Ptaki ( Aves )

Nadrząd: Neognathe

Rząd: Blaszkodziobe

1. Łabędź niemy

• występuje na zbiornikach wodnych parków, na jeziorach, stawach, zimą częściej w pobliżu portów morskich

• bardzo duży ptak wodny (do ponad 150cm osiąga), skrzydła po rozłożeniu 2-2,5m

• samiec większy od samicy

• białe upierzenie u dorosłego osobnika, pomarańczowy dziób z czarną nasadą

• pisklęta rodzą się szare

• nie nurkują, ale zanurzają swoją długą szyję

• żerują na głębszych wodach

• nie parują się na całe życie, są monogamiczne, ale tylko jeden sezon

Można spotkać w Polsce także Łabędzia krzykliwego ( ma żółty dziób)

1. Krzyżówka

• bardzo widoczny dymorfizm płciowy

• samica brązowa

• samiec w okresie godowym z metalicznie połyskującą, zieloną głową i białą obrożą na szyi

• kolorowe lusterko na skrzydle

• sylwetka w locie przypomina krzyżyk

• w okresie letnim zlatują na tzw. "pierzowiska”

• gniazdo znajduje się na ziemi bądź w głębokiej dziupli

• odżywia się roślinami i bezkręgowcami wodnymi

• najpospolitsza polska kaczka

• spotykana na prawie wszystkich zbiornikach wodnych

1. Gągoł

• u samca czarna głowa i dziób z białą plamką pod okiem w okresie godowym

• samica szara z czarną głową, biały kołnierzyk na karku

• gniazdują w dziuplach, pisklaki muszą wyskoczyć z bardzo dużej wysokości

• chętnie zajmują skrzynki lęgowe

• żywią się owadami wodnymi i mięczakami

Rząd: Grzebiące (kuraki)

1. Bażant

• długi, pręgowany ogon u samca

• u samca jasny dzióbek z czerwoną plamą wokół oka, zielono połyskująca głowa

• samica jasnobrązowa

• żywią się ziarnem, jagodami, nasionami, korzonkami

• krajobraz rolniczy, z zadrzewieniami

Rząd: Perkozy

1. Perkoz dwuczuby

• chroniony w Polsce, dość licznie gniazdują na terenie całego kraju

• w szacie godowej samiec ma czarne stojące piórka na głowie

• ma około 50 cm długości

• rdzawa kryza po bokach i na czubku głowy, spód ciała biały

• występuje na zasobnych w ryby zbiornikach wodnych: stawy hodowlane, naturalne jeziora, glinianki, starorzecza

• gniazdo to kopiec zbudowany z roślinności wodnej

• młode często na grzbiecie matki

Rząd: Pełnopłetwe

Rodziny:

Pelikany, Czaplowate, Kormorany

1. Czapla siwa

• duży ptak

• w locie wygina esowato szyję dzięki czemu można ją odróżnić od bociania czy żurawia

• samiec w okresie godowym na 2 długie pióra z tyłu głowy (czub)

• kolonia czapli – CZAPLINIEC

• upierzenie szare z wierzchu i białe od spodu

• doliny rzeczne, bagna zamieszkuje

• gniazduje kolonijnie na drzewach, rzadziej w trocinach

• żywi się rybami, płazami, małymi ssakami oraz wodnymi bezkręgowcami

1. Kormoran

• duży, czarny, z żółtym, mocnym dziobem haczykowato zakończonym

• rybożerne, nurkują

• po polowaniu muszą wysuszyć pióra by móc latać

• najliczniejszy na północy i zachodzie kraju

• występuje na jeziorach, stawach i innych dużych zbiornikach wodnych

• gniazduje kolonijnie na drzewach, rzadziej na ziemi

Rząd: Brodzące

Rodzina: Bocianowate

1. Bocian biały

• w Polsce gniazduje ¼ światowej populacji

• 4-5 młodych

• żywią się bezkręgowcami, myszami

• białe upierzenie, z czarnymi lotkami, długie czerwone nogi i dziób

• budują jedne z największych gniazd mogące osiągać 2 m wysokości i 1,5m średnicy

• osiedla się w pobliżu rolniczych krajobrazów, liczne w pobliżu terenów podmokłych i dolin rzecznych

• chroniony w Polsce

1. Bocian czarny

• czarny, z białym brzuchem

• rybożerny

• czerwony dziób i pióra wokół oczu

• objęty ochroną strefową

• żyje w pierwotnych lasach liściastych i iglastych z potokami, bajorkami, starorzeczami

• duże gniazdo z chrustu na drzewach

Rząd: Szponiaste

1. Pustułka

• niewielki sokół o smukłej sylwetce

• samiec mniejszy od samicy

• drapieżne

• szara głowa, grzbiet brązowy

• skrzydła blisko głowy

• zamieszkuje obrzeża lasów, zadrzewienia śródpolne, wysokie budynki miejskie, kamieniołomy

• wykorzystuje gniazda innych ptaków

• żywią się drobnymi ssakami, rzadziej ptakami, dużymi owadami

• gatunek chroniony w Polsce

1. Bielik

• duży, żółty dziób

• biały ogon i głowa u dorosłego osobnika

• młode mają ciemne upierzenie

• samica nieco większa od samca

• polują na ryby, koty, młode sarny, kury

• objęty ochroną strefową

• przebywa w pobliżu jezior, stawów rybnych i dolin rzecznych

• ofiary chwyta w szpony

• gniazda znajdują się w lasach, na starych, wysokich drzewach

Rząd: Żurawiowe

1. Łyska

• czarna z białym dziobem i czołem

• jej palce nie są spięte błonami, lecz mają płatkowate wyrostki po bokach

• żywi się głównie roślinnością

• jeziora, stawy hodowlane

• gniazdo ukryte w szuwarach

• gatunek chroniony

1. Żuraw

• duży, szary z czarną szyją i głową oraz białą, szeroką brwią za okiem

• na ciemieniu czerwona plama

• z tyłu zwisa pióropusz wydłużonych i wygiętych piór

• zabagnione obrzeża jezior i stawów, mokradła, śródpolne zabagnienia, podmokłe olsy i łęgi

• zjada urozmaicony pokarm roślinny, ale także drobne zwierzęta

• gatunek chroniony

Rząd: Dropie

1. Drop

• nie występuje już w Polsce

• najbliższa populacja w Niemczech

• duży, największy w Polsce

• samiec dwukrotnie większy od samicy

• łąki, nieużytki

• ubarwienie rdzawo brązowe na grzbiecie, białe na spodzie ciała

• samiec ma przepaskę na piersi i popielatą głowę z wąsami

• urozmaicony pokarm roślinny z dodatkiem bezkręgowców

Rząd: Siewkowe

Podrząd: Siewkowce, Bekasowce, Mewowce

1. Batalion

• w szacie godowej samce mają ozdobne upierzenie z rudą kryzą na szyi i puklami piór na głowie

• najważniejszym lęgowiskiem w Polsce są Bagna Biebrzańskie

• mokradła, bagienne doliny rzeczne, rozległe podmokłe łąki

• żywią się drobnymi bezkręgowcami, larwami owadów

• gatunek chroniony, znajduje się w Czerwonej Księdze na liście gatunków zagrożonych wyginięciem

1. Czajka

• gatunek zagrożony w Polsce, chroniony

• wielkości gołębia

• agresywne, hałaśliwe

• zielono połyskujący wierzch ciała, biały spód, pomarańczowe podogonie

• na głowie długi czub

• przylatuje do kraju jako jeden z pierwszych gatunków ptaków

• mokradła, podmokłe łąki, pola uprawne i irygacyjne, spuszczone stawy

• żywi się głównie naziemnymi bezkręgowcami

1. Śmieszka

• dorosły osobnik biały w czarną głową, czerwony dziób i nogi

• u młodego osobnika głowa biała z czarnym paskiem za okiem, na oku plamka, szare skrzydła

• zimują w miastach

• chętnie żerują w śmieciach

• żywi się owadami, dżdżownicami, bezkręgowcami i kręgowcami wodnymi

• chroniona, zagrożona przez osuszanie terenów bagiennych oraz niszczenie kolonii lęgowych na stawach hodowlanych

• gniazduje kolonijnie często w wielotysięcznych koloniach

Rząd: Gołębiowe

1. Sierpówka

• cały szara z czarnym sierpem na tyle szyi

• niewielki gołąb z beżowo szarym upierzeniem i białą półobrożą na szyi

• nie wędruje, gatunek osiadły

• zamieszkuje osady ludzkie, zwłaszcza miasta dużej i średniej wielkości, preferuje dzielnice bogate w zieleń

• zjada nasiona i owoce roślin zielnych i traw

Rząd: Sowy

1. Płomykówka

• średniej wielkości sowa

• wierzch ciała szarawy z rdzawymi plamami, spód pomarańczowy ( żółty ) o zmiennym odcieniu, często nakrapiany

• szlara kształtu sercowatego jest biała, oczy czarne

• najbardziej aktywna o zmroku i o świcie, gdy poluje nad otwartymi terenami

• wierze kościołów, opuszczone zabudowania miejskie, stodoły, strychy domów

• nie buduje gniazda, a jaja składa bezpośrednio na podłożu, w ustronnym miejscu na poddaszu lub strychu

• zjada głównie gryzonie, czasem małe ptaki i żaby

• osiadła

• gatunek chroniony

Rząd: Jerzykowe

1. Jerzyk

• kopulują w powietrzu

• zimują w Afryce

• u nas pojawiają się w maju

• owadożerne

• brudnoczarne ubarwienie

• długie, wąskie, sierpowate skrzydła, rozwidlony ogon

• niemal całe życie spędzają w powietrzu

• w okresie głodu młode zapadają w odrętwienie umożliwiające oszczędzanie energii

• mają tak małe nogi, że nie potrafią sprawnie chodzić

Rząd: Kraskowe

1. Zimorodek

• jeden z najbarwniejszym krajowych ptaków

• niebieskozielony grzbiet i skrzydła, rudy brzuszek i policzki

• ma nieproporcjonalnie długi i mocny dziób oraz bardzo krótkie nogi i ogon

• dł. ciała 16-18cm

• czyste rzeki i strumienie, brzegi jezior i stawów

• gniazdują w norach o długości około 1 metra, zakończona komorą lęgową

• żywi się drobnymi rybami i wodnymi owadami

• lata szybkim, prostolinijnym lotem, zwykle nisko nad wodą

• osiadły

1. Dudek

• gliniasto-pomarańczowe ubarwienie z czarno-biało pręgowanym grzbietem i skrzydłami oraz czarnym ogonem z białą przepaską

• na głowie ma długi, ruchliwy czub, stroszony przy zdenerwowaniu

• długi dziób

• młode dudki wystrzykują w kierunku wroga cuchnącą ciecz

• skraje lasów, aleje drzew wzdłuż dróg i rowów, rozległe polany leśne, obrzeża osiedli

• jedzą duże owady (chruściki, pasikoniki, muchy) oraz larwy i ich poczwarki

• gniazduje w dziupli wypróchniałego drzewa lub w szczelinie budowli

Rząd: Dzięciołowe

1. Dzięcioł czarny

• cały czarny, z czerwoną czapką – samiec, samica ma tylko czerwona plamkę na potylicy

• największy z naszych dzięciołów

• bębni bardzo głośno i donośnie

• zamieszkuje stare bory i lasy liściaste , stare, duże parki miejskie i zadrzewienia

• osiadły

• wykuwa pionowe dziuple, wyjada z nich mrówki , je również larwy, poczwarki i dorosłe owady

• terytorialny

• chroniony

Rząd: Wróblowe

Podrząd: Śpiewające ( o krtani lekko umięśnionej)

1. Dymówka

• ciemny grzbiet, długi, rozwidlony ogon, ciemnoczerwony przy dziobie

• jasny brzuch

• skrajne sterówki wydłużone

• najczęściej gniazduje w zabudowaniach ludzkich

• gniazdo to czarka ulepiona z ziemi i przyklejona do pionowej ściany

• żywi się drobnymi, latającymi owadami

• nocuje w wielotysięcznych skupieniach na trzcinowiskach

• przylatuje do Polski w kwietniu, na zimę migrują do Afryki

1. Pliszka siwa

• samiec szary, z czarnym podbródkiem, samica mniej kontrastowa

• biała głowa

• długi ogon

• występuje na obrzeżach osiedli ludzkich, terenach nad wodami stojącymi i płynącymi

• żywi się drobnymi bezkręgowcami

• mało płochliwa

• chroniona

1. Rudzik

• jeden z najpospolitszych ptaków leśnych

• nico mniejszy i delikatniejszy od wróbla

• rdzawy przód ciała obejmujący głowę, gardło i pierś, ograniczonym po bokach szyi popielatym pasem

• grzbiet brunatny, brzuch szarawy

• występuje w różnego typu lasach i zadrzewieniach z bujnym podszytem i runem, w starych parkach i ogrodach

• gniazdo pod krzakiem lub korzeniami lub na skarpie

• zjada bezkręgowce, zwłaszcza chrząszcze i mrówki, także owoce i nasiona

• chroniony

1. Bogatka

• największa z naszych sikor

• białe policzki, czarna głowa, żółty brzuszek

• u samca szeroki, czarny pasek wzdłuż brzucha, u samicy wąski

• różnego rodzaju tereny leśne i zadrzewienia, parki, ogrody, zieleń miejska i wiejska

• żywi się owadami i pająkami, także nasionami i owocami

• osiadła

• gniazdo w dziuplach i skrzyniach lęgowych

1. Modraszka

• niebieska czapeczka na głowie otoczona białą obwódką

• skrzydła i ogon niebieskie, grzbiet oliwkowy, brzuch i pierś żółte

• częściowo wędrowna

• zjada owady i nasiona

• gniazdo w dziupli lub skrzyni lęgowej

1. Mazurek

• brązowa czapeczka

• biały policzek z czarną plamką

• nieco drobniejszy od wróbla

• w przeciwieństwie od wróbla unika centrów dużych miast

• skraje lasów i zadrzewień, zieleń miejska i wiejska, parki, ogrody, sady i ogródki działkowe

• osiadły, chroniony

• żywi się głównie nasionami, ale także bezkręgowcami i odpadkami różnego typu

1. Wróbel

• brak czarnej plamki na policzku

• czarna czapeczka, czarny krawat m na skrzydle biały pasek

• występują stadnie

• samiczka brązowa

• żyje w sąsiedztwie zabudowań miejskich i wiejskich

• gniazdo w otworach budynków, dziuplach, skrzynkach lęgowych, gniazdach bocianów, w kształcie kuli z bocznym wejściem

• żywi się nasionami, wiosną także owadami

• osiadły

• chroniony

1. Kowalik

• szary grzbiet z ciemno żółtym brzuchem

• czarna opaska na oku

• gatunek leśny

• gniazdo w dziupli, często wykutej wcześniej przez dzięcioła

• potrafi zmniejszać średnicę dziupli oblepiając ją gliną

• gat. chroniony

• żywi się bezkręgowcami, zimą nasionami

• osiadły

1. Zięba

• szara główka, wokół oka rude

• rudy brzuch i grzbiet

• białe lusterko na skrzydle

• końce skrzydeł czarne

• zamieszkuje lasy różnego typu, parki, zadrzewienia, kępy i aleje drzew, ogrody

• gniazdo z mchu i traw, zamaskowane porostami w rozwidleniu gałęzi lub przy pniu

• w okresie lęgowym żywi się bezkręgowcami, poza tym okresem głównie nasiona i inny pokarm roślinny

• jeden z najpospolitszych ptaków krajowych

• wędrowna

• chroniona

1. Gil

• czarna czapeczka, szary grzbiet, rudy brzuch, czarny ogon

• wydatna pierś, duża głowa

• w okresie lęgowym jest ptakiem skrytym i trudno go zobaczyć

• zamieszkuje bory świerkowe i jodłowe, lasy mieszane, zadrzewienia

• gniazdo wśród gęstych gałęzi, zwłaszcza świerka, czarka z korzonków i traw

• zjada nasiona, pąki, wiosną także bezkręgowce

• chroniony

• częściowo wędrowny

1. Grubodziób

• duży, gruby dziób

• ruda głowa, brązowy grzbiet

• zamieszkuje stare lasy liściaste, zwłaszcza z bukami i grabami, parki, sady

• gniazdo na poziomych gałęziach lub przy pniu w koronie drzewa lub krzewu

• zjada duże, twarde nasiona i pestki, wiosną także gąsienice

• częściowo wędrowny lub osiadły

• chroniony

1. Trznadel

• głowa żółta, wierzch brązowy

• kuper rdzawobrązowy, spód żółty z brązowym kreskowaniem

• obok skowronka jeden z najpospolitszych ptaków terenów otwartych

• zamieszkuje skraje lasów, zadrzewienia śródpolne, polany, sady

• gniazdo w płytkim zagłębieniu w ziemi pod osłoną krzewu kub kępy trawy

• żywi się głównie nasionami, w okresie lęgowym także bezkręgowcami

• osiadły

• chroniony

1. Szczygieł

• czerwony przód głowy, czarna czapeczka

• żółta plamka na skrzydle

• kuper biały

• zamieszkuje polany, zadrzewienia i skraje lasów, parki, ogrody, sady

• gniazdo dobrze ukryte na końcach gałązek lub w gęstwinie, uwite z korzonków, trawy, mchów, wysłane włosiem i puchem

• szczebiotliwy śpiew

• zimą żerują w dużych stadach na ugorach lub polanach

• je nasiona, wiosną też bezkręgowce

• osiadły lub częściowo wędrowny

• chroniony

1. Kos

• najpospolitszy drozd

• cały czarny z żółtym dziobem i żółtą obrączką wokół oka

• samica jednolicie brązowa

• zamieszkuje lasy różnych typów, także parki, zieleń miejska, ogródki działkowe

• gniazdo-głęboka czarka z trawy i drobnych gałązek, wylepiona od środka mieszaniną próchnicy i piasku oraz wyścielona trawą

• je owady, dżdżownice o owoce

• wędrowny, część ptaków zimuje zwłaszcza w miastach

• chroniony

1. Szpak

• czarno ubarwiony, dużo białych plamek, dziób żółty

• hałaśliwy, potrafi naśladować dźwięki innych ptaków

• zasiedla różnego typu lasy, zwłaszcza ich obrzeża, parki miejskie i wiejskie, ogrody, aleje i kępy drzew

• gniazdo w dziupli, skrzynce lęgowej lub w szczelinie budynku

• wiosną dominuje pokarm zwierzęcy, jesienią roślinny

• wędrowny, przylot w marcu, część ptaków zimuje z kraju

• chroniony

1. Gąsiorek

• rude skrzydła, szary tył głowy, czarna przepaska na oku

• swoje ofiary nakłuwają na coś ostrego ( druty kolczaste lub kolce)

• ofiarami zaznaczają swoje terytorium

• zasiedla skraje lasów i zadrzewień, miodniki, pasy krzaków wśród łąk

• żywi się głównie owadami, ale także małymi ptakami, gryzoniami i jaszczurkami

• wędrowny, przylatuje w maju

• chroniony, wymieniony w Dyrektywie ptasiej

1. Sójka

• beżowobrązowe upierzenie

• błękitne prążkowane pióra na czarnych skrzydłach

• w locie ma charakterystyczną sylwetkę z zaokrąglonymi skrzydłami

• bardzo hałaśliwa

• zasiedla różne typy starych lasów, zadrzewienia i duże parki

• gniazdo przy nasadzie pnia w koronie drzewa

• zjada drobne kręgowce, owady, jaja ptaków, bardzo chętnie zjada żołędzie

• częściowo osiadła i wędrowna

• chroniona

1. Sroka

• długi ogon, biało-czarne ubarwienie, smukła sylwetka

• jest gatunkiem wszędobylskim i łatwo adaptuje się do nowych warunków

• zasiedla zadrzewienia, pasy i kępy drzew i krzewów w otoczeniu terenów otwartych

• gniazdo umieszczone w koronach drzew lub na wierzchołkach krzewów

• żywi się owadami, jajami ptaków, małymi ssakami, nasionami, odpadkami

• osiadła, chroniona

1. Gawron

• duży, czarny, granatowo połyskujący

• dziób masywny, jego nasada u dorosłych ptaków jest nieopierzona

• jeden z gatunków ściśle związany z osadami ludzkimi zarówno w okresie lęgowym jak i zimowym

• zasiedla zadrzewienia i parki miejskie lub wiejskie

• żywi się bezkręgowcami, różnego rodzaju pokarmem roślinnym, również odpadkami i padliną

• wędrowny, zimują liczne ptaki pochodzące z północnego wschodu

• chroniony

1. Kawka

• pospolity ptak

• czarne ubarwieni, kark i boki szyi szare

• gniazduje pojedynczo lub kolonijnie w budynkach, zajmując wieże kościelne lub kominy lub w dziuplach drzew w miejskich parkach

• zjada owady, myszy, nasiona, odpadki

• częściowo wędrowna, chroniona

• szczególnie liczna zimą

1. Wrona siwa

• ubarwienie popielate z czarną głową i piersią, skrzydłami i ogonem

• ptak wszędobylski, przystosował się do życia w miastach, gdzie korzysta z pokarmu na wysypiskach śmieci

• jest ptakiem towarzyskim i chętnie w okresie polęgowym przyłącza się do stad gawronów i kawek

• gniazdo w rozwidleniu konarów w koronach drzew, wylepione gliną, usłane włosiem i trawą

• wszystkożerna, je małe ssaki, jaja i pisklęta ptaków, owady, nasiona, odpadki

• osiadła, częściowo wędrowna

• chroniona

1. Kruk

• znacznie większy i masywniejszy od gawrona

• w locie różni się od niego dużą głową i masywnym dziobem, długimi skrzydłami o rozpiętości zbliżonej do myszołowa i długim, klinowatym ogonem

• ubarwienie całkowicie czarne z metalicznym połyskiem

• głośno i donośne kracze

• jest jednym z najwcześniej przystępujących do lęgów ptaków w Polsce , często składa jaja już na początku marca

• zasiedla różnego typu lasy i większe zadrzewienia w sąsiedztwie terenów otwartych

• gniazdo w koronie wysokiej sosny czy świerka, rzadziej na drzewie liściastym

• żywi się pokarmem zwierzęcym, w tym także padliną i odpadkami ze śmietnisk

• osiadły, chroniony