WOJNY PUNICKIE(Rzym-Kartagina). Etap I (264-241r.pne): 262pne-b. pod Mylae (zwycięstwo Rzymu), klęska konsula Regulusa w Afryce,241r.pne.-b. koło Wysp Egackich(zwycięstwo Rzymu), zyskanie Sycylii i kontrybucji od Kartaginy. Etap II(218-201r.pne): wódz Kartaginy Hamilkar wyrusza na podbój Hiszpanii, 218r.pne-podbój miasta Sagunt przez Hannibala,216r.pne-klęska Rzymu pod Kannami ,206r.pne-zdobycie Hiszpanii przez Rzym (Publiusz Korneliusz Scypion),202r.pne-Scypion(Afrykański) pokonuje Hannibala w b. pod Zamą, 201r.pne-traktat pokojowy: skutki dla Kartaginy: utrata zamorskich posiadłości, wysoka kontrybucja, ograniczenie floty do 10 okrętów. Etap III(148-146r.pne):146r.pne-zburzenie Kartaginy i wyprzedanie jej mieszkańców w niewolę. Ekspansja Rzymu: 58-51r.pne-podbój północnej Galii Zaalpejskiej przez Gajusza Juliusza Cezara, podbój Dalmacji, Oktawian August opiera granice Rzymu północ. na rzekach Ren i Dunaj, 43r.pne-podbój Brytanii (Klaudiusz), 98-117r.pne-podbój Dacji,Mezopotamii i Armenii (Trajan), maksymalne granice za czasów Trajana. PROWNICJA-obszar poza granicami Italii, będący własnością ludu rzymskiego, rządzony przez urzędników, obciążony podatkami płaconymi w naturze lub pieniędzmi. Senatorskie (nie utrzymywano w nich armii, rządzili urzędnicy), Cesarskie (była armia, rządzili legaci). Podlegały bezpośrednio cesarzowi, część mieszkańców uległa romanizacji. ARMIA: legion (obywatele 3 gmin, wybierani do służby na czas danej kampanii, ok. 3000 piechurów), centuria (początkowo była najmniejszą jednostką taktyczną legionu, armii rzymskiej. Liczyła początkowo stu piechurów), manipuł (pododdział piechoty, składowa część legionu licząca 100-160 żołnierzy), szyk manipularny(szyk wojskowy, łatwiejszy w dowodzeniu i sprawniejszy w walce niż falanga), kohorta (jednostka taktyczna armii rzymskiej licząca 6 centurii, pododdział legionu), „sprawa doszła do 3 rzędu” (krytyczny, beznadziejny stan sytuacji w walce) 753r.pne.-założenie Rzymu. SPOŁECZEŃSTWO: patrycjusze(najważniejsza grupa społeczna, posiadająca prawa ob, wywodząca się z zamożnych rodzin,) plebejusze (grupa społ, posiadająca ob, Rzymu, nie mająca przywilejów prawnych,)  nobilowie(elita polityczna, którą tworzyły powiązane małżeństwem rody patrycjuszowskie i zamożne rodziny plebejskie, których członkowie mieli wyższe urzędy) proletariusze (najuboższa grupa, która była siłą wykorzystywaną w walkach politycznych i żyjącą na koszt państwa) ekwici (uprzywilejowana klasa, która początkowo była najbogatszymi obywatelami, tworzącymi 18 centurii, z czasem pomnożyli swoje majątki i zrezygnowali ze służby woj) niewolnicy (nie mieli osobowości prawnej, majątku, nie mogli się hajtać, byli prywatni, publiczni, niektórzy gladiatorami) 
USTRÓJ REPUBLIKI RZYMSKIEJ:  a) komicje-zgromadzenia obywateli, które podejmowały najważniejsze decyzje (wypowiadały wojny i pokój, wybierały urzędników, przyjmowali/odrzucali ustawy, obrady trwały 1 dzień, brak debat, brak prawa inicjatywy ustawodawczej, kolegialność (wieloosobowe urzędy), obieralność, niepłatność, dzieliły się na centurialne, czyli sporządzane według majątku i trybusowe, czyli według podziału administracyjnego). b) Urzędy: cenzor (było ich dwóch, wybierani spośród byłych konsulów, 5 lat kadencji, sporządzali listy obywateli według klas, centurii, tribus na podstawie cenzusu majątkowego, układali listę senatorów, czuwali nad obyczajami obywateli), konsulowie (2, przejęli prerogatywę króla, wybierani na 1 rok, musieli wcześniej sprawować niższe urzędy, zwoływali posiedz, senatu, nakładali kary, pobierali do legionów, dowodzili armią, uchylali zarządzenia innych urzędników, czuwali nad ofiarami i wróżyli), pretor (władza sądownicza, ochraniali porządek, organizowali procesy, rozstrzygali spory, zwoływali senat, zarządzali prowincjami, dowodzili wojskiem), edylowie (reprezentowali plebs, nadzorowali miejskie targowiska i zaopatrzenie, utrzymywali porządek, organizowali i nadzorowali igrzyska), trybuni ludowi (wybierani przez plebejuszy, przedstawiciele plebsu, nietykalni, zwoływali komicje i przewodniczyli im, mieli prawo weta wobec decyzji urzędników, uchwał, itd, gdy te były szkodliwe dla plebejuszy), kwestorzy (inkasowanie podatków i grzywien, przekazywanie pieniędzy na żołd i budowle publiczne, kontrola lokalnej administracji finansowej, rozporządzanie wojskiem i finansami na terenie prowincji), dyktator (miał władzę nieograniczoną przez pół roku, był wszechwładny i niezależny, podlegali mu wszyscy urzędnicy, nie podciągano go do odpowiedzialności) c) Senat: zapewniał ciągłość władzy,300-900 członków, dożywotnio wybieranych, musieli mieć 46 lat, nie wolno było im się zajmować handlem, administrowali prowincje, prowadzili polityke zagraniczną, dysponowali ziemią, wyłączanie obywateli spod prawa, przyznawali urzędnikom uprawnienia, wybierali dyktatora), KRYZYS REPUBLIKI: popularowie (grupa nobilów, która dostrzegła zagrożenie państwa, na czele stali Tyberiusz i Gajusz Grakchowie, postulowali o przeprowadzenie reform rolnych, rozszerzenie praw do obywatelstwa dla Italików, zniesienie długów), optymaci (stronnictwo przeciwne popularom, senatorska arystokracja, przeciwnicy zmian). 90-88r.pne- toczyła się wojna ze sprzymierzeńcami Rzymian. 60r.pne-pierwszy triumwirat, czyli nieformalny sojusz między popularami a optymatami, Gnejuszem Pompejuszem (optymat) a Markiem Krasussem. Reformy Juliusza osłabiły pozycję senatu, ujednoliciły administrację, zrównały prawa obywatelskie wolnej ludności co nie podobało się arystokracji, więc go w 44r.pne zabili. 
43r.pne - drugi triumwirat – po śmierci Cezara, zawarty przez Oktawiana (popular, synek Cezara) oraz Marka Antoniusza i Marka Lepidusa. Gdy ostatniego zabito, znowu było źle. Wojna domowa trwała do 30r.pne jednak Antoniusz sprzymierzył się z królową Egiptu Kleopatrą VIII a Oktawian zabił ich w bitwie pod Akcjum i zrobił pryncypat, czyli ustrój polegający na tym, że władza leżała w ręku jednej osoby przy zachowaniu pozorów republiki. 212r.ne-nadanie obywatelstwa wszystkim mieszkańcom Rzymu. 284r.ne-legiony w Bitynii obwołały cesarzem Dioklecjana, który stworzył system zwany tetrarchią (rządy czterech) oraz dominat-ustrój polegający na tym, że władza leżała w rękach jednej osoby bez zachowania pozorów republiki, podkreślona ceremoniatem, władzy cesarze zostały podporządkowane wszystkie dziedziny życia. Teodozjusz I w 395r podzielił państwo między Arkadiusza (wschód, Konstantynopol) a Honoriusza (zachód, Rawenna)  I w.-Neron, 303-304-Dioklecjan wydawał edykty przeciw chrześcijanom, 313- edykt o tolerancji wobec chrześcijan, mediolański, wydany przez Konstantyna Wielkiego, 392r.-Teodozjusz Wielki ogłosił chrześcijaństwo religią panującą. ARCHITEKTURA, SZTUKA, ITD: forum (odpowiednik greckiej agory, centrum życia publicznego), hale targowe, łuki triumfalne, Forum Romanum, Forum Boarium, św. Jowisza na Kapitolu, amfiteatry (Koloseum), teatry, stadiony, termy, wille, Panteon (świątynia wszystkich bogów, łuki, kopuły), akwedukty (doprowadzały wodę)LITERATURA: Swetoriusz „Żywoty cezarów”, Tacyt, Tytus Liwiusz „dzieje Rzymy od założenia miasta”, Owidiusz „Metamorfozy, Sztuka kochania”, Horacy, Juliusz Cezar „Pamiętniki o wojnie domowej i galijskiej”, Wergiliusz „Eneida, Georgik”, Cyceron „O starości, przyjaźni”RELIGIA: bogowie: Janus, Jowisz, Neptun, Westa Mars, Minerwa, trójca kapitolińska (Junona, Minerwa, Jowisz, związek bóstw panujących nad wzgórzami rzymskimi i Rzymem).PRAWO I KALENDARZ: Prawo XII tablic (Vw.ne, normy prawa cywilnego, państwowego, karnego, sakralnego, opis procedury sądowej). Kodeks Justyniana (VIw, prawo rzymskie i nowe regulacje, uwieńczenie żmudnego procesu kodyfikacji prawa), 45r.pne.-kalendarz juliański (zamiast dodatkowego miesiąca w latach przestępnych, dodatkowy dzień w lutym), Nowy Testament – 27 ksiąg.Kościół-wyznawcy Jezusa na terenie jednego miasta, najważniejsze decyzje zapadały podczas synodu (zgromadzenie biskupów w danym regionie) i soboru (zgromadzenie wszystkich biskupów). 395-podział cesarstwa zachodniorzymskiego. Arianie-nie uznawali boskości Chrystusa i trójcy świętej. 

TERYTORIUM
północ- Ren, Dunaj, Brytania
południe- północne wybrzeże Afryki
wschód- Pomezopotamia
zachód- Hiszpania
Prowincje Rzymskie: Brytania, Galia, Dacja, Macedonia, Armenia, Syrakuzy
Prowincje:
-cesarskie- zarządzane przez legatów, z armią;
-senatorskie- zarządzane przez konsulów, bez armii;

Galia- Juliusz Cezar
maksymalne granice- Trajan
Armenia- Trajan
Dacja, Mezopotamia- Trajan
Brytania- Klaudiusz
Ren, Dunaj- Oktawian August
Sycylia- konsul Regulus


SPOŁCZEŃSTWO 
Patrycjusze- najstarsi i najbogatsi, mieli władzę polityczną, dominowali w życiu religijnym, właściciele ziem 
Plebejusze- podstawa rzymskiej armii, nie sprawowali urzędów 
Nobilowie- powiązane rody patrycjuszy i plebejuszy, piastowali wyższe urzędy 
Ekwici- najbogatsi obywatele tworzący 18 centaurii jazdy 
Proletariusze- najuboższa grupa, później zaciągali się armii 
Niewolnicy- osoba urodzona z matki niewolnicy, porzucona jako dziecko lub wzięta do niewoli w wojnie 


USTRÓJ
Republika (od 509 p.n.e.) 
Komicje (centurialne- wg majątku i trybusowe- wg terytorium)- decydowanie o wypowiadaniu wojny, zawierani pokoju, wybór urzędników. 
Urzędy: 
cenzor- na 5 lat, sporządzał listę senatorów; 
pretor- sądownictwo; 
konsul- zwoływali posiedzenia senatu, nadzorowali sądownictwo, finanse, pobór do legionów, czuwali nad składaniem fiar bogom, nakładali kary 
edyl- nadzór nad targowiskiem, organizowanie igrzysk; 
kwestor- zbierania pieniędzy, sprawy finansowe; 
trybun ludowy- zwoływali zgromadzenia ludowe, mieli prawo weta wobec uchwał sejmu, bronili plebejuszy 
dyktator- wybierany na 0,5 roku, miał władzę absolutną; 
Senat- 300 później 600 osób, funkcje ustawodawcze 


Przyczyny kryzysu republiki rzymskiej: 
problemy z zarządzniem ogromnym terytorium; 
długotrwałe wojny; 
upadek drobnych gospodarstw; 
zmiany struktury społecznej Rzymu; 
apadek siły armii; 
niestabilna władza; 
częste zamachy stanu; 
31 p.n.e.- 284 n.e.- cesarstwo
Pryncypat- forma cesarstwa z zachowaniem cech republiki, włądca miał nadany szereg urzędów
284-476- dominat
Dominat (284 r.)- wprowadzony za rządów Dioklecjana, władca miał tytuł Dominus et Deus- pan i bóg, były mu przyporządkowane wszystkie urzędy, miał włądzę absolutną.
Tetarchia- nowy podział administracyjny na 4 części, którymi rządziło 2 augustów i 2 cezarów.


WOJSKO
W okresie republiki do służby wojskowej zobowiązany był każdy obywatel od 17 do 46 roku życia.
Legion -liczył ok. 4500, legionem dowodził legat, piechota była podzielona liniową i lekką.
Centuria- 2 centurie tworzyły manipuł a 60 legion.
Manipuł- składowa częsć legionu licząca 100-160 żołnierzy, dowodził nim centurion.
Kohoria- trzy manipuły.
Szyk manipularny- legion zajmował pozycję na 3 liniach, 1 linia- młodzi żołnierze, niedoświadczeni, 2 linia- dobrze wyćwiczeni, 3 linia- najstarsi
Sprawa doszła do 3 rzędu- sprawa trudna, ciężka, przegrana


POSTACIE
Karakalla- nadał rzymskie obywatelstwo wszystkim wolnym mieszkańcom Imperium.
Romulus- założyciel Rzymu.
Hannibal- wódz Kartaginy.
Marek Tuliusz Cyceron- jeden z najwybitniejszych pisarzy politycznych i mężó stanów.
Marek Aureliusz- przyjaciel Juliusza Cezara, brał udział w II triumwiracie
Spartakus- dowódca najsłynniejszego powstania gladiatorów.
Gajusz Juliusz Cezar- wybitny dowódca rzymski, dożywotni dyktator, autor pamiętników O wojnie galijskiej i O wojnie domowej.
Publiusz Korneliusz Scypion- zdobył Hiszpanię w II wojnie punickiej.
Fabiusz Maximus Kunktator- wódz rzymski, wielokrotny konsul, dwukrotny dyktator, cenzor, Cunctator- Zwlekający, brał udział w II wojnie punickiej.


DATY
Ekspansja Rzymu: 
V-III p.n.e.- pokonanie Samnitów, Latynów, Sabinów 
III p.n.e.- podbój Etrusków 
III p.n.e.- powstrzymanie ekspansji Galó (Celtów) 
Wojny Rzymu z Kartaginą (wojny punickie): 
Data etapu 
Przebieg 
264-241 p.n.e. 
Przyczyną był spór o Sycylię 
260 p.n.e.- pod Mylae, Rzym wygrał z Katraginą, później zaczął ponosić klęski na morzu. 
241 p.n.e.- Wyspy Egackie (Egady), Rzym wygrał z Katraginą. Rzymianie zyskali Sycylię. 
218-201 p.n.e. 
Niezadowolenie Kartagińczyków spowodowane było oddaniem Korsyki i Sardyni Rzymianom oraz płacenie im haraczu. 
218 p.n.e.- Hannibal zajął Sagunt, co było przyczyną wybuchu II wojny punickiej. 
216 p.n.e.- pod Kannami, Rzym przegrał z Kartaginą 
202 p.n.e.- pod Zamą, Rzym wygrał z Katraginą 
Kartagina straciła wszystkie posiadłości zamorskie i afrykańskie, musiała zapłacić kontrybucję i ograniczyć flotę. 
149-146 p.n.e. 
Wojna zaborcza ze strony Rzymu. 
146 p.n.e.- zburzenie Kartaginy 

753 p.n.e.- założenie Rzymu
540 p.n.e.- Etruskowie zajęli Korsykę a Kartagina Sardynię
509 r. p.n.e.- początek republiki
504 p.n.e.- Grecy pokonali Etrusków na terenie Lacjum
494 p.n.e.- pierwsza secesja plebejuszy
264 p.n.e.- Grecy pokonali Etrusków pod Volsini
260 p.n.e.- pod Mylae, Rzym wygrał z Katraginą
241 p.n.e.- Wyspy Egackie (Egady), Rzym wygrał z Katraginą
218 p.n.e.- Hannibal zajął Sagunt, co było przyczyną wybuchu II wojny punickiej
216 p.n.e.- pod Kannami, Rzym przegrał z Kartaginą
202 p.n.e.- pod Zamą, Rzym wygrał z Katraginą
146 p.n.e.- zburzenie Kartaginy
73 p.n.e.- największe powstanie niewolników
60 p.n.e.- I triumwirat, został zawarty między Juliuszem Cezarem a Gnejuszem Pompejuszem i Markiem Krassusem, celem było podzielenie władzy i wpływów między uczestnikami.
48 p.n.e.- pod Farsalos, Juliusz Cezar pokonał Gnejusza Pompejusza
15 marca 44 p.n.e.- śmierć Juliusza Cezara. Gajusz Juliusz Cezar został zamordowany przez arystokratów, którzy nie akceptowali jego polityki. Reformy, które wprowadził osłabiły pozycję senatu, ujednoliciły administrację na terenie Italii, zrównały prawa obywatelskie wolnej ludności.
43 p.n.e.- II triumwirat między Oktawianem Augustem a Markiem Antoniuszem i Markiem Lepidusem, układ zawarto w celu uporządkowania sytuacji w państwie po śmierci Juliusza Cezara.
31 p.n.e.- pod Akcjum, Oktawian August przeciwko Markowi Antoniuszowi i Kleopatrze
31 p.n.e.- 284 n.e.- cesarstwo
212- Karakulla nadaje obywatelstwo wszystkim mieszkańcom Imperium
284-476- dominat
303-304- Dioklecjan wydał kilka edyktów przeciwko chrześcijanom. Nakazał zburzyć kościoły, spalić księgi, a chrześcijan z wyższych klas pozbawić przywilejów. 
313- edykt mediolański, Konstantyn Wielki wydał edykt o tolerancji wobec chrześcijan (chrześcijaństwo stało się wierą legalną)
392- Teodozjusz Wielki wydał zakaz sprawowania wszelkich pogańskich kultów i herezji, chrześcijaństwo stało się religią państwową.
395- podział Cesarstwa na Wschodnie i Zachodnie za panowania Teodozjusza Wielkiego
476- upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego

OSIĄGNIĘCIA
ARCHITEKTURA
Na sztukę rzymską mieli wpływ Etruskowie i Grecy. 
Zastosowanie w budownictwie zaprawy murarskiej 
Kopuła 
Łuki 
Arkady- element architektoniczny składający się z 2 podpór połączonych łukiem 
Rodzaje budowli 
forum- rynek rzymski, np. Forum Romanum; 
świątynie, np. świątynia Jowisza, Westy, Panteon- świątynia poświęcona wszystkim bogom; 
kuria- funkcje administracyjne; 
bazylika- funkcje sądownicze; 
łuki triumfalne; 
kolumny, np. Trajana; 
mosty; 
drogi; 
termy- łaźnie; 
akwedukty; 
amfiteatry, np. Koloseum; 
wille; 
SZTUKA
Dobrze rozwinęła się rzeźba portretowa. Wykonywano także woskowe maski, posągi bogów, cesarzy. Freski zawierały treści mitologiczne, historyczne, krajobrazowe i obyczajowe. Wytwarzano charakterystyczną ceramikę. Na wysokim poziomie stała obróbka kamienia. W zdobnictwie pomieszczeń stosowano mozaiki.
PRAWO
Prawo XII tablic- prawo nie działa wstecz
Kodeks Justyniana
KALENDARZ
Początkowo kalendarz rzymski liczył 10 miesięcy. W 45 p.n.e. Juliusz Cezar powierzył zreformowanie kalendarza Sosigenesowi- kalendarz juliański (do XVI w.). Nazwy miesięcy pochodziły od imion bogów.
LITERATURA
Dziejopisarstwo: 
Swetoniusz (Żywoty cezarów); 
Tacyt (Roczniki, Germania) 
Tytus Liwiusz (Dzieje Rzymu od założenia miasta); 
Juliusz Cezar (O wojnie galijskiej, O wojnie domowej) 
Poezja: 
Owidiusz (Sztuka kochania, Przemiany); 
Horacy; 
Wergiliusz (Georgik, Eneida); 

RELIGIA
Pierwotna religia Rzymian opierała się na wierze w moc przejawiającą się w każdym zjawisku przyrody. 
Janus- opiekun bram, potem wszelkiego początku i końca.
Jowisz (Zeus)- ojciec bogów i ludzi.
Mars (Ares)- bóg młodości iw iosny, patron rolnictwa, wojny.
Neptun (Posejdon)- opiekun mórz i oceanów.
Trójca kapitolińska (Jowisz, Junon, Minerwa)- związek bóstw panujących nad wzgórzami rzymskimi z Rzymem.
Westa (Hestia)- opiekunka ogniska domowego i młodych małżeństw.
Izyda, Kybele- siły macierzyńskie.
W Rzymie panował rówież kult cesarzy, zapoczątkowany przez Juliusza Cezara.

Jezus Chrystus narodził się w I w. za panowania Oktawiana Augusta. Uznany za Mesjasza, głosił że Bóg jest ojcem wszystkich ludzi, którzy powinni się kochać jak bracia, zapowiadał nadejście królestwa niebieskiego.
Jezus powołał 12 uczniów- apostołów (m.in. św. Piotr, Paweł z Tarsu), którzy mieli przekazywać jego naukę.
Prześladowania chrześcijan rozpoczęły się w I w. i trwały za panowania Trajana, Nerona, Dioklecjana. Chrześcijan skazywano na śmierć, cięzkie roboty i konfiskowano majątki.

POJĘCIA
Popularowie- Tyberiusz i Gajusz Garkchowie, przeprowadzenie reform rolnych, nadanie działek ziemi wszystkim bezrolnym, rozdawnictwo zboża sla proletariatu rzumskiego i zniesienie długów, ich sprzymierzeńcem był Gajusz Juliusz Cezar
Optymaci-Lucjusz Korneliusz Sull, Arystokracja (senat), umocnienie skuteczności działania i podupadający autorytet senatu, zwiększenie liczby urzędników, pomniejszenie zakresu władzy konsulów i trybunów.
Romanizacja- proces przejmowania kultury rzymskiej.
Kościół- tworzyli go wyznawcy Chrystusa na terenie jednego miasta. Kierował nim biskup, który nauczał, udzielał chrztów, sprawował obrzędy, organizował pomoc dla biednych, wybierany przez apostołów, później przez wiernych.
Gminy- jednostki autonomiczne, ale utrzymujące kontakty z innymi i wspierające się wzajemnie.
Synod- najważneijsze decyzje, zgromadzenie biskupów w danym regionie.
Sobór- grono biskupów reprezentujących cały Kościół.
Donatyści- nazwa pochodzi od imienia biskupa Kartaginy Donata. Donatyzm był to ruch społeczno-religijny. Jego przedstawiciele głosili m.in. rygoryzm moralny. Twierdzili np. że członkami Kościołą mogą być tylko ludzie sprawiedliwi.
Arianizm- od imienia Ariusz. Arianie nie uznawali dogmatu o Trójcy Świętej i negowali boskość Jezusa.
Latynowie- grupa plemion należąca do Związku Latyńskiego, założyciele Rzymu.
Jurysprudencja- nauka prawa.
Tribus- jednostka terytorialna w starożytnym Rzymie.
Rzymski cenzus majątkowy- podział ludności rzymskiej wg majątku (za czasów monarchii)
Augurowie- kapłani przeprowadzający wróżby, odczytywanie losu z lotu, krzyków, zachowań ptaków lub zjawisk atmosferycznych.
Latyfundia- wielkie samowystarczalne kompleksy dóbr ziemskich, powstałe na skutek zajmowania przez patrycjuszy i ekwitów małych gospodarstw.
Pretorianie- straż przyboczna cesarzy rzymskich
Arkada- element architektoniczny skłądający się z 2 podpór połączonych łukiem.
Deifikacja- przypisywanie cech boskich ludziom, zwierzętom lub zjawiskom przyrodniczym.
Schizma- rozłam w Kościele.


Tytuły Oktawiana Augusta: 
August; 
cezar; 
imperator; 
prokonsul; 
pontifex maximus (najwyższy kapłan); 
trybun ludowy; 
cenzor; 
Dynastie: 
Julijsko-klaudyjska (Oktawian August, Tyberiusz, Kaligula, Klaudiusz, Neron); 
Flawiuszy (Wespzazjan, Tytus, Domicjan); 
Antoninów (Nerwa, Trajan, Hadrian, Antoninus Pius, Marek Aureliusz, Kommodus);
Konstantynów; 
Walentyniańsko- teodozjańska; 
Sewerów