TANIEC W KRAJACH DALEKIEGO WSCHODU:

-chodzi o państwa które powstały w pn.-wsch. cz. Nilu, w Azji Mniejszej, w dorzeczy Tygrysu i Eufratu, w Indiach i Chinach- powstała wysoko rozwinięta kultura taneczna, zróżnicowana, etapy rozwoju nie miały miejsca jednocześnie i nie przebiegały jednakowo (ale wszędzie od pierwotnych obrzędów do wysoko rozwiniętych form sztuki)

-w źródłach historycznych: inf. głównie o tańcu w kulturze klasy panującej, to postaci taneczne zawarte w malowidłach, płaskorzeźbach, rysunkach ściennych, ruinach grobowców; ale rysunki nie oddają dynamiki ruchów

-geneza: nastąpiło przejście od ustroju rodowo-plemiennego do społeczeństwa klasowego-> zmiana społecznej funkcji tańca- jako własność władców kapłanów miał podnosić ich znaczenie przez wzbudzanie strachu i lęku wśród poddanych,

-tańce-rozrywka dla panujących na dworach, lud był nie dopuszczany do tej sztuki więc zachował obrzędy- głównie odprawiane na cześć bóstw płodności roślinnej i zwierzęcej (odradzająca się przyroda uosobiona w postaciach ludzkich lub zwierzęcych

-taniec przekształcał się w dzieło sztuki- okazalsze formy, większe wymagania co do estetyki, oddalanie się od pierwotnego realizmu i naśladownictwa, pojawiły się zasady tworzenia, obmyślano symbolikę gestu i ruchu,

-stawiano na wysoki poziom techniki tanecznej, szkolono na dworach i w świątyniach tancerzy i tancerki (często wziętych z niewolników; pojawił się zawód tancerza); nacisk kładziono na akrobatykę, skoki, giętkość rąk i bioder, wirowanie wokół osi; taniec ten był monotonny i bez indywidualnego wyrazu przez symbolikę gestu

-połączono taniec z literaturą, dramatem i muzyką- ruch był nawet symboliczny, ale nieodłączny przy uroczystościach (jako ilustracja lub wyjaśnienie treści przy tekstach literackich)

INDIE

- o początkach tańca (tanecznej kulturze Ariów, Drawidów, Indusów) mówią:

1. zabytki archeologiczne (miedziane induskie statuetki tancerek w ruinach miasta Mohendżo-Daro; płaskorzeźby na murach świątyni buddyjskiej na wyspie Jawie);

2. staroindyjskie księgi Wedy (zbiór hymnów Rig-Weda i zbiór modlitw Sama-Weda)

3. najstarsza rozprawa o muzyce Bharata Natia-Siastra (Bharata- mędrzec, natia-taniec i dramat, siastra- święte pismo) – podstawa stylu i techniki tańca indyjskiego

-przejście od imitacyjnych pantomim Ariów do obrzędowego formalizmu nowych kultów, obrzędy te- rodzaj ofiary która ma zjednoczyć z bogami poprzez postać kapłana-bramina (więc kapłani byli wysoko postawieni- był taki jakby ich kult określany jako braminizm, kapłani łącza człowieka z bóstwem) -> powstanie tańców świątynnych (jak daję taka strzałkę -> to znaczy że będzie skutek)

-potem: przejście z braminizmu w hinduizm (system religijny), w którym taniec to najczystsza forma w której ujawnia się ożywiająca wszechświat energia:

• wyłonił się kult trójcy: Brahmy, Wisznu i Sziwy; Brahma- stwórca i opiekun świata, nauczył tańca innych bogów, a oni nauczyli ludzi; Sziwa- pierwszy tancerz, twórczy i niszczycielski, tzw. natiaradża-król aktorów i tancerzy, tańcząc utrzymuje wszechświat, taniec jego to wyraz rytmicznego ładu w kosmosie; Wisznu- wzorowy małżonek, władca, dobrotliwy, ma swoje wcielenie w Krisznę (pasterza) i z godnie z legendą tańce tez powstawały przez taniec Kriszny i jego żony Sity- m.in. gesty, ruchy i pozy w tańcu indyjskim wywodzą się od ruchów miłosnych K. i S.

• pierwsze tancerki: apsara (w hinduizmie tzw. nimfy wodne), według dwóch legend: zostały z oceanu wyprowadzone przez Wisznu, lub stworzone przez Brahmę no wykonywania mega trudnych tańców wymagających wdzięku

- odpowiednik apsara na ziemi- devadasi („niewolnice boga”), ich zawód powstał jako rozwinięcie tańców obrzędowych, był bardzo ceniony i przekazywany przez pokolenia; zadania devadasi- tańczenie w świątyniach bramińskich, to były tance świątynne (tzw. Bharata Natiam):

• na temat czynności i zdarzeń z życia bogów,

• ważne było przekazanie filozoficznej treści legend przez symboliczne i umowne ruchy,

• tańczono do recytacji modlitw z ksiąg Wedy

- w czasie zmniejszenia znaczenia braminów przez hinduizm- w tzw. złotym wieku ( IV-V n.e.) panowała dynastia Gupta w Indiach, na dworach pojawiły się świeckie formy tańca- tańce dworskie:

• Nieodłączne przy świeckich dramatach na dworach

• Tematyka- z dwóch dzieł w j. sanskryckim (Mahabharata- Wielka opowieść o wojnie potomków Bharaty, legendy, baśnie, mity, hymny itd. ; Ramajana- Dzieje Ramy, epopeja rycerska o dziejach boga Ramy- siódmego wcielenia Wisznu),

• Taniec dla wykształconych, łączył się ze śpiewem i literaturą i muzyką

• instrumenty, na których przygrywano: m.in. wina, flet boga Kriszna, grzechotki, kastaniety, talerze, gongi, dzwony

• tancerki świeckie- tzw. naucz (bajadera to nazwa powstała później i to w j. portugalskim)

-więc: taniec ściśle powiązany z religią

- nie wiemy jak dawno zaczęły się kształtować formy artystyczne, tylko mniej więcej, najstarsze źródła z II-V w n.e. mówią o teatrze, tańcu na podstawie jakiejś wielowiekowej tradycji (o której właśnie mało wiemy)- ta tradycja to:

1. MUDRA- podstawy tańca, praktykowana w tańcu religijnym, powstała jako tłumaczenie tekstów Rig-Wedy; zbiór gestów rąk (gest pokazują zwierzęta, przedmioty, pojęcia), poprzez które aktor opowiadał treść hymnów i legend, ich podział był bardzo drobiazgowy- symbole na m.in. stopień pokrewieństwa, kasty społeczne, rzeki, oceany itd.; w tym tzw. pataka- płasko ułożona dłoń jest punktem wyjścia; łącznie- 38 układów pojedynczej dłoni i 37 obu dłoni;

ściśle określony zasób póz i ruchów- był ograniczony, brak indywidualizmu, improwizacji, uzewnętrzniania swoich uczuć i przeżyć ze względu na funkcję tańca która było tłumaczenie tekstów starych ksiąg- tancerz musiał za pomocą obrzędowo ustalonych gestów i póz pokazać przeżycia postaci która odtwarzał

2. KARANA- drugi podstawowy element, poza ciała; jest konkretna symbolika każdego odchylenia ciała od osi pionowej (np. faliste wygięcie- głowa i biodra w prawo a środek czyli tułów w lewo jest uznawane jako poza dramatyczna); jest 30 ruchów głowy (wstęp do tańca, podniesienie głowy w górę i zatrzymanie oznacza coś latającego, słońce itd., w dół- ziemię, kwiaty itp.), 9 ruchów szyi (np. na boki oznacza rodzenie się emocji lub przyjemność), ustalona mimika twarzy (8 ruchów oczami i do tego ustawienia brody, policzków, ust)

1. kroki taneczne mają nazwy od zwierząt, każdy ruch jest ściśle określony i ograniczony, bez znajomości tej techniki nie ma się ekspresji właściwej

2. cechy sylwetki w tym tańcu: ugięte nogi w kolanach, rozwarcie nóg i stóp na zewnątrz (jak na balecie), płasko stawianie stopy, ruchy rękami i dłoniami- bardzo ozdobne, wobec tego w tańcu głównym narzędziem jest ciało od miednicy w górę- nogi to bardziej rytmiczny akompaniament

-I, II w n.e. – rewolucja, rozwój tańca indyjskiego aż do momentu kiedy stara sztuka taneczna zaczęła upadać wraz z najazdem barbarzyńskich ludów: dominacja muzułmańska -> zanikanie filozoficzno-etycznych el. tańca, tańce naucz nie były już wzniosłe; początek kolonizacji angielskiej -> zahamowanie rozwoju teatru i tańca, dopiero potem się to odrodziło i ważne postacie w tym procesie odradzania: Rabindranath Tagore, pisarz; Ram Gopal i Uday Shankar- tancerze); na podstawie starych tradycji powstały 4 szkoły tańca klasycznego:

Bharata Natiam: południowe Indie, kultywuje tańce devadasi- najstarszego pochodzenia bazowanie na Natia Siastra (tej najstarszej rozprawie o muzyce) zachowanie tradycyjnej mudry tańce wykonywane przez same kobiety, do utworów poetyckich= piękno, archaiczność ruchów jest jeszcze Mohini Attam, łatwiejsza odmiana Bharatty, tańczona tylko przez dziewczynki	Kathak: -Pendżaba, centralne Indie, nauczyciele to bramini i uczą tencerki naucz -tradycje dworskie, nacisk na pracę nóg, skomplikowany akompaniament brzękadeł, ograniczenie pracy rąk - opiewanie Mahabhraty i Ramajany
Kathakali: -prowincja Dekan, styl ludowy uprawiany przez artystów wędrownych -przedstawienia z dramatów tanecznych opartych na epizodach z Mahabhraty i Ramajany (przedstawienia całonocne: chór, orkiestra, taniec ze śpiewem; tylko mężczyźni)	Manipuri: -Manipur w prowincji Assam, tańce religijne bez dawnych pierwiastków kultowych, więcej ludowości - źródło tematów tanecznych: miłosne dzieje Kriszny i Sity -swoboda, więcej skoków, wesołe tance, chłopcy solo lub z dziewczynkami, tańczą na uroczystościach

-pierwsze kontakty z europejską sztuką baletową nawiązano w latach 20, potem: próba połączenia klasycznego tańca indyjskiego z teatralnymi formami baletu europejskiego, inspiracja tym co nowe

-1947- podział Indii na Demokratyczną Republikę India i Muzułmańską Republikę Pakistan, w Delhi zorganizowano Narodowy Teatr Tańca, w którym pierwszy spektakl nosił tytuł „Ramajana” ; pierwsze widowiska: grupowe tańce, łączenie stylów klasycznych, zwrot do tematyki narodowej współczesnej

-1953- powstanie Akademii Teatru, Muzyki i Tańca (m.in. organizowali konkursy zespołów regionalnych)

- rządy obu republik zapoczątkowały prace badawcze dotyczące indyjskich tańców ludowych (pochodzących głównie z najniższej klasy) - wyróżniono 4 główne rodzaje:

1. Plemienne- przy lokalnych świętach i uroczystościach

2. Rytualne- dotyczące obrzędów magicznych- np. pakistański taniec urodzaju, mające na celu przebłaganie bóstw albo zapobieganie chorobie

3. Popisy taneczne ludowych solistów/zespołów

4. Tańce-zabawy jako rozrywka

(a tak ogólnie to tańce ludowe mają cechy charakterystycznych cech ruchowych tańca hinduskiego- oprócz mudry, do tego mają naleciałości z Północy, skoczne elementy, wirowania)

CHINY

- o tańcu jest wzmianka w starożytnej literaturze- był bardzo wysoko ceniony (np. w księdze Czou-Li, 1500 p.n.e., zbiór rytualnych prawideł co do sztuki świątynnej i dworskiej), funkcja i znaczenie tańca: omawiane w filozofii chińskiej (Konfucjusz)- wg niej wiązał się z duchowymi i uczuciowymi przeżyciami człowieka, moc oddziaływania na jego świadomość i postępowanie= taniec pełnił funkcję wychowawczą, razem z muzyka budować ład i porządek

- władcy wykorzystywali tą funkcję do uzyskania posłuszeństwa w poddanych -> taniec dworski stał się patetyczny, podniosły, dostojny i był koniecznym elementem uroczystości

- najdawniejsze tańce chińskie- związek z obrzędami magicznymi- np. szamański taniec ekstatyczny zaklinał deszcz, tańczono na cześć bóstw płodności, w kulcie zmarłych przodków składając im ofiary; kapłanki- sprawowały tańce lecznicze (miały długie rękawy które stały się tradycją stroju)

- w okresie VI/V w p.n.e., za czasów panowania dynastii Czou, rozpowszechniania nauk i filozofii Konfucjusza, obrzędy religijne w świątyniach nabierały uroczystych form- powstały zasady tańców religijnych, a główna z nich to nierozłączny związek gestu, muzyki, tekstu -> wykształcił się specjalny styl wykonania: zgodność jednoznaczna gestu, dźwięku i słowa, podobne zróżnicowanie przy rytmie i dźwięku instrumentów (zrobione instrumenty z kamieni, miedzy, bambusa, gliny…; najstarszy instrument: dzwonki, miały rzekomo moc odpędzania duchów; potem bęben gliniany w kształcie beczki; potem flety, trąby, gongi)

-pantomimiczny, symboliczny i zawiły charakter ruchowych odpowiedników słowa i dźwięku przez to, że tancerz nie mógł wyrażać swoich uczuć

-duży wpływ mudry przyniesionej z Indii

-podstawowe el. chińskiej sztuki tanecznej i pantomimicznej przeszły do uroczystości dworskich w których chodziło o zachowanie naturalnego porządku nieba i ziemi, a schematyzm i kanony przetrwały do dziś

- rozbicie Chin na drobne państewka, podległe zwalczającym się wzajemnie dynastiom (221-207 p.n.e.)- taniec stał się narzędziem władzy, panujący używali go jako kult przodka dynastii (bo widzieli jaki taniec ma wpływ na poddanych) – powstały tańce dynastyczne:

• funkcja, oprócz podporzadkowania się władcy- łączenie z przodkami :D

• Członkowie rodu panującego znali tańce, mieli swoje miejsca, role, kostiumy, rekwizyty (np. gongi, kadzielnice) i sztandar ze znakiem- symbol władzy; kto miał takie informacji i rzeczy był uznawany za prawowitego władcę

• tańce dynastyczne się rozwijały i ich jakby odnogą były tańce wojenne- wykonywane z okazji udanego podboju w świątyni przodka ( 6 części przedstawiających: natarcie, walkę, podbój, ujarzmienie pokonanych, rządy zwycięzców, triumfalny pochód)

• używane czasami np. do wypędzenia zarazy z miasta (120 chłopców okrążało salę w pałacu cesarskim i wypędzało chorobę do ogrodu, stamtąd na ulice, w końcu topiono ją w rzece – to angażowało ludność, dlatego władcy tańca używali, on niósł ich razem w jakiejś idei)

• utraciły swa moc po upadku dynastii Han w I poł II w n.e.

-oprócz widowisk dworskich- publiczne przedstawienia o charakterze prawie pantomimicznym a ich treść przypominała o konieczności poddania się władzy

- na dworach kultywowano tradycje włączania tańca do ceremoniału religijnego, podlegał on tam przepisom, dla uczczenia każdego dostojnika była określona ilość tańców i odpowiednich tancerzy: 8 szeregów tańczyło przed cesarzem, 6 przed możnowładcą, 4 przed dygnitarzem cesarskim

- z biegiem czasu: osłabło zainteresowanie tańcem!, zanikał moralizatorski i polityczny sens tańca, stał się on bardziej widowiskiem o charakterze rozrywkowym, świątynne tańce wojenne zastąpiono akrobatycznym tańcem z bronią (łukami, mieczami itp.), na dworach z kolei pojawiły się pełne przepychu występy niewolnic-tancerek (miały długie, metalowe paznokcie jako przedłużenie rąk)

-role kobiece odtwarzali mężczyźni przebrani za kobiety (bo kobietom bandażowano stopy- nie mogły tańczyć ze względu na kalectwo sztucznie wytworzone), dopiero w X w n.e. Chiny zaczęły sprowadzać tancerki z Mongolii, Tybetu, Kambodży i Indii (ich sztuka wywarła wpływ na dalszy rozwój tańca chińskiego)

-styl i technika pantomimy i tańca chińskiego- wiemy o nich z chińskich przedstawień teatralnych, bo przetrwały w swojej archaicznej formie:

-pierwsza szkoła teatralna- „szkoła gruszkowego sadu” (bo mieściła się w cesarskim ogrodzie), kształciła aktorów zgodnie z tradycyjna sztuką gestu, mimiki, tańca, śpiewu, akrobatyki, gry na instrumentach

-Teatr chiński- z obrzędowych tańców kultowych, które przez działania kapłanów doszły do charakteru widowiskowego;

• tematyka sztuk: na podstawie mitów, Konfucjusza

• KONSERWATYZM- jest konwencjonalny (umowna maska, charakteryzacja, symboliczne przedmioty, gesty rąk, kroki nóg); przede wszystkim w operze pekińskiej

• Chińskie widowisko klasyczne: brak podziału na akty, zasady 3 jedności bo tylko tańcem zmienia się np. miejsce, zmechanizowane ruchy, tancerz jak automat- jego marsz przez scenę jest przerywany- staje w bezruchu i zmienia wyraz twarzy lub robi gesty rękami lub rekwizytami; marsz zależny od charakteru postaci (kobiety=małe kroczki, zbóje= susy); mimika pełna ekspresji,

• Akrobatyka- związana głównie z postaciami komicznymi , a te wstawki akrobatyczne wynikają z akcji- to nie popisy (znakomicie panowali nad ciałami, zręczni, skoordynowani)

• To orkiestra dostosowuje muzykę do tancerza, a nie odwrotnie!

- występowała w Chinach: pekińska opera klasyczna, teatr Szao-Sin (same dziewczęta) i teatr ludowy Jange (dopiero od XVIII) z czego teatr ludowy był najmniej konwencjonalny, najbardziej barwny i atrakcyjny

- do XX wieku zespoły męskie (opera klasyczna) i oddzielnie kobiece (Szao-Sin), teraz- mieszane; kontakty z baletem europejskim już od lat 20 (Anna Pawłowa w Szanghaju występowała), ale dopiero od lat 50 próba tworzenia widowisk w typie baletów (łącząc pantomimę, taniec ludowy i europejski balet klasyczny)

-1954- otwarcie w Pekinie szkoły choreograficznej pod nadzorem radzieckich nauczycieli (np. Piotra Gusiewa), kształciła nauczycieli i tancerzy; 1959- powstała przy szkole grupa eksperymentalna ( wystawiała m.in. Giselle, Jezioro Łabędzie); potem powstały szkoły choreograficzne w Szanghaju, kantonie

-1953- otwarto w Pekinie Centralny Teatr Eksperymentalny (baletowe inscenizacje oper chińskich, balety o rewolucji)

-taniec ludowy w Chinach- najmniej zbadany, różnorodny w wielu obszarach; ulubione są popisy atletyczno-gimnastyczne, festyny ludowe, uliczne procesje z lampionami (od XII w n.e.) – obecnie manifestacje

JAPONIA

-japońska kultura taneczna zachowana do dziś w oryginalnej postaci, formowała się jako odnoga tańca chińskiego w wieku XII, XIII, XIV n.e.

-wpływy chińskie i koreańskie przez walki z tymi krajami, po VI w n.e. z napływem mnichów buddyjskich pojawiły się wpływy hinduskie

-taniec uznawany za jeden z głównych składników kultury narodowej

-wg legendy- mityczne początki tańca, bogini słońca (główna bogini japońska) Amaterasu pogniewała się na brata i skryła za skałą, była ciemność i bogowie kazali jednej z najpiękniejszych bogiń tańczyć przed skałą, aż w końcu Amaterasu wyszła i słońce wróciło- tak powstał taniec kaguro (do dziś tańczony przez specjalne tancerki w świątyniach wyznawców religii szinto), polega na marszu w przód i w tył z jednoczesnym umiarkowanym falistym ruchem rąk i przeginaniem tułowia ; to forma religijna kaguro- jest jeszcze świecka, wykonywana na dworach cesarzy

-tańce świątynne- powstawały na wzór kaguro, związane z kultem sił przyrody

-odori- odnoga tańców religijnych, kult zmarłych przodków, organizowane na początku lata- wzywano przodków żeby pomogli w plonach; każda prowincja, klasa, płeć i wiek mają swoje odori, ale jest wspólna cecha: forma koła krążącego ciągłym ruchem (formuje się krąg który doprowadza stopniowo tancerzy do ekstazy), do tego wszystkiego: cichy śpiew, dyskretne klaskanie, czasem flet i bębenek

-VII w n.e. razem z buddyzmem: gikaku, pierwsze świątynne dramaty taneczne- tańce w maskach, o legendach z życia bogów, przeszły na dwory jako widowiska- ze śpiewem i recytacją, nabrały formy ceremonialnej pod wpływami sztuki chińskiej; instrumenty: trzystrunowa lutnia=samisen, flet japoński, trzynastostrunowa cytra koto (fajnie brzmi choć nie mam pojęcia co to), potem dołączyły instrumenty hinduskie i chińskie

-bugaku (VII, VIII w n.e.) – dramaty religijne przechodzące na dwory, w których pojawiał się przepych, sztuczna ceremonialność, ozdobna i wyszukana forma, wspaniałe kostiumy, ciekawe układy taneczne

-dengaku (XII-XIV w n.e.) - farsy, występy akrobatyczne, popisy kuglarzy, scenki z mitologii, no- czyli nowe formy teatralne powstające na dworach cesarskich wraz z postępem feudalizacji

-no (XIV-XVI się przekształciły w pompatyczne przedstawienia, wyszły od ludowości)- klasyczne dramaty w teatrze japońskim, uświetniały dworskie uroczystości

1. wystawiane w pomieszczeniach specjalnych odkrytych z każdej strony na estradach,

2. wykonawcy i widzowie- tylko arystokraci,

3. treść: dzieje historyczne lub legendarne postaci chińskich, japońskich, hinduskich

4. złożone schematy muzyczno- taneczne

5. maski, kostiumy, stylizowane gesty- harmonijna całość

6. ważne rekwizyty: wachlarz, rękawy kimona (były ekspresją stanów duchowych)

7. orkiestra wykonywała oddzielne utwory, sygnalizowała zmiany sytuacji w ruchach i pozach tancerza

8. poza i ruch są ustalone,

9. niedopuszczalne uzewnętrznianie swoich uczuć i ekspresja,

10. taniec powolny i majestatyczny,

11. proste i czyste linie w ruchu,

12. płynne zmiany póz, stopy stawiane płasko i równolegle

- różnica między techniką męską a kobiecą: tancerz na zgiętych kolanach i rozsuniętych, tancerka na prostych nogach złączonych w kolanach

-każdy taniec japoński zbudowany z 3 składników: mai, odori, furi, ich nazwa dodana do właściwej nazwy tańca określa jego charakter:

Mai- najczęściej w no, w arystokratycznych tańców dworskich, następują po sobie powolne i dystyngowane ruchy

Odori- szybsze, swobodniejsze, lżejsze, żywsze ruchy, mocniej akcentowany rytm

Furi- oznacza taneczną grę aktorską (jeśli do nazwy dodajemy furi, to będzie jakaś akcja dramatyczna)

- klasyczny taniec japoński jest nienaturalny, zmechanizowane ruchy i pozy- widać wpływ teatru lalkowego

-XVII w- Japonia- potężne państwo szogunów, rozwój handlu i przemysłu i rangi miast, rozkwit sztuki i w tym czasie powstały kabuki- nowe formy mieszczańskich widowisk, wywodzą się z tańców ulicznych tancerzy wędrownych- wplatali w występy scenki z życia chłopów i mieszczan, zrzeszali się w cechach i kultywowali zasady kabuki: umowną charakteryzację, symbolikę gestów i rekwizytów; kabuki czerpało z no (m.in. elementami mai, odori i furi); przedstawiane na estradzie, tancerze podobni do ludzi byli blisko widzą, taniec-żywszy, gestykulacja, podskoki, motywy komiczne, ruchy bardziej miękkie niż w no

-szosagoto- wyższa forma kabuki (XVII w)

- z dramatów no, kabuki i szosagoto do dzisiaj przetrwały tylko japońskie tańce klasyczne

- taniec przeniknął z dworów i świątyń do herbaciarni- do dziś zawodowe tancerki i śpiewaczki czyli gejsze i interpretują tam stare legendy

Gejsze- duża rola w kulturze japońskiej, ale nie występują na scenie w teatrze, zapraszane na uroczystości rodzinne i dla rozrywek; w Tokio i Kioto mają teatry gejsz i 2 razy do roku występują publicznie (taniec wiśni na wiosnę i chryzantem na jesień)- taniec, śpiew, gra na instrumentach, gesty rąk tłumaczą; często: imitacje ruchów motyli, ptaków, czynności z życia (np. pantomima o parzeniu herbaty)

- zamiłowanie do sztuki i tańca – powstanie zespołów tanecznych po II wojnie światowej

Komaki- 1946, Tokio; założona przez Masaide Komaki; balety Czajkowskiego i w układzie Fokina i Miasina

Maki- 1956; grupa tancerki Asami Maki; Jezioro łabędzie, giselle, Chopiniana, balety współczesne japońskie

Matsuiama- najliczniejszy, 100 osobowy zespół, daje do 100 przedstawień rocznie w Tokio i na prowincjach

Homura- Tomoi – wszechstronny repertuar- alety klasyczne, współczesne, hiszpańskie, narodowe, japońskie

1960- w Tokio otwarto szkołę im. Piotra Czajkowskiego (wykładowcy- artyści radzieccy Asaf Messerer i Aleksiej Warłamow)

- każdy zespół miał swoją szkołę baletową, poza tym tancerzom łatwo wchodzi technika klasyczna bo mają precyzyjne ruchy bardzo (Hideo Fukagawa- II nagroda w klasie mężczyzn na konkursie w Warszawie w 1970)

- cechy narodowe w japońskiej sztuce tanecznej: subtelny wdzięk, lekkość, precyzja techniczna, motywy z życia codziennego i natury, sztuka wyrafinowanego gestu ( w XX wieku znalazła odbicie w europejskim tańcu ekspresjonistycznym)- powiązana ze zdolnością manualną Japończyków, ALE obecnie coraz bardziej europeizacja tańca japońskiego

- tańce ludowe- powszechna rozrywka, święta i festyny- małe widowiska, nocne procesje z lampionami, tańce rybaków nad morzem, wędrówki zespołów ludowych tancerzy po wioskach (przebrani za zwierzęta, diabły, postacie znane)

-taniec krajów Dalekiego Wschodu- krok naprzód dokonany tysiące lat temu, a zachowujący łączność z teraźniejszością (która przejawia się w różnych gałęziach sztuki);