krokowego

• choroba naczyń obwodowych (choroba Raynuda, Buergera)

• Działania niepożądane:

• zaburzenia ortostatyczna

• rozszerzenia naczyń skóry

• zaburzenia pracy serca, bóle wieńcowe u osób z chorobą niedokrwienia

• impotencja

• bóle i zawroty głowy

Leki blokujące receptor β - adrenergiczny (β - adrenalityki)

1. Nieselektywne (generacja I) bez właściwości agonistycznych

• Propranolol (Propranolol)

• Salolol (Satahexal, Biosatol)

1. Z częściowym działaniem agonistycznym

• Oksprenolol (Coretol) W

• Pindolol (Visken) W

• Karteolol (Arleoptic) W

• Timolol (Tinaptic Offensin)

1. Bez właściwości agonistycznych

• Metoprolol (Metocard, Befaliz, Metoprolol, Metohexal)

• Atenolol (Atenolol)

• Bisoprolol (Bisocard, Corectin, Antipres, Bisopromerck)

1. Z częściowym działaniem agonistycznym

• Acebutolol (Sectral)

1. β1 - blokery o dodatkowym działaniu receptora (Generacja III)

• Carvedilol (Vivacor, Atram, Avedol, Dilatrend) - dodatkowo receptor α1

• Nebivolol (Nebilet) - uwalnia NO = rozszerzenie naczyń krwionośnych

• Dilevalol - dodatkowo blokuje receptor α1

• Celiprolol - posiada działanie agonistyczne w stosunku do receptora β2

• Działanie β - adrenalityków:

• normalizacja i ekonomizacja pracy serca

• spadek ciśnienia krwi tętniczej

• wzrost przepływu wieńcowego

• hamują uwalnianie reniny i insuliny

• Propanolol, Oksyprenolol, Acebutolol - są stabilizatorami błon komórkowych w sercu

• Propanolol - jamuje obwodową konwersję tyzaksyny trójjodotyroniny

• Wskazaniaβ - adrenalityków:

• choroba wieńcowa

• zawał

• nadciśnienie tętnicze

• nadczynność gruczołów tarczycy

• β - blokery selektywne wskazane są w leczeniu niewydolności serca

• napadowe bóle głowy w czasie stosunku (występują u męzczyzn, należy zastosować niewielkie ilości Propanolol przed)

• jaskra

• migrenowe bóle głowy

• nerwice

• Działanie niepożądane β - adrenolityków:

• rzadkoskurcz

• skurcz oskrzeli

• skurcz naczyń obwodowych (objawy zimnych członków, chromanie przestankowe)

• impotencja

• objawy ze strony OUN (zmęczenie, depresja, bezsenność)

• zaburzenia żołądkowo - jelitowe

• nasilją hipoglikemie

• niepomyślny wpływ na gospodarkę lipidową HDL i poziom triglicerydów

• Przeciwwskazaniaβ - adrenolityków:

• niewyrównana niewydolność serca

• astma oskrzelowa

• nieżyt oskrzeli

• rozedma płuc

• blok przedsionkowo - komorowy II i III stopnia

• zaawansowana cukrzyca

• Interakcjeβ - adrenolityków:

• nasilają hipoglikemiczne działanie insuliny i doustnych leków przeciw cukryczowych

• nasilają hipotensyjne działanie innych leków

• postępujący rzadkoskurcz wywołany glikozydami nasercowymi

• nasilają zaburzenia przewodnictwa w układzie bodźcowo-przewodzącym serca wywołane przez leki chinidynopodobne i antagonistów kanałów wapniowych.

Leki sympatykolityczne o działaniu pośrednim

METYLODOPA

• antagonista DOPA w przebiegu syntezy NA

• zakłóca synteze amin katecholowych powodujących powstanie fałszywych przekaźników α- metyloadrenaliny, które słabiej niż NA pobudza receptory α1 - adrenergiczne, oraz jest silnym agonistą receptorów α2 - agrenergicznych w błonie presynaptycznej.

• Wskazania

• nadciśnienie ustalone np. w czasie ciązy

• Działania nieporządane:

• stany depresyjne

• obrzęki

• uszkodzenia wątroby i nerek

• Preparat: Metyldopa (Dapegyt, Doparol)

KLONIDYNA

• silny agonista receptorów α2 - adrenergicznych, ale również α1

• pobudza presynaptyczne receptory α2 w neuronach obwodowych hamując uwalnianie z nich endogennej NA

• pobudzenie presynaptycznych receptorów α2 - adrenergicznych w neuronach ośrodkowych, prowadzi do znacznego spadku ciśnienia tętnicznego krwi

• Działania nieporządane:

• obrzęki

• suchość w ustach

• zaparcia

• podciśnienie tętnicze

• zmęczenie

• Interakcja Klonidyny:

• może spowodować zwolnienie akcji serca u pacjentów otrzymujących leki β1 - adrenomityczne

• Preparat: Klonidyna ( Iporel, Catapresan )