Stosunki polsko – krzyżackie 1226-1466
Z księstwem mazowieckim sąsiadowały plemiona Prusów i Jaćwingów, które były pogańskie. Regularnie prowadziły one łupieżcze najazdy na Mazowsze.
Książę Konrad władający Mazowszem, nie potrafił poradzić sobie z tym problemem, sprowadził więc braci zakonu krzyżackiego w 1226 roku, nadając im ziemię chełmińska.
Pełna nazwa zakonu brzmiała Zakon Szpitala Najświętszego Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie Prowadzili oni akcje zbrojnego nawracania pogan na terenach pruskich W czasie wypraw zdobywali łupy Na podbitych terenach stworzyli państwo ze stolicą w Malborku W 1308 zajęli należące do Polski Pomorze Gdańskie
Na czele zakonu stał wielki mistrz
Mapa przedstawia rozwój terytorium zakonu Krzyżackiego Ziemią chełmińska została podarowana Krzyżakom przez księcia Konrada Na północ tereny pruskie, które podbili Krzyżacy Dalej na wschód pogańskie Prusy Na północny-wschód od Prusów znajduje się Księstwo Litewskie Na północ od księstwa jest państwo Zakonu Kawalerów Mieczowych
W 1309 Krzyżacy wybudowali zamek w Malborku, który stał się stolicą państwa zakonnego.
Był jedną z najpotężniejszych twierdz w średniowiecznej Europie.
Krzyżacy na terenach podbitych zbudowali wiele zamków zamek Gdańsko
Zamek w Gniewnie
Zamek w Toruniu
Zamek w Bytowie
Jadwiga Andegaweńska (która miała 12 lat) stała się następczynią korony polskiej
W wyniku układów politycznych zawarto związek małżeński młodziutkiej Jadwigi z księciem litewskim Jagiełłą. W dniu ślubu Jadwiga miała 12 lat, natomiast jej mąż 35.
W 1385 roku zawarto unię Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego w Krewnie. Oba państwa widziały w tym wielkie korzyści dla siebie Oba państwa miały wspólnego wroga – Zakon Krzyżacki, który najeżdżał i łupił należące do Litwy ziemie pod pozorem nawracania Polsce natomiast nie zwrócił Pomorza Gdańskiego mimo wyroku papieskiego oraz zagarnął cześć Kujaw Litwa chciała przyjąć chrzest od państwa z którym nie miała konfliktu Polska potrzebowała męskiego następcy tronu
Postanowiono Księstwo Litewskie i Polska zjednoczą się, lecz będą od siebie niezależne polityczno i ustrojowo. W razie konfliktów będą udzielać sobie wsparcia militarnego Litwa przyjmie chrzest z rąk Polski Jagiełło przyjmie chrześcijaństwo
W 1413 roku w Horodle zawarto kolejną unię pomiędzy Polską a Księstwem Litewskim. Szlachta litewska, bojarowie, otrzymali szereg przywilejów, podobnych do tych, które miała polska szlachta Odnowiono również postanowienie unii w Krewie
Na mapie widzimy tereny królestwa polskiego i Wielkiego Księstwa litewskiego Królestwo Polskie (i jego lenna) Wielki Księstwo Litewskie Państwo zakonu krzyżackiego
Bardzo ważną postacią był brat stryjeczny Władysława Jagiełły – Witold Kejstutowicz. Pełnił on funkcję Wielkiego Księcia Litewskiego Brał udział w bitwie grunwaldzkiej
Mimo, iż Litwa przyjęła chrzest, Krzyżacy wciąż organizowali łupieżcze wyprawy,
z czasem opanowali Żmudź,
gdzie wybuchło powstanie przeciwko ich panowaniu
Polska i Litwa udzieliły pomocy powstańcom, co stało się główną przyczyna wybuchu wojny pomiędzy tymi państwami a Krzyżakami,
zwana później Wielką Wojną
Do decydującej bitwy doszło 15 lipca 1410 roku (we wtorek) niedaleko wsi Grunwald Była to jedna z największych bitew średniowiecznej Europy.
Przed rozpoczęciem bitwy pod Grunwaldem wielki mistrz krzyżacki – Ulrich von Jungingen przesłał Władysławowi podarek –
dwa miecze. Było to wezwanie do niezwłocznego stoczenia bitwy. Od tej pory miecze grunwaldzkie są dla Polaków symbolem zwycięstwa
W bitwie grunwaldzkiej wzięło udział około 70 tysięcy żołnierzy i wojowników. Krzyżaków wspomagały wojska książąt pomorskich oraz liczni rycerze z Europy Zachodniej. Po stronie króla polskiego, Władysława Jagiełły i jego stryjecznego brata, wielkiego księcia litewskiego Witolda, obok Polaków i Litwinów walczyli ich sprzymierzeńcy. Byli wśród nich pogańscy Żmudzini,  Rusini Tatarzy.
Na podstawie opisów kronikarzy wiemy jak wyglądały fazy bitwy FAZA I Na początku bitwy lekka jazda litewska uderzyła w artylerię i piechotę krzyżacką, która natychmiast rozgromiła oddziały krzyżackie
FAZA II jazda krzyżacka zaatakowała prawe i lewe skrzydło armii Polsko-Litewskiej. W efekcie powstały dwa ośrodki walki. Ta faza bitwy trwała około godziny
FAZA III wojska Krzyżackie wypchnęły pod las wojska litewskie, była to tzw. Ucieczka Litwinów (pod wodzą Witolda). Był to ruch taktyczny, który miał na celu odciągnięcie Krzyżaków od zasadniczej bitwy i uwikłanie ich w pogoń w lesie. Automatycznie na polu bitewnym pozostało mniej Krzyżaków
FAZA IV wojska polskie w tym czasie walczyły w centrum i na lewym skrzydle. Atak odwodu polskiej jazdy rozerwał korpus sił krzyżackich. Polacy przeprowadzili decydujący atak, okrążyli wojska krzyżackie, które zmuszone zostały do poddania się FAZA V - ostatnia to zdobycie ta obozu krzyżackiego Bój trwał 6 i skończył się przed zachodem słońca
Bitwa okazała się niesamowitym sukcesem dla strony polsko-litewskiej. Tak opisuje ją Henryk Sienkiewicz w powieści „Krzyżacy”
Po bitwie grunwaldzkiej w 1411 roku zawarto pokój w Toruniu. Litwa odzyskała Żmudź. Pozycja krzyżaków w Europie znacznie osłabła Klęska pod Grunwaldem powstrzymała napływ rycerzy z zachodniej Europy
W pobliżu miejsca w którym rozegrała się bitwa postawiono Pomnik Zwycięstwa Grunwaldzkiego. Co roku odbywają się tu inscenizacje bitwy grunwaldzkiej
Zachęceni zwycięstwem nad Krzyżakami mieszkańcy Prus występowali przeciwko Krzyżakom i założyli tajną organizacje, Związek Pruski do którego przystąpiło rycerstwo i miasta z większości Prus w 1454 roku zwrócili się do króla Kazimierza o przyłączeni Prus do Polski
Kazimierz Jagiellończyk wystawił Akt Inkorporacji w 1453 roku, stało się to początkiem wojny 13-letniej (1453-1466) która zakończyła się sukcesem Polski
W 1466 zawarto II pokój toruński Jeszcze bardziej osłabił pozycje Krzyżaków w Europie Do Polski wróciło Pomorze Gdańskie i Warmia – nazywane odtąd Prusami Królewskimi Prusy zakonne stały się lennem Polski Krzyżacy przenieśli stolicę z Malborka do Królewca