1 Proces badawczy , pojęcie i istota

PROCES BADAWCZY :

PROCES BADAWCZY TO INACZEJ PODEJŚCIE BADAWCZE. JEST TO SPOSÓB ZDOBYWANIA WIEDZY. SPOSÓB TEN MOŻEMY ROZPATRYWAĆ W RÓŻNYCH WYMIARACH. WYMIAR TYPU I MODELU BADAŃ TO PODSTAWOWE KRYTERIUM KLASYFIKACJI PROCESU BADAWCZEGO. PROCES BADAWCZY MOŻE BYĆ TAKŻE KLASYFIKOWANY NA PODSTAWIE STOSOWANYCH METOD I TECHNIK ORAZ NARZĘDZI BADAWCZYCH. B. ŻECHOWSKA –

PROCES BADAWCZY TO „ŁAŃCUCH NASTĘPUJĄCYCH PO SOBIE I Z GÓRY OKREŚLONYCH ETAPÓW (FAZ, OGNIW), KROKÓW CZYNNOŚCI BADAWCZYCH, KTÓRE STANOWIĄ PEWNĄ ZAMKNIĘTĄ CAŁOŚĆ.”

S. JUSZCZYK –

PROCES BADAWCZY TO „CAŁOŚCIOWY SCHEMAT DZIAŁANIA, KTÓRY BADACZE PODEJMUJĄ W CELU SKONSTRUOWANIA (ZBUDOWANIA, WYTWORZENIA) WIEDZY”.

JANUSZ SZTUMSKI –

PROCES BADAWCZY TO „WSZYSTKIE ŚRODKI, JAKIE CHCEMY FAKTYCZNIE WYKORZYSTAĆ DLA OSIĄGNIĘCIA ZAMIERZONEGO CELU POZNAWCZEGO”.

M. ŁOBOCKI, KTÓRY WYRÓŻNIA NASTĘPUJĄCE

ETAPY BADAŃ PEDAGOGICZNYCH:

1. ZAISTNIENIE SYTUACJI PROBLEMOWEJ, GDZIE BADACZ MA BYĆ PRZEKONANY DO CELOWOŚCI PRZEPROWADZENIA BADAŃ.

2. PROJEKTOWANIE NARZĘDZI BADAWCZYCH, CZYLI DOBIERANIE LUB KONSTRUOWANIE ODPOWIEDNICH SPOSOBÓW UMOŻLIWIAJĄCYCH ROZWIĄZANIE PROBLEMÓW BADAWCZYCH.

3. DOBÓR OSÓB BADANYCH, CZYLI WYSELEKCJONOWANIE DLA CELÓW BADAWCZYCH PEWNEJ ICH LICZBY SPOŚRÓD OKREŚLONEJ ZBIOROWOŚCI LUDZI, KTÓRYMI BADACZ JEST SZCZEGÓLNIE ZAINTERESOWANY

4. PRZEPROWADZANIE BADAŃ, KTÓRE ZALEŻY OD ODPOWIEDNIO DOBRANYCH LUB SAMODZIELNIE SKONSTRUOWANYCH METOD I TECHNIK BADAWCZYCH A TAKŻE OD SPOSOBU POSŁUGIWANIA SIĘ NIMI,

5. OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ, KTÓRE WYMAGA PRZEDE WSZYSTKIM STARANNEGO ICH UPORZĄDKOWANIA ORAZ ANALIZY ILOŚCIOWEJ I JAKOŚCIOWEJ, ZAKOŃCZONEJ WNIOSKAMI

2. Metoda , technika narzędzia badawcze

Metodologia badań pedagogicznych;

1. TEMAT= TYTUŁ= PRZEDMIOT BADAŃ TO 1. OSOBA

LUB 2. ZJAWISKO

1. CEL - 1. POZNAWCZY : DIAGNOZA CZEGO ?, KOGO?

2. PRAKTYCZNY : 1. SFORMUŁOWANIE WSKAZÓWEK

2. SFORMUŁOWANIE DYREKTYW

3. ZAPROJEKTOWANIE ODDZIAŁYWAŃ ( ktoś na kogoś?, W jakim zakresie?

1. PROBLEM BADAWCZY; ( TO PYTANIE) 1.ZDANIE ROZSTRZSTRZYGNIĘCIA ( TAK,NIE)

2. ZDANIE DOPEŁNIENIA

A) PROBLEM GŁÓWNY ( PRZEMIENIENIE ZDANIA W PYTANIE )

B ) PROBLEM SZCZEGÓŁOWY : 1. NARZEDZIA – co pozwoli zbadać

1. METODY

2. TECHNIKA

3. TEREN BADAŃ I BADANA GRUPA

4. ORGANIZACJA BADAN.

: METODOLOGIA - NAUKA O SPOSOBACH PROWADZENIA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH. O ZASADACH I SPOSOBACH, CZYLI NORMACH PROWADZENIA BADAŃ NAUKOWYCH. WIARYGODNOŚĆ WYNIKÓW BADAŃ ZALEŻY OD METOD, TECHNIK I NARZĘDZI BADAWCZYCH

SPOSOBY GROMADZENIA DANYCH TO;

ARKUSZ OBSERWACYJNY- TO WCZEŚNIEJ PRZYGOTOWNY KWESTIONARUSZZ WYTYPOWANYMI WCZEŚNIEJ WSZYSTKIMI ZAGADNIENIAMI , NOTUJEMY W

1. TEMAT= PRZEDMIOT_- ^--

PRZEDMIOTEM MOŻE BYĆ 1. OSOBA 2. ZJAWISKO3. ICH WARTOŚCI ( MAJ A WÓWCZAS POSTAĆ PROSTA, ,TZN. PYTANIE O JEDNĄ CECHĘ LUB WŁAĆIWOŚĆ PRZEDMIOTU.

2. PRZEDMIOT BADAŃ –(wynika z tytułu pracy (tematu)).

- JEST DZIAŁALNOŚĆ WYCHOWAWCZA MAJĄCA NA CELU WYPOSAŻENIE CAŁEGO SPOŁECEŃSTWA, A PRZEDE WSZYSTKIM MŁODEGO POKOLENIA W WIEDZĘ”

LUB

PRZED. BAD.NAUKOWYCH JEST OKRESLONY ZBIÓR, ZJAWISK, PRZEDMIOTÓW I OSÓB. BADANIA PSYCHOLOGICZNE I PEDAGOGICZNE DOT. WYBRANEJ KATEGORII OSÓB OKREŚLAANEJ MIANEM POPULACJI.

NP. „UWARUNKOWANIA SIĘGANIA MŁODZIEŻY PO ALKOCHOL”

PYT. KTOŚ? COŚ? PRZEDMIOTEM BAD. JEST MŁODZIEŻ

COŚ? CZYJEŚ? PICIE ALKOHOLU

ZJAWISKO TO ; UWARUNKOWANIA SIĘGANIA PO ALKOHOL,

II.CEL BADAN-

(DOCHODZENIE DO WIEDZY, O OSOBACH ,RZECZACH LUB ZJAWISKACH , ZAŁOŻENIA CO BADANIA MAJĄ NAM PRZYNIEŚĆ)

Def. CELEM BAD. PEDAGOG. JEST POZNANIE NAUKOWE ISTNIEJĄCE REALNIE , DOŚWIAADCZENIA RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ , OPIS JAKIEGOŚ ZJAWISKA , INSTYTUCJI LUB JEDNOSTKI.

ICH ZADANIEM JEST ZBADANIE WARUNKÓW DO POSTULOWANYCH STANÓW RZECZY-CZYLI POZNANIE UMŻLIWIAJĄCE SKUTECZNE DZIAŁANIE POZNANIA

1.CEL POZNAWCZY : ZWIĄZANY GŁ. Z OPISEM I PRZEWAIDYWANIEM ZAJAWISK PEDAGOGICZNYCH –

- DIAGNOZA – CZEGO? KOGO ? (PATRZ PRZEDMIOT) –..

III.PROBLEM BADAWCZY

to PYT. LUB ZESPÓŁ PYTAŃ NA KT ODPOWIEDZI MA DOSTARCZYĆ BADANIE.; TO INACZEJ DEKLARACJA O NASZEJ NIEWIEDZY ZAWARTA W GRAMATYCZNEJ FORMIE PYTANIA.

RODZAJE PYT. BADAWCZYCH

ZDANIE DOPEŁNIENIA- (JAK? W JAKI SPOSÓB?)

ZDANIE ROZTRZYGAJĄCE (CZY?) ODP. TAK lub NIE

1. PROBLEM GŁÓWNY(PRZEMIENIENIE PRZEDMIOTU W ZDANIE PYTAJĄCE)

2. PROBLEMY SZCZEGÓLOWE ( ZAWARTE W AKIECIE . W KWESTIONARIUSZACH)

NP. TEMAT : „ SYTUACJA SZKOLNAWYCHOWANKÓW DOMU DZIECKA W GŁOGOWIE”

PROBLEM GŁÓWNY TO : JAKA JEST SYTUACJA SZKOLNA WYCHOWANKÓW DOMU DZIECKA W GŁOGOWIE?(PYT. DOPEŁNIENIA)

PROBLEM SZCZEGÓŁOWY( 1. CO ROZUMIEMY POD POJĘCIEM SUTUACJA SZKOLNA, 2.CZY MAJA PROBLEMY; JEŚLI TAK TO JAKIE; 3.JAKIĄ ŚREDNIA OCEN MAJĄ WYCHOWANKOWIE DOMU DZIEC. W GŁOGOWIE ITP.

2.CELE TEORETYCZNE- ZW.MIN. Z OPRACOWANIEM EMPIRYCZNREGO MODELU ZAJĘC DYDAKTYCZNO- WYCHOWAWCZYCH; KT. BĘDZIE NASTĘPNIE UZASADNIANY I WERYFIKOWANY

3.CEL PRAKTYCZNY ;ZWIĄZANY Z OPRACOWANIEM DYTEKTYW PEDAGOG LUB PROJEKTU. , CZYLI PRAKTYCZNYCH WSKAZÓWEK KIEROWANYCH POD ADRESEM NUCZYCIELI .

1) SFORMUŁOWANIE WSKAZÓWEK, 2) SFOR. DYREKTYW 3. ZAPROJEKTOEANIE ODDZIAŁYWAŃ (KTOŚ NA KOGOŚ W JAKIMŚ ZAKRESIE)

NP. 1.CEL TEORETYCZNY- WYNIKA Z TEMATU : UWARUNKOWANIA SIĘGANIA MŁODZIEŻY PO ALKOHOL.

2. CEL POZNAWCZY : DIAGNOZA UWARUNKOWAŃ SIĘGANIA MŁODZIEŻY PO ALKOHOL;

3. CEL PRAKTYCZNY ; OPRACOWANIE WSKAZÓWEK DLA NAUCZYCIELI DOTYCZĄCYCH PROFILAKTYKI UZALEŻNIEŃ UCZNIÓW

IV.METODA –(WARUNKUJE DOBÓR TECHNIKI)

METODA :INDYWIDUALNYCH PRZYPADKÓ, SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO, EKSPERYMENTU DIAGNOSTYCZNEGO, MONOGRAFII PEDAGOGICZNEJ

Na rzetelność badań ma wpływ dobór metod , technik i narzędzi

Def. METODA BAD. ZESPÓŁ TEORETYCZNIE UZASADNIONYCH ZABIEGÓW KONCEPCYJNYCH I INSTRUMENTALNYCH OBEJMUJĄCYCH NAJOGÓLNIEJ CAŁOŚĆ POSTĘPOWANIA BADACZA ZMIIERZAJĄCEGO DO ROZWIĄZANIA OKREŚLONEGO PROBLEMU NAUKOWEGO.

METODA JEST POJĘCIEM NAJSZERSZYM BO OBEJMUJE CAŁOŚĆ POSTĘPOWANIA BADAŃ. DANEJ METODZIE ODPOWIADAJĄ RÓŻNE TECHNIKI. METODA JEST POTRÓJNIE UWARUNKOWANA:- ZALEŻY OD;

1 TEORII NAUKOWEJ (T. NAUKOWA, KTÓRA OPISUJE PRZEDMIOT NASZYCH BADAŃ)- 2. PRZEDMIOT BADAŃ (CZY CHCE BADAĆ OPINIE, INSTYTUCJE)

3. DOSTĘPNE ŚRODKI (NARZĘDZIA JAKIMI DYSPONUJEMY, OBIEKT NASZYCH BADAŃ = LUDZIE)

METODA MUSI BYĆ OBIEKTYWNA, CELOWA, ADEKWATNA, JEDNOZNACZNA, NIEZAWODNA

KLASYFIKACJA METOD I ODPOWIADAJĄCYM IM TECHNIK (PILCH): MONOGRAFIA PEDAGOGICZNA MONOGRAFIA TO METODA BADAŃ, KT. PRZEDMIOTEM SĄ INSTYTUCJE WYCHOWAWCZE W ROZUMIENIU PLACÓWKI LUB INSTYTUCJONALNE FORMY DZIAŁALNOŚCI WYCHOW.POWADĄCA DO GRUNTOWNEGO ROZPOZNANIA STRUKTURY INSTYTUCJI ZASAD I EFEKTYWNOŚCI DZIAŁŃ WYCHOWAWCZYCH ORAZ OPRACOWANIA KONCEPCJI ULEPSZEŃ I PROGNOZ ROZWOJOWYCH. (TECHNIKI: BADANIE DOKUMENTACJI, WYWIAD, ANKIETA, ELEMENTY OBSERWACJI UCZESTNICZĄCEJ) –

CZYNNIKI DECYDUJĄCE O TEJ METODZIE:

PRZEDMIOT BADAŃ = INSTYTUCJE

- SPOSÓB BADANIA (SŁUŻY DO SIĘGANIA W GŁĄB INSTYT., DOKŁADNA

PRZEDMIOTEM BADAŃ JEST COŚ POJEDYNCZEGO, JEDEN FAKT, JEDNO ZJAWISKO, JEDEN PROCES; MON. PE DAG. W PEDAGOGICE OGRANICZA SIĘ DO INSTYTUCJI SPOŁECZNYCH, DO PEWNYCH ZORGANIZOWANYCH STRUKTUR JAK NP. TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ DZIECI, SZKOŁA. TĄ METODĄ BĘDZIEMY BADAĆ WSZELKIE PLACÓWKI OPIEKUŃCZO- WYCH. OŚWIATOWE, ZRZESZENIA, STOWARZYSZENIA = ORGANIZACJE TRWAŁE.

METODZIE MONOGRAFICZNEJ GROŻĄ TRZY NIEBEZPIECZEŃSTWA: SUBIEKTYWIZM, PSEUDO UOGÓLNIENIE OPISOWOŚĆ. WSZYSTKIE BADANIA MONOGRAFICZNE POSŁUGUJĄ SIĘ CHĘTNIE OBSERWACJĄ UCZESTNICZĄCĄ JAKO PODSTAWOWĄ TECHNIKĄ BADAWCZĄ. TECHNIKA TA WYMAGA OD BADACZA WEJŚCIA W ROLĘ CZŁONKA GRUPY LOKALNEJ, INSTYTUCJI, PLACÓWKI, ZRZESZENIA. PEŁNIONA PRZEZEŃ ROLA CZŁONKA BADANEGO ŚRODOWISKA UTRUDNIA MU, NA SKUTEK OSOBISTEGO ZAANGAŻOWANIA SIĘ W PRZEDMIOCIE BADANYM, CELOWE, PLANOWE, SYSTEMATYCZNE I KRYTYCZNE ZBIERANIA I INTERPRETACJĘ MATERIAŁÓW

METODA INDYWIDUALNNYCH. PRZYPADKÓW

(BADANIE BIOGRAFII LUDZKIEJ, LOSÓW LUDZKICH) TO SPOSÓB BADAŃ POLEGAJĄCY NA ANALIZIE JEDNOSTKOWYCH LOSÓW LUDZKICH UWIKŁANYCH W OKREŚLONE SYTUACJE WYCHOWAWCZE LUB NA ANALIZIE KONKRETNYCH ZJAWISK NATURY WYCHOWAWCZEJ POPRZEZ PRYZMAT JEDNOSTKOWYCH BIOGRAFII LUDZKICH Z NASTAWIENIEM NA OPRACOWANIE DIAGNOZY PRZYPADKU LUB ZJAWISKA W CELU PODJĘCIA DZIAŁAŃ TERAPEUTYCZNYCH. /WYWODZI SIĘ Z METOD PRACY SOCJALNEJ =>PRACA Z PRZYPADKIEM, ISTOTNE SĄ TUTAJ LOSY CZŁOWIEKA, DAJE MOŻLIWOŚĆ SIĘGNIĘCIA W GŁĄB, GRUPA NIE MUSI BYĆ LICZNA (NAWET 1 OSOBA),ALE NARZĘDZI BADAWCZYCH MUSI BYĆ SPORO, B. OGRANICZA MOŻLIWOŚĆ FORMUŁOWANIA UOGÓLNIEŃ, DAJE MOŻLIWOŚĆ ANALIZY JAKOŚCIOWEJ (TECHNIKI: WYWIAD, OBSERWACJA, ANALIZA DOKUMENTÓW NP. RYSUNEK, TECHNIKI PROJEKCYJNE NP. TEKST NIEDOKOŃCZONYCH ZDAŃ, TECHNIKI SOCJOMETRYCZNE

METODA SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO JEST SPOSOBEM GROMADZENIA DANYCH O ATRYBUTACH STRUKTURALNYCH ORAZ DYNAMICE ZJAWISK SPOŁECZNYCH OPINIACH I POGLĄDACH WYBRANYCH ZBIOROWOŚCI, NASILENIU SIĘ I KIERUNKACH ROZWOJU OKREŚLONYCH ZJAWISK INSTYTUCJONALNIE NIE ZLOKALIZOWANYCH – POSIADAJĄCYCH ZNACZENIE WYCHOWAWCZE W OPARCIU O SPECJALNIE DOBRANĄ GRUPĘ REPREZENTUJĄCĄ POPULACJĄ GENERALNĄ W KTÓREJ BADANE ZJAWISKO WYSTĘPUJE..

PRZEDMIOTEM SĄ ZJAWISKA SPOŁECZNE , OPINIE POSTAWY MOTYWY I OCZEKIWANIA ITP. POZWALA NA DOGŁĘBNE POZNANIE ZJAWISK (TECHNIKI- ANKIETA, WYWIAD, ANALIZA DOKUMENTÓW OSOBISTYCH TECH. STATYSTYCZNE

EKSPERYMENT PEDAGOGICZNY JEST METODĄ NAUKOWEGO BADANIA OKREŚLONEGO WYCINKA RECZYWISTOŚCI ( WYCHOWAWCZEJ)POLEGAJĄCA NA WYWOŁANIU LUB TYLKO ZMIENIANIU PRZEBIEGU PROCESÓW PRZEZ WPROWADENIE DO NICH JAKIEGO NOWEGO CZYNNIKA I OBSERWOWANIU ZMIAN POD JEGO WPŁYWEM (OBSERWACJA, TEST, WYWIAD) EKSPERYMEN PEDagogiczny. SĄ TZW. NATURALNE I LABORATORYJNE.

TECHNIKI EKSPERYMENTU TO: 1. TECHNIKA JEDNEJ GRUPY( SYTUACJA –BAD. POCZĄTKOWE –CZYNNIK EKSPERYMENTU- BAD. KOŃCOWE OKREŚLA CZY ISTNIEJE RÓŻNICA MIĘDZY BAD. POCZĄTKOWYM I KOŃCOWYM) 2..TECHNIKA GRUP RÓWNOLEGŁYCH PIERWSZA GR. EKSPERYMENTALNA I DRUGA GR. KONTROLNA;

3. TECH. ROTACJI CO ZNACZY ŻE NAJPIERW JEDNA GRUPA JEST EKSPERYMENTALNĄ A DRUGA KONTROLNA A POTEM ODWROTNIE.

BRAK ZWIĄZKU POMIĘDZY BADANIAMI EKSPERYMENTALNYMI Z JEDNEJ STRONY A OKREŚLONĄ KONCEPCJĄ TEORETYCZNĄ Z DRUGIEJ JEST PIERWSZYM PODSTAWOWYM ŹRÓDŁEM BŁĘDÓW, JAKIE CZĘSTO TOWARZYSZĄ TYM BADANIOM

V.TECHNIKA – SĄ TO CZYNNOŚCI PRAKTYCZNE, REGULOWANE STARANNIE WYPRACOWANYMI DYREKTYWAMI , POZWALAJĄCYMI NA UZYSKANIE OPTYMALNIE SPRAWDZALNYCH NFORMACJI , OPINII, FAKTÓW.

TECHNIKA BADACZA OGRANICZA SIĘ DO CZYNNOŚCI POJEDYŃCZYCH LUBPOJEDYŃCZO JEDNORODNYCH, MA ZNACZENIA CZASOWNIKOW I OZNACZA CZYNNOŚCI.

3. obserwacja, pojęcie , typy , zasady, pozycja obserwatora

TECHNIKI GROMADZENIA MATERIAŁU BADAWCZEGO:

1……NIESTANDARYZOWANE- TO NOTATKI ,OPISY, REJESTRACJA DŹWIĘKOWA LUB FOTOGRAFICZNA- ICH CECHĄ JEST GROMADZENIE MATERIALU BEZ WYRÓNIANIA POSZCZEGÓLNYCH ZAGADNIEŃ I ASPEKTÓW BEZ UMIEJSCOWIENIA CZASOWEGO.

NIE DAJE ONA MOŻLIWOŚCI PEŁNEGO GROMADZENIA MATERIAŁU BADWACZEGO I MOŻLIWOŚCI WERYFIKACJI.

2…..STANDARYZOWANE – ARKUSZ OBSERWACYJNY – KWESTIONARIUSZ KT. OBEJMUJE WSZYSTKIE ZAGADNIENIA OBEWACJI ZAWIERAC MOŻE DATĘ, FAKTY ZDARZENIA ; DAJE MOŻLIWOŚC WYKRYCIA NOWYCH CECH I ZALEŻNOŚCI

TECHNIKI BADAŃ PEDAGOGICZNYCH: OBSERWACJA, WYWIAD , ANKIET, BADANIE DOKUMENTÓW ( ANALIZA).

TECHNIKI BADAŃ PEDAGOGICZNYCH- ( WYWIAD , ANKIETA, KWESTIONARIUSZ, ANALIZA DOKUMENTÓW, OSOBISTYCH , TECHNIKI STATYSTYCZNE., PROJEKCYJNE, SOCJOMETRYCZNE, SKALE, TECHNIKA WYBORU MORENO

NARZĘDZIE BADAWCZE – PRZEDMIOT SŁUŻĄCY DO REALIZACJI WYBRANEJ TECHNIKI BADAŃ, (JEST PODRZĘDNE DO TECHNIKI, MA ZNACZENIE RZECZOWNIKOWE FORMULARZ ANKIETY, KWESTIONARIUSZA, DŁUGOPIS, KAMERA, NARZĘDZIA SOCJOMETRII, NARZĘDZIA OBSERWACJI, DYSPOZYCJE I ARKUSZ OBSERWACYJNY)

ETAPY BADANIA NAUKOWEGO
-GROMADZENIE MATERIAŁU FAKTOGRAFICZNEGO
-ANALIZA I SYNTEZA DANYCH
-SPRAWDZANIE POPRAWNOŚCI WNIOSKÓW

- NARZĘDZIA - TO KAŻDY PRZEDMIOT SŁUŻCY DO REALIZACJI WYBRANEJ TECHNIKI (FORMULARZ ANKIETY, KWESTIONARIUSZA, DŁUGOPIS, KAMERA, NARZĘDZIA SOCJOMETRII, NARZĘDZIA OBSERWACJI, DYSPOZYCJE I ARKUSZ OBSERWACYJNY)

TEREN BADAŃ I BADANA GRUPA

1. Pojęcie

.OBSERWACJA –

Jest czynnością badawczą polegającą na gromadzeniu danych drogą postrzeżeń

(obserwacją można nazwać prosta nie planowaną rejestracją zdarzen i faktów a także złożony proces kontrolowanej obserwacji.

Obserwacja jest jedną z trzech metod zbierania danych pierwotnych, jest przykładem badania ciągłego, zazwyczaj bada się tu pewne procesy lub ludzkie zachowania. Jest podstawą i najczęściej stosowaną metodą w badaniach pedagogicznych. Metoda obserwacyjna jest to zatem sposób prowadzenia badań w którym czynności obserwowania stanowią podstawę gromadzenia materiału empirycznego (danych). Na ten sposób składają się planowo podejmowane czynności realizacyjne, instrumentalne. Obserwacja – dzięki niej można zdobyć cenne materiały badawcze. Obserwując jedną osobę lub grupę możemy ustalić fakty i zdarzenia. Obserwacje dzielimy na bierną i czynną. W biernej nie integrujemy w żaden sposób w sytuacje, czynna polega na rozmowie.

Rozróżniamy trzy techniki obserwacji:

1. osobistą (badacz osobiście obserwuje sytuację lub nawet jest to obserwacja uczestnicząca - jak np. korzystanie z produktów lub usług konkurencji), 2

2. . mechaniczną (za pomocą urządzeń mechanicznych), 3.

3. elektroniczną (urządzenia elektroniczne, jak fotokomórka, kamera).

CECHY OBSERWACJI: przedmiot obserwacji, (co badamy); określenie celu, (po co badamy) -OBSERWACJA SYSTEMAYCZNA: 1..OTWARTA LUB SWOBODNA-- (DAJE ONA SUMĘ WIEDZY O PRZEDMIOCIE ZAINTERESOWAN LUB PRACY POZWALAJĄCA NA SPRAWNIEJSZE DZIAŁANIE W OKREŚLONEJ DZIEDZINIE.; - DZIĘKI NIEJ ZDOBYWAMY WIEDZĘ OGÓLNĄ O OBIEKCIE BADAŃ, DAJE PODSTAWĘ DO SZCZEGÓŁOWEGO PLANOWANIA DALDSZEGO TOKU BADAN, GŁÓWNIE DO SFORMUŁOWANIA ZAGADNIEN WSTĘPNYCH I HIPOTEZY ROBOCZYCH; PRZY PROWADZENIU BADAN TERENOWYCH METODĄ SONDAŻU DIAGNOSTYCZNEGO.

2. OSERWACJA BEZPOŚREDNIA LUB POŚREDNIA- POLEGA NA PLANOWYM GROMADZENIU SPOSTRZEŻEŃ PRZEZ OKREŚLONY CZAS W CELU POZNANIA LUB WYKRYCIA ISTNIEJĄCYCH ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ZJAWISKAMI I KIERUNKÓW PROCESÓW ZACHODZĄCYCH W ZBIOROWOŚCI SPOŁECZNYCH LUB INSTYTUCJONALNYCH. TECHNIKI POMOCNICZE W OB. SYSTEMATYCZNEJ TO KONIECZNOŚĆ ZAPLANOWANIA ELEMETÓW TAKICH JAK : PROBLEMATYKI ( ustalić ilość i jakość zagadnienia kt. pragniemy zaobserwować w danej populacji . .-- - CZASU(musi uwzględnić rozmiar zagadnienia , wielkość obiektu obserwowalnego. - SPOSOBU GROMADZENIA MATERIAŁU.

3.OBSERWACJA UCZESTNICZĄCA – WYSTĘPUJE WÓWCZAS JEŚLI OSERWATOR STAJE SIĘ UCZESTNIKIEM BADANEJ ZBIOROWOŚCI I JEST PRZEZ NIĄ AKCEPTOWANY. - OBSERWACJA JAWNA I UKRYTA. a) JAWNA-POLEGA NA POINFORMOWANIU GRUPY O ROLI BADANEGO b)UKRYTA- WYSTĘPUJE WÓWCZS, GDY GRUPA NIE JEST ŚWIADOMA ROLI JAKĄ SPEŁNIA JEJ NOWY CZŁONEK ..( OBSERWATOR WCHODZI W ROLĘ OSOBY BADANEJ) ZALETĄ TEJ OBSERWACJI JEST TO, ŻE OPISUJE ZJAWISK W NATURALNYM PRZEBIEGU, WADĄ JEST CZASOCHŁONNOŚC I PRACOCHŁONNOŚĆ BADAŃ. 4. OBSERWACJA OBIEKTYWNA- BADACZ NIE INGERUJE W PRZEBIEG OBSERWACJI I OBIEKTYWNIE OCENIAJĄ WYNIK I.5. METODA SĘDZIÓW KOMPETENTNYCH ; BADACZ POWOŁUJE LICZBĘ OSÓB, KT INDYWIDUALNIE OCENIAJĄ PRZEDŁOŻONY IM MAERIAL, O ZAKWALIFIKOWANIU MATERIAŁU DECYDUJE LICZBA GŁOSÓW. SĘDZIĄ KOMPETENTNYM MOĘ BYĆ KAŻDA OSOBA POINFORMOWANA JAK DEFINIUJE SIĘ BADANE ZJAWISKO

.6.KONTROLOWANA- prowadzona jest w oparciu o określone narzędzia systematyzujące, jak np. kwestionariusze, schematy, normy- 7.NIEKONTROLOWANA- obserwację niekontrolowaną nazywamy inaczej nieskategoryzowaną. Jest nie rzetelna.

NARZĘDZIA OBSERWACJI: SŁUŻĄ DO GROMADZENIA SPOSTRZEŻEŃ, ORAZ SĄ CZYNNIKEM KONTROLUJĄCYM
- ARKUSZ OBSERWACYJNY- TO KWESTIONARIUSZ Z WYTYPOWANYMI WSZYSTKIMI ZAGADNIENIAMI, KTÓRE OBJĄĆ MA OBSERWACJA
- DZIENNIK OBSERWACYJNY- KATEGORYZUJE SPOSTRZEŻENIA ZE WZGLĘDU NA CZAS POJAWIENIA SIĘ OKREŚLONYCH FAKTÓW LUB ZMIENNOŚCI PROCESÓW I STOSUNKÓW W BADANYCH GRUPACH.

Zasady :

WARUNKI PORAWNEJ OBSERWACJI 1. Wstępna znajomość przedmiotu obserwacji 2. Jasne sformułowanie zagadnienia i celów obserwacji. 3 . bliższe poznanie przedmiotu obserwacji przez zastosowanie obserwacji otwartej 4. szczegółowe opracowanie koncepcji badań , kategoryzacja badań, opracowanie odpowiednich formularzy arkuszy obserwacyjnych.

Sama obserwacja musi być planowa, systematyczna, dokładna .Najpopularniejszą postacią obserwacji jest tzw. obserwacja otwarta lub swobodna, stosowana przez wychowawcę lub nauczyciela.

1. Wywiad pojęcie, rodzaje

WYWIAD

Wywiad - JEST ROZMOWĄ BADAJĄCEG Z RESPONDENTEM LUB RESPONDENTAMI WG. OPRACOWANYCH WCZEŚNIEJ DYSPOZYCJI LUB W OPARCIU O SPECJALNY KWESTIONARIUSZ.WYWIAD SŁUŻY DO OPOZNANIA OPINI, FAKTÓW I POSTAW DANEJ ZBIOROWOŚCI .MATERIAŁ UZYSKAMY DROGĄ WYWIADU POZWALA NA ANALIZĘUKŁADÓW I ZALEŻNOŚCI MIĘDZY ZJAWISKAMI.

TYPY WYWIADÓW

1.WYWIAD SKATEGORYZOWANY I NIE SKATEGORYZOAWNY- RÓŻNIA SIĘ OD SIEBIE ZASADAMI KONSTRUKCYJNYMI. NARZUCAJĄ ONE SPOSÓB PROWADZENIA WYWIADU.

2. W. SKATEGORYZOWANY;----- ŚCIŚLE OKREŚLA KOLEJNOŚĆ I BRZMIENIE STAWIANYCH PYTAŃ , ZAPEWNIA WIĘKSZĄ ŚCISŁOŚĆ I PORÓWNYWALNOŚĆ DANYCH.

WYWIAD NIESKATEGORYZOWANY----DAJE MOŻLIWOŚĆ SWOBODY W FOMULOWANIU PYTAŃ ORAZ ZMIENIANIA ICH KOLEJNOSCI, MOŻLIWOŚĆ ZADAWANIA DODATKOWYCH PYTAN (np. WYWIAD Środowiskowy)

1. WYWIAD ZE WZGLĘDU NA PROWADZENIE WYWIADU jawny , ukryty, jawny nieformalny)

1. JAWNY: NAZYWAMY ROZMOWĘ , W KT. BADANY POINFORMOWANY JEST O CHARAKTERZE, CELACH PRZEDMIOCIE , WYWIADU. ( wywiad ten musi być skategoryzowany)

2. Ukryty: BADANY NIE JEST POINFORMOWANY O ROLI ANKIETRA , O CELACH I PRZEMIOCIE ROZMOWY. W TRAKCIE LUŹNEJ ROZMOWY BADAJĄCY USIŁUJE PRZEZ STOOWNE JEJ UKIERUNKOWANIE UZYSKAC INTERESUJĄCE GO DANE

3. JAWNY NIEFORMALNY( UKRYTY FOORMALNY): TO ODMIANA WYWIADU UKRYTEGO Z TA RÓAŻNICA, ŻE BADANY ORIENTUJE SIĘ W FAKCIE PROWADZENIA Z NIĄ WYWIADU, LECZ NIE JEST POINFORMOWANY O JEJ PRZEDMIOCIE.

1. WYWIAD INDYWIDUALNY I ZBIOROWY--- w zależności od osób biorących udział w wywiadzie

ZBIOROWY- MA UZASADNIENIE GDY PRZEDMIOTEM BADAŃ SĄ OPINIE, FAKTY JEDNORODNEJ GRUPY, WYWIADOM ZBIOROWYM TOWARZYSZĄ EMOCJE DODATNIE I UJEMNE, MOGĄCE MIEĆ ZNACZENIE DLA WIARYGODNOŚCI BADAŃ..

CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE WIARYGODNOŚĆ INFORMACJI:
- RESPONDENT- GŁÓWNE ŹRÓDŁO MATERIAŁU- MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ ŚWIADOMEGO ZAFAŁSZOWANIA PRAWDY.
- NARZĘDZIE BADAWCZE- KWESTIONARIUSZ, KTÓREGO FORMA MOŻE WPŁYNĄĆ NA TREŚĆ UZYSKIWANYCH DANYCH-

(MOŻE NIE OBEJMOWAĆ WSZYSTKICH ZAGADNIEŃ, MOŻE POSŁUGIWAĆ SIĘ NIEJASNYM JĘZYKIEM)
- PROWADZĄCY BADANIA- NALEŻY PODPORZĄDKOWAĆ JEGO CECHY INDYWIDUALNE WYMAGANIOM REGUŁ BADANIA

1. ANKIETA – POJĘCIE I RODZJE

ANKIETA- jest techniką gromadzenia informacji polegającą na wypełnianiu samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy na ogół o wysokim stopniu standaryzacji w obecności lub najczęściej bez obecności ankietera.

PYTANIA ANKIETY SĄ ZAWSZE KONKRETNE , ŚCISŁE I JEDNOPROBLEMOWE.

NAJCZĘŚCIEJ TEŻ PYTANIA ŚĄ ZAMKNIĘTE I ZAOPATRZONE W TZW. KAFETERIĘ , CZYLI ZESTAW WSZELKICH MOŻLIWYCH ODPOWIEDZI.

KAFETERIE BYWAJĄ:

1. ZAMKNIĘTE - OZNACZA TO OGRANICZONY ZESTAW MOŻLIWOŚCI ODPOWIEDZI, POZA KTÓRE ODPOWIADAJĄCY WYJŚĆ NIE MOŻE, LECZ TYLKO WYBIERA WŚRÓD MOŻLIWOŚCI JAKIE DAJE SFORMUŁOWANY ZESTAW.( nie miejsca na dodawanie nowych możliwości)

2. KAFETERIE PÓŁOTWARTE – TO TAKI ZESTAWE MOŻLIWYCH DO WYBORU ODPOWIEDZI, KTÓRE ZAWIERAJĄ JEDEN PUNKT OZNACZONY SŁOWEM \"INNE\", POZWALAJĄCY NA ZAPREZENTOWANIE SWOJEJ ODPOWIEDZI, JEŚLI NIE MIEŚCI SIĘ W ŻADNYM SFORMUŁOWANIU,

3. KONIUNKTYWNE - POZWALAJĄ NA WYBRANIE KILKU ODPOWIEDZI, DAJĄC POTEM MOŻLIWOŚĆ OBLICZENIA CZĘSTOTLIWOŚCI WYBORU POSZCZEGÓLNYCH ODPOWIEDZI, A TYM SAMYM TWORZENIA HIERARCHII, ORAZ DYSJUNKTYWNE.

4. DYSJUNKTYWNE – DOPUSZCZA WYBÓR TYKLO JEDNEJ ODPOWIEDZI TAK LUB NIE

TO SZCZEGÓLNY PRZYPADEK WYWIADU..

ANKIETA – SPEŁNIA WAŻNE FUNKCJE POZNAWCZE, DOSTARCZA MATERIAŁÓW KTÓRE POZWALAJĄ NA DOTARCIE DO DUŻYCH ZBIOROWOŚCI. SŁUŻY DO ZBIERANIA OPINII OSÓB PEŁNOLETNICH W CELU POZNANIA ICH POGLĄDÓW ORAZ OCEN OBIEKTYWNEJ RZECZYWISTOŚCI I ICH SUBIEKTYWNYCH DOŚWIADCZEŃ

JEST ONA ZBIOREM SPECJALNIE SFORMUŁOWANYCH PYTAŃ, NA KTÓRE OSOBA BADANA POWINNA DAĆ ODPOWIEDŹ.

BADANIA ANKIETOWE MAJĄ CHARAKTER MASOWY. SĄ ONE PRZYDATNE PRZY ROZWIĄZYWANIU PROBLEMÓW ZWIĄZANYCH Z DZIAŁALNOŚCIĄ WYCHOWAWCZĄ. STOSOWANE SĄ RÓWNIEŻ W INNYCH DZIEDZINACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO I KULTURALNEGO.

ANKIETA JEST UŻYTECZNA W BADANIACH PEDAGOGICZNYCH JAKO METODA POZNAWANIA CECH ZBIOROWOŚCI, ZJAWISK, OPINII O WYDARZENIACH. JEST POMOCNICZA W POCZĄTKOWYM ETAPIE BADAŃ.

WYNIKI ZEBRANE PRZY POMOCY ANKIETY WYMAGAJĄ PORÓWNANIA Z MATERIAŁEM ZEBRANYM PRZY POMOCY INNYCH METOD BADAWCZYCH.

1. BUDOWA KWESTIONARUSZA , BĘDY PYTAŃ , KODOWANIE DANYCH

BUDOWA KWESTIONARIUSZA - Kwestionariusz w naukach społecznych jest to jedno z narzędzi badawczych. Rozróżniamy kwestionariusz ankiety i kwestionariusz wywiadu. Pierwszy jest przekazywany respondentowi do uzupełnienia; drugi służy ankieterowi, jako plan zadawanych pytań i uzupełniany jest przez niego. Zależnie od zaleceń metodologicznych możliwa jest większa, lub mniejsza ingerencja ankietera w treść prezentowanych pytań efekt ankieterski.

Metoda konstruowania kwestionariusza wywiadu i ankiety. Czynniki istotne przy formułowaniu kwestionariusza

-temat badania tzn. co, jakie zjawiska będą przedmiotem badania

-cel badania tzn. wyjaśnienie po co chcemy badać dane zjawisko, co chcemy osiągnąć -zakres badania (populacja, określenie geograficznego zakresu badań (zawiera się w populacji) -sposób doboru próby badawczej -forma pomiaru tzn. w jaki sposób będziemy mierzyć poziom badanych zjawisk (skala, mierniki)itp.) - hipotezy które poddajemy weryfikacji Kwestionariusz ankiety, kwestionariusz wywiadu to narzędzie badawcze. Składa się z: -wstępu -tematu badania -informacji o instytucji prowadzącej badania -wyjaśnienia celu badania dla respondenta -zachęty do wypełnienia kwestionariusza (dot. tylko ankiety) i udzielania wyczerpujących i prawdziwych odpowiedzi

- pytań rekrutacyjnych (opcjonalnie) -instrukcji wypełniania kwestionariusza -pytań -metryczki

Rodzaje pytań przykładowej kategorii

-pytania wprowadzające, -pytania filtrujące -pytania otwarte -pytania zamknięte -pytania typu ranking

Wychodzimy od zestawu pytań, na które chcemy uzyskać odpowiedzi, formułujemy hipotezy badawcze, wybieramy metodę badawczą (także kwestionariusz ankiety), konstruujemy narzędzia, przeprowadzamy sondaż w celu sprawdzenia i weryfikacji narzędzi badawczych, weryfikujemy narzędzia, przeprowadzamy właściwe badanie, opracowujemy wyniki badań statystycznie i merytorycznie, dokonujemy weryfikacja hipotez sformułowanych na początku, formułujemy wnioski z określoną pewnością, podejmujemy ocenę i decyzję o ewentualnym badaniu porównawczym badanie panelowe.

Wskazówki do konstruowania kwestionariusz

-układ pytań musi tworzyć logiczny ciąg (bloki tematyczne) -przechodzimy od pytań ogólnych do szczegółowych -trudne pytania umieszczamy w środku kwestionariusza; te wymagające mniej zastanowienia na początku i na końcu -pytania nie mogą się powtarzać (za wyjątkiem tych, które są pytaniami kontrolnymi) -pytania muszą wynikać z podjętej problematyki badawczej i zasad budowy kwestionariusza -pytania powinny być przystępne i zrozumiałe dla każdego respondenta -znaczenie pytania musi być takie samo dla pytającego jak i respondenta -każde pytanie może się odnosić tylko do jednego zagadnienia -pytania muszą być neutralne – nie mogą sugerować odpowiedzi -pytania muszą być jednoznaczne -pytania muszą dawać możliwość udzielenia wyczerpującej odpowiedzi -nie możemy umieszczać pytań, które mogą stwarzać możliwość do udzielenia nieszczerych odpowiedzi -należy unikać pytań drażliwych i na tematy osobiste -najważniejsze przy opracowaniu kwestionariusza jest umieszczenie dokładnej instrukcji udzielania odpowiedzi

Najczęstsze błędy pojawiające się przy konstruowaniu kwestionariusza

-fałszywe założenie znawstwa -pytania wzajemnie sprzeczne -pytania sugerujące -pytania niejednoznaczne, -niedostosowane (np. kulturowo)

KODOWANIE DANYCH Proces kodowania kwestionariusza ankiety polega na zamianie danych tekstowych na dane liczbowe, których można użyć w toku dalszej analizy. Kodowanie jest często marginalizowane jako działanie uboczne i mniejszej wagi. Jest to pogląd niesłuszny. Od tego, w jaki sposób zakodujemy dane, zależeć będzie wiarygodność późniejszych wyników badania.

Kodowanie to tyle, co zastępowanie fragmentów tekstu etykietkami, które reprezentują kategorie tekstu.

KODOWANIE- selekcja i porządkowanie danych W zależności od rodzaju danych należy je uporządkować według klucza ułatwiającego szybkie dotarcie do nich w miarę potrzeby.
Klucze ustala zawsze badacz kierując się np. listą problemów badawczych oraz danymi "metrycznymi" Wnioski i interpretacje danych - istnieje wiele reguł interpretacji i prezentacji wyników – wszystko zależy od przedmiotu badań, zastosowanego schematu badawczego oraz autorskiego pomysłu na narracje.
Najwięcej swobody daje strategia "case study": opis, historia, porównanie, przewidywanie, teoretyzowanie KODOWANIE OTWARTE -przejrzenie zebranego materiału i poszukanie jakiego rodzaju kwestie pojawiają się - niezależnie do listy sporządzonych problemów badawczych -sporządzenie listy tych kwestii i nadanie im hierarchii stosując kryterium ogólności -zakodowanie materiału wykorzystując sporządzoną wcześniej listę KODOWANIE OSIOWE
Idzie o krok dalej, jego istotą jest odkrywanie związku (relacji) między kategoriami analitycznymi, poszukiwanie cech wspólnych i różnicujących KODOWANIE SELEKTYWNE
Jego istotą jest stworzenie hierarchii problemów które zostaną ujęte w poszczególne kategorie. np. wydarzenia (egzamin) kontekst społeczny, aktorzy, działania, konsekwencje ich działania.

1. METODY JAKOŚCIOWE : ETNOGRAFIA , BIOGRAFICZNA , WYWIAD NARRACYJNY

BADANIA ILOŚCIOWE : METODOLOGIA OPARTA NA ZAŁOŻENIACH FILOZOFII POZYTYWISTYCZNEJ, KTÓRA ZAKŁADA ISTNIENIE OBIEKTYWNEGO ŚWIATA I OBIEKTYWNYCH METOD POZNANIA BADA SIĘ OBIEKTY PODDAJĄCE SIĘ POMIAROWI1. PRZEDMIOT: ZJAWISKA OBIEKTYWNIE ISTNIEJĄCE2 HIPOTEZA: KONIECZNA, GDY BADAMY RELACJE MIĘDZY ZMIENNYMI

3.. DOBÓR PRÓBY: POSTULAT REPREZENTATYWNOŚCI

4. NARZĘDZIA: PRECYZYJNIE SKONSTRUOWANE, CZASEM WYSTANDARYZOWANE (DOKŁADNE OKREŚLENIE ICH RZETELNOŚCI I TRAFNOŚCI)

/W BADANIACH ILOŚCIOWYCH NAJWAŻNIEJSZA JEST WIEDZA I NARZĘDZIA, A W JAKOŚCIOWYCH NIE/

BADANIA JAKOŚCIOWE

METODA ETNOGRAFICZNA - BADANIE OPARTE NA DŁUGO TWAŁYM SZCZEGÓŁOWYM OPISIE, NIŻ NA WYJAŚNIENIU .

(Jest długotrwałym, indukcyjnym i holistycznym badaniem kultury życia codziennego w jednej organizacji; grupie społecznej pełniącej funkcje socjalizacyjne (grupa subkulturowa, szkoła, jednostka wojskowa ( najważniejsze jest miejsce prowadzenia badań- w naturalnym świecie badaczy, czyli osoba ta musi stać się uczestnikiem, ważną częścią jest poznanie języka jakim posługuje się dana grupa, jak postrzegają rzeczywistość oraz możliwość obserwacji prawdziwego życia badanych. Ponadto dodatkowym atutem jest użycie dodatkowych technik badawczych : obserwacji i fotografii socjologicznej.

Przykład; 1. Wizyta w gospodarstwach domowych ;

„Wizyta w domu”- wywiad pogłębiony , oglądanie i fotografowanie ubrań kosmetyków wyposażenia mieszkania ,obserwacja zachowań, analiza języka respondentki.

2. Pobyty eksploracyjne w terenie – wyjście z grupa młodzieży lub studentów, opis ,kamera. 3 Grupy fokusowe- polega na wywiadach grupowych z elementami środowiska naturalnego, np. respondenci przynoszą swoje zdjęcie które jest wprowadzeniem do dyskusji.

- nacisk na wyjaśnienie natury konkretnego zjawiska społecznego a nie na testowanie hipotez

- zbieranie danych bez wstępnej selekcji i kodowania podporządkowanie ściśle - zdefiniowanym kategoriom analitycznym

- badanie niewielkiej liczby przypadków.

-analiza danych zakłada „wewnętrzną” interpretację znaczenia i funkcji zachowań członków społeczności (chodzi o ich interpretację)

Trochę historii -Przedstawiciel: Bronisław Malinowski -Etnografia wyrosła z antropologii kulturowej i społecznej.

Kolejność działań w badaniach etnograficznych: wybór terenu, nawiązanie kontaktu, zbieranie danych

Proces i metody: obserwacja etnograficzna (notatka terenowa jako technika rejestracji danych), wywiad narracyjny, analiza dokumentów (wytworów)

Metoda biograficzna na ogół przypomina zarówno metodę monograficzną, jak i metodę indywidualnych przypadków. To metody stosowane zwłaszcza w pedagogice społecznej. Cechy wspólne tych metod: - posługiwanie się innymi samodzielnymi metodami czy technikami badawczymi, jak np. analiza dokumentów, obserwacja i metoda dialogowa;- nastawienie głównie na jakościowy opis i analizę zgromadzonego materiału biograficznego; - uwzględnienie szerokiego kontekstu społeczno-kulturowego podejmowanego problemu;

Metoda pojedynczych przypadków (wg. T. Pilcha) jest sposobem badań polegającym na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych.

Metoda ind. przypadków (badanie biografii ludzkiej, losów ludzkich) to sposób badań polegający na analizie jednostkowych losów ludzkich uwikłanych w określone sytuacje wychowawcze lub na analizie konkretnych zjawisk natury wychowawczej poprzez pryzmat jednostkowych biografii ludzkich z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu podjęcia działań terapeutycznych. /Wywodzi się z metod pracy socjalnej =>praca z przypadkiem, istotne są tutaj losy człowieka, daje możliwość sięgnięcia w głąb, grupa nie musi być liczna (nawet 1 osoba),ale narzędzi badawczych musi być sporo, b. ogranicza możliwość formułowania uogólnień, daje możliwość analizy jakościowej.

technika w m. i. p. - wywiad, obserwacja, analiza dokumentów np. rysunek, techniki projekcyjne np. tekst niedokończonych zdań, techniki socjometryczne.

Studium przypadku to schemat badania jakościowego, które zmierza do stworzenia jednostkowej teorii zjawiska ogólnego.

Cechy; kierowanie uwagi badacza na to, co szczególne, wyjątkowe, niepowtarzalne

-naturalny kontekst społeczny, kulturowy, historyczny, polityczny

-potencjalne obiekty ( to nie tylko ludzie , to programy i instytucje)

-przedmiotem jest pojedyncza osoba lub zjawisko, grupa bądź organizacja

Rodzaje: eksploracyjne, eksplanacyjne, opisowe studium przypadku (diagnoza)

autoteliczne (dla samego przypadku , z czystej ciekawości cel sam w sobie)

instrumentalne – istnieją zjawiska i to one są interesujące

zbiorowe – analizują całą serię przypadków

Zasady obowiazujące w studium przypadku: otwartość między badaczem i badanym, rownież wobec sytuacji; komunikacja; naturalność; interpretacja

Wywiad narracyjny

Odmiennym od wywiadu swobodnego jest wywiad narracyjny. W wywiadzie tego typu próbuje się spowodować opowiedzenie przez respondenta historii swych różnych doświadczeń życiowych (Schatzmann, Strauss, 1966; Hermans, 1987). Przeprowadzający wywiad jest głównie słuchaczem, nie może on przerywać opowiadającemu i zadawać mu pytania. Przedmiotem wywiadu narracyjnego są głównie historie życia, takie jak np. historie karier zawodowych, historie doświadczeń związanych z klęskami żywiołowymi, przeżyciami wojennymi, itp. Nie wszystkie opowieści są narracjami. Narracjami są tylko te opowieści, które mają wyraźnie zaznaczony, w historycznym czasie, początek, po czym następuje opis rozwoju pewnych zdarzeń w jakiś sposób ze sobą powiązanych oraz opowieść ma czasowo wyraźnie przez opowiadającego zaznaczony koniec (tzw. koda). To co składa się na zakończenie opowieści jest konsekwencją opowiedzianej historii życia, często dodatkowo pojawiają się w tym momencie pewne oceny i interpretacje tego co się wydarzyło w życiu opowiadającego.

W koncepcji wywiadu narracyjnego zakłada się, że istnieje homologia pomiędzy strukturą organizacji doświadczania różnych wydarzeń w realnym życiu a strukturą narracji autobiograficznej. Punkty zwrotne w realnej biografii są również wyraźnie zaznaczone w tekście opowieści respondenta.
W koncepcji wywiadu narracyjnego zakłada się, że opowiadający jest najlepiej zorientowany w wiedzy o swojej biografii dlatego też należy mu zostawić pełną swobodę w opowiadaniu swojej historii życia.

Generalnie uważa się (Schutze, 1975), że opowiadający podlega trzem ograniczeniom, które zapobiegają fałszowaniu opowiadanej historii życia.

Opowiadający dąży do 'zamknięcia formy', tj. jeśli narrator wprowadził do opowieści jakąś osobę to jest on zobligowany do przedstawienia roli tej osoby w biografii jednostki, w zmianach jej tożsamości, itp. Innym ograniczeniem jest tendencja do 'kondensacji'. Narrator nie może opowiedzieć całej historii życia, zmuszony jest zatem do opowiedzenia o najważniejszych wydarzeniach odnoszących się do 'punktów zwrotnych' w jego biografii i doświadczeniach życiowych. Trzecim ograniczeniem narratora jest naturalna tendencja do 'opowiadania o szczegółach'. Tylko wtedy historia życia staje się bardziej wiarygodna jeśli poparta jest szczegółami z przeżywanych doświadczeń.
Te ograniczenia pozwalają badaczowi wychwycić mniej wiarygodne punkty w opowieści, jeśli np. epizod z wprowadzoną do opowieści osobą nie zostanie 'domknięty' wyjaśnieniem jej roli w życiu jednostki ('zamknięcie formy'), lub brak jest w opowieści szczegółów o pewnych (np. drażliwych) epizodach biograficznych.

Bardzo ważnym elementem technicznym wywiadu narracyjnego, jest zaaranżowanie otoczenia, w którym wywiad ma zostać przeprowadzony. Otoczenie to, czyli miejsce przeprowadzenia wywiadu, powinno zapewnić wystarczający komfort opowiadającemu by mógł on spontanicznie przedstawić historię swego życia, bądź jego części.
Wywiad narracyjny jest nagrywany na dyktafon. Po czym jego treść jest dokładnie i w całości przepisywana. W trakcie przepisywania zaznacza się w tekście przy pomocy różnych symboli długość przerw pojawiających się w trakcie opowiadania (milczenie, nagłe przerwy), różne sygnały parawerbalne (np. śmiech, westchnienia), podkreśla się z naciskiem wypowiadane słowa, itp. Znajomość tych elementów jest często niezbędna dla interpretacji wypowiedzi.

Pierwsza część, to początek wywiadu, kiedy buduje się zaufanie i tworzy relację oraz odpowiednią atmosferę, sympatię pomiędzy słuchaczem i opowiadającym. Mówi się wtedy o rzeczach nie związanych bezpośrednio z tematem wywiadu. Tylko wtedy można uzyskać wysokiej jakości, bardzo przecież osobistą opowieść, jaką jest historia czyjegoś życia. Jeśli taka relacja jest ustanowiona można przejść

do części drugiej wywiadu, którą jest 'stymulowanie narracji'. W tej fazie przeprowadzający wywiad wyjaśnia, że wywiad narracyjny nie jest klasycznym wywiadem, że badacz jest bardzo zainteresowany opowieścią o tym co dana osoba doświadczyła. Nie wolno nam respondentowi nic sugerować. To co jest ważne to są osobiste doświadczenia i przeżycia jednostki. Poprawne stymulowanie narracji ma doprowadzić do uzyskania dłuższej, powiązanej wewnętrznie, o pewnej sekwencji czasowej, zmierzającej do punktu końcowego opowieści danej osoby o jej życiu.
W fazie trzeciej opowiadający przedstawia narrację bez ingerencji przeprowadzającego wywiad. Nawet wtedy gdy opowiadający robi przerwy, zastanawia się, wzrusza, denerwuje, przeprowadzający wywiad nie powinien tego komentować ani zadawać pytań. To co może zrobić to przy pomocy komunikacji niewerbalnej pokazać, iż wywiad toczy się prawidłowo i czekać bez oznak zdenerwowania, aż narracja będzie dalej kontynuowana. Narracja zwykle kończy się tzw. 'kodą' kiedy narrator wyraźnie wskazuje na koniec opowieści, podsumowując, czasami oceniając to co zostało opowiedziane. Jeśli następnie pojawi się milczenie, należy wówczas zaczekać, aż upewnimy się, że opowiadanie rzeczywiście dotarło do swego końca. W momencie gdy przeprowadzający wywiad upewni się, że opowieść jest zakończona rozpoczyna

fazę czwartą wywiadu, w której zadaje dodatkowe pytania. Pytania te wyłoniły się w fazie poprzedniej, właściwej narracji, kiedy przeprowadzający wywiad zanotował sobie pewne niejasności. Przeprowadzający wywiad wyjaśnia te niejasności, zagmatwaną czasami chronologię wydarzeń, tematy, których nie zrozumiał (np. czy na stanowisko dyrektora dany kierownik został awansowany z wewnątrz przedsiębiorstwa czy też przyszedł do firmy z zewnątrz?). Nie powinien on pytać o tematy, które w ogóle nie pojawiły się w narracji. Powinien natomiast pytać o szczegóły dotyczące tych fragmentów narracji, które budzą wątpliwości co do wiarygodności (np. jeśli pojawiły się niejasności odnośnie sekwencji zdarzeń, lub gdy narrator nie 'zamyka formy' tj. wprowadza do opowieści osoby, które później nagle znikają z jego narracji). W tej fazie pytamy także o 'teoretyczne' komentarze, interpretacje dotyczące biografii, o intencje i motywy a także o typowe przebiegi działań ('dlaczego...', 'jak Pan się wtedy czuł...', 'jakie były Pana motywy..., jak to zwykle się odbywa...?).

Do fazy piątej przechodzimy gdy przeprowadzający wywiad nie ma już więcej wyjaśniających pytań. W tej fazie dochodzi do 'normalizowania' konwersacji, powrotu do potocznej rozmowy. Przeprowadzający wywiad powinien opowiedzieć coś o sobie by wytworzyć poczucie równowagi, otrzymał bowiem bardzo dużo, bardzo osobistych informacji od respondenta (w obserwacji uczestniczącej odpowiednikiem tej fazy jest tzw. 'proces wyjścia' - the disengagement process; Herman, 1994: 98).
Dokładnie przepisany tekst wywiadu narracyjnego może być następnie poddany analizie. Analizy tej można dokonać używając koncepcji i pojęć wypracowanych np, przez Schutze (1984, patrz również M. Prawda, 1989, K. Kaźmierska, 1996). Użyteczne są tutaj szczególnie procedury i pojęcia analityczne metodologii teorii ugruntowanej, bowiem wywiad narracyjny pozwala uchwycić zjawiska od strony procesualnej oraz od strony doświadczających je jednostek.

Czynniki zakłócające wiarygodność informacJI

Respondent - główne źródło materiału- może być przyczyną świadomego zafałszowania prawdy.
Narzędzie badawcze - kwestionariusz, którego forma może wpłynąć na treść uzyskiwanych danych. (może nie obejmować wszystkich zagadnień, może posługiwać się niejasnym językiem).
Prowadzący badania - należy podporządkować jego cechy indywidualne wymaganiom reguł badania. Typy wywiadów:
nie skategoryzowany - daje możliwość swobody w formułowaniu pytań oraz zmieniania ich kolejności, stawianie pytań dodatkowych
skategoryzowany - ogranicza kolejność i brzmienie stawianych pytań
jawny - badany poinformowany jest o celach i przedmiocie wywiadu, musi być on skategoryzowany
ukryty - stosowany w przypadku gdy przedmiotem wywiadu są drażliwe zagadnienia, badania postaw, motywacji i innych, badany nie jest poinformowany o przedmiocie rozmowy.

metodologia znajduje oparcie w fenomenologii, hermeneutyce i interakcjonizmie symbolicznym (jedność badacza ze światem badanym, zakłada się subiektywny charakter wiedzy i subiektywny charakter poznania;

1. Przedmiot: możliwe badania wykraczające poza to, co obiektywne i mierzalne, problemy mało znane

2.. Hipoteza: rezygnacja z hipotez badawczych, nie formułuje się hipotez, zmiennych, wskaźników, czyli swoista bezzałożeniowość

3. DOBÓR PRÓBY: rezygnacja z postulatu reprezentowalności próby (liczba osób nie ma znaczenia, osoby mogą się różnić)

4. NARZĘDZIA: miękkie i elastyczne (to badany decyduje o tym jak potoczy się rozmowa)

SĄ TO JEDNAK BADANIA TRUDNIEJSZE.

.

W BADANIACH JAKOŚCIOWYCH CHCEMY ZBADAĆ SUBIEKTYWNE DOŚWIADCZENIE CZŁOWIE CECHY BADAŃ JAKOŚCIOWYCH:- RELACJA BADACZ – BADANY (RELACJA PARTNERSKA), BADANY ZNA CELE BADAŃ, A W ILOŚCIOWYCH NIEKONIECZNIE- JĘZYK CZĘŚCIEJ POTOCZNY NIŻ NAUKOWY, BEZ OBCYCH BADANEMU KATEGORII POJĘCIOWYCH- KONTEKST – BADANE ZJAWISKA UJMUJE SIĘ W SZEROKIM KONTEKŚCI - WYOBRAŹNIA I INTUICJA RÓWNIE WAŻNE JAK WIEDZA

WADY BADAŃ JAKOŚCIOWYCH:
- niedosyt otwartości, komunikatywności i naturalności,
- pobieżne przedstawienie wyników badań,
- błędna interpretacja materiału badawczego,
- ograniczenie się do kilku zaledwie przypadków,
- nadużywanie zaufania wobec osób badanych,
- tendencyjność w gromadzeniu materiału badawczego