Kinezyterapia (gr. kinesis – ruch) – leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny fizjoterapii są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm.

Kinezyterapię stosuje się głównie u pacjentów, u których występują:

• schorzenia i dysfunkcje narządu ruchu,

• bóle kręgosłupa,

• niektóre choroby układu oddechowego,

• choroby reumatoidalne,

oraz u pacjentów:

• po udarze mózgu,

• po zawale serca,

• po zabiegach operacyjnych jamy brzusznej,

• przed porodem.

Kinezyterapia może być zastosowana jako jedyna forma leczenia w przypadku, gdy u chorego stwierdza się:

• wady postawy,

• bóle krzyża,

• bolesność stawu rzepkowo-udowego.

Kinezyterapia dzieli się na miejscową i ogólną.

Miejscowa – dotyczy bezpośrednio narządu zmienionego chorobowo, składają się na nią:

• ćwiczenia bierne – wykonywane przez kinezyterapeutę lub aparat CPM (Continuous Passive Motion – ciągły bierny ruch) bez czynnego udziału chorego;

• ćwiczenia izometryczne – czynne napinanie mięśni bez zmiany ich długości;

• ćwiczenia czynno-bierne – ruch wykonywany jest biernie natomiast pacjent czynnie rozluźnia mięśnie;

• ćwiczenia samowspomagane – pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;

• ćwiczenia w odciążeniu – wykonywanie ruchu przy odciążeniu przez terapeutę ćwiczonego odcinka ciała;

• ćwiczenia czynne;

• wyciągi;

• ćwiczenia synergistyczne – pacjent siłą mięśni kończyny zdrowej wspomaga pracę osłabionych mięśni;

• ćwiczenia oddechowe.

Ogólna – składa się z ćwiczeń części ciała nieobjętych chorobą:

• ćwiczenia ogólnokondycyjne;

• ćwiczenia gimnastyki porannej;

• ćwiczenia w wodzie;

• sport inwalidów.

ZASADY WYKONYWANIA ĆWICZEŃ LECZNICZYCH

1. Opanowanie świadomego kontrolowanego zmniejszania nadmiernego napięcia mięśniowego (rozluźnianie mięsni).

2. Ćwiczenia należy wykonywać w izolowanych pozycjach wyjściowych stwarzając warunki dla stabilizacji nie ćwiczonych stawów oraz zapewniających choremu poczucie wygody sprzyjające rozluźnieniu mięśni.

3. W czasie wykonywania ćwiczeń konieczna jest stabilizacja odcinka bliższego ćwiczonego stawu, której celem jest wyeliminowanie współruchów w sąsiednich stawach. Stabilizację uzyskuje się poprzez dobór odpowiedniej pozycji wyjściowej, chwyt lub założenie pasa stabilizującego.

4. Ruch powinien odbywać się płynnie wokół fizjologicznej osi stawu i we właściwej dla danego ruchu płaszczyźnie.

5. Wszystkie ruchy w stawach powinny być wykonywane w pełnym zakresie (jeżeli jest to możliwe).

6. Ćwiczenie prowadzi się w odpowiednim dla rodzaju ćwiczenia rytmie, uwzględniając fazę skurczu i rozkurczu mięśnia oraz przerwę przed następnym skurczem.

7. Nasilenie ćwiczeń i obciążenia powinny być tak dobrane by nie powodowały odczynów zapalnych w stawach oraz nie prowadziły do nadmiernego zmęczenia osłabionych grup mięśniowych

8. Pacjent może odczuwać niewielkie bóle pochodzenia mięśniowego lub związane z ruchem tylko w czasie trwania ćwiczeń lub do dwóch godzin po ćwiczeniach. Ćwiczenia nigdy nie powinny wywołać silnych bólów utrzymujących się przez wiele godzin lub dni.

9. Ćwiczenia muszą być tak zorganizowane aby zapewnić choremu pełne bezpieczeństwo

SYSTEMATYKA KINEZYTERAPII

Kinezyterapia o działaniu miejscowym
- obejmuje wszystkie działania lecznicze i środki pomocnicze, które dotyczą narządu w   
   którym umiejscowione jest  schorzenie
- zmierza do wytwarzania mechanizmów kompensacji miejscowej, szczególnie w sytuacjach 
   gdy nie ma możliwości osiągnięcia stanu poprzedzającego chorobę
- nie powinna angażować więcej niż 30% dynamicznych zespołów mięśniowych
- stałe wskaźniki fizjologiczne tj.: tętno, ciśnienie, rytm oddechowy nie powinny ulec zmianie 
- nie oddziaływuje na wydolność ogólnoustrojową
- może być stosowana nawet u pacjentów w stanach ciężkich
- jest silnie związana z: fizykoterapią, farmakologią, balneologią czy masażem

Kinezyterapia o działaniu ogólnym
-opiera się na zdrowych, nie objętych procesem patologicznym częściach ciała
- jej zadaniem jest powrót co najmniej do stanu sprzed zachorowania, lub uzyskanie
  kompensacyjnych przyrostów wszystkich składowych sprawności ogólnej co decyduje o  
  wynikach kinezyterapii
- chodzi o poprawę siły mięśniowej i wytrzymałości dzięki wysiłkom o charakterze ogólnym
- zajęcia prowadzi się grupowo w zespołach jednolitych pod względem jednostki chorobowej,
  wydolności ogólnej, wieku i płci

Metody kinezyterapeutyczne
- dostosowanie dokładnie opracowanych schematów i postępowań oraz wzorców ruchowych do leczniczych potrzeb określonych jednostek chorobowych czy jednorodnych pod względem etiologii schorzeń
- u podstaw większości z tych metod leży poszukiwanie zależności między rozwojem struktur nerwowo-mięśniowych a ruchem
- ich zadaniem jest przeciwdziałać zmianom powstałym w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, narządu ruchu lub w obu tych układach jednocześnie

Zadania kinezyterapii:

• ocena stanu pacjenta,

• dobór odpowiedniego programu ćwiczeń: form, środków, metod i technik,

• opracowanie programu ćwiczeń miejscowych i ogólnych,

• opracowanie obiektywnych i powtarzalnych metod kontroli i oceniania postępów,

• zapobieganie powikłaniom: przykurczom (ćwiczenia bierne i czynne), odleżynom (zmiany ułożenia bierne), powikłaniom narządowym – w tym płucnym (ćwiczenia oddechowe, oklepywanie klatki piersiowej, zmiany pozycji, wczesne uruchamianie).

Cele kinezyterapii:

• przywrócenie możliwie największej sprawności fizycznej i psychicznej,

• przywrócenie ruchomości w stawach, siły i wytrzymałości mięśni,

• poprawa funkcji układu nerwowego, optymalizacja czynności ośrodkowego układu nerwowego,

• poprawa wydolności narządowej (najważniejsze: układ oddechowy i sercowo-naczyniowy),

• korygowanie wad postawy i patologicznych nawyków ruchowych.

Wpływ kinezyterapii na organizm

Większość pacjentów bardzo dobrze reaguje na kinezyterapię. Dzięki tej formie fizjoterapii zwiększają siłę mięśniową, poprawiają zakres ruchu oraz czucie głębokie. Ponadto zabiegi kinezyterapii znacznie łagodzą dolegliwości bólowe, poprawiają elastyczność oraz napięcie tkanek miękkich, zmniejszają podwyższone napięcie mięśni i podwyższają poziom endorfin. Poza tym leczenie ruchem poprawia wydolność krążeniowo-oddechową, a także nasila procesy przemiany materii. Kinezyterapia znacznie przyspiesza powrót do zdrowia osób, które doznały różnorodnych urazów. Ta forma leczenia znacznie obniża ryzyko wystąpienia tzw. zespołów bólowych kręgosłupa, a ponadto przywraca utraconą sprawność ruchową.

Dzięki ćwiczeniom usprawniającym pacjent może uniknąć powikłań układów kostnego i oddechowego, które są częstym efektem długiego unieruchomienia. Kinezyterapia musi być prowadzona pod okiem fizjoterapeutów posiadających odpowiednie uprawnienia.

Jaka może być reakcja organizmu na kinezyterapię ?

Efekt zależy od doboru ćwiczeń. Najczęściej jest to grupa reakcji. Oto niektóre z nich: zwiększenie siły mięśniowej, poprawa zakresu ruchu, poprawa czucia głębokiego, zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawa elastyczności i napięcia tkanek miękkich, zmniejszenie podwyższonego napięcia mięśni, podwyższenie poziomu endorfin, poprawa wydolności krążeniowo - oddechowej, zwiększenie wydzielania mazi stawowej, podwyższenie lub obniżenie ciśnienia krwi, nasilenie procesów przemiany materii, usprawnienie działania narządów układów trawienia i wydalania, hamowanie odruchów patologicznych, sprawniejsze gojenie tkanek.

W jakim celu stosuje się kinezyterapię ?

Stosowanie kinezyterapii umożliwia uzyskanie maksymalnej poprawy utraconej funkcji, przywrócenie prawidłowej mechaniki, ułatwia wystąpienie procesów kompensacji,  zabezpiecza przed wykształceniem nieprawidłowych stereotypów ruchowych (np.: zespoły bólowe kręgosłupa) lub przywraca już utracone (np.: kontrola nerwowo-mięśniowa), umożliwia prawidłowy przebieg procesów przebudowy tkanek po urazach i operacjach, przeciwdziała wtórnym zmianom w układzie kostno mięśniowym w postaci ograniczeń ruchu, zapobiega powikłaniom w układzie krążenia i oddychania, które mogą wynikać z długiego unieruchomienia.

Kto posiada uprawnienia do prowadzenia kinezyterapii ?

Do prowadzenia kinezyterapii (pod nadzorem magistrów rehabilitacji ruchowej lub magistrów fizjoterapii), uprawnieni są absolwenci średnich szkół fizjoterapii (technik fizjoterapii) a przede wszystkim absolwenci szkół wyższych o kierunku rehabilitacja ruchowa lub fizjoterapia (fizjoterapeuci). Dodatkowo, efektywne stosowanie metod kinezyterapeutycznych (metod fizjoterapii), wymaga ukończenia podyplomowych kursów lub studiów (niektóre szkolenia trwają kilka lat), prowadzonych przez uprawnionych, posiadających międzynarodowe zezwolenia, nauczycieli - instruktorów. Szkolenia takie kończą się egzaminem i potwierdzone są dyplomem, wystawionym przez uznaną w świecie szkołę lub organizację. W ostatnich latach zwiększa się liczba polskich nauczycieli, posiadających wymagane uprawnienia.

HISTORIA KINEZYTERAPII

Początków kinezyterapii można doszukiwać się już w systemie filozoficznym Konfucjusza (2700 lat p.n.e.), który eksponował znaczenie określonych pozycji ciała w uzyskaniu efektów profilaktyczno-leczniczych. Starohinduska joga stawiała sobie za cel osiągnięcie najwyższej zdolności psychofizycznej a środkami do tego celu miało być m.in.: stosowanie ćwiczeń gimnastycznych i oddechowych. Również Hipokrates sławny, grecki lekarz (V i IV wiek p.n.e.), za dwa główne filary medycyny uważał dietetykę i gimnastykę.

Indie: w Indiach ponad 3000 lat pne stosowano ćwiczenia fizyczne dla utrzymania lub poprawy zdrowia. W tekstach Wedy ( sanskr. Wiedza, teksty święte) znajdujemy zalecenia dotyczące higieny i gimnastyki leczniczej.

W drugim tysiącleciu pne narodził się system „ Yoga” - system religijnej medytacji, uwzględniający szereg ćwiczeń fizycznych.  Można powiedzieć, że starożytni Hindusi byli prekursorami „Spa and Wellnes”, kładli bowiem duży nacisk na zachowanie higieny ciała i wykorzystywali stosowanie zabiegów przyrodoleczniczych: kąpieli wodnych zimnych i ciepłych, kąpieli parowych oraz kąpieli w gorącym piasku.

Starożyna Grecja i Rzym:  Właściwy rozwój medycyny a z nią gimnastyki leczniczej nastąpił dopiero w starożytnej Grecji. Kapłani świątyni Asklepiosa ( opiekuna medycyny i lekarzy) zalecali ćwiczenia fizyczne jako wskazaną terapię. świątynie budowano na wzgórzach, pośród gajów, w okolicy oddalonej od osiedli, a w ich pobliżu lokalizowano basen, stadion, gimnazjon ( publiczna szkoła wychowania fizycznego), palestrę ( miejsce ćwiczeń gimnastycznych) i łaźnie, co nadawało kompleksowi budowli charakter pierwszych uzdrowisk.

 

Za twórcę medycyny jako nauki uważany jest Hipokrates ( 560-377rpne), którego uznaje się również za jednego z prekursorów gimnastyki leczniczej.

Hipokrates uważał, że lekarz jest jedynie pomocnikiem .Wprowadził do praktyki ćwiczenia stopniowane według trudności, indywidualizację ćwiczeń oraz ćwiczenia wstępne przed głównym wysiłkiem. Wg Hipokratesa ćwiczenia powinny być uzupełniane masażem wykonywanym „ na tyle mocno, aby wzmocnić ciało, na tyle lekko by przynieść rozluźnienie. W swoim dziele "O chirurgii" bardzo wyraźnie podkreślał, że "ćwiczenia wzmacniają, a bezczynność osłabia ciało".

 

Starożytna Grecja stworzyła oryginalny system medycyny i ściśle z nią związanej kultury fizycznej.

Był on na tyle nowoczesny, że medycyna starożytnego Rzymu odwoływała się w znacznym stopniu do tych tradycji i osiągnięć.

Jednym z najwybitniejszych lekarzy starożytności obok Hipokratesa był Galen( 129-199r) lekarz nadworny trzech cesarzy rzymskich.  Jego dzieło pt.” Iginii” - higiena zaliczane jest do najpełniejszych traktatów o wychowaniu fizycznym napisanych w okresie starożytności.

W zaleceniach dotyczących ćwiczeń wskazywał na poszukiwanie : złotego środka” pomiędzy intensyfikowaniem ćwiczeń z jednej strony, a umiarkowaniem z drugiej strony.

Galen dokonał podziału gimnastyki na: właściwą( zdrowotną), wojskową ( wojenną), atletyczną ( sportową).  Wyróżnił ćwiczenia wstępne, właściwe i końcowe. Nazywany był „nauczycielem zdrowia”.

 

 W dawnej kulturze japońskiej i chińskiej również była znana wartość ruchu wpływającego na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu. Tokuhon-Nagata, zwany japońskim Hipokratesem, zajmował się badaniem wpływu ruchu i ćwiczeń na zdrowie człowieka. Również cesarz chiński Hoang-Ti (w roku 2698 p.n.e.) urządzał turnieje zdrowotne obejmujące ćwiczenia oddechowe, wolne i kształtujące.

Chiny: Juz ok 1200 lat pne zaczęto świadomie stosować ćwiczenia lecznicze w postaci tańca, ćwiczeń oddechowych, relaksacyjnych oraz masaż, akupunkturęi ćwiczenia kontemplacyjne.

Początek był jednak znacznie wcześniej, nawet 3000 lat pne. Najstarszym systemem ćwiczeń jest „ kong-fou”. Nazwa ta oznacza dosłownie „ człowieka pracującego z artyzmem”

Cong – artysta, Fou – człowiek. Powstała w tamtym okresie książka „ Cong – Fou” jest swoista instrukcją leczenia skrzywień kręgosłupa, skręceń, dolegliwości chirurgicznych czy stosowania masażu. W starożytnych Chinach we wszystkich prowincjach znajdowały się elitarne szkoły gimnastyki leczniczej, kształcące lekarzy, których uczono metody: „ Tao-See”. Podkreślano dużą skuteczność ówczesnych lekarzy zwłaszcza w nastawianiu skrzywień kręgosłupa. Stamtąd wywodzą się ćwiczenia mięśni połączone z głębokimi i długim oddychaniem. 

W starożytnych Chinach rozpowszechniony był system „ taj-tsy” charakteryzujący sie starannym doborem ćwiczeń gimnastycznych w zależności od możliwości ćwiczącego, ściśle określoną kolejnością ruchów i rytmicznością przechodzenia z jednej postawy do drugiej.

Znany był również system ćwiczeń gimnastycznych Szenga, przeznaczony dla osób starszych, z przewagą ćwiczeń gimnastycznych wykonywanych w pozycji siedzącej i leżącej.

Inaczej tez wyglądał starochiński masaż. Wykonywano go nie tylko dłońmi ale i łokciami, kolanami, stopami i paznokciami. Niektóre techniki opracowane wówczas stosowane są do dzisiaj.

Starożytny Egipt:  Przez wieki to Egipt był uznawany za kolebkę medycyny. Zachowane płaskorzeźby świadczą o kulcie piękna i tężyzny fizycznej. np. Płaskorzeźby  z grobu Ptahhotepa przedstawia m.in. Ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i grzbietu oraz ćwiczenia przypominające zwisy. W starożytnym Egipcie wysoko ceniono higienę i profilaktykę zdrowia. Szeroko stosowano namaszczanie ciała z masażem( papirusy sprzed 5000lat pne) oraz elementy gimnastyki leczniczej.

Średniowiecze: W europie oficjalnie nie rozwijano jakiejkolwiek działalności na rzecz osób kalekich i niepełnosprawnych. Każde zniekształcenie i wady ciała traktowano jako „dopust Boży”, za karę niebios za wszelkie grzechy. Ponowne zainteresowanie problemem nastąpiło dopier u schyłku średniowiecza w XIII wieku. Paradoksalnie przyczyniło sie do tego wynalezienie prochu i zwiększenie liczby rannych i niezdolnych do walki żołnieży na skutek użycia dział. Tak więc wojny stały się ważnym czynnikiem rozwoju metod medycyny fizykalnej i rehabilitacji.

 

Spadkobierca kultury antycznej był natomiast świat islamu. W szczególności należy wymienić Abu Ali Ibu Sina ( 980-1037r) Awicenna. Wskazywał on na znaczenie ruchu jako metody poprawy przemiany materii, zalecał stosowanie wszelakiego ruchu w leczeniu i profilaktyce. .

 

Renesans:  Powrócono do zapomnianych wartości, odkryto na nowo człowieka.  Odżyły częściowo antyczne wzory kultury fizycznej. Lekarze i pedagodzy podkreślali rolę i rangę gimnastyki. Często sięgano po naturalne środki lecznicze jak: ćwiczenia fizyczne, kąpiele i leczenie klimatyczne. W 1498 r książę ziębicki Jerzy założył w Lądku pierwszy zakład leczniczy( ciepłe kąpiele w wodzie ze źródła.

Najwybitniejszym lekarzem odrodzenia był Paracelsus ( 1493-1541) uważany za twórcę i propagatora lecznictwa naturalnego, w tym wodolecznictwa.

Wspomnieć należy również Ambrożego Pare ( 1510-1590r)  cyrulik wojsk francuskich. Wprowadził jako pierwszy zwykły opatrunek zamiast zalewania ran wrzącym olejem, drewniane protezy po amputacjach i rehabilitację. Wskazywał on na konieczność stosowania ćwiczeń leczniczych usprawniających po złamaniach i amputacjach, zalecał stosowanie masażu, nad którym rozpoczął wstepne, fizjologiczne badania.

Było on uważany za prekursora rehabilitacji i masażu w nowożytnej Europie.

 

Wiek XVI i XVII pojawiły się prace na temat wartości gimnastyki.

 

Glisson( 1599-1677r),  propaguje ćwiczenia przy leczeniu zniekształceń klatki piersiowej i kręgosłupa. Wprowadza on pętlę wyciągową za głowę, stosowana jest ona dzisiaj i nazwana jego imieniem. Andry wprowadza ćwiczenia w wadach postawy tzw ćwiczenia antygrawitacyjne.

 

Za twórcę nowoczesnej gimnastyki leczniczej uważany jest Henryk Ling ( 1776-1839) Opracował on i wprowadził pewien system gimnastyki leczniczej – stworzył on szkołę gimnastyki leczniczej. Ćwiczenia lecznicze w systemie Linga prowadzone są przez kinezyterapeute pełną jego pomocą i współudziałem. System Linga opiera sie na ćwiczeniach czynnych, które uważał za podstawowe ćwiczenia kształtujące.

W Polsce historia rehabilitacji sięga XVI wieku, kiedy to nadworny lekarz Stefana Batorego, Wojciech Oczko, wzorując się na C. Galenie, propaguje leczenie ruchem. Rozwój rehabilitacji w naszym kraju łączy się ściśle z powstaniem i rozwojem ortopedii oraz organizacją zakładów gimnastyczno-ortopedycznych. Inicjatorem rehabilitacji ruchowej w Polsce był chirurg Ludwik Bierkowski (1801-1860). W 1837 r. w Krakowie zorganizował on zakład gimnastyczno - ortopedyczny, w którym prowadził gimnastykę leczniczą. Termin rehabilitacja wprowadził do użytku w 1918 r. Douglas McMurtie, dyrektor Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku. Jego zakres znaczeniowy był znacznie węższy niż obecnie, bowiem ograniczał się do rehabilitacji zawodowej i pewnych aspektów rehabilitacji społecznej.

Szczególnie szybki rozwój rehabilitacji w Polsce datuje się na lata po II wojnie światowej. Olbrzymia liczba kalek – ofiar wojny – ludzi w różnym wieku, wy­magała podjęcia działań na rzecz przywrócenia tych osób społeczeństwu.

Z czasem rozwój metod rehabilitacyjnych umoż­liwił objęcie rehabilitacją także chorych i niepełno­sprawnych. Rehabilitacja została uznana za główny czynnik zmniejszający stopień kalectwa i liczbę osób niezdolnych do pracy oraz przyspieszający powrót do zdrowia. Zaczęto patrzeć na rehabilitację w aspekcie medycznym, społecznym i zawodowym.

Ojcem i pionierem pol­skiej rehabilitacji jest prof. Wiktor Dega (1896--1995), chirurg ortopeda, który w 1950 r. został kra­jowym specjalistą do spraw rehabilitacji. Polska szkoła rehabilitacji, stworzona przez tego lekarza, cieszy się sza­cunkiem na całym świecie. Uznaje ona rehabilitację za integralną część podstawo­wego leczenia i wymaga od niej takich cech, jak: wczesność zapoczątkowania, powszechność, kompleksowość i ciągłość.

Według prof. W. Degi „rehabilitacja to zorganizo­wane postępowanie zmierzające do ujęcia i uwzględ­nienia wszystkich potrzeb chorego, związanych z jego chorobą i jej skutkami. A skutki choroby to nie tylko upośledzenie fizyczne, czy reakcje psychicz­ne – skutki te mają często daleko idące znaczenie społeczne i zawodowe”. Zapoczątkowany proces rehabilitacji powinien być kontynuowany do końca, tj. aż do momentu, gdy chory zdobędzie maksymal­ną sprawność psychiczną i fizyczną. W procesie rehabilitacji – poza rehabilitacją ru­chową – powinno wykorzystywać się także elementy rehabilitacji psychologicznej, społecznej, zawodowej i rodzinnej. Jej ostatecznym celem jest doprowa­dzenie do możliwie pełnego uczestnictwa chorego w życiu rodzinnym, społecznym i zawodowym.

 

Polska

Poznań

• 1919 – utworzenie Katedry Higieny i Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Profesor I. Wierzejewski – wykłady z zakresu gimnastyki leczniczej;

• 1925 – Studium Wychowania Fizycznego (3-letnie) – zajęcia z masażu i gimnastyki leczniczej prowadzone przez doc. F. Raszeję i doc. W. Degę;

1930 – pierwszy szkolny kurs gimnastyki wyrównawczej i leczniczej dla dzieci

Warszawa

1929 – Poradnia Wychowania Fizycznego Kliniki Chorób Wewnętrznych

• 1932 – książka Eleonory Reicher „Oddziaływanie ćwiczeń cielesnych na ustrój ludzi zdrowych i chorych”;

• 1929 – otwarcie Centralnego instytutu Wychowania Fizycznego (CIWF), przekształconego w 1938 r. w Akademię Wychowania Fizycznego;

1922 – powołanie pierwszego w Polsce klubu sportowego inwalidów (przy Instytucie Głuchoniemych w Warszawie);

• 1924 – pierwszy udział polskich niepełnosprawnych sportowców w Międzynarodowych Igrzyskach sportowych dla Niesłyszących w Paryżu.

Inne:

• 1953 – rozpoczęto kształcenie techników fizjoterapii w Ciechocinku, Warszawie i Gdańsku;

• 1953 – pierwsza konferencja magistrów wychowania fizycznego pracujących w rehabilitacji;

• 1954 – powstaje Zakład Gimnastyki Leczniczej AWF Warszawa (w Konstancinie)

• 1967 – wprowadzenie specjalizacji z gimnastyki leczniczej i masażu;

• 1973 – powstaje Zakład Rehabilitacji Ruchowej AWF w Poznaniu;

• 1973/74 – na studiach stacjonarnych wprowadzono kierunek Rehabilitacja ruchowa.

• 1960 – powstaje pierwsza w Europie Klinika Rehabilitacji AM w Poznaniu

• 1961 – powstaje Klinika Rehabilitacji AM w Warszawie (Konstancin)