4.10.11
Wykład 1
Pojęcie, istota, geneza, podmiotowość i klasyfikacja organizacji międzynarodowych
Organizacje międzynarodowe jako element instytucji międzynarodowych
Proces instytucjonalizacji sm
- tworzenie i funkcjonowanie instytucji mdzn
- instytucje to konstrukcje społeczne które zapewniają powtarzalność zachowań
- proces instytucjonalizacji odzwierciedla i służy realizacji dwóch ważnych potrzeb życia społecznego na poziomie międzynarodowym: regulowania i porządkowania oddziaływań wzajemnych uczestników sm oraz nadawania sm znamion trwałości i powtarzalności
b) Proces multilateralizacji sm
- multilateralizacja- uwilostronnienie, wielostronność
- przechodzenie od form dwu do wielostronnych i od doraźnych do stałych
- multilateralizm- koordynacja stosunków między trzema lub większą liczbą państw na podstawie ogólnych zasad postępowania
- organizacje są strukturami wielostronnego sterowania środowiskiem międzynarodowym
- organizacje są alternatywą dla hegemonii
- organizacje są strukturami kooperacyjnego podejścia do sm
- organizacje mdzn są analizowane w kontekście global governance (wspólnego zarządzania)
Pojęcie „organizacja międzynarodowa”
- kategoria NOSM
- gr. organom, łac. organum – urządzenie, narząd, narzędzie
- w średniowieczu zaczęto używać terminu organization- urządzenie, układ, budowa, struktura
- Lautherpaht: organizacje mdzn to organizmy tworzone na podstawie umów zawartych między państwami, posiadające własne stałe organy i którym osobowość prawna została nadana w dokumencie konstytucyjnym lub na mocy umów zawartych przez te organizacje z państwami
*statut-najwyższy akt prawny organizacji
*bez stałych organów nie istnieje organizacja mdzn
*odrębna osobowość oznacza pewien stopień niezależności organizacji wobec podmiotów ją tworzących
- Brilly: organizacje to stowarzyszenia państw wyposażone we wspólne organy ustanowione na mocy umowy mdzn
- Remigiusz Bierzanek: organizacja mndzn to zrzeszenie państw, innych osób prawnych lub fizycznych z różnych państw, powołane do życia do realizacji zadań przywołanych, zawartych w statucie
- celowościowy charakter organizacji
- Wojciech Morawiecki: organizacja mdzn to proces współpracy suwerennych państw przebiegający w szczególnej formie której podstawową cechą jest istnienie stałych organów podejmujących decyzje w sprawie wspólnych działań i środków ich realizacji
Cechy organizacji mdzn
Posiadanie stałych organów (które przekształciły konferencję jako formę doraźną w organizację); system stałych organów; tworzą strukturę organizacyjną organizacji i kształtują działania członków organizacji; wyposażenie organów w precyzyjnie określone kompetencje i uprawnienia; decyzja jednego organu jest decyzją całej organizacji
Powstają by zaspokajać potrzebę współpracy; organizacji nie tworzy się by służyły rywalizacji
Stała podstawa prawna (statut)-może mieć różny charakter formalny; organizacje mdzn- statut jest wielostronną umową mdzn(aktem prawa mdzn); nadaje podmiotowość prawno-mdzn organizacji; (traktat lizboński nadaje podmiotowość prawno-mdzn UE); organizacje pozarządowe- statut ma charakter umowy cywilno-prawnej, organizacje pozarządowe nie mają podmiotowości prawno-mdzn
Względnie wysoki stopień trwałej zgodności interesów państw członkowskich; organizacje tworzy się by trwały w długim okresie czasu; większość organizacji mdzn jest tworzona bezterminowo
Specyficzna podmiotowość(prawno-mdzn) – wtórna, pochodna wobec podmiotów je tworzących-państw członkowskich; w stosunku do państw je tworzących organizacje mają pewien zakres autonomii; organizacja ma(chociaż ograniczone) możliwości wpływania na państwa członkowskie
Stałe elementy procesu decyzyjnego – tworzy je określona w statucie struktura organów, ich skład, procedury podejmowania decyzji, moc wiążąca decyzji
ORGANIZACJA JEST STRUKTURĄ WIELOSTRONNEGO PROCESU PODEJMOWANIA DECYZJI
Kryteria międzynarodowości organizacji mdzn
Organizacje mdzn w swych działaniach podejmują sprawy transgraniczne
Międzynarodowość organizacji mdzn wynika z tego że ich założycielami są państwa lub osoby nie będące obywatelami tylko jednego państwa
Działalność organizacji ma charakter transgraniczny
11.10.11
4.
*Współcześnie ponad 70% org pozarządowych to organizacje regionalne
geneza org mdzn w sensie funkcjonalnym
konferencje legły u podstaw powstawania org mdnz
Morawiecki: org mdzn to ciągle obradująca konferencja(która wytworzyła stale organy!)
Generalnie konferencje i organizacje sa wielostronna forma sm
Materialne przesłanki tworzenia org mdzn
- wzrost intensywności więzi miedzy państwami i społeczeństwami
- wzrost intensywności zależności miedzy państwami
- przesłanki materialne sa warunkiem koniecznym ale nie wystarczającym dla tworzenia organizacji
Polityczne przesłanki tworzenia org mdzn
- utworzenie org mdzn to decyzja polityczna
- potrzeba uczestnictwa państw w życiu mdzn, w sm
- warunki:
1 niezbędne jest uświadomienie sobie przez państwa trwalej zgodności interesów w dziedzinie sm która ma regulować org mdzn
*og mdzn nie tworzy się ze względów koniunkturalnych (org jest potrzebna w długim okresie czasu)
2 przekonanie państw o potrzebie i korzyściach ze wzajemnej współpracy a to warunkuje istnienie(lub brak) woli politycznej do utworzenia org mdzn
3 zdolność osiągnięcia niezbędnego porozumienia w sprawie utworzenia organizacji i zasad jej funkcjonowania(może być warunkowana wola polityczna lub klimatem politycznym- sprzyjające warunki polityczne np. do utworzenia ONZ po 1945)
Rola mocarstw w procesie tworzenia org mdzn
- państwa w sensie formalnym są równe ale w praktyce struktura rozkładu siły w śm jest biegunowa
-organizacja aby była skuteczna musi być reprezentatywna dla stanu śro mdzn także w sensie jego biegunowość
- org mdzn musi odzwierciedlać istniejący układ sił (np. Liga Narodów wylansowała system bezpieczeństwa mdzn ale była nieskuteczna bo niereprezentatywna- USA nie przystapily, Niemce nie moglw, ZSRR wywalili)
-mocarstwowość sektorowa np. Bazylia czy Kolumbia to mocarstwa ze względu na eksport kawy; USA, Japonia, Wlk Brytania, Niemcy, Francja
Podmiotowość org mdzn
Opcje postrzegania podmiotowości org mdzn
- forma sm (jako forma org nie jest podmiotem sm)
- instrument, arena polityki zagranicznej państw, miejsce gdzie państwa realizują swoje interesy(traktowane instrumentalnie przez państwa; marionetkowe funkcjonowanie org mdz- tak tańczą jak im państwa zagrają)
- autonomiczny chociaż specyficzny podmiot sm
osobowość organizacji mdzn
- niezbędnym warunkiem wpływania org mdzn na śm jest wykazywanie pewnego stopnia odrębności i samodzielności w stosunku do państw czyli posiadanie odrębnej, własnej osobowości; pytanie czy org potrafi być autonomiczna, niezależna w stosunku do tworzących ją państw
-odrębna osobowość org mdzn oznacza ze wyrażona przez jej organy w postaci decyzji wola nie jest identyczna wszystkich państw członkowskich i każdego z osobna
- członkowstwo w org mdzn dla państw może się wiązać z pewnym ryzykiem
podmiotowość prawnomiędzynarodowa
-podmiotowość- zdolność do celowego i świadomego działania
-podmiotowość politycznomiędzynarodowa
-istnienie aktu nadania- statutu konkretyzującego polityczna wole państw(musi być wielostronna umowa mdzn!)
-zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków prawa mdzn
-zdolność do czynności prawnych to: możliwość wywoływania skutków prawnych przez własne działania; prawo legacji- zdolność utrzymywania stosunków z innymi podmiotami prawa mdzn; organizacje korzystają z czynnego i biernego prawa legacji ale bardziej z biernego; możliwość bycia stroną przed trybunałami mdzn
-organizacjom mdzn właściwa jest tzw zdolność traktatowa- mogą zawierać umowy mdzn, być ich strona, czynne- wysyłanie własnych przedstawicieli, bierne- przyjmowanie przedstawicieli innych podmiotów prawa mdzn
-organizacje mogą zawierać umowy miedzy sobą,
-PODMIOTOWOŚĆ ORGANIZACJI JEST WTÓRNA, POCHODNA
18.10.11
6. Klasyfikacja organizacji mdzn
Tu zdaje się brakuje
Wykład 2
T: Stosunki państw z organizacjami mdzn
Tryb powoływania organizacji mdzn
Etapy powstawania org mdzn:
Inicjatywa polityczna(może z nią wystąpić państwo, grupa państw)
Przyjęcie statutu organizacji- zwołanie konferencji założycielskiej która zatwierdza uprzednio zaproponowany i konsultowany statut poprzez głosowanie; zasada kosensusu; poszczególne państwa muszą ratyfikować statut i aby ststut wszedł w życie muszą go ratyfikować wszystkie państwa członkowskie (jedno państwo może blokować całą organizację); organizacje ekonomiczne np. Bank Światowy- statut mógł wejść w życie jeśli ratyfikowały go państwa wnoszące 80% kapitału założycielskiego organizacji
Wejście statutu w życie- od tego momentu organizacja zaczyna funkcjonować
Członkostwo o. m
*rodzaj więzi formalno- prawnej między państwem a organizacją z której wynikają prawa i obowiązki dla obydwu stron a określone są w statucie
*w sensie formalnym to przystąpienie do wielostronnej umowy międzynarodowej
a) Członkowie pierwotni
- członkowie założycielscy, państwa założycielskie
- kryteria:
1 państwo musi uczestniczyć w konferencji założycielskiej
2 państwo musi podpisać i ratyfikować statut organizacji przed jego wejściem w życie i przed ukonstytuowaniem się organizacji
-państwa inicjujące mają duży wpływ na o kto bierze udział w konferencji założycielskiej
b) Późniejsze nabycie członkostwa
-późniejsze nabycie członkostwa oznacza że państwa które nie tworzyły organizacji mogą stać się jej członkami, mogą przystąpić do umowy mdzn jaką jest statut
-Rada Bezpieczństwa w ONZ rekomenduje pozostałym członkom państwo ubiegające się o członkostwo, następnie głosowanie w Zgromadzeniu Ogólnym większością kwalifikowaną; państwo w ONZ: „ma miłować pokój”, jest w stanie wykonywać zobowiązania określone w karcie ONZ; uproszczona struktura nabywania członkostwa- wystarczy że państwo które jest członkiem ONZ złoży dokumenty do jakiejkolwiek organizacji wyspecjalizowanej ONZ- zostało zweryfikowane w procesie przyjmowania do ONZ
-organizacje regionalne np. UE- bardziej rygorystyczne niż w globalnych kryteria przystępowania; niezbędna zgoda każdego państwa członkowskiego na przyjęcie nowego członka
NATO
-kryteria polityczne- wspólne liberalno-demokratyczne wartości polityczne
-ograniczenia geograficzne- tylko państwa europejskie
-uzyskanie zaproszenia od państw członkowskich (nie podanie ale zaproszenie)
-możliwość wniesienia wkładu do bezpieczeństwa obszaru euro-atlantyckiego
c)zawieszenie w prawach członka organizacji
-zawieszenie to sankcja nakładana przez organizację na państwo członkowskie
-za działanie sprzeczne ze statutem organizacji tzn. za naruszenie norm prawa mdzn
-za nieregulowanie należności finansowych(w ONZ jeżeli państwo zalega ze składkami dłużej niż 2 lata)
-w organizacjach wyspecjalizowanych ONZ zawieszenie wymaga zgody Rady Bezpieczeństwa(rada może przemilczeć- wtedy 2/3 głosów Zgromadzenia Ogólnego)
-procedura uproszczonego zawieszania w prawach państwa członkowskiego w ONZ
-w niektórych organizacjach np. Radzie Europy możne zawiesić państwo w działaniach instytucji organizacji
-procedura zawieszania w przypadku WHO: członek nie wypełniający zobowiązań finansowych może zostać zawieszony w prawie do głosowania, jest wykluczony z podejmowania decyzji przez organizację
-„Bank Światowy decyzją Gubernatorów może zawiesić państwo w prawach członka”
-zawieszenie nie jest często stosowaną procedurą
-państwo dokonało samozawieszenia (Uzbekistan w GUAM-Gruzja, Ukraina, Armenia, Mołdowa; wcześniej jeszcze Uzbekistan)
d)wykluczenia członka organizacji
-najostrzejsza sankcja organizacji w stosunku do państwa członkowskiego
-w statucie ONZ: wykluczenie państwa jest możliwe po rekomendacji Rady Bezpieczeństwa
Fundusz Walutowy:
-mechanizm przymusowego wystąpienia- formalnie wystąpienie, w praktyce wykluczenie
-UNESCO- członkowie usunięci z ONZ automatycznie usunięci z UNESCO
-niektóre organizacje nie przewidują wykluczenia państwa członkowskiego np. NATO
e)wystąpienie członka organizacji
-statuty zawierają klauzulę wystąpienia oraz tryb postępowania
-klauzule z reguły są do siebie podobne
-w większości organizacji wystąpienie jest procesem(trwającym 1-2 lata)
-członek ma obowiązek uregulować należności wobec organizacji
-Karta Narodów Zjednoczonych jest pierwszym dokumentem w którym nie zawarto klauzuli regulującej procedury występowania (doświadczenia z okresu Ligii Narodów z której wystąpiły np. faszystowskie Niemcy; obawiano się że klauzula występowania jest sprzeczna z ideą powszechności systemu)
-Konwencja o Prawie Traktatów z 1969- możliwe jest odstąpienie od umowy, np. statutu organizacji gdy da się ustalić że strony dopuściły taką możliwość (nie zakazały tego)
-państwo jest samowładne i może podąć decyzję o wystąpieniu z organizacji
-MOP: każdy członek może wystąpić informując dyrektora generalnego (organ wykonawczy)- po 2 latach przestaje być członkiem org
-Bank Światowy- każdy członek może wystąpić z Banku światowego składając odpowiednie zawiadomienie, z dnia na dzień
f)członkostwo stowarzyszone, status obserwatora i inne formy współpracy
-status partnera współpracy
-
15.11.11
Status obserwatora
-przy ONZ status obserwatora ma Stolica Apostolska i Organizacja Wyzwolenia Palestyny
-przy Radzie Europy status obserwatora mają państwa pozaeuropejskie (Kanada, Stolica Apostolska, Japonia, Meksyk, USA) *Białoruś nie jest członkiem RE
-OBWE wprowadziła status partnerów współpracy- Egipt, Tunezja, japonia, et
-organizacja konferencji islamskiej |?
-Szanghajska Organizacja Współpracy- 2001 (Rosja, Chiny, Afganistan, Tadżykistan, Kirgistan); Indie, Iran, Pakistan, Mongolia- status obserwatora
3)Reprezentacja państw w stosunkach z organizacjami mdzn
a) poprzez delegacje na sesje organów plenarnych
-państwo wysyła przedstawicieli którzy reprezentują je na sesji organów plenarnych
-państwo na którego terenie znajduje się siedziba organizacji nie ma wpływu na skład delegacji organizacji; nie chodzi tu o relacje między państwami ale o relacje między państwami członkowskimi a organizacjami; państwo „wypożycza” swoje tertorium
-państwo wysyłające jedynie informuje organizację o składzie delegacji, państwo na którego terytorium jest siedziba organizacji
-stosunki między państwem a om reguluje konwencja z 1975 r nazywana Konwencja wiedeńska o reprezentacji państw w stosunkach z powszechnymi organizacjami międzynarodowymi,; odnosi się także do składu delegacji- „nie powinien przekraczać rozsądnych granic” (w ONZ delegacja nie powinna przekraczać 5 osób)
-członkowie delegacji korzystają z przywilejów i immunitetów(konstrukcja prawna chroniąca daną osobę by mogła działać niezależnie)
-zgodnie z konwencją nie jest możliwe uznanie członka delegacji za persona non grata
b) poprzez stałe przedstawicielstwa
-państwa w zależności od możliwości ekonomicznych maja większa lub mniejszą liczbę przedstawicielstw przy organizacjach mdzn
-przy ważnych organizacjach zwykle maja stale przedstawicielstwa i stałe delegacje
-polskie stałe przedstawicielstwa: ONZ, NATO,UE, OBWE, OECD, Rada Europy
-jeżeli państwo nie ma stałego przedstawicielstwa w danej organizacji to może nim być ambasador w danym państwie (na którego terytorium jest siedziba organizacji)
c)funkcje stałego przedstawicielstwa
-określa je Konwencja Wiedeńska
1. zapewnia reprezentowanie państwa
2. utrzymanie łączności między państwem a organizacją
3. prowadzenie rokowań z organizacją i w ramach organizacji (z innymi państwami członkowskimi)
4. zaznajomienie się z działalnością organizacji i składanie raportów państwu wysyłającemu
5. zapewnia państwu wysyłającemu uczestnictwo w działalności organizacji (prezentowanie poglądów, stanowisk, wpływanie na decyzje; współuczestnictwo w działaniach operacyjnych)
6. ochrona interesów państwa wysyłającego wobec organizacji
7. popieranie realizacji celów i zasad organizacji poprzez współpracę z nią i wewnątrz niej
4)Siedziba organizacji mdzn
-generalnie siedziba jest tam gdzie sekretariat organizacji
-statuty organizacji generalnie nie określają miejsca siedziby organizacji
-problem siedziby organizacji zwykle regulowany jest umową między organizacją a państwem na którego terenie ma być siedziba organizacji (umowa prawno-mdzn); określa charakter, status siedziby organizacji, określa przywileje i immunitety osób pracujących w organizacji mdzn, określa zakres administracyjny siedziby organizacji (ONZ-USA 1947: umowa określa granice okręgu administracyjnego ONZ- wyłączony spod jurysdykcji USA- funkcjonariusze USA mogą tam wchodzić tylko za zgodą sekretarza generalnego; gwarantowana jest nietykalność okręgu administracyjnego- gmachu ONZ ; ten okrąg administracyjny nie może tworzyć zagrożenia dla USA, na terenie ONZ nie można prosić o azyl -jest to wyłączna prerogatywa państwa; swobodny dostęp do siedziby organizacji- 1)przedstawiciele państw członkowskich, funkcjonariusze, urzędnicy ONZ i ich rodziny, 2)eksperci wykonujący działania na rzecz ONZ, 3)przedstawiciele mediów ale tylko tacy których ONZ zgodziła się przyjąć w porozumieniu z USA, 4)przedstawiciele organizacji pozarządowych mający status konsultacyjny przy ONZ, 5)wszystkie inne osoby zaproszone przez ONZ)
5)Reprezentacja organizacji mdzn w stosunkach z państwami
1.stała, bieżącą reprezentację zapewniają organy organizacji poprzez kontakty ze stałym przedstawicielstwem państwa i jego delegacją
2.doraźne formy organizacji-misje które organizacja wysyła do środowiska mdzn, misje reprezentują organizacje w stosunkach z państwami
3.stale przedstawicielstwa organizacji przy państwie (np. przedstawicielstwo ONZ reprezentuje ONZ w Polsce)
W 3
Organy organizacji międzynarodowych
Stała i wielostronna forma sm. Bez organów nie jest możliwe istnienie organizacji mdzn bo gdyby ich nie było to byłyby to konferencje doraźne
Organy tworzą ciągłość istnienia organizacji mdzn
Organizacja mdzn to system stałych organów ! –sformalizowane struktury w ramach których podejmowane są decyzje i działania
1.Klasyfikacja organów organizacji mdzn
a)kryterium prawne członków organów
1.organy przedstawicieli państw (w których reprezentowane są państwa członkowskie- międzyrządowe, międzypaństwowe; np. Zgromadzenie Ogólne ONZ)
2.organy funkcjonariuszy międzynarodowych(nie reprezentują państw, wyłącznie organizacje mdzn; np. Jerzy Buzek jako szef Parlamentu Europejskiego; Jerzy Lewandowski jako Komisarz)
3.przedstawiciele parlamentu (organy międzyparlamentarne-parlamentarzyści reprezentujący społeczeństwa)
4.organy przedstawicieli życia społeczno- ekonomicznego np. Komitet Ekonomiczno- Społeczny UE
22.11.11
b) kryterium funkcji organów(umożliwia uchwycenie obszarów aktywności organów organizacji mdzn)
1.organy decydujące o najważniejszych sprawach organizacji- organy najważniejsze, naczelne- organy plenarne- np. Zgromadzenie Ogólne ONZ
2.organy wykonawcze (wykonawczo-zarządzające) – np. Rada Bezpieczeństwa ONZ
3.organy administracyjne np. sekretariaty
4.organy kontrolne (np. międzyparlamentarne)- sa elementem społecznej kontroli nad organizacją- organizacja raz do roku zdaje im sprawozdanie ze swojej działalności np. Zgromadzenie Parlamentarne OBWE(nie mają dużego wpływu)
5.organy sądowe- organy rozstrzygania sporów związanych z łamaniem prawa mdzn; trybunały administracyjne- rozstrzyganie sporów na tle stosunku pracy, zatrudniania funkcjonariuszy mdzn
6.organy pomocnicze- każdy organ głowny jest obudowany organami pomocniczymi; wzrasta znaczenie ich funkcjonowania; nie są organami samodzielnymi, działają wyłącznie na zlecenie organów głównych
c)kryterium ważności organów
1.organy główne- działające samodzielnie; autonomiczne w strukturze organizacji (organy parlamentarne, sekretariaty)
2.organy pomocnicze-niesamodzielne, elementy procesu decyzyjnego innych organów
2.Organy międzypaństwowe
-w ich skład wchodzą przedstawiciele państw
-mogą być organami naczelnymi a także wykonawczymi
a) geneza
-organy naczelne są najstarszymi organami organizacji mdzn; nazwy: zgromadzenie, konferencja; zbierają się co jakiś czas, nie pracują na bieżąco
-organy wykonawczo-zarządzające- przejmowały funkcje organów naczelnych gdy te przestawały ogarniać; nazwy: rada, komitet, komisja
b)skład
-przedstawiciele państw
-w skład organów plenarnych z zasady wchodzą wszystkie państwa członkowskie
-w organach wykonawczo-zarządzających nie są reprezentowane wszystkie państwa wchodzące w skład organizacji, mają ograniczony skład; problem kryteriów reprezentacji- kto ma być w składzie?: kryterium pozycji państwa w organizacji mdzn, środowisku mdzn (np. Rada Bezpieczeństwa), kryterium sprawiedliwej reprezentacji geograficznej- (np. w Radzie Bezpieczeństwa powinny być reprezentowane wszystkie kontynenty- Azja i Afryka-5 miejsc, Ameryka Płd-2, Europa Zach i inne-2, Europa wschodnia- 1)
-organy międzyparlamentarne-problemem może być formalny status osób wchodzących w skład (często nazwa organu określa status osób jakie mogą wchodzić w ego skład- np. Komitet Ministrów); suwerenną decyzją państwa jest kto je decyduje w składzie organu międzypaństwowego;
-delegaci państw do organizacji mdzn korzystają z (z reguły z pełni) przywilejów i immunitetów(niezależność działania)
Wipo- światowa organizacja ds. ochrony własności intelektualnej (World Intellectual Property Organization)
c)funkcje
*organy naczelne
-są najważniejszymi organami organizacji mdzn
-początkowo zajmowały się całością spraw ale z czasem, wraz z nagromadzeniem spraw, przestały być efektywne- zaczęto tworzyć organy pomocnicze, wykonawczo-zarządzające oraz naczelne drugiego stopnia (np. spotkania szefów państw i rządów)
-tendencja uelastyczniania pracy organów naczelnych
-wymaga się od nich podejmowania najważniejszych decyzji
-wzrasta pozycja organów wykonawczo-zarządzających a osłabia się pozycja organów naczelnych
-np. FAO, IHO, UNESCO-początkowo organy naczelne miały się zbierać co roku ale później stwierdzono ze w FAO i UNESCO- co 2 lata, w IHO- co 3 lata; funkcje organów plenarnych przejęły wykonawcze
*organy wykonawcze
-największy beneficjent zmniejszania, ograniczania pozycji organów plenarnych
-odgrywają główna rolę w organizacjach
-maja wpływ na procesy decyzyjne w organach plenarnych- inicjatywę
-stają się główną platformą negocjacji państw członkowskich
-na ich forum zapada większość decyzji organizacji mdzn
-mają dużą swobodę określania własnych działań, zakresu decyzji- funkcja kontrolna organów plenarnych nad wykonawczymi podlega ograniczeniu
3.Organy funkcjonariuszy międzynarodowych
a)pojęcie „funkcjonariusz mdzn”
-I kategoria-stali funkcjonariusze mdzn
-II kategoria- tymczasowi funkcjonariusze mdzn
-osoby fizyczne które reprezentują organizację mdzn jako całość a nie państwa członkowskie
-jak zostać funkcjonariuszem? Ci niższego szczebla są mianowani przez sekretarza organizacji, ci najważniejsi są wybierani przez organ naczelny organizacji; odpowiednie kwalifikacje zawodowe, znajomość języków obcych;
-działają w imieniu organizacji i są niezależni od pastw członkowskich- nie mogą od nich przyjmować żadnych instrukcji
-są zatrudnieni na stałe lub w dłuższym okresie czasu
-ponoszą za swoje działanie odpowiedzialność wyłącznie przed organizacja mdzn
- stałymi funkcjonariuszami mdzn mogą być członkowie trybunałów
-tymczasowi funkcjonariusze- eksperci mdzn powołani przez organizacje do wykonania określonych działań; z reguły zajmują się jedną, konkretna sprawą- gdy ją załatwią- przestają być funkcjonariuszami; mogą nimi być członkowie niektórych organów sądowych, np. trybunałów arbitrażowych
-sędziowie ad hoc- sędziowie narodowi wyznaczeni przez państwa pozostające w sporze
b)geneza
*organy administracyjne- sekretariaty
-najstarszy rodowód
-do czasów IIWŚ organy te najczęściej nazywały się „biuro”, „zarząd”
-po IIWŚ upowszechniła się i zdominowała nazwa „sekretariat”
*organy zarządzające
-organy międzypaństwowe
-np. komisja europejska, FAO, UNESCO,
-komitet wykonawczy OECD- na 14 osób 7 jest członkami G7
*organy rozstrzygania i załatwiania sporów
-organy funkcjonariuszy mdzn
-zaczęły powstawać na początku XX w
-np. mdzn trybunał sprawiedliwości w Hadze
-trybunał administracyjny(prawo pracy funkcjonariuszy mdzn)- pierwszy powstał w ramach MOP
*organy doradcze(pomocnicze)
-organy ekspertów
-funkcjonariusze mdzn
-intensywny wzrost liczby tych organów przypada na okres powojenny
29.11.11
c)skład
-w skład organów funkcjonariuszy mdzn wchodzą dwie podstawowe kategorii funkcjonariuszy: stali (zatrudnieni przez org): cywilni(eksperci) i sądowi (sędziowie) i tymczasowi- eksperci zatrudnieni przez organizacje w celu rozwiązania konkretnego problemu, zadania
-w większości organizacji mdzn stałym funkcjonariuszem mdzn może być wyłącznie osoba będąca obywatelem państwa członkowskiego
-wobec organizacji globalnych pojawia się pytanie jakie kryteria stosować wybierając funkcjonariuszy
-występuje dążenie do tego aby mniej więcej proporcjonalnie, sprawiedliwie dobierać skład organów tak aby wszystkie rejony geograficzne były reprezentowane
d)funkcje
*organy administracyjne:
-techniczna obsługa organów organizacji,
-reprezentacja organizacji na zewnątrz poprzez sekretarza generalnego
-funkcja polityczna: np. podejmowanie działań mediacyjnych, angażowanie się na rzecz środowiska mdzn
-funkcja operacyjna- np. przygotowywanie przeprowadzanie różnych działań z zakresu pomocy mdzn jak pomoc humanitarna
*organy rozstrzygania i załatwiania sporów (organy sądowe)
-zakres podmiotowy- bardzo zróżnicowany (są trybunały gdzie stroną w sporze mogą być tylko państwa np. Europejski Trybunał Konstytucyjny albo takie gdzie jest szerokie spectrum stron w sporze- państwa członkowskie, organizacje społeczne- osoby prawne, jednostki)
-zakres przedmiotowy- trybunały rozstrzygają spory na tle stosowania prawa
-arbitraż- doraźna procedura sądowa, koncyliacja(działania dyplomatyczne mające na celu pogodzenie skłóconych stron)
-trybunały administracyjne- istnieją w niewielu organizacjach mdzn i dlatego niektóre z nich świadczą usługi na rzecz innych organizacji mdzn np. Trybunał Administracyjny ONZ, Sąd ds. Służby Publicznej- sąd administracyjny w ramach UE
e)przywileje i immunitety funkcjonariuszy mdzn
-przywileje-ułatwienia w związku z pełnionymi funkcjami
-rolą immunitetów jest zapewnienie niezależności działania
-immunitety są pro publico bono- dla doba publicznego, nie są indywidualnymi prerogatywami
-przedstawiciele państw na misjach dyplomatycznych korzystają z pełnych immunitetów
-generalną zasadą jest funkcjonalny charakter przywilejów i immunitetów przedstawicieli dyplomatycznych- dotyczą urzędowych czynności danej osoby
-w zależności od rangi funkcjonariusza mogą to być pełne przywileje i immunitety (sekretarze generalni i ich zastępcy)
-o zakresie przywilejów i immunitetów decyduje organizacja po konsultacji, umowie z państwem na którego terytorium znajduje się jej siedziba
-np. czy pełna ochrona czy tylko w godzinach pracy ?
-ochrona od nacisków zewnętrznych
-w razie konfliktów, kryzysów mdzn funkcjonariusze mdzn w powrocie do swojego państwa korzystają z najwyższej ochrony (jak przedstawiciele dyplomatyczni)
-tymczasowi funkcjonariusze mdzn- poziom ochrony generalnie jest niższy
-stali funkcjonariusze ONZ sa wyłączeni spod jurysdykcji w zakresie wykonywanych obowiązków; są wolni od wszelkich podatków; od służby publicznej; w sytuacjach szczególnych mają pełną, podwyższoną ochronę,
-tymczasowym funkcjonariuszom immunitety i przywileje przysługują w celu niezależnego wykonywania funkcji
4.Organy międzyparlamentarne
-w skład generalnie wchodzą członkowie parlamentów państw członkowskich organizacji
a)geneza
-powstawały po IIWŚ- pierwszy tego typu organ powstał w ramach Rady Europy- Zgromadzenie Konsultacyjne które przemianowano na Zgromadzenie Parlamentarne które istnieje do dziś
b) skład
-osoby oddelegowane z parlamentów narodowych państw członkowskich
-wyjątkiem jest Parlament Europejski który od 1979 wybierany jest w wyborach powszechnych
-na poszczególne państwa przypada różna liczba miejsc- kryterium potencjału demograficznego danego państwa- nie jest to zupełnie proporcjonalne- działa mechanizm proporcjonalności złagodzonej- państwa małe generalnie maja większą reprezentacje niż to wynika z ich potencjału demograficznego a państwa duże- mniejszą- jest to dowartościowywanie państw małych
-Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy- Polska- 12 miejsc
-Zgromadzenie Północnoatlantyckie- Polska-12 miejsc, USA-36
5.Organy przedstawicieli życia gospodarczego i społecznego
a) geneza i skład
-społeczne struktury lobbingowe naciskające na procesy decyzyjne w org mdzn
-np. Komitet Ekonomiczno- Społeczny UE-kryterium proporcjonalności złagodzonej; w skład wchodzą 344; członkowie nominowani przez rządy państw członkowskich, mają być niezależni politycznie w swoich działaniach
b)funkcje
-organy doradcze w procesie decyzyjnym
-komitet zbiera się na sesje, funkcjonuje jako całość, spotkania są przygotowywane przez grupy, tzw. Sekcje
-współuczestniczy w procesie decyzyjnym UE
6.Organy pomocnicze
a)geneza
-XIX w.
-zapotrzebowanie na organy ekspertów które przygotowują decyzje od strony merytorycznej ale same nie podejmują decyzji
b)skład i funkcje
-przedstawiciele państw którzy są ekspertami, funkcjonariusze mdzn, parlamentarzyści, każdy kto dysponuje ekspercką wiedzą z zakresu tematyki która dany organ się zajmuje
-funkcje służebne wobec organów głównych, działają na zlecenie organów głównych, ich rola w procesie decyzyjnym sprowadza się do merytorycznego przygotowania decyzji
W 4
Procesy decyzyjne w organizacjach mdzn
Pojęcie decyzji organizacji mdzn
-organizacje mdzn są stałymi strukturami wielostronnego podejmowania decyzji
-procesy decyzyjne i będące ich efektem decyzje są najważniejszym przejawem funkcjonowania organizacji mdzn
-u podstaw funkcjonowania wszystkich organizacji mdzn leżą procesy decyzyjne i decyzje
-decyzja to wola organu organizacji mdzn za którym stoja interesy państw członkowskich
-decyzje org mdzn to wszelkie akty będące formalnym wyrazem woli ich organów (za którymi stoją państwa członkowskie)
-o istocie decyzji org mdzn nie stanowi treść tych decyzji, ta istot to formalny wyraz woli organów organizacji
-decyzje organów jednoosobowych np. sekretarza generalnego też są decyzjami organizacji mdzn
-nazwa decyzji nie ma żadego znaczenia z punktu widzenia procesu decyzyjnego n. uchwała, decyzja, rezolucja, zarządzenie, deklaracja, dyrektywa, zalecenie, rozporządzenie
Rodzaje decyzji organizacji mdzn
Kryterium sfery stosunków(czy decyzje dotyczą wewnętrznego funkcjonowania org czy dotyczą śm)
-decyzje skierowane do wewnątrz organizacji- decyzje proceduralne- regulują wewnętrzne funkcjonowanie organizacji- np. regulaminy
-decyzje skierowane do środowiska mdzn- decyzje merytoryczne- ich zadaniem jest regulowanie określonych problemów mdzn, są z reguły skierowane do państw członkowskich organizacji ale także mogą być skierowane do innych organizacji mdzn, osób fizycznych czy osób prawnych
Kryterium charakteru prawnego (czy decyzje są czy nie wiążące dla państw członkowskich)
-zdecydowana większość decyzji organizacji mdzn to miękkie prawo- decyzje niewiążące
-decyzje proceduralne- z zasady są wiążące
-decyzje merytoryczne- część jest wiążąca dla państw, np. decyzje Rady Bezpieczeństwa w przypadku naruszenia pokoju lub zagrożenia naruszenia pokoju są wiążące
-decyzje warunkowo wiążące(względnie wiążące)- właściwe tylko niektórym organizacjom mdzn np. mdzn org lotnictwa cywilnego
-decyzje względnie wiążące- po podjęciu decyzji każde państwo ma określony czas (z reguły 90 dni) aby określić czy chce się związać daną decyzją czy nie- jeżeli państwo nie reaguje to decyzja jest dla niego wiążąca po upływie 90 dni; jest to procedura usprawniająca wejście w życie, związanie się decyzją- nie muszą jej ratyfikować etc.
kryterium techniki podejmowania decyzji
-głosowanie- kto za, kto przeciw a kto się wstrzymał
-konsensus- nie oznacza głosowania!- sformułowanie projektu decyzji i nie ma pytania „kto jest za?” tylko „czy ktoś jest przeciw?”; NATO, OBWE działają w oparciu o konsensus
Mechanizmy inicjowania decyzji organizacji mdzn
Formy inicjowania decyzji organizacji mdzn
-wniosek do organizacji mdzn (do konkretnego organu) o rozpatrzenie przez organizację danego problemu-sugestia podjęcia decyzji ; nie oznacza projektu konkretnej decyzji; sposób ten ma miejsce gdy dana organizacja się problemem nie zajmuje
-zgłoszenie projektu konkretnej decyzji- jest stosowane gdy dany problem jest już tematem obrad organizacji i jeden z członków dochodzi do wniosku że czas już podjąć decyzję
Podmioty inicjujące procesy decyzyjne organizacji mdzn
Członkowie organizacji-prawo inicjowania procesów decyzyjnych jest podstawowym prawem państw członkowskich organizacji
Organy organizacji mdzn (szczególnie aktywne sekretariaty organizacji)
Państwa stowarzyszone- nie jest to automatyczne, musi wynikać ze statutu organizacji; jest to zwykle sugerowanie danej sprawy (FAO, UNESCO, WHO)
Nieliczne sytuacje gdy państwa nieczłonkowskie mogą inicjować decyzje (w ONZ państwo nieczłonkowskie w kontekście pokoju i bezpieczeństwa mdzn może zwrócić się do Rady Bezpieczeństwa o rozwiązanie sporu, konfliktu mdzn pod warunkiem że przyjmie na siebie postanowienie wynikające z Karty dotyczące pokojowego rozstrzygania sporów mdzn)
Mdzn organizacje międzyrządowe- formalne uprawnienie jest możliwe na podstawie umowy między organizacjami (np. w systemie ONZ organizacje wyspecjalizowane powiązane z ONZ mogą wnosić sprawy do posiedzenia ogólnego ONZ i odwrotnie)
Mdzn organizacje pozarządowe (podmioty niepaństwowe)- nie każda, wymogiem formalnym jest akt jednostronnego upoważnienia w którym organizacja mdzn międzyrządowa, międzypaństwowa upoważnia organizacje pozarządowe do inicjowania procesów decyzyjnych np. przyjmowanie statusu konsultacyjnego (35-36 organizacji międzyrządowych ma status konsultacyjny)
*kategorie statusu konsultacyjnego (w przypadku ONZ)
-największe możliwości oddziaływania na procesy decyzyjne mają organizacje G (general)- mogą z własnej inicjatywy wnosić do porządku obrad Rady Ekonomiczno-Społecznej sprawy do rozpatrzenia ale mogą to czynić za pośrednictwem Komitetu ds. Organizacji Pozarządowych (?)
-S (special)- mogą przedkładać pisemne oświadczenia które ewentualnie mogą inicjować wszczęcie procesu decyzyjnego
-R (rejestred)- mogą występować tylko wtedy gdy Rada poprosi je o zajęcie stanowiska, z własnej inicjatywy nie maja możliwości inicjowania czegokolwiek
7. osoby fizyczne lub prawne (np. stowarzyszenia)- w najszerszym zakresie dotyczą organizacji zajmujących się prawami człowieka- osoby prawne mogą np. wnosić skargę na rząd
13.12.11
4.Wypracowywanie projektu decyzji om
a) sposoby inicjowania projektu decyzji
1.projekty decyzji zgłaszane są przez państwa członkowskie (najczęściej przez MSZ); projekt jest również konsultowany z innymi państwami, wysondowanie opinii, by uniknąć porażki (element ostrożności w działaniu); organizacja jest przygotowana na projekt decyzji
2.projekt decyzji (konkretnego rozwiązania) jest zgłaszany przez Sekretariat Organizacji (będący drugim podmiotem i inicjującym decyzje); projekty przygotowywane sa od strony merytorycznej przez organy pomocnicze Sekretariatu
b) elementy procesu wypracowania decyzji
-punktem wyjścia dla procesów decyzyjnych jest umieszczenie danej sprawy w porządku obrad organizacji- jeśli problem nie jest w porządku obrad to nie istnieje- jest to wymóg formalny, konieczny
-drugim elementem jest oddawanie projektu organom pomocniczym które zajmują się jeszcze raz projektem od strony merytorycznej i formalnej- wtedy projekt decyzji wprowadzany jest do obrad organów głównych- uporządkowana dyskusja ogólna dotycząca decyzji, następnie decyzja „punkt po punkcie”- od regulacji ogólnych do szczegółowych
-trzecim elementem jest dyplomacja kuluarowa- właściwie najważniejszy element- przerwy w obradach, nieformalne negocjacje (na oficjalnych obradach obowiązują określone reguły, w kuluarach jest większa swoboda wyrażania opinii; państwa podejmują zobowiązania między sobą z których później wywiązują się lub nie na oficjalnych debatach)
- w wielu organizacjach mdzn w procesie decyzyjnym szczególna rola przypada wielkim mocarstwom- np. w ONZ- zróżnicowanie potencjałów państw i ich możliwości wpływania na środowisko mdzn
-istnienie przede wszystkim w organizacjach powszechnych tzw. grup regionalnych- państwa mające te same interesy, chcące wzmocnić swoją pozycję w środowisku mdzn- grupy regionalne to specyficzne struktury lobbingowe
Procedury podejmowania decyzji
Procedury głosowania
-głosowanie to wyraźnie udokumentowane, wprowadzone do protokołu zajęcie stanowiska przez państwo
1.zasada jednomyślności-najstarsza zasada (XIX w.)- generalnie jest już reliktem; oznaczała że wszystkie państwa musiały zagłosować za podjęciem decyzji; wychodzono z założenia że ta zasada będzie doskonale odzwierciedlała zasadę suwerennej równości państw; nie jest to jednak zasada pragmatyczna, nie ułatwia podejmowania decyzji; wady: w sytuacji dużej rozbieżności interesów podjęcie decyzji było wręcz niemożliwe- organizacja stawała się niedecyzyjna, nieefektywna- paraliż decyzyjny; w tej procedurze, aby uwzględnić wszystkie państwa- procedura decyzyjna bardzo rozciągała się w czasie; poszukiwanie kompromisu często oznaczało, że decyzje były bardzo ogólnikowe; pod koniec XIX w. zaczęto odstępować od procedury jednomyślności- zaczęto rozróżniać decyzje merytoryczne( w dalszym ciągu zasada jednomyślności) i proceduralne (zasada większości); z czasem również wobec decyzji merytorycznych zaczęto stosować mechanizm jednomyślności względnej- wstrzymanie się państwa od głosu nie było traktowane jako sprzeciw państwa, jako brak jednomyślności- większa elastyczność w procesie decyzyjnym; w Lidze Narodów wprowadzono zasadę że państwa pozostające w sporze nie biorą udziału w procesie decyzyjnym; proces odchodzenia od zasady jednomyślności doprowadziła do tego że tworząc system organizacji mdzn po IIWŚ państwa całkowicie odeszły od tej zasady; forma adaptowania się do zmieniającej się rzeczywistości mdzn
2.zasada większości kwalifikowanej- zaczęła stopniowo pojawiać się pod koniec XIX w. na fali rozczarowania zasadą jednomyślności- ważnym elementem jest określenie progu umożliwiającego podjęcie decyzji- najczęściej- 2/3- wymóg ten może być obliczany w dwóch wariantach- liczba państw członkowskich organizacji lub liczba państw uczestniczących w głosowaniu nad daną decyzją; często te liczby są tożsame; oba rozwiązania są stosowane w statutach organizacji; zalety: podejmowanie decyzji za pomocą większości kwalifikowanej podnosi efektywność rozwiązywania problemów i aktywność organizacji; wada: państwa z reguły fakt bycia przegłosowanymi traktują jako porażkę, starają się unikać sytuacji bycia przegłosowanymi; decyzje podejmowane w takiej procedurze to zwykle niewiążące zalecenia- miękkie prawo
3.zasada większości absolutnej (bezwzględnej)- 50%+1- występuje w dwóch postaciach- większość absolutna państw członkowskich organizacji i większość absolutna państw głosujących; przyjmuje się że jest stosowana w Radzie Bezpieczeństwa- wymogiem formalnym w decyzjach proceduralnych jest 9 głosów za (na 15 członków powinno być 8 ale jest 9- to „1” oznacza minimum); nie jest to szczególnie często stosowana zasada
4.zasada większości zwykłej- ma zastosowanie do spraw merytorycznych i proceduralnych, do najważniejszych ma zastosowanie procedura większości kwalifikowanej; zwykle oznacza większość państw uczestniczących w głosowaniu-wygrywa ten wariant który uzyskał większą liczbę głosów; może się tak zdarzyć że niewiele więcej niż 1/3 członków może podjąć decyzję; nie jest stosowana we wszystkich typach organizacji- nie jest stosowana w organizacjach wojskowych, integracyjnych
5.system głosów ważonych- poszczególne państwa mają różne możliwości wpływania na system organizacji mdzn; zerwanie z zasadą suwerennej równości państw;
-jest kilka kategorii organizacji mdzn:
mdzn organizacje finansowe np. Mdzn Fundusz Walutowy, Bank Światowy- kryterium obliczania liczby głosów jest jego wkład do kapitału założycielskiego organizacji, próbuje się wprowadzać element demokratyzacji procesu decyzyjnego- każde państwo członkowskie otrzymuje dodatkowo taką samą liczbę głosów z samego faktu członkowstwa(w Światowym Banku- 250);
organizacje regulujące handel określonymi surowcami(handel surowcami- relacje między eksporterami i importerami) np. Mdzn Organizacja Kawowa- mechanizm dzielenia głosów: musi istnieć równowaga między importerami i eksporterami- w MOK grupa importerów i eksporterów mają po 1000 głosów, każde państwo otrzymuje po 5 głosów z samego członkostwa, to co zostaje jest dzielone w grupie eksporterów w zależności od udziału w eksporcie (analogicznie w grupie importerów)
wąsko wyspecjalizowane organizacje techniczne np. Mdzn Instytut Chłodnictwa; organy międzyparlamentarne; mechanizm określania liczby głosów- wielkość jest uzależniona od wielkości wpłacanej składki do budżetu organizacji
-w systemie głosów ważonych ważne jest iloma głosami dane państwo dysponuje
-pierwsze cztery zasady- wszystkie państwa mają jeden głos, ostatnia zasada- nierówne głosy
b) decydowanie w oparciu o zasadę konsensusu
-nie oznacza głosowania!
-brak sprzeciwu dla podejmowanej decyzji
- nie trzeba się opowiadać za- wystarczy ze nikt nie jest przeciw i decyzja jest podejmowana
-nie oznacza jednomyślności
- konsensus sprowadza się do unikania decyzji w drodze głosowania, do prowadzenia negocjacji tak długo aż wypracowany będzie projekt decyzji odpowiadający interesom wszystkich państw lub większości członków organizacji pod warunkiem że żadne państwo nie sprzeciwi się temu projektowi
-konsensus oznacza brak formalnego sprzeciwu wobec projektu decyzji
-zauważono iż podejmowane decyzji w organizacjach mdzn w oparciu o zasadę większości zmniejsza efektywność wykonywania decyzji (państwa które decyzje odrzuciły nie chcą uczestniczyć w ich realizacji)
-zamierzeniem konsensusu jest zwiększenie efektywności działań organizacji
-konsensus preferuje negocjacje, czego nie można powiedzieć o głosowaniu
-zalety konsensusu: zakłada poszukiwanie rozwiązań kompromisowych(nikt nie jest zadowolony ale każdy jest w stanie zaakceptować); zapobiega zbyt pochopnemu podejmowaniu decyzji (co może mieć miejsce w przypadku głosowań); elastyczność procedury konsensusu(wystarczy, że nikt się nie sprzeciwi; państwa nie muszą się jednoznacznie określać)
-wady konsensusu: skoro w logice decydowania dominuje kompromis to oznacza że decyzje mogą być decyzjami ogólnikowymi i przez to nieefektywnymi; czas niezbędny do uzgodnienia projektu decyzji; pojedyncze, nawet najmniejsze państwo może zablokować podjęcie decyzji
6.Wymogi prawomocności decyzji organizacji mdzn
-wymóg tzw. quorum- minimalnej liczby państw uczestniczących w procesie decyzyjnym która ma zapewnić to że decyzja będzie legalna, prawnie wiążąca
-w systemie głosów ważonych quorum to przede wszystkim odpowiednia liczba głosów którymi państwa członkowskie powinny dysponować aby decyzja była ważna oraz odpowiednia liczba państw
7.Sposoby nabierania mocy wiążącej przez decyzję organizacji mdzn
-najczęściej decyzje nabierają mocy wiążącej bezpośrednio po jej podjęciu
-po upływie określonego czasu
-po upływie określonego czasu jeśli nie zostanie zgłoszony sprzeciw
-po ratyfikowaniu decyzji przez odpowiednią liczbę państw członkowskich
Wykład 5
Organizacja Narodów Zjednoczonych
1.Geneza ONZ
-oficjalna nazwa to United Nations- Narody Zjednoczone- pierwszy raz pojawiła się w Deklaracji Narodów Zjednoczonych
-sukcesorka Ligii Narodów, uczyła się na błędach Ligii Narodów
-polityczną decyzję o utworzeniu ONZ podjęto podczas konferencji w Moskwie w październiku 19? (ZSRR, Chiny, USA, Wlk Brytania)
-na konferencji w 1944 ustalono statut ONZ- Kartę Narodów Zjednoczonych
-Jałta 1945-najważniejsze decyzje(ZSRR, USA I Wlk Brytania
-konferencja założycielska w San Francisco- 25 kwietnia- 26 czerwca 1945 roku- 26 państw które podpisały kartę lub wypowiedziały wojnę jednemu z państw osi
-26 czerwca 1945 roku została podpisana Karta NZ
-Polska mimo że chciała, nie mogł uczestniczyć w konferencji założycielskiej, ale podpisała Kartę 16 października 1945
-24 października 1945- karta NZ weszła w życie
-Polska jest zaliczana do założycieli ONZ- status członka pierwotnego- 51 państwo założycielskie ONZ
-pierwsza sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ miała miejsce w Londynie 10 stycznia 1946 roku
-siedzibę ONZ stworzono w Nowym Jorku ponieważ USA zaproponowały miejsce, przyznały korzystny kredyt na wybudowanie siedziby
-ONZ tworzyły przede wszystkim państwa koalicji antyfaszystowskiej, te które wygrały wojnę
-ONZ była tworzona w momencie w którym ukształtował się pewien globalny układ sił-
-obecnie ONZ jest niereprezentatywna dla współczesnego układu sił
2.Cele i zasady ONZ
a)cele ONZ
-utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa mdzn jako cel nadrzędny cel (poprzez stosowanie zbiorowych środków likwidowania zagrożeń dla pokoju)
-SYSTEM ZBIOROWEGO BEZPIECZEŃSTWA-odstąpienie od mechanizmu równowagi sił, oznacza akceptację dla zbiorowego wystąpienia przeciwko państwu uznanemu za agresora- agresor ma być osamotniony, nie ma mieć szans w zderzeniu ze społecznością mdzn
-rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami
-rozwiązywanie w drodze współpracy mdzn zagadnień o charakterze społecznym, kulturalnym, humanitarnym, gospodarczym- współpraca w tych dziedzinach jest sposobem zapewniania pokoju
-uznanie że ONZ jest ośrodkiem harmonizowania działań narodów
b) zasady ONZ- są normami prawa mdzn, leżą u podstaw współczesnego prawa mdzn
1. zasada suwerennej równości państw- wszystkie państwa są sobie równe
2. zasada wykonywania przez wszystkie państwa członkowskie w dobrej wierze zasad określonych w Karcie Narodów Zjednoczonych i zobowiązań przyjętych zgodnie z Kartą
3.załatwiania sporów środkami pokojowymi- jest ważna do tego stopnia że państw nieczłonkowskie mogą uruchomić proces decyzyjny pod warunkiem że przyjmą na siebie zobowiązanie pokojowego rozstrzygania sporów- jest to jedna z fundamentalnych zasad dla systemu ONZ
4.członkowie ONZ powstrzymają się w swoich stosunkach od groźby użyzia siły lub jej użycia przeciw integralności terytorialnej lub niezawisłości politycznej któregokolwiek państwa w jakikolwiek sposób niezgodny z zasadami ONZ
5.pańtwa członkowskie okażą organizacji wszelką pomoc w każdej akcji podjętej zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych i powstrzymają się od udzielenia pomocy państwu przeciwko któremu ONZ zastosowała środki prewencyjne lub środki przymusu (agresorowi)
6.ONZ ma zapewnić aby państwa nie będące jej członkami postępowały zgodnie z zasadami Karty w stopniu koniecznym do utrzymania pokoju i bezpieczeństwa mdzn- idea powszechności
7.nie jest możliwa ingerencja w sprawy należące do wewnętrznej kompetencji państw- jest od tej zasady istotny wyjątek- decyzja Rady Bezpieczeństwa która w wypadku zagrożenia lub naruszenia bezpieczeństwa mdzn może usankcjonować
20.12.11
3.Członkostwo ONZ
-193 państwa
-członkami ONZ są wyłącznie państwa
-51 państw ma status członka pierwotnego- uczestniczyły w konferencji założycielskiej
-16 października 1945- Polska podpisała Kartę Narodów Zjednoczonych
-142 państwa przystąpiły do organizacji gdy ta już funkcjonowała poprzez podpisanie KNZ
-KNZ reguluje przyjmowanie nowych członków
-ONZ nie jest organizacja całkowicie otwartą- państwa chcące do niej przystąpić muszą spełnić określone warunki: jakościowy- ma to być państwo „miłujące pokój”; ma to być państwo które przyjęło na siebie wszystkie zobowiązania wynikające z KNZ
-przyjęcie nowego państwa członkowskiego wymaga rekomendacji Rady Bezpieczeństwa która jest decyzją merytoryczną, potrzebna jest większość bezwzględna- 9 głosów; większość kwalifikowana 2/3 głosów Zgromadzenia Ogólnego
-możliwość zawieszenia w prawach członka państwa członkowskiemu (potrzebna merytoryczna decyzja Rady Bezpieczeństwa i decyzja Zgromadzenia Ogólnego 2/3 głosów)- zawieszenie to rodzaj sankcji za naruszenie zasad KNZ jako prawa mdzn
-wykluczenie państwa członkowskiego- „państwo które uporczywie łamie zasady KNZ może zostać wykluczone z ONZ (decyzja merytoryczna Rady Bezpieczeństwa i decyzja Zgromadzenia Ogólnego 2/3 głosów)
-KNZ nie przewiduje wystąpienia państwa z ONZ- jest to rodzaj wniosku jaki wyciągnęła ONZ z działalności Ligii Narodów (z której wystąpiły np. Niemcy)
-jest możliwe wystąpienie z KNZ (jest to umowa mdzn- państwa mogą do umów przystępować i występować z nich jeśli nie jest zastrzeżone inaczej)
-członkostwo wiąże się z określonymi składkami- państwo które nie płaci składek może zostać zawieszone w prawach członka
-1979- postanowiono wykluczyć RPA sesji Zgromadzenia Ogólnego- rodzaj moralno- politycznej sankcji za politykę apartheidu i politykę wobec Namibii (sesja dotyczyła uznania niepodległości Namibii)
-status obserwatora ma Autonomia Palestyńska i Stolica Apostolska oraz organizacje międzyrządowe
4.Organy ONZ
a) Zgromadzenie Ogólne
-organ plenarny, międzyrządowy- w organie tym reprezentowane są państwa członkowskie przez swoich przedstawicieli
-3 rodzaje sesji: zwyczajne (obecnie obraduje 66 sesja); nadzwyczajne(do tej por 10); zwoływane w sytuacjach nadzwyczajnych
Sesje zwyczajne:
-rodzaj rytuału
-zawsze 3 wtorek września
-trwa ok pół roku
-zaczyna się od Debaty Generalnej- początkowy etap sesji polegający na tym ze państwa członkowskie prezentują swoje stanowiska odnośnie najważniejszych problemów mdzn; ma umożliwiać lepszą orientację w obecnym stanie środowiska mdzn; póxniej jest głosowanie i wydanie decyzji)
Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego:
-nie mogą się zajmować sprawami którymi zajmuje się Rada Bezpieczeństwa
-nie zajmuje się sprawami które zaliczane są do zakresu wyłącznej kompetencji Ray Bezpieczeństwa
-nadzór nad działalnością innych organów i systemu ONZ (z wyjątkiem MTS który jest niezależnym organem sądowym)
-ocenia sprawozdania innych organów
-może formułować zalecenia dla innych organów
-udział w wyborze niestałych członków innych organów jak np. Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarczo- Społeczna, sędziowie MST, Sekretarz Generalny ONZ
Procedury decyzyjne
-jedno państwo- jeden głos
-decyzje podejmowane zwykłą większością głosów
-są kategorie decyzji które są podejmowane większością kwalifikowaną 2/3- określone w art. 18 KNZ: zalecenia dotyczące utrzymania pokoju i bezpieczeństwa, wybór niestałych członków RB, przyjęcie nowych państw członkowskich, wybór członków Rady Powierniczej, zawieszenie w prawach członka, wykluczenie państwa członkowskiego, uchwalanie budżetu, wybór członków Rady Gospodarczo- Społecznej
-decyzje ZO skierowane do wewnątrz organizacji są wiążącymi; decyzje merytoryczne skierowane do środowiska mdzn (rezolucje) maja tylko charakter zaleceń, sa „miękkim prawem”, tworzą pewne wzorce, rekomendacje postępowania
Sesje nadzwyczajne
-zwoływane wtedy gdy nie obraduje sesja zwyczajna
-z reguły mają monotematyczny charakter- są poświęcone określonej sprawie, określonemu problemowi mdzn
-do tej pory- 28 sesji nadzwyczajnych
-ostatnia miała miejsce w styczniu 2005 roku z okazji 60 rocznicy wyzwolenia obozu w Auschwitz
Sesje w sytuacjach nadzwyczajnych
-kiedy Rada Bezpieczeństwa nie jest w stanie wykonywać swoich funkcji
-do tej pory- 10
-ostatnia po inwazji ZSRR na Afganistan w 1979
b)Rada Bezpieczeństwa
Zakres kompetencji (węższy niż Zgromadzenia Ogólnego):
-utrzymanie mdzn pokoju i bezpieczeństwa zgodnie z celami i zasadami KNZ
-badanie każdego sporu czy sytuacji która może prowadzić do napięć mdzn
-rekomendowanie metod i sposobów rozwiązywania sporów mdzn
-rekomendowanie działań w sytuacji groźby naruszenia pokoju lub naruszenia pokoju
-rekomendowanie państwom członkowskim zastosowania sankcji gospodarczych lub innych środków (sankcji ekonomicznych i innych)
-rekomendowanie na podstawie art. 42 sankcji polegających na zastosowaniu przymusu fizycznego
-rekomendowanie przyjęcia nowych państw członkowskich
-rekomendowanie zawieszenia/wykluczenia państw członkowskich
-rekomendowanie Zgromadzeniu Ogólnemu kandydata na Sekretarza Generalnego
-współudział w wyborze sędziów MTS
-regulowanie sporów mdzn
Skład
-podlegał ewolucji: do 1965- 11 państw(5 stałych i 6 niestałych członków); od 1966- 15 państw (10 niestałych członków)
-niestali członkowie są wybierani na 2letnie kadencje; co roku zmienia się połowa składu
-kryterium określania niestałych członków RB było trudne do określenia- wprowadzono zasadę sprawiedliwej reprezentacji geograficznej: 5 miejsc dla Azji i Afryki, 2 dla Ameryki Południowej, 2 dla Europy Zachodniej i innych (Kanada, Australia, Nowa Zelandia- generalnie państwa rozwinięte), 1 dla Europy Wschodniej
-Polska była niestałym członkiem RB w latach 1996-1997
Procedury decyzyjne
-do wnętrza organizacji- potrzebna większość 9 głosów; decyzje merytoryczne-
-na zewnątrz organizacji- odnośnie bezpieczeństwa i pokoju- 9 głosów ale każdy stały członek może zawetować decyzję
-każdy ze stałych członków RB może zablokować działania innych stałych członków- odpowiedzialność państw za bezpieczeństwo
-jeżeli RB podejmuje decyzję w sprawie sporu w który uwikłany jest jeden ze stałych członków to ten stały członek powinien powstrzymać się od głosu ale jeśli RB chce nałożyć sankcję na tego członka to może on daną decyzje zawetować w obronie własnych interesów- nie decyzyjność RB
-USA zgłosiły projekt rezolucji w 1950 r United for Peace- gdy zaistnieje zagrożenie naruszenia pokoju lub bezpieczeństwa mdzn a Rada nie jest w stanie wykonywać swych funkcji ze względu na weto któregokolwiek ze stałych członków wówczas 7 jakichkolwiek członków RB może zażądać zwołania w ciągu 24 godzin sesji ZO w sytuacji nadzwyczajne- sesja ZO zwołana w takim trybie ma kompetencje takie jak RB
03.01.12
-rezolucja United for Peace –szczególny obszar uprawnień RB to przypadki zagrożenia pokoju i bezpieczeństwa lub ich naruszenia
1.RB może powołać komisję śledczą której rolą jest stwierdzenie przypadku agresji (kto jest agresorem)
2.RB może nałożyć sankcje- ma swobodę decydowania o ich charakterze (art. 41 i art. 42); może formułować zalecenia dotyczące sposobów rozwiązania sporu
Decyzje RB w przypadku naruszenia pokoju i bezpieczeństwa są decyzjami wiążącymi- ich niewykonywanie grozi sankcjami
W sprawach merytorycznych każdy stały członek RB ma prawo weta (wstrzymanie się od głosu nie oznacza zawetowania decyzji)
Radzie Bezpieczeństwa podlegają wszystkie regionalne organizacje bezpieczeństwa
c)Rada Gospodarczo- Społeczna
-niezwykle szeroki zakres treści
-kwestie humanitarne, praw człowieka etc.
Skład:
-nie wszystkie państwa członkowskie (tylko 54)
-trzyletnia kadencja
-każdego roku odnawiana jest 1/3 składu – 18 państw
specyfika organizacji
-organy pomocnicze:
*komisje funkcjonalne -wąskotematyczne
*komisje regionalne- repliki RG-S ale w odniesieniu do poszczególnych regionów – szerokotematyczne ale geograficznie ograniczone
Organizacje powiązane z RS-G
-Agencje Programów Specjalnych ONZ- cześć struktury organizacyjnej ONZ; funkcjonują na zasadzie znacznej autonomii np. finansowej np. UNICEF, UNDP, UNEP, UNHCR, Uniwersytet ONZ w Tokio
-Organizacje Wyspecjalizowane- samodzielne, niezależne, funkcjonują poza ONZ na podstawie umów prawnomdzn
-ONZ i Organizacje Wyspecjalizowane tworzą system ONZ połączony umowami prawnomdzn
Powiązania organizacji pozarządowych z ONZ poprzez RG-S
-status konsultacyjny ONZ
-podstawy uzyskania przez organizacje pozarządowe statusu konsultacyjnego tworzy art. 71
KNZ
-kategorie statusu konsultacyjnego: G-general, S- special, R- rouster
-gwałtowny przyrost liczby organizacji pozarządowych o statusie konsultacyjnym
Komisja ds. organizacji pozarządowych decyduje do których decyzji w RS-G są dopuszczane; te decyzje są ostateczne
Konsekwencje statusu:
G:
-te organizacje mają możliwość uczestnictwa w posiedzeniach Rady
-z własnej inicjatywy mogą proponować sprawy do porządku obrad
-Rada z własnej inicjatywy może zasięgać ich opinii
S:
-mogą brać udział w posiedzeniach
-Rada może zasięgać ich opinii
R:
-mogą składać oświadczenia, być wysłuchane ale tylko wtedy gdy zostaną o to poproszone przez Radę
d)Rada Powiernicza
-organ główny
-od 1994 RP zawiesiła swoja działalność- formalnie istnieje ale nie funkcjonuje
-kolejny przypadek wyciągania wniosków przez ONZ z funkcjonowania Ligii Narodów i systemu mandatowego
-gdy powstało ONZ – RP obejmowała 11 terytoriów które stopniowo się uniezależniały- ostatnie w 1994 – Palau
e)Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
-organ sądowy
-główny organ ONZ
-kontynuator Trybunału Sprawiedliwości Mdzn który funkcjonował w ramach LN
-siedziba w Hadze
-rozstrzyga spory prawne istniejące wyłącznie między państwami
-dokonuje wykładni, interpretacji prawa mdzn i czyni to na zlecenie organizacji wyspecjalizowanych systemu ONZ
-wnoszenie sporu pod jurysdykcję:
*zawarcie przez państwa które chcą wnieść spór pod jurysdykcję MTS oddzielnej umowy- jedno państwo nie może pozwać drugiego bez jego zgody
*zgoda na wniesienie sporu pod jurysdykcję MTS –państwa wyrażają suwerenną wolę „na zaś” i nie potrzeba odrębnej umowy
*art. 36 - klauzula fakultatywna – upoważnia do wniesienia sprawy pod jurysdykcję MTS gdy zaistnieje spór prawny- udzielają go sobie państwa
-do tej pory MTS wydał ok 26 opinii doradczych
skład:
-15 sędziów
-co trzy lata zmiana 1/3 składu
-kryterium reprezentacji geograficznej
-decyzje podejmowane większością 10 głosów
-sędziowie narodowi- delegują ich państwa- sędziowie ad hoc- nie decydują o werdyktach ale uczestniczą w pracach trybunału
f)Sekretariat
-organ administracyjny i główny
-znacząco wykracza poza zwyczajowe kompetencje sekretariatów
-funkcje usługowo techniczne
-6 języków oficjalnych ONZ—zatrudnia tłumaczy
-przygotowywanie, opracowywanie i dostarczanie informacji o sprawach dotycz acych merytorycznych decyzji ONZ
-polityczno rezpezentacyjna- sekretarz generalny reprezentuje ONZ na zewnątrz i może brać udział w posiedzeniach wszystkich organów ONZ za wyjątkiem MTS
-funkca operacyjna- operacje ONZ jak np. pomoc humanitarna sa organizowane prezz sekretariat
-funkcja formalno-prawna – dokonuje rejestracji umów mdzn
10.01.12
Siedziba ONZ
-pierwsza sesja została zorganizowana w Londynie 10.01.1946
-w KNZ nie określono mkiejsca siedzby
-Kongres USA w 1945 roku przyjął uchwale która zaprosila ONZ do zalozenia siedziby w Stanach- inicjatywa polityczna
-multimilioner Rockefeller zasponsorowal parcele i siedzibę ONZ- stworzono dogodne warunki które zaakceptowala ONZ
*miejsce
*pożyczka na dobrych warunkach na wybudowanie budynku
-kwestia statusu OM- regulowany na podstawie umów mdzn ; organizacja zawiera ją z państwem na terenie którego ma być siedziba
1947- ONZ zawarło z USA umowę dot siedziby, która określa:
-granice okręgu administracyjnego- eksterytorialny, wyłączony spod jurysdykcji USA (nie mogą prowadzić żadnych działań chyba, że Sekretarz Generalny o to nie poprosi)
- gwarantuje nietykalność okręgu ONZ
-obowiązki i ograniczenia ONZ i USA, np. nieudzielanie azylu przez ONZ(prerogatywa tylko państw)
-kwestię dostępu do siedziby (prawo dostępu mają przedstawiciele państw członkowskich, funkcjonariusze i ich rodziny, przedstawiciele mediów zaproszei przez ONZ, eksperci, przedstawiciele organizacji pozarządowychmający status konsultacyjny, osoby zaproszone przez ONZ)
- regulacja statusu stałych przedstawicielstw przy organizacji państw członkowskich
FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI ONZ
Komponenty składające się na budżet ONZ
1)budżet zwyczajny
2)budżet operacji pokojowych
3) budżet programów agencji specjalnych
Ad 1. Budżet zwyczajny
Źródła zasilania
1.Składki członkowskie(ustalany jest budżet na cały rok, na jego podstawie określa się dla państw ich procentowy udział który jest certyfikowany co 3 lata, uwzględniając realny ekonomiczny potencjał państw)
-największy dłużnik- USA
USA-22%
Japonia-12,3%(tendencja spadkowa- wcześniej do 19%)
Niemcy- 8,01%
Francja-6,12%
Chiny- 3,16%
Polska-0,83%
Rosja- 1,6%
Wielka Brytania-6,6%
*najmniejszy udział to 0,01%- ok 83 państw
*wpłaty tylko w dolarach
2.działalność gospodarcza(restauracje, sklepy z pamiątkami, wydawnictwa)
3.dobrowolne składki- dodatkowe wpłaty państw członkowskich
Problem to niepłacenie składek przez państwa członkowskie, w KNZ napisane jest że państwo zalegające z wpłatami za 2 lata może być zawieszona w funkcji państwa członkowskiego
7.Problemy reform ONZ
-ONZ trzeba zaadoptować do nowej rzeczywistości sm
-największym problemem jest to że reforma ONZ nie jest obojętna dla interesów politycznych państw członkowskich
-funkcjonariusze ONZ, kręgi intelektualne, organizacje pozarządowe, ,,think tank’’ prą do reformy ONZ
GENEZA REFORMY ONZ
-pojawił się po zimnej wojnie w latach ‘90 (ONZ od początku funkcjonowała w rzeczywistości zimnowojennej)
-początek lat ’90-utworzenie Komisji Globalnego Zarządzania, wydała raport „Nasze Globalne Podwórko” w którym wskazała na reformę ONZ i jej polityczną akceptacje
-Kofi Annan-Sekretarz Generalny ONZ który przed swoja kadencją sformułował linię reform ONZ-ONZ mniej trawiąca pieniądze, lepiej zarządzająca
*Szczyt Milenijny
-przyjęto Deklarację Milenijną ONZ w której określono kierunki adaptacji ONZ w XXIw:
1.adaptacja do nowego śm
2.multilateralizm
3.unikanie nakładania się funkcji ONZ
4.podniesienie efektywności wykorzystania srodków finansowych- bezpieczeństwo, sprawy humanitarne, sprawy społ ekonomiczne, sprawy kultury
MILENIJNE CELE ROZWOJU 2005-najważniejsza światowa inicjatywa na rzecz zwalczania ubóstwa:
1.wyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głodu
2.zapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowym
3. promowanie równości płci i awansu społecznego kobiet
4.organiczenie umieralności dzieci
5. poprawa opieki zdrowotnej nad matkami
6.ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, malarii i innych chorób
7. stosowanie zrównoważonych metod gospodarowania zasobami naturalnymi
8. stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju
Odgrywają zasadniczą rolę w koncentrowaniu mdzn uwagi na sprawach rowoju i redukcji ubóstwa. Są także głównym punktem odniesienia dla społeczeństwa obywatelskiego które mobilizuje się na poziomie krajowym i mdzn w celu zwalczania ubóstwa i wykluczenia.
17.01.12
*Reforma Rady Bezpieczeństwa
-budzi szczególne emocje ze względu na jej pozycję
-dyskusja o reformie rozpoczęła się w latach ‘70
-marzec 1997- propozycja reformy RB- aby zwiększyć ogólna liczbę członków RB (np. z 15 do 24); zwiększyć liczbę stałych członków RB(z 5 do 10) i czy ci nowi będą mieli prawo weta, kto ma być nowym stałym członkiem RB?; Niemcy i Japonia proponowane na stałych członków
-reformy nie są neutralne politycznie
*operacje pokojowe ONZ
-ONZ zaczęła realizować operacje pokojowe w 1948r (Izrael-Palestyna, Indie-Pakistan)
-prawie 70 operacji(2/3 po zimnej wojnie)
-raport Butrosa Butrosa ?
-2000- raport Brahimiego- zwrócił uwagę na potrzebę reformy operacji pokojowych, krytycznie oceniając ich dotychczasową formułę i brak skuteczności; wyraźnie podkreślono że operacje mają być lepiej wyposażone, skuteczniejsze (początkowym założeniem było aby sama obecność sił ONZ zapobiegała konfliktom); peace enforcement
-Rada Praw Człowieka w 2005r zastąpiła Komisję Praw Człowieka
-2005- Szczyt Millenium +5- przyjęto rezolucje o reformie ONZ: 1 wyrażono wolę polityczną reform ONZ, 2 reformy poszczególnych organów
W6
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie(doczytać strukturę organizacyjną OBWE)
-organizacja regionalna
-nie ma statutu w postaci umowy prawnomiędzynarodowej
-zasady funkcjonowania są zapisane w wielu dokumentach mdzn przyjmowanych w różnych momentach historycznych
-KBWE-Helsinki
-1 stycznia 1991r-nazwa OBWE
-Paryska Karta Nowej Europy z 1990
-dokument helsiński 1992- „Czasu przemian”
-Bydapesztański „ku prawdziwemu partnerstwu w Nowej Erze
-1999-szczyt w Istambuse „Karta Bezp Europejskiego 1999
-2010-Astana
-OBWE jako całość nie ma podmiotowości prawnomdz ponieważ nie ma statutu w postaci wielostronnej umowy mdzn
-orzeczenie MTS z 1949: organizacje są podmiotami prawa mdzn jeśli spełniają warunki: 1 zostały utworzone na podstawie statutu (wielostronnej umowy mdzn) 2 posiadają stałe organy 3 z woli państw członkowskich wyposażone są w podmiotowość prawną odrębną od podmiotowości państw
2Członkostwo OBWE
-tylko pełne członkostwo jest możliwe
-możliwy jest statut obserwatora które mają możliwość stania się pełnoprawnymi członkami OBWE
-luźne formy więzi z państwami nieczłonkowskimi- partnerami współpracy
-2 grupy partnerów współpracy: śródziemnomorscy(Algieria, Egipt, Izrael, Jordan, Maroko, Tunis)- basen m śródziemnego zawsze był ważny dla Europy(od 1995 istnieje Grupa kontaktowa) i inni(Aazjatyccy partnerzy współpracy: Japonia1992, Korea Płd1994, Tajlandia2000, Afganistan2003, Mongolia2004)
-problem członkostwa państw obszaru poradzieckiego
-przedmiotem sukcesji może być także członkostwo w organizacjach- skoro ZSRR należał do OBWE to i republiki które powstały po jego upadku mogą należeć; aka była wola polityczna mocarstw OBWE; dzięki temu byłe Republiki Radzieckie zostaną poddane procesowi transformacji, europeizacji(element geopolitycznej zmiany tam się dokonującej)
3.Podmiotowość OBWE
-ma podmiotowość prawno-polityczną
-korzysta z biernego i czynnego prawa legacji- wysyła i przyjmuje przedstawicieli
-przy Sekretariacie OBWE w Wiedniu państwa członkowskie akredytowane są w randze ambasadorów
-misje OBWE(długo i krótkoterminowe)reprezentują OBWE w środowisku mdzn
-OBWE ma zdolność utrzymywania kontaktu z innymi organizacjami mdzn
-posiada zdolność traktatową z punktu widzenia prawa cywilnego(umowy cywilnoprawne mogą zawierać tylko niektóre organy)
4.Struktura- opracować samemu!
5.Procesy decyzyjne w OBWE
a)specyfika decyzji
-decyzje z zakresu miękkiego prawa
-normy polityczne zobowiązujące państwa do określonych zachowań chociaż w sensie prawnym państwa nie są nimi związane- duża skuteczność przestrzegania -ciągły polityczny proces weryfikacji wykonywania zobowiązań
-procedury decyzyjne- konsekwentnie od początku lat ’70 stosowana jest jedna procedura decyzyjna- konsensusu(brak sprzeciwu)- procedura bezpieczeństwa w dwublokowym świecie- żadne państwo nie narzuci swojej woli innemu
-modyfikacje zasady konsensusu: 1 w kontekście perspektywy kryzysu w Byłej Jugosławii w czerwcu 1991 przyjęto mechanizm antykryzysowy- jedno państwo mając poparcie 12 innych (łącznie 13 na 46)jest w stanie uruchomić działania OBWE; 2 pół roku później- gdy wojna stała się faktem- styczeń 1991- „konsensus-1”- wykluczanie jednego członka z procesu decyzyjnego w sytuacji naruszania przez nie praw człowieka
W7 NATO
-specyficzna organizacja polityczno-wojskowa
1.Podstawy prawne- statut
-umowa prawnomdzn -NATO jako całość ma podmiotowość prawnomdzn
-Traktat Waszyngtoński 4 kwietnia 1949
-sierpień 1949-wszedł w życie
-preambuła: odwołanie do KNZ zwłaszcza do art. 51- prawo państw do indywidualnej i zbiorowej samoobrony; zaakcentowano problem wspólnych wartości; stworzono koncepcję wspólnoty bezpieczeństwa;
-NATO odwołuje się do zbiorowej obrony
-bezpieczeństwo zbiorowe- kolektywne eliminowanie agresora wewnątrz systemu
-obrona zbiorowa- kolektywna zbiorowa przeciw zagrożeniu z zewnątrz
-art. 5 NATO- określenie zasad związanych z przychodzeniem z pomocą państwu napadniętemu (zasada 3 muszkieterów- 1 za wszystkich)- ma zastosowanie do państw eur i am płn, na płn od zwrotnika raka
2członkostwo
-pierwotne i wtórne
-28 państw członkowskich
-12 członków pierwotnych
-kryterium formalne- otrzymanie zaproszenia do przystąpienia przez państwa członkowskie (ma być to państwo europejskie, ma wnieść wkład w bezpieczeństwo obszaru euroatlantyckiego)
3.Zasady NATO:
1zasada cywilnej kontroli nad armią- siły zbrojne podporządkowane są cywilnej kontroli (cywilni ministrowie obrony)
2procedurą decyzyjną jest procedura konsensusu bez żadnych modyfikacji
3zasada konsultacji politycznej- konsultacji z innymi państwami w celu ustalenia strategii działania w przypadku zagrożenia
4.zasada zbiorowej obrony-stopniowalna- zawiera zasadę solidarności, zasada obrony napadniętego, zasada adekwatnej reakcji; zasada troski o własny potencjał obronny(Polska po przystąpieniu do NATO zwiększyła środki na armię)
4 struktura organizacyjna- opracować samemu
-bezwzględnie odzwierciedla zasadę cywilnej kontroli nad armią
-niezależnie od tego na jakim szczeblu zbiera się rada- jej decyzje są wiążące
-państwa członkowskie decydują indywidualnie o użyciu sił nuklearnych