Aleksandra Lewandowska

Aleksandra Jettka

Beata Lipińska

Joanna Gruntkowska

Pielęgniarstwo I rok, 2 gr.

Temat nr 3 „Niepożądane odczyny poszczepienne, przeciwskazania do szczepień ochronnych”

Szczepienie polega na wprowadzeniu do organizmu preparatu zawierającego antygeny drobnoustrojów chorobotwórczych w celu stymulacji odpowiedzi immunologicznej: humoralnej (wytwarzanie przeciwciał) i komórkowej (pamięć immunologiczna). Wytworzona w ten sposób pamięć ma za zadanie chronić organizm przed potencjalnymi zjadliwymi bakteriami bądź wirusami, na kontakt z którymi każdy z nas jest potencjalnie narażony. Jest to tzw. odporność indywidualna, tzn. chroniąca jednostkę przed daną chorobą.

Celem szczepień jest również wytworzenie tzw. odporności populacji. Prowadzi to do zmniejszenia źródeł zakażenia, zapewniając ochronę nie tylko grupie zaszczepionej, ale również osobom nieszczepionym. Dzieje się to poprzez redukcję ognisk przenoszenia chorób zakaźnych.

Program szczepień ochronnych – szczepienia obowiązkowe przeciw:

-gruźlicy

-WZW typu B

-błonicy, tężcowi, krztuścowi

-poliomyelitis

-Haemophilus influenzae typu B

-odrze, nagminnemu zapaleniu przyusznic i różyczce

Szczepienia zalecane przeciwko:

-WZW typu B

-WZW typu A

-grypie

-kleszczowemu zapaleniu mózgu

-Haemophilus influenza typu B

-błonicy, tężcowi

-różyczce szczepionką NMR

-zakażeniom wywołanym przez Streptococcus pneumoniae

-zakażeniom wywołanym przez Neisseria meningitidis z gr C

-cholerze

-japońskiemu zapaleniu mózgu

-ospie wietrznej

Przeciwskazania do szczepień:

W ostatnich latach przeciwskazania do szczepień uległy znacznemu ograniczeniu. Jedynym bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepień jest przebycie ciężkiej i niebezpiecznej reakcji po poprzednim szczepieniu, np. zespół hipotoniczno-hiporeaktywny lub drgawki po szczepieniu DTPw czy wstrząs anafilaktyczny po szczepieniu przeciw grypie w alergii na białko jaja kurzego.

Względnym przeciwwskazaniem jest świeżo przebyta mononukleoza, ospa wietrzna – choroby, po których przez 5-8 tygodni odporność komórkowa jest upośledzona. Przeciwwskazaniem są również choroby o ciężkim przebiegu lub choroby z wysoką gorączką – mogą stanowić przeciwwskazanie do wykonania w danym momencie szczepienia.

Postępujące choroby neurologiczne - przeciwwskazanie do szczepienia przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi (szczepionką DTP).

Przeciwwskazaniem natomiast nie są łagodne choroby infekcyjne, nawet te wymagające antybiotykoterapii.

Niepożądane odczyny poszczepienne:

U dzieci właściwie zakwalifikowanych do szczepienia ryzyko wystąpienia działań niepożądanych jest bardzo małe.

Działania niepożądane mogą być związane z:

-Nadwrażliwością na składniki szczepionki (antygeny bakteryjne lub wirusowe albo składniki dodawane do szczepionki lub wynikające z technologii produkcji szczepionki – białka jaja kurzego, glin, neomycyna) .

-Techniką szczepienia (nieprawidłowe podanie).

-Obecnością żywych, atenuowanych mikroorganizmów (np. po doustnej szczepionce przeciwko poliomyelitis).

-Nieprawidłową kwalifikacją dziecka do szczepienia (np. stosowanie szczepionek zawierających żywe mikroorganizmy u dzieci z niedoborami odporności).

Obecnie stosowane szczepionki, w porównaniu z tymi sprzed lat, są zwykle bezpieczne. Jednakże niektóre z nich mogą wywołać niepożądane reakcje. Należy również pamiętać, że wystąpienie skutków ubocznych nie zawsze zależy od szczepienia, lecz również od stanu zdrowia dziecka. Często trudno stwierdzić, czy ciężka, uogólniona reakcja miała bezpośredni związek ze szczepieniem, czy też np. z ciężką chorobą dziecka.

Działania niepożądane szczepień przeciwko:

-Błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP): bardzo rzadko powoduje niepożądane odczyny, za które głównie odpowiedzialna jest komponenta krztuścowa. Są to: wysoka gorączka, długo trwający krzyk, drgawki i wiotkość połączona z brakiem kontaktu z dzieckiem. Wymienione objawy mijają bez śladu.

-Poliomyelitis (doustna): żywa szczepionka stosowana u dzieci starszych może spowodować porażenia mięśni, ale tylko u dzieci z głębokimi wrodzonymi zaburzeniami odporności.

-Poliomyelitis (inaktywowana): miejscowa i uogólniona reakcja anafilaktyczna.

-Odrze, śwince i różyczce: niezwykle rzadko (1 przypadek na milion) wywołuje łagodne zapalenie mózgu, które kończy się całkowitym wyzdrowieniem. Reakcje uczuleniowe o ciężkim przebiegu zdarzają się bardzo rzadko.

Bibliografia:

Kubicka K., Kawalec W.: Pediatria Tom 2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010

Pietrzyk J.J.: Vademecum pediatry, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2001

Radzikowski A., Banaszkiewicz A.: Pediatria podręcznik dla studentów pielęgniarstwa, Wydawnictwo Medipage, Warszawa 2008

Rokicka-Milewska R.: Abc chorób wieku dziecięcego. PZWL, Warszawa 2011