LEKI DZIAŁAJĄCE
NA UKŁAD
KRĄŻENIA
Małgorzata Berezińska
Zakład Farmakologii,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
LEKI DZIAŁAJĄCE
NA UKŁAD
KRĄŻENIA
Małgorzata Berezińska
Zakład Farmakologii,
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
Leki β-adrenolityczne
Mechanizm działania:
Blokowanie receptorów β
1
-adrenergicznych w
sercu
Hamowanie działania amin katecholowych na
serce
Chronotropowego
Dromotropowego
Inotropowego
Arytmogennego
Zmiany adaptacyjne receptorów
β podczas stosowania β-
blokerów
Przedłużona ekspozycja na antagonistów
receptorów
Zwiększenie liczby receptorów (up-regulation)
Zespół odstawienia po nagłym odstawieniu
leków
Leki selektywne i nieselektywne
Leki
nieselektywne
propranolol
pindolol
sotalol
karwedilol
Leki selektywne
metoprolol
atenolol
acebutolol
betaksolol
bisoprolol
celiprolol
nebiwolol
timolol
metipranolol
karteolol
Leki o złożonym mechanizmie
działania
Celiprolol – kardioselektywny antagonista receptora β
1
;
wykazuje częściową aktywność β
2
sympatykomimetyczną
Nebiwolol – kardioselektywny antagonista receptora β
1
;
stymuluje także syntezę tlenku azotu
Karwedilol – nieselektywny antagonista receptorów β;
równocześnie jest selektywnym antagonistą receptorów
α
1
Labetalol, dilewalol – nieselektywny antagonista
receptorów β; działanie agoantagonistyczne na receptory
β2; antagonista receptora α
1
Wewnętrzna aktywność
sympatykomimetyczna
Acebutolol, praktolol, pindolol, oksprenolol,
alpernolol, penbutolol
Zapobiega kurczącemu działaniu na mięśnie
gładkie
Zapobiega rozwojowi „up-regulation”
Zapobiega rozwojowi hipoglikemii, wzrostowi
frakcji LDL i trójglicerydów
Leki pozbawione aktywności
wewnętrznej
Silniej blokują działanie katecholamin na serce
Skuteczniejsze w prewencji zawału, zapobieganiu
pozawałowym zaburzeniom rytmu i blokowaniu
działania na serce agonistów receptorów β2
Mogą działać niekorzystnie u chorych z
zagrażającą niewydolnością mięśnia sercowego
Zablokowanie receptorów β
1
-
adrenergicznych powoduje
Zwolnienie czynności serca – ujemne
działanie chronotropowe i dromotropowe
Zmniejszenie pracy serca i
zapotrzebowania na tlen – ujemne
działanie inotropowe
Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi
Zmniejszenie uwalniania reniny
Oraz dodatkowo – działanie uspokajające
Zablokowanie receptorów β
2
-
adrenergicznych powoduje
Skurcz oskrzeli
Skurcz naczyń obwodowych,
skurcze macicy
Hamowanie glikogenolizy,
uwalnianie insuliny
Hamowanie lipolizy
Leki β-adrenolityczne –
niewydolność krążenia
Przeciwdziałają przyspieszaniu czynności serca
przez noradrenalinę, hamują zwiększanie masy i
wielkości oraz zmiany kształtu komór
Poprawiają kurczliwość, przez zwolnienie
częstości rytmy poprawiają napełnianie lewej
komory, hamują martwicę komórek mięśnia
sercowego
Leki kardioselektywne – metoprolol, bisoprolol;
leki o działaniu złożonym – karwedilol, nebiwolol
Leki β-adrenolityczne –
niewydolność krążenia
Można podawać jedynie chorym po uzyskaniu
stabilizacji inhibitorami konwertazy angiotensyny,
ewentualnie diuretykami i glikozydami naparstnicy
Stosowane u klinicznie stabilnych chorych z
frakcją wyrzutową lewej komory < 40% i
łagodnymi bądź umiarkowanymi objawami
niewydolności serca
Leczenie zaczynać od małych dawek i stopniowo
je zwiększać
Leki β-adrenolityczne –
niewydolność krążenia
Nie wolno zaczynać leczenia przy
współistniejących zaburzeniach przewodnictwa
przedsionkowo-komorowego, częstości pracy serca
< 60/min, ciśnieniu skurczowym < 95 mm Hg
Nie podawać równocześnie z werapamilem,
diltiazemem, lekami antyarytmicznymi I klasy
Przeciwwskazane w ostrej niewydolności
krążenia!!!
Leki β-adrenolityczne –
zaburzenia rytmu serca
Propranolol, sotalol, nadolol
Hamują arytmogenny wpływ katecholamin na
serce, niektóre z nich mają bezpośredni wpływ
stabilizujący na błony komórkowe (propranolol,
alprenolol, oksprenolol, metoprolol)
Stosowane w leczeniu częstoskurczu
przedsionkowego i pojedynczych pobudzeń
dodatkowych komorowych (zatrucie glikozydami
naparstnicy, wysiłek, stres, nadczynność tarczycy)
Leki β-adrenolityczne –
nadciśnienie
Zwalniają czynność serca, zmniejszają
jego pojemność minutową
Zmniejszają aktywność reninową osocza
Zmieniają wrażliwość baroreceptorów
Leki β-adrenolityczne –
nadciśnienie
Obniżają ciśnienie skurczowe i rozkurczowe
Nie powodują hipotonii ortostatycznej
Nie zatrzymują w organizmie jonów sodu i
wody
Leki β-adrenolityczne –
nadciśnienie
Działanie hipotensyjne występuje w ciągu kilku
godzin, ale pełen efekt ujawnia się po kilku
tygodniach stosowania
Szczególnie zalecane u osób ze współistniejącą
chorobą wieńcową i zaburzeniami rytmu po
przebytym zawale serca
Można je kojarzyć z diuretykami, antagonistami
wapnia z grupy pochodnych dihydropirydyny i z
α-adrenolitykami
Leki β-adrenolityczne – choroba
niedokrwienna serca
Propranolol, metoprolol, betaksolol, bisoprolol
Zwalniają czynność serca, zmniejszają jego kurczliwość i objętość
minutową, obniżają ciśnienie krwi
Znoszą wpływ katecholamin zwiększających zużycie O
2
przez mięsień
sercowy, zapobiegając bólom dławicowym spowodowanym wysiłkiem i
obciążeniem psychicznym
Szczególnie wskazane u chorych ze współistniejącym nadciśnieniem lub
po przebytym zawale
Inhibitory konwertazy
angiotensyny
Angiotensynogen
Angiotensyna I
Receptory AT
1
Angiotensyna II
Enzym konwertujący
angiotensynę I
Inhibitory konwertazy
angiotensyny
Antagoniści receptora
AT
1
Renina
Zwężenie naczyń
Uwalnianie
aldosteronu
Przebudowa
serca
Inhibitory konwertazy
angiotensyny
Rozszerzają tętnice i żyły, zmniejszając obwodowy
opór naczyniowy
Poprawiają bilans tlenowy serca, zwiększają
objętość wyrzutową lewej komory serca
Hamują proces przerostu komór i ich odkształceń
Zwiększają diurezę i wydalanie jonów sodu z
moczem, zatrzymują jony potasu
Nie wpływają istotnie na gospodarkę
węglowodanową i tłuszczową, zwiększają
wrażliwość na insulinę
Inhibitory konwertazy
angiotensyny
Dobrze wchłaniają się z przewodu
pokarmowego
W większości są prolekami, działającymi
poprzez czynne metabolity – enalapril,
perindopril, ramipril, chinapril, benazepril,
cilazapril, fosinopril, trandolapril, moeksipril,
imidapril
Związki, które nie są prolekami – kaptopril,
lizynopril
Inhibitory konwertazy
angiotensyny – nadciśnienie
tętnicze
Obniżają ciśnienie tętnicze
Zapobiegają przebudowie mięśniówki naczyń
krwionośnych, a więc odległym skutkom
nadciśnienia
W związku z działaniem przeciwproliferacyjnym
powodują cofanie się zmian przerostowych mięśnia
sercowego
Leki pierwszego rzutu u chorych z towarzyszącą
niewydolnością krążenia i /lub cukrzycą
Inhibitory konwertazy
angiotensyny – niewydolność
krążenia
Stosowane są w niewydolności od stopnia II do
IV
Zmniejszając opory obwodowe poprawiają
zaburzone funkcje mięśnia sercowego
Zmniejszają częstość hospitalizacji i
śmiertelność chorych
Inhibitory konwertazy
angiotensyny – działania
niepożądane
Kaszel
Ostra hipotonia (szczególnie po zastosowaniu pierwszej
dawki, u chorych na diecie niskosodowej lub w połączeniu
z diuretykami)
Reakcje alergiczne (obrzęk naczynioruchowy, neutropenia)
Zaburzenia perfuzji nerek u chorych z niewydolnością
nerek; niewydolność nerek u chorych ze zwężeniem tętnic
nerkowych
Wzrost stężenia potasu we krwi
Działanie teratogenne w II i III trymestrze ciąży
Zaburzenia smaku
Inhibitory konwertazy
angiotensyny –
przeciwwskazania
Zwężenie tętnic nerkowych
Zwężenie aorty
Choroby przebiegające z przewlekłym kaszlem
Ciężka kardiomiopatia zaporowa
Ciąża
Antagoniści receptora
angiotensynowego
Alternatywne drogi powstawania angiotensyny II –
mogą być szczególnie aktywne u pacjentów z
niewydolnością serca i nadciśnieniem lub
uaktywniać się pod wpływem przewlekłego
hamowania ACE
Losartan, eprosartan, walsartan, irbesartan,
kandesartan, telmisartan
Stosowane głównie w leczeniu nadciśnienia
tętniczego i niewydolności krążenia oraz w
profilaktyce zawału serca
Leki blokujące kanały
wapniowe
Blokery kanału wapniowego
Antagoniści kanału
wapniowego
Antagoniści wapnia
Blokery kanału wapniowego
Zmniejszając wnikanie wapnia do komórek
zmniejszają kurczliwość mięśni gładkich naczyń
krwionośnych oraz mięśnia sercowego
Hamują czynność węzła zatokowego i
przewodnictwo przedsionkowo-komorowe,
zmniejszają zużycie tlenu przez mięsień sercowy
Rozszerzają naczynia krwionośne obwodowe i
wieńcowe
Niektóre z nich hamują agregację płytek krwi
Blokery kanału wapniowego
werapamil
diltiazem
pochodne
dihydropirydyn
y
amlodypina
felodypina
isradypina
nifedypina
nimodypina
nitrendypina
lacydypina
nimodypina
Blokery kanału wapniowego
Dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego
Wiążą się z białkami krwi w 70-98%
Podlegają efektowi pierwszego przejścia
Metabolizowane przez cytochrom CYP3A4
Werapamil i diltiazem są metabolizowane do metabolitów
o słabszym działaniu, pochodne dihydropirydyny są
metabolizowane do metabolitów nieaktywnych
Przy długotrwałym stosowaniu mogą się kumulować w
organizmie
Blokery kanału wapniowego –
działania niepożądane
Werapamil i diltiazem
Zaburzenia
przewodnictwa w sercu
Niewydolność mięśnia
sercowego
NIE kojarzyć z β-
blokerami i glikozydami
nasercowymi
Pochodne
dihydropirydyny
Obniżenie ciśnienia
tętniczego
Uczucie gorąca na
twarzy
Zaburzenia czucia
palców
Bóle i zawroty głowy
Obrzęki kończyn
Werapamil
Silnie działa na serce i naczynia tętnicze, nie
wpływa na naczynia żylne
Działa ino-, chrono-, i dromotropowo ujemnie
Wskazania – dusznica bolesna, zaburzenia
rytmu serca (głównie pochodzenia
nadkomorowego), nadciśnienie łagodne i
umiarkowane
Werapamil
Stany ostre – nadkomorowe zaburzenia rytmu,
przełom nadciśnieniowy, skurcz naczyń wieńcowych
Rp.
Isoptin 0,005
in amp. No 5
D.S. Wstrzyknąć dożylnie jedną ampułkę, po
rozcieńczeniu w 10 ml wody do
zastrzyków w razie potrzeby powtórzyć
dawkę po 10 minutach
Pochodne dihydropirydyny
Silnie rozszerzają tętnice obwodowe, słabiej
działają na naczynia żylne
Wskazania – nadciśnienie, choroba
niedokrwienna serca (szczególnie odmiana
Prinzmethala); nimodypina – stany
niedokrwienia mózgu, migreny
Pochodne II generacji – lepiej tolerowane niż
nifedypina, dłuższy czas działania
Diltiazem
Właściwości farmakodynamiczne pośrednie
między werapamilem i nifedypiną
Wskazania – choroba niedokrwienna serca,
rzadziej nadciśnienie i migrena
Blokery kanału wapniowego -
przeciwwskazania
Pochodne dihydropirydyny – wstrząs, zwężenie
aorty, ciąża, zaawanasowana niewydolność
serca
Werapamil i diltaizem – zaburzenia
przewodzenia w sercu, bradykardia,
niewyrównana niewydolność serca
(K. –
trzepotanie i migotanie przedsionków
przy równoczesnym
występowaniu zespołów preekscytacji
???)
Leki stosowane w leczeniu
dusznicy bolesnej
1.
Azotany i azotyny (nitraty)
2.
Leki β-adrenolityczne
3.
Leki blokujące kanał wapniowy
4.
Inne leki (pomocniczo)
Leki stosowane w napadzie bólu
wieńcowego
1. Nitrogliceryna (triazotan glicerolu)
2. Diazotan izosorbidu
Azotany i azotyny (nitraty)
Uwalnianie NO stymulacja cyklazy guanylanowej
wzrost syntezy cGMP wewnątrzkomórkowego
poziomu Ca
++
zmniejszenie napięcia ścian
naczyń
Rozszerzają naczynia żylne („wewnętrzny upust
krwi”) i tętnicze zmniejszają pracę serca i jego
zapotrzebowanie na O
2
Zmniejszenie naprężenia ścian lewej komory
poprawa przepływu krwi w warstwach
podwsierdziowych
Azotany i azotyny (nitraty)
Tolerancja na działanie nitratów –
rozwija się przy stosowaniu dużych
dawek lub podawaniu ciągłym →
przy podawaniu stosować przerwę
nocną
Nitrogliceryna (triazotan
glicerolu)
Wskazania – profilaktyka i leczenie bólów dławicowych,
ostry zawał serca, ostra niewydolność lewokomorowa
Działania niepożądane – obniżenie ciśnienia tętniczego,
hipotonia ortostatyczna, odczyny alergiczne, bóle i zawroty
głowy, zaczerwienienie skóry, wzrost ciśnienia
sródczaszkowego i śródgałkowego
Przeciwwskazania – nadwrażliwość na lek, jaskra, stany po
urazie czaszkowo-mózgowym, krwawienie śródczaszkowe
Działanie synergistyczne z β-blokerami i antagonistami
wapnia
UWAGA!!! Alkohol nasila działanie hipotensyjne
Nitrogliceryna (triazotan
glicerolu)
Tabletki podjęzykowe, aerozol do stosowania
podjęzykowego
Maść do wcierania w skórę
Tabletki o przedłużonym uwalnianiu, systemy
transdermalne
Roztwory do wstrzyknięć i infuzji
Nitrogliceryna w napadzie bólu
wieńcowego
Podać podjęzykowo 1/2-2 tabletki, jeśli ból
nie ustępuje dawkę można powtórzyć po
kilkunastu minutach. Nie zażywać więcej
niż 2-3 tabletki w ciągu 15 minut.
Izosorbid (diazotan izosorbidu)
Działa po podaniu podjęzykowym i po podaniu
doustnym
Łatwo wchłania się z błon śluzowych i przewodu
pokarmowego
Wskazania – leczenie i profilaktyka bólów
dławicowych, niewydolność krążenia, nadciśnienie
płucne, zawał mięśnia sercowego, ostra niewydolność
lewokomorowa
Tabletki o przedłużonym uwalnianiu, aerozol do
stosowania w jamie ustnej
Monoazotan izosorbidu
Aktywny metabolit diazotanu izosorbidu
Po podaniu doustnym całkowicie wchłaniany i
powoli wydalany z organizmu, nie podlega
efektowi pierwszego przejścia
Szczególnie przydatny w stosowaniu
długotrwałym
Pentaerythrytol (czteroazotan
pentaerytrytylu)
Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
Podlega szybkiej biotransformacji w wątrobie
Wskazania – stabilna choroba wieńcowa
ChNS - molsidomina
Zwiększa aktywność cyklazy guanylanowej rozszerza
naczynia krwionośne tętnicze i żylne zmniejsza napływ
krwi do serca i opór obwodowy
Powoduje zmniejszenie pracy serca, zmniejszenie
zapotrzebowania serca na tlen, poprawia krążenie wieńcowe
Hamuje agregację płytek krwi
Po podaniu doustnym działanie rozpoczyna się po 20
minutach i utrzymuje 2 do 6 godzin
Wskazania – dusznica bolesna i zawał serca, zastoinowa
niewydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze
ChNS – trimetazydyna
(Preductal)
Lek cytoprotekcyjny: aktywuje pompę Na-H, reguluje
Na-K-ATP-azę zapobiega wewnątrzkomórkowej
kwasicy metabolicznej lub zmniejsza jej nasilenie
Działa ochronnie na mitochondria zwiększa
stężenie związków wysokoenergetycznych w komórce
Zmniejsza wytwarzanie wolnych rodników i
przeciwdziała utlenianiu lipidów korzystny wpływ
na integralność błon komórkowych
Hamuje agregację płytek krwi
ChNS – trimetazydyna
(Preductal)
Zmniejsza częstość występowania i nasilenie
bólów dławicowych,
Zwiększa tolerancję na wysiłek fizyczny
Dobrze wchłania się z przewodu
pokarmowego, wydalana z moczem w postaci
niezmienionej
Wskazania – długotrwale w leczeniu choroby
niedokrwiennej
Leki stosowane w leczeniu
nadciśnienia (leki hipotensyjne)
1.
Leki o ośrodkowym działaniu depresyjnym na układ sercowo-naczyniowy
Leki działające na receptory α
2
Leki działające na receptory imidazolinowe
2.
Leki ganglioplegiczne
3.
Leki wpływające na pozazwojowe neurony adrenergiczne
4.
Leki α-adrenolityczne
5.
Leki działające bezpośrednio na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych
6.
Leki moczopędne
7.
Leki β-adrenolityczne
8.
Antagoniści kanałów wapniowych
9.
Inhibitory konwertazy angiotensyny
Ośrodkowe leki
sympatykolityczne działające na
receptory
α
2
- klonidyna
Pobudzenie receptorów α
2
w jądrze pasma
samotnego osłabienie aktywności neuronów
współczulnych i aktywacja nerwu błędnego
rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwolnienie akcji
serca, zmniejszenie pojemności minutowej serca
Zmniejszenie stężenia katecholamin we krwi
Hamowanie aktywności renionowej osocza,
zmniejszenie wydzielania aldosteronu
Ośrodkowe leki
sympatykolityczne działające na
receptory
α
2
- klonidyna
Działanie na presynaptyczne receptory α
2
w
zakończeniach neuronów pozazwojowych
hamowanie wydzielania noradrenaliny
Słaby agonista receptorów α
1
po podaniu
dożylnym powoduje przejściowy wzrost
ciśnienia
Ośrodkowe leki
sympatykolityczne działające na
receptory
α
2
- klonidyna
Wskazania – nadciśnienie o średnim i
ciężkim przebiegu, głównie w
skojarzeniu z innymi lekami; jaskra;
migreny; leczenie zależności
opioidowej i alkoholowej
Ośrodkowe leki
sympatykolityczne działające na
receptory
α
2
Guanfacyna
Guanabenz
Guanoksabenz
Agoniści ośrodkowych
receptorów imidazolinowych
Moksonidyna i rilmenidyna
Zmniejszają opór obwodowy, hamują resorpcję jonu
sodowego w kanalikach nerkowych
Nie wpływają na częstość pracy serca i pojemność
minutową
Działanie hipotensyjne, regresja przerostu lewej
komory serca
Zalecane w monoterapii, zwłaszcza u osób młodych
mających przeciwwskazania do stosowania β-
blokerów
Leki ganglioplegiczne
Trimetafan, mekamylamina
Stosowane wyłącznie w stanach
nagłych – przełomy nadciśnieniowe,
złośliwe postacie nadciśnienia
Leki wpływające na
pozazwojowe neurony
adrenergiczne
Rezerpina, guanetydyna, betanidyna, debrizochina
Upośledzają wewnątrzkomórkowe magazynowanie
noradrenaliny i hamują jej uwalnianie podczas
pobudzenia neuronu
Rozszerzenie naczyń krwionośnych, spadek
objętości wyrzutowej i pojemności minutowej serca
Powodują powolny ale długotrwały spadek ciśnienia
krwi (bezpośrednio po podaniu może wystąpić
przejściowy wzrost ciśnienia)
Leki α-adrenolityczne
Blokują postsynaptyczne receptory α
1
Rozkurcz tętniczek, obniżenie oporu obwodowego
Obniżenie cholesterolu całkowitego, frakcji L/DRL
i trójglicerydów, podwyższenie frakcji HDL,
zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę
Zalecane w nadciśnieniu ze współistniejącą
dyslipidemią, nietolerancją glukozy, cukrzycą
typu 2, łagodnym przerostem prostaty
Leki bezpośrednio rozszerzające
tętniczki
Pochodne ftalazyny – dihydralazyna i
todralazyna
Minoksydyl
Pochodne ftalazyny
Obniżenie oporu obwodowego
Odruchowe pobudzenie układu
współczulnego
Przyspieszenie czynności serca i wzrost
pojemności minutowej
Osłabienie efektu hipotensyjnego, możliwe
nasilenie lub wystąpienie dolegliwości
dławicowych
Dodatkowo pobudzają układ RAA
Pochodne ftalazyny
Dihydralazyna – uważana za lek bezpieczny
dla płodu, często stosowana w leczeniu
nadciśnienia w przebiegu ciąży
Działania niepożądane – bóle głowy,
zaczerwienienie twarzy, objawy dławicowe,
nudności i wymioty, zmiany skórne i
narządowe przypominające toczeń trzewny;
rzadko – gorączka, neutropenia, pancytopenia
Minoksydyl
Silne działanie hipotensyjne
Częste objawy niepożądane – tachykardia, bóle
dławicowe, obrzęki, nadmierne owłosienie
Stosowany w ciężkich i opornych na leczenie
postaciach nadciśnienia – bardzo skuteczny
zwłaszcza w połączeniu z lekiem
moczopędnym i β-blokerem
Nadciśnienie – kojarzenie leków
Nadciśnienie łagodne do umiarkowanego –
monoterapia: β-blokery, inhibitory konwertazy,
diuretyki, antagoniści wapnia; monoterapia
następowa
Leczenie dwuskładnikowe – jedną składową jest z
reguły diuretyk lub antagonista wapnia
Leczenie trójskładnikowe:
•
Diuretyk + β-bloker + lek rozszerzający naczynia
•
Diuretyk + inhibitor konwertazy + antagonista wapnia
•
Diuretyk + α
2
-sympatykomimetyk + lek rozszerzający
naczynia
Stany zagrożenia życia
Encefalopatia nadciśnieniowa
Ostra niewydolność lewokomorowa
Tętniak rozwarstwiający aorty
Rzucawka
Niestabilna dławica piersiowa
Ostry zawał serca
Klonidyna, dihydralazyna, furosemid, nitroprusydek
sodu
Doraźne obniżenie ciśnienia – 10 mg nifedypiny
podjęzykowo
Leki stosowane w leczeniu
niewydolności krążenia
1.
Leki moczopędne
2.
Glikozydy nasercowe
3.
Inhibitory konwertazy angiotensyny
4.
Leki β-adrenolityczne
5.
Inne leki – inne leki o dodatnim działaniu
inotropowym, leki rozszerzające naczynia,
blokery kanału wapniowego, leki antyarytmiczne i
przeciwzakrzepowe – w szczególnych sytuacjach
klinicznych
Glikozydy
nasercowe
Digitalis lanata
Digitalis purpurea
Strofantus gratus
Scilla maritima
(Urginea maritima)
Adonis vernalis
Convallaria majalis
Glikozydy nasercowe
Aglikon
Genina
Glikozydy nasercowe - działanie
na mięsień sercowy
Wzrost siły skurczu i napięcia
włókien mięśnia sercowego
Wzrost siły wyrzutu mięśnia sercowego i
objętości wyrzutowej
Zmniejszenie wielkości serca
Zmniejszenie objętości późnorozkurczowej
Glikozydy nasercowe
Poprawa czynności serca
Zmniejszenie napięcia układu współczulnego
Zmniejszenie napięcia małych tętnic i żył
Spadek oporu obwodowego, poprawa przepływu przez
nerki
Glikozydy nasercowe
Glikozydy nasercowe – działanie
na układ przewodzący serca
Działanie chronotropowe ujemne – zmniejszają szybkość
powstawania impulsów w węźle zatokowym
Dziąłanie dromotropowe ujemne – hamują przewodzenie
w węźle przedsionkowo-komorowym i w pęczku Hisa
Obniżają próg pobudliwości
Działanie bezpośrednie na układ przewodzący
Działanie pośrednie na układ przewodzący –
poprzez układ autonomiczny
Glikozydy nasercowe -
farmakokinetyka
Strofantyna i acetylostrofantyna
Nie wchłaniają się z przewodu
pokarmowego
Bardzo słabo wiążą się z białkami
krwi
Nie kumulują się w organizmie
Glikozydy nasercowe -
farmakokinetyka
Digoksyna, lanatozyd C,
deacetylolanatozyd C,
proscyladryna, scilaren
Słabo wchłaniają się z przewodu
pokarmowego (digoksyna - do 80%)
Wiążą się z białkami krwi w 20-30%
Średnia zdolność kumulacji
Glikozydy nasercowe -
farmakokinetyka
Digitoksyna i acetylodigitoksyna
Bardzo dobrze wchłaniają się z
przewodu pokarmowego
Silnie wiążą się z białkami krwi
Duża zdolność do kumulacji w
organizmie
Glikozydy nasercowe - zatrucie
Niewielka rozpiętość między dawką leczniczą i
toksyczną
Najczęstsze przyczyny zatrucia – zbyt duże
dawki, kumulacja leku w organizmie,
hipokaliemia, hiperkalcemia, hipomagnezemia
Glikozydy nasercowe - zatrucie
Objawy zatrucia
Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego –
spadek apetytu, nudności, wymioty, biegunka, bóle
brzucha
Zaburzenia neurologiczne – bóle głowy, zmęczenie,
senność, przymglenie widzenia, zaburzenia
percepcji kolorów
Zaburzenia rytmu serca – bradykardia, blok
przedsionkowo komorowy, zaburzenia rytmu
przedsionków i komór
Glikozydy nasercowe - zatrucie
Rozpoznanie zatrucia – objawy kliniczne + zmiany
w EKG + oznaczanie stężenia glikozydów w osoczu
Leczenie zatrucia
•
Przerwać podawania glikozydów i diuretyków
•
Sole potasu
•
Fenytoina lub lidokaina (leki drugiego rzutu – prokainamid,
β-blokery)
•
Niekiedy atropina
•
Digitalis Antidot (80 mg odtrutki / 1 mg glikozydów)
Glikozydy nasercowe –
wskazania
Przewlekła niewydolność krążenia
pochodzenia sercowego
Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca
Glikozydy nasercowe –
przeciwwskazania bezwzględne
Blok przedsionkowo-komorowy III
0
Zaburzenia rymu pochodzenia komorowego
Kardiomiopatia przerostowa
Zwężenie aorty
Glikozydy nasercowe –
przeciwwskazania względne
Niewydolność nerek
Ciężka niewydolność oddechowa
Planowana kardiowersja elektryczna
Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej i
kwasowo-zasadowej
Zapalenie i zawał mięśnia sercowego
Leczenie niewydolności
serca
Klasa I – zwykły wysiłek fizyczny nie
powoduje zmęczenia, duszności ani
kołatania serca (bezobjawowa
niewydolność serca)
Frakcja wyrzutowa < 35% - inhibitory
konwertazy
Przebyty zawał serca – β-blokery
Leczenie niewydolności
serca
Klasa II – niewielkie ograniczenie aktywności
fizycznej; bez dolegliwości w spoczynku, ale
zwykła aktywność fizyczna powoduje
zmęczenie, duszność lub kołatanie serca
(objawowa niewydolność serca)
Bez retencji płynów – inhibitory konwertazy;
jeżeli po 4-6 tygodniach objawy utrzymują się
należy skorygować dawkę, dołączyć β-blokery
lub nitraty (ChNS) lub diuretyki
Z retencją płynów – dołączyć diuretyki (w
razie poprawy można je wycofać)
Leczenie niewydolności
serca
Klasa III – znaczne ograniczenie aktywności
fizycznej; bez dolegliwości w spoczynku, ale
aktywność fizyczna mniejsza niż zwykła
powoduje zmęczenie, duszność lub kołatanie
serca (ciężka objawowa niewydolność serca)
Leki moczopędne, inhibitory konwertazy,
glikozydy naparstnicy
Po wyeliminowaniu pozasercowych przyczyn
zaostrzenia niewydolności można ewentualnie
dołączyć diuretyki pętlowe
Leczenie niewydolności
serca
Klasa IV – objawy występują w
spoczynku, każda aktywność fizyczna
powoduje ich nasilenie
Leczenie szpitalne
Zaburzenia rytmu serca
Arytmia – nieregularne następstwo skurczów
serca
Skurcz dodatkowy – spowodowany bodźcem
wyzwolonym poza prawidłowym rytmem serca
Zaburzenia tworzenia bodźców
•
Nomotopowe
•
Ektopowe
Zaburzenia przewodzenia bodźców
•
Opóźnienie
•
Częściowe zablokowanie
•
Całkowite zablokowanie
Leki antyarytmiczne
I.
Leki stabilizujące błony komórkowe
a.
Leki przedłużające czas trwania potencjału
czynnościowego
b.
Leki skracające czas trwania potencjału
czynnościowego
c.
Leki nie wpływające na czas trwania potencjału
czynnościowego
II.
Leki β-adrenolityczne
III. Leki wydłużające czas trwania potencjału
czynnościowego, bez wpływu na fazę 0
IV. Antagoniści kanałów wapniowych
Potencjał czynnościowy
mięśnia sercowego
Leki stabilizujące błony
komórkowe
Działają poprzez blokowanie kanałów
sodowych, podobnie jak leki znieczulające
miejscowo, działają w fazie 0
Hamują szerzenie się potencjału
czynnościowego
Leki przedłużające czas trwania
potencjału czynnościowego (Ia)
Przedłużają dodatkowo okres
repolaryzacji
Chinidyna i prokainamid
Chinidyna
Hamuje pobudliwość i kurczliwość mięśnia
sercowego, zwalnia szybkość przewodzenia
przedsionkowo-komorowego, działa
cholinolitycznie i słabo α-adrenolitycznie
Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego,
podlega metabolizmowi w wątrobie do
metabolitów działających słabo antyarytmicznie
Stosowana w niemiarowościach
nadkomorowych i komorowych
Prokainamid
Działanie podobne do chinidyny
W mniejszym stopniu niż chinidyna działa ujemnie
ino- i chronotropowo
Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, w ok.
50% wydalany z moczem w postaci niezmienionej
Skuteczniej opanowuje arytmie komorowe niż
nadkomorowe
Wskazania – przedwczesne skurcze komorowe,
częstoskurcz komorowy
Leki skracające czas trwania
potencjału czynnościowego (Ib)
Lidokaina
Fenytoina
Meksyletyna
Tokainid
Lidokaina (lignokaina)
Działa szybko i krótko!!!
W dawkach leczniczych nie zmniejsza kurczliwości
serca, nie obniża ciśnienia krwi, nie wpływa na
przewodnictwo przedsionkowo-komorowe
Wskazania – niemiarowości komorowe o różnej
etiologii
Lek pierwszego rzutu w ciężkich
niemiarowościach komorowych zagrażających
życiu oraz w zatruciu glikozydami
Fenytoina
W dawkach leczniczych nie wpływa na
przewodnictwo przedsionkowo - komorowe
Duże osobnicze różnice w szybkości
biotransformacji leku w wątrobie!!!
Wskazania – niemiarowości w zatruciu
glikozydami
Meksyletyna
Umiarkowane działanie inotropowe ujemne
Najmniejsze, w porównaniu z innymi lekami
antyarytmicznymi, działanie proarytmiczne!!!
Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
Wskazania – leczenie i zapobieganie
komorowym zaburzeniom rytmu
Leki nie wpływające na czas
trwania potencjału
czynnościowego (Ic)
Propafenon
Enkainid
Lorkainid
Flekainid
Propafenon
Wykazuje również słabe cechy leku β-
adrenolitycznego i antagonisty wapnia
Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego
Wskazania – nadkomorowe i komorowe skurcze
przedwczesne, częstoskurcze i tachyarytmie
Leki β-adrenolityczne (II)
Hamowanie wpływu endogennych katecholamin na
serce
Działanie stabilizujące błony komórkowe
Hamowanie przewodzenia w układzie
przewodzącym
Wskazania – niemiarowości pochodzenia
nadkomorowego, choroby i stany ze zwiększonym
napięciem układu adrenergicznego (nadczynność
tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, duży
wysiłek fizyczny, stany napięcia emocjonalnego)
Leki wydłużające czas trwania
potencjału czynnościowego (III)
Amiodaron
Bretylium
Działają w fazie 3
Blokują kanały
potasowe
Amiodaron
Działa ujemnie chronotropowo
Ma działanie adrenolityczne, zmniejsza zapotrzebowanie
mięśnia sercowego na tlen, rozszerza naczynia wieńcowe
Zawiera jod i może powodować zaburzenia czynności
tarczycy
Działa wolno, nawet po podaniu dożylnym; nawet po
całkowitym odstawieniu leku jego działanie utrzymuje się
przez 10-45 dni
Wskazania – zapobieganie i leczenie komorowych i
nadkomorowych zaburzeń rytmu, w których inne leki
antyarytmiczne są nieskuteczne lub przeciwwskazane
Antagoniści kanałów
wapniowych (IV)
Werapamil
Hamuje powstawanie impulsów w węźle
zatokowym
Hamuje przewodnictwo w węźle
przedsionkowo-komorowym
Stosowany głównie w niemiarowościach
nadkomorowych oraz niemiarowościach
komorowych wywołanych chorobą
niedokrwienną serca