DYDAKTYKA OGÓLNA

1.DLACZEGO D. O. JEST ZARÓWNO TEORIĄ KSZTAŁCENIA JAK I PRAKTYKĄ EDUKACYJNĄ?

Bada proces nauczania- uczenia się(czynniki wywołujące, warunki i rezultaty), analizuje systemy dydaktyczne a jednocześnie (zadanie praktyczne) wskazuje czynności, które wykonywane przez n- la w określonych warunkach i za POM. Dostępnych środków mogą prowadzić do pożądanych i przewidywanych wyników nauczania- uczenia się.

Dydaktyka ogólna jest nauką o nauczaniu i uczeniu się. Jako nauka dostarcza wiedzy o stanie rzeczy istniejących w obrębie przedmiotu jej badań, analizuje zależności warunkujące przebieg i wyniki nauczania- uczenia się oraz formułuje na tej podstawie odp. Prawidłowości, ponad to wskazuje metody, formy organizacyjne i środki pomocne w wywoływaniu zamierzonych zmian u uczniów. Dzięki temu spełnia f. teoretyczną (o char, diagnostycznym i prognostycznym) jak i praktyczną(instrumentalną). D. o. jako nauka obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej. Analizuje cele, treści, metody i środki, formułuje na tej podst. Określone zasady i reguły nauczania- uczenia się.

2. SYSTEMY DYDAKTYCZNE.

SYSTEM DYDAKTYCZNY to całokształt zasad organizacyjnych oraz treść, metody i środki nauczania- uczenia się tworzące spójną wewnętrznie strukturę i podporządkowanie realizacji społecznie akceptowanych celów kształcenia.

SYSTEM TRADYCYJNY PROCES N> PROCES U J.F. Herbart 1776-1841 oparty na teorii etyki-wyznacza cele i psychologii- drogi i środki wiodące do celu. Najważniejsze jest kształcenie silnych moralnie charakterów a służą temu kierowanie dziećmi, karność i nauczanie. Wychowania nie należy oddzielać od nauczania, a wola i charakter rozwijają się równocześnie z rozumem. H. wyróżnił stopnie, które miały wyznaczać tok nauczania- jasność, system, metoda. Uczeń jest pasywny, uczenie pamięciowe, wiedza przekazywana przez nauczyciela. Treści nauczania podzielone na przedmioty, występuje częste sprawdzanie wyników.

PROCES N< PROCES U system progresywistyczny John Dewey nacisk na rozwój aktywności dziecka przejawiający się w różnego rodzaju zajęciach praktycznych, które miały rozwijać wrodzone zdolności, zainteresowania i uzyskać bogate doświadczenia. Takie zajęcia kształtują intelekt, wdrażają do współpracy i współdziałania, przygotowują do działalności, z której wyrastają autentyczne zainteresowania. Uczniowie nie muszą tylko słuchać, mają rozwiązywać problemy wynikające z ich potrzeb i zainteresowań. Dynamiczna rola ucznia procesie uczenia się pozwala lepiej przygotować wychowanka do czekających go zadań w nowym społeczeństwie.

SYSTEM WSPÓŁCZESNY PROCES N ≈ PROCES U Czynności uczniów i nauczycieli tworzą w procesie kształcenia zintegrowaną całość, przy równoczesnym zachowaniu zasady kierowniczej roli nauczyciela oraz aktywnego, samodzielnego udziału uczniów. Uczniowie powinni przyswajać sobie podstawy usystematyzowanej wiedzy jak również zdobywać określone umiejętności zarówno w drodze samodzielnych poczynań organizowanych przez nauczyciela, jak i poprzez działalność o charakterze recepcyjnym.

5. NA CZYM POLEGA ADAPTACYJNA, A NA CZYM EMANCYPACYJNA FUNKCJA SZKOŁY? Kształcenie szkolne jest podstawową instytucją edukacyjną spełniającą funkcje: REKONSTRUKCYJNA- polega na zorganizowanym odtwarzaniu kultury uniwersalnej i narodowej oraz na przekazywaniu jej wychowankom i na odtwarzaniu struktury społecznej. ADAPTACYJNA- polega na wprowadzaniu ludzi w role społeczne i zawodowe, które zastali i które są do objęcia oraz polega na takim prezentowaniu obrazu zastanego świata, aby wychowankowie uznali istniejący porządek za dobry albo konieczny i niezmieniony. EMANCYPACYJNA- polega na przygotowaniu ludzi do ustawicznej pracy nad sobą , prowadzącej do przekraczania narzuconych ograniczeń i do uczestnictwa w zmienianiu bliższego i szerszego otoczenia na lepsze, doskonalej urządzone.

7. JAK NALEŻY POSTRZEGAĆ SZKOŁĘ ROZUMIANĄ JAKO ORGANIZACJĘ UCZĄCĄ SIĘ? Doskonalenie jakości pracy szkoły oznacza uczenie się nowych zachowań pozwalających sprostać wyzwaniom płynącym z otoczenia przez wszystkie tworzące i współtworzące szkołę osoby. Przekształceniu instytucji w „ucząca się” służy pięć warunków „dyscyplin”:

1.Wewnętrzna potrzeba samorozwoju i uczenia się przez całe życie 2Gotowość członków organizacji do kwestionowania własnych przekonań często blokujących rozwój 3. Wspólna wizja tworzonej organizacji i identyfikacja z nią. 4. Zespołowe uczenie się. 5. Systemowe, całościowe myślenie, pozwalające dostrzegać związki i współzależności pomiędzy elementami organizacji oraz jej otoczeniem. Wizja nowoczesnej technologii informacyjnej i komunikacyjnej jest nieodzownym elementem systemu wspierania edukacji, podnoszenia standardu zarządzania i środkiem porozumiewania się w każdej szkole.

Poprzez szerokie zastosowanie komputerów szkoła może stać się lepsza dzięki:

-zorganizowaniu, nie tyle od strony szkolnej biurokracji, ile przede wszystkim od strony wykorzystania wszystkich swoich zasobów (ludzkich i materialnych);

-automatyzacji codziennych czynności pracownicy będą mogli bardziej skoncentrować się na najważniejszym - na uczniu;

-komputeryzacji ewidencji finansowo-księgowej może przynieść dokładniejszą informację o kosztach i miejscach ich powstawania.

Odpowiedni program komputerowy może obsłużyć egzaminy i sprawdziany kompetencji uczniów. Może być narzędziem do rejestracji i analizy nie tylko danych osobowych ucznia, ale i np. następujących informacji:

-tradycyjnych ocen w postaci stopni;

-ocen opisowych określających szczegółowo osiągnięcia i zdolności ucznia oraz jego braki;

-frekwencji;

-uwag o zachowaniu i postawach uczniów.

Odpowiednio zorganizowany i zintegrowany system informatyczny może być stosowany do planowania i usprawniania pracy administracyjnej.

Przykładem:

-Arkusz organizacyjny

-Plan lekcji

-Planowanie zastępstw

-Planowanie budżetu szkoły

-Prawo w komputerze

-System kadrowy i płacowy

-Komputer w księgowości

-Ewidencja inwentarza szkoły

-Magazyn żywnościowy i obsługa stołówki.

Technologia informacyjna i komunikacyjna może stać się źródłem informacji i łącznikiem:

-między szkołami

-szkołami a Okręgowymi Komisjami Egzaminacyjnymi

-szkołami a Kuratoriami Oświaty

-szkołami a Organami prowadzącymi

-szkołami a innymi użytkownikami.

Jednak szkoła nie stanie się sama automatycznie lepsza.
Właściwe i pełniejsze wykorzystanie tego, co niesie ze sobą komputer jest możliwe tylko wtedy, gdy wszyscy dobrze będą rozumieć znaczenie tego nowoczesnego narzędzia.

Dla dyrektora najważniejsza jest sfera organizacyjna szkoły, jest on jej menadżerem. Dla nauczyciela jest źródłem dodatkowego, atrakcyjnego środka dydaktycznego. Wiedza jest najważniejszym kapitałem firmy, jednak motorem rozwoju jest umiejętność dzielenia się wiedzą między wszystkimi pracownikami. Taka współpraca jest możliwa pod warunkiem stworzenia w szkole atmosfery bezpieczeństwa psychicznego, prawa do popełniania błędów i wskazywania szans ich poprawy, rozbudzania u pracowników ciekawości intelektualnej i motywacji do rozwoju

9. OKREŚL RÓŻNICE MIĘDZY CELAMI POZNAWCZYMI, KSZTAŁCĄCYMI I WYCHOWAWCZYMI W TEORII I W PRAKTYCE DYDAKTYCZNEJ.

CELE POZNAWCZE termin używany na oznaczenie jednej z grup celów nauczania, których treści odnoszą się przede wszystkim do wyposażenia ucznia w system podstawowych wiadomości, umiejętności i nawyków. Dominującym komponentem celów poznawczych będzie:

A znajomość i rozumienie faktów, pojęć, prawidłowych związków, teorii; B umiejętność posługiwania się nimi w praktyce.

CELE KSZTAŁCĄCE - odnoszą się przede wszystkim do rozwijania i kształcenia zdolności poznawczych uczniów oraz budzenie i rozwijania zainteresowań, zwłaszcza intelektualnych, skłaniających do samodzielnego poznawania obiektywnej rzeczywistości.  CELE WYCHOWAWCZE - grupa celów nauczania charakteryzująca się dominacją wpływu na rozwój osobowości ucznia, zaangażowanej w życiu rodzinnym i zawodowym, w życiu społeczności szkolnej i lokalnej oraz życiu kulturalnym. Do komponentów tej grupy należy zaliczyć: kształtowanie i rozwijanie uczuć i postaw moralnych, PORÓWNAJ JE Z OGNIWAMI TOKU PODAJĄCEGO WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE. Cztery formalne stopnie nauczania proponowane przez J.Herbarta:

1. Jasność

2. Kojarzenie

3. System

4. Metodę

JASNOŚĆ – powolne dążenie na przód rozkładanie przedmiotu na najdrobniejsze części. Zatrzymywanie się przy każdej z nich tak długo, aby uczeń mógł zrozumieć każdy szczegół. KOJARZENIE- czynność wiązanego nowego materiału z przyswojonym dawniej. Czynność opierająca się głównie na powtarzaniu mechanicznym lub na wolnej rozmowie swoista odmiana „pogadanki szkolnej” SYSTEM- wymaga „bardziej spoistego wykładu” uwydatnienia głównych myśli. - uporządkowania przyswojonych wiadomości. METODA - zastosowanie w wykonywaniu zadań i prac. Uczeń ma wykazać ”czy pojął główne myśli w sposób należyty”

Jest to wąskie rozumienie pojęć systemu i metodyspołecznych i estetycznych oraz ściśle z nimi związanych cech charakteru i motywacji działania.

12. CZYM ZAJMUJE SIĘ DYDAKTYKA OGÓLNA, A CZYM SZCZEGÓŁOWE?

Dydaktyka ogólna a dydaktyki szczegółowe.
Dydaktyka jako nauka o nauczaniu i uczeniu się obejmuje swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej. Dydaktyki szczegółowe dotyczą jednego przedmiotu, czyli są to tzw. metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów, np.: metodyka nauczania języka polskiego, matematyki itd.
Dydaktyka szczegółowa może dotyczyć danego szczebla kształcenia np. dydaktyka szkoły wyższej, dydaktyka nauczania początkowego.
Dydaktyka ogólna jest ściśle powiązana ze wszystkimi metodykami nauczania. Z jednej strony stanowi podstawę teoretyczną wszystkim metodom, z drugiej strony opiera się na wynikach badań prowadzonych przez przedstawicieli dydaktyk szczegółowych.

Przedmiot i zadanie dydaktyki.
• Procesy: uczenie się i nauczanie – organizowane w sposób świadomy, systematyczny i planowy.
• Czynności nauczyciela i uczniów
• Cele kształcenia
• Treści kształcenia
• Zasady kształcenia (reguły, normy)
• Metody kształcenia (sposób postępowania nauczyciela)
• Środki dydaktyczne
• Formy organizacyjne kształcenia
• Osiągnięcia szkolne
• Systemy dydaktyczne
Zadania dydaktyki jako nauki:
• Analiza i opis czynników tj.: cele, treści, metody, formy organizacyjne, środki dydaktyczne.
• Wykrywanie prawidłowości charakterystycznych dla procesu nauczania i uczenia się
• Ustalanie opartych na określonych prawidłowościach norm postępowania
• Analiza i opis systemów dydaktycznych charakterystycznych dla szkolnictwa różnych krajów.
Funkcje dydaktyki ogólnej:
- teoretyczne o charakterze:
• Diagnostycznym (bada, analizuje procesy, wykrywa prawidłowości rządzące procesem)
• Prognostycznym (projektuje działania dydaktyczne)
• Praktyczne – wskazuje metody, formy organizacyjne i środki w wywoływaniu zamierzonych zmian uczniów

14. PRZEDSTAW STOPNIE FORMALNE NAUCZANIA PROPONOWANE PRZEZ J. HERBARTA I

.

Ogniwa toku podającego wyróżnione przez W. Okonia we współczesnej szkole :

a.ogniwo wstępne, przygotowanie do pracy

b.drugie , podanie uczniom nowego materiału

c.trzecie, synteza przekazywanego uczniom materiału

d.czwarte, kontrola stopnia opanowania przez uczniów przekazanych im wiadomości.

Zaletą toku podającego jest możliwość szybkiego przekazywania uczniom gotowej wiedzy przez nauczyciela, a wada niski stopień aktywności uczniów.

15. PRZEDSTAW STOPNIE PEŁNEGO AKTU MYSLENIA WG J. DEWEYA I PRZYPORZĄDKUJ IM FAZY(OGNIWA) NAUCZANIA PROBLEMOWEGO.

Dewey połączył poznanie z działaniem, ponieważ dostrzegał miejsce poznania i działania w rozwiązywaniu problemów w codziennym doświadczeniu dzieci.

Proces ten wzorowany na metodzie eksperymentalnej, prowadził do odkrycia przez dzieci nowych prawd poprzez pięć następujących stopni formalnych: 1.Odczucie trudności. 2.Wykrycie jej i określenie. 3.Nasuwanie się możliwego rozwiązania 4.Wyprowadzeni przez rozumowanie wniosków z przypuszczalnego rozwiązania 5.Dalsze obserwacje i eksperymenty prowadzące do przyjęcia lub odrzucenia przypuszczenia, do wniosku zawierającego przeświadczenie pozytywne lub negatywne.

Do wyżej wymienionych stopni pełnego myślenia można przyporządkować trzy fazy nauczania problemowego.:

1.Tworzenie sytuacji problemowej

2. Wytwarzanie pomysłów( hipotez) rozwiązywania

3.Sprawdzenie rozwiązania połączone z usystematyzowaniem nabytych wiadomości.

18. DOKONAJ CHARAKTERYSTYKI METOD NAUCZANIA OPARTYCH NA SŁOWIE (DYSKUSJA, POGADANKA, WYKŁAD) POGADANKA- polega na rozmowie nauczyciela uczniem. W pogadance z reguły zna odp na zadawane uczniom pytania. Nauczyciel jest w tej rozmowie osoba kierującą. Wyróżnia się trzy rodz. Pogadanek Wstępną(przygotowująca ucznia do pracy), przedstawiającą(w taki sposób, aby wiadomości zostały przez wszystkich zrozumiane i zapamiętane) utrwalające posiadane wiadomości.

DYSKUSJA wymiana zdań między n-lem a uczniami lub tylko uczniami, gdzie strony wyrażają swoje poglądy lub odwołują się do poglądów innych na przedstawiony temat. Dyskusje cechuje odmienność stanowisk w połączeniu z próba znalezienia stanowiska nadającego się do przyjęcia przez ogół. WYKŁAD- metoda nauczania polegająca na ustnym przekazywaniu wiedzy słuchaczom, którzy przekazywana wiedzę wysłuchują w milczeniu zadając ewentualne pytania po zakończeniu wykładu. Wykład jest podstawową metodą nauczania na uczelniach wyższych. Aktywne uczestnictwo w wykładzie wymaga ogromnego wysiłku i znacznej dojrzałości umysłowej, dlatego od wykładowców wymaga się, aby wiązali treśc wykładu z życiem, dobierali trafne i interesujące przykłady.

19.WYJAŚNIJ CO TO JEST EFEKT PIGMALIONA. CZY ISTNIEJE ZWIĄZEK MIĘDZY OCZEKIWANIAMI NAUCZYCIELA A OSIĘGNIĘCIAMI UCZNIA>

Efekt Pigmaliona – jest to odmiana samo spełniającej się przepowiedni nazwana tak od nazwiska Roberta Rosenthala (ur. 1933), psychologa amerykańskiego niemieckiego pochodzenia,
który w latach 60. XX wieku przeprowadził słynny eksperyment dotyczący wpływu oczekiwań społecznych na zachowania osób, których one dotyczą.
W eksperymencie przeprowadzonym w szkole podstawowej w West Coast, w San Francisco, Rosenthal wspólnie z inną badaczką, nauczycielką Lenore F. Jacobson, przeprowadził szereg testów na inteligencję wśród uczniów rozpoczynających naukę. Po zakończeniu testów Rosenthal wskazał nauczycielom grupę tych uczniów, którzy uzyskali największą liczbę punktów, co pozwalało przypuszczać, że właśnie oni powinni osiągnąć szczególnie dobre wyniki w trakcie roku szkolnego. Powtórzone rok później testy potwierdziły te przypuszczenia: uczniowie z omawianej grupy, w porównaniu z pozostałymi uczniami, w największym stopniu poprawili wyniki swoich testów na IQ.
Istotą tego eksperymentu było jednak to, że Rosenthal wprowadził nauczycieli w błąd, ponieważ po zakończeniu pierwszej serii testów wskazał nauczycielom przypadkowo wybranych uczniów, zarówno tych, którzy uzyskali wysokie jak i zupełnie przeciętne wyniki. Zgodnie z przypuszczeniami Rosenthala nauczyciele zaczęli poświęcać tym uczniów więcej uwagi i zainteresowania, ci zaś, nie chcąc zawieść oczekiwań nauczycieli, zaczęli poświęcać więcej uwagi na naukę, co rzecz jasna przyniosło spodziewane efekty.

Trzeba stwierdzić, że wskazanie ucznia jako – w tym przypadku – zdolnego, z pewnością wywołuje inny stosunek nauczyciela do niego, co nie pozostaje bez znaczenia dla efektów osiąganych przez owego ucznia w szkole. Nauczyciele zupełnie inaczej oceniają tego samego ucznia, gdy usłyszą o nim, że jest osobą zdolną, niż gdy takiej informacji nie otrzymają, mimo, że sam uczeń, niezależnie od etykiety, zachowuje się identycznie jak uczniowie zdolni.

20. PRZEDSTAW ISTOTĘ METODY WYKŁADU, RODZAJE I STRUKTURĘ LOGICZNĄ. PRÓBUJ WYJASNIĆ „EFEKT DOKTORA FOXA”.

Wykład jest metodą wykorzystywaną w procesie kształcenia. Polega on na pośrednim lub bezpośrednim przekazywaniu informacji osobom zgromadzony w danej sali wykładowej. Metoda wykładu stosowana jest zazwyczaj w szkołach gimnazjalnych jak także w szkołach średnich a główne zastosowanie znajduje w szkolnictwie wyższym. Jednostka uczestnicząca w wykładzie zmuszana jest do zaangażowania dużego wysiłku i powinna posiadać dojrzałość umysłową. Od osób prowadzących wykład wymagany jest odpowiedni element narracyjny, ponieważ wywołuje on pewne uczucia, które wzmacniają uwagę, dzięki czemu słuchanie i rozumienie zachodzi w bardziej przystępny sposób. Wykładowca powinien wiązać treść wykładu z życiem, dobierać trafne i interesujące przykłady, starannie i obrazowo wysławiać się, budować przejrzystą i logiczną strukturę zajęć. W trakcie wykładu nauczyciel powinien przestrzegać właściwego tempa mówienia oraz dbać o poprawną dykcję. Wykład nie może nudzić i dlatego wypowiedzi wykładowców powinny wzbudzać zaciekawienie i motywacje u słuchaczy.

Rozróżnia się następujące rodzaje wykładu:

Konwencjonalny - wykładowca przedstawia studentom treść w gotowej do zapamiętania postaci.

Problemowy - wykładowca stawia problem ukazując zarazem sposoby jego rozwiązania, a także następstwa wyboru określonego z nich.

Konwersatoryjny - wypowiedzi wykładowcy i odpowiedzi studentów wykonujących określone zadania pozostają w układzie naprzemiennym.

W uczelniach wyższych równolegle występuje podział na:

wykłady kursowe, które obejmują systematyczny kurs określonego przedmiotu akademickiego,

wykłady monograficzne gruntownie przedstawiające stan aktualnych badań z danej dziedziny wiedzy.

Efekt doktora Foxa – polega na tym, iż wygłoszony przez doktora Myrona L. Foxa w roku 1970 podczas konferencji na University of California School of Medicine wykład pod tytułem "Matematyczna teoria gier w edukacji lekarzy" zrobił tak dobre wrażenie, że żaden ze zgromadzonych ekspertów nie zauważył, iż rzekomy dr Fox jest tylko aktorem, nie znającym się na teorii gier, a jego wykład nie ma sensu. Właściwym autorom eksperymnetu - Johnowi Ware, Donaldowi Naftulinowi oraz Frankowi Donelly'emu chodziło o sprawdzenie, jak bardzo piękna forma może przesłonić nawet ekspertowi brak treści, (o czym dobrze wiedzą spece od PR).

Jeden z dziennikarzy napisał wówczas; "Jeśli aktor może być lepszym wykładowcą, to dlaczego nie lepszym kongresmenem czy nawet prezydentem". Dziesięć lat później prezydentem został Ronald Reagan.

21. SCHARAKTERYZUJ PROCES KSZTAŁCENIA WE WSPÓŁCZESNEJ SZKOLE TRAKTUJ ĄCEJ ŁĄCZNIE CZYNNOŚCI NAUCZANIA I UCZENIA SIĘ ORAZ WYMIEŃ OGNIWA TEGO PROCESU.

Proces kształcenia jest systematycznym, planowym, zamierzonym i długotrwałym zbiorem ściśle ze sobą powiązanych dydaktycznych czynności nauczyciela i czynności uczniów. Proces ten złożony jest z czynności nauczania i uczenia się, zmierza do osiągnięcia wcześniej zaplanowanych rezultatów programu nauczania.
Dydaktyka współczesna różni się wprawdzie od dydaktyki tradycyjnej i progresywistycznej, ale nie odrzuca wszystkich założeń. Popiera również zaznajamianie uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy (herbertowski), czy zalecenia, aby aktywizować dzieci i młodzież w procesie nauczania (progresywistyczny). Zakłada ona, iż czynności uczniów i nauczyciela tworzą w procesie kształcenia zintegrowaną całość, przy równoczesnym zachowaniu zasady kierowniczej roli nauczyciela oraz aktywnego, samodzielnego udziału uczniów.

W nowoczesnym modelu nauczania wyodrębnić można następujące ogniwa lub momenty nauczania i uczenia się:
1. Uświadamianie uczniom celów i zadań dydaktycznych, stawianie problemów - czemu powinno odpowiadać powstawanie u uczniów odpowiednich motywów uczenia się.
2. Zaznajomienie uczniów z nowym materiałem poprzez użycie odpowiednich środków techniczno-poglądowych i słowa żywego lub drukowanego - czemu ze strony uczniów powinna odpowiadać określona działalność praktyczna, obserwacyjna, gromadzenie materiału do rozwijania problemów i przyswajanie gotowych wiadomości.
3. Kierowanie procesami uogólniania - ze strony zaś uczniów opanowywanie pojęć i sądów ogólnych poprzez odpowiednie operacje myślowe, rozwiązywanie problemów itd.
4. Utrwalanie wiadomości uczniów.
5. Kształtowanie umiejętności, nawyków i przyzwyczajeń.
6. Wiązanie teorii z praktyką.
7. Kontrola i ocena wyników nauczania, w procesie zaś uczenia się - samokontrola.
Ogniwa procesu nauczania - uczenia się mające charakter dyrektyw postępowania metodycznego nauczycieli występują niezależnie od przyjętego przez nauczyciela toku pracy dydaktyczno - wychowawczej na lekcji.

Cechy nowoczesnego modelu nauczania - uczenia się:
1. Jedność uczenia się i nauczania.
2. Jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych.
3. Wszechstronność.
4. Możliwość obejmowania działalnością dydaktyczno-wychowawczą dzieci i młodzieży
o zbliżonym wieku życia, ale różnym zasobie wiedzy wyjściowej.
5. Elastyczność metodyczna i organizacyjna.

22. WYJAŚNIJ ISTOTĘ ZASAD NAUCZANIA I UKAŻ PRAKTYCZNE ASPEKTY PRZESTRZEGANIA ZASADY POGLĄDOWOŚCI I ZASADY ŚWIADOMEGO ORAZ AKTYWNEGO UDZIAŁU UCZNIÓW W PROCESIE KSZTAŁCENIA.

Zasady dydaktyczne (nauczania) to reguły organizowania i prezentowania wiadomości. Są to ogólne normy postępowania nauczyciela w czasie przygotowania i prowadzenia lekcji.

ZASADY N. DOTYCZĄ: -doboru i układu wiadomości, motywacji uczniów, czynności uczniów, zharmonizowania systemów pedagogicznych, stosunków społecznych w klasie, czynności nauczania, warunków zewnętrznych.

ZASADA POGLĄDOWOŚCI jedna z najwcześniej sformułowanych, a zarazem najpowszechniej uznawanych zasad nauczania. Jej przestrzeganie przez nauczyciela ma się przyczynić do usunięcia z procesu nauczania- uczenia się werbalizmu, którego następstwem jest przyswajanie sobie przez uczniów określonych słów, któremu towarzyszy nierozumienie ich znaczenia. Obecnie uważa się, że ta zasada musi być stosowana w podającym i poszukującym toku nauczania. Formy jej realizacji powinny być uzależnione od właściwości psychofizycznego rozwoju uczniów, stopnia sprawności w zakresie samodzielnego prowadzenia obserwacji, umiejętności formułowania poprawnych wniosków. W miarę jak dziecko staje się starsze, a tym samym w miarę rozwoju jego myślenia hipotetyczno- dedukcyjnego, powinno się zmniejszać rodzaje i liczbę zlecanych uczniom operacji na konkretnych przedmiotach, zwiększając liczbę ćwiczeń uwzględniających w coraz większym stopniu operacje zinterioryzowane . Równocześnie trzeba pamiętac o potrzebie wzmacniania tych informacji za pomocą odpowiednich rysunków i symboli, co jest głównym zadaniem metodycznym wynikającym z zasady poglądowości. W czasach współczesnych z tej zasady wyprowadzono dwie reguły:

- bezpieczne poznawanie rzeczywistości, a więc poznawanie oparte na obserwacji, pomiarze różnorakich czynności praktycznych, powinno być punktem wyjścia pracy dydaktycznej z uczniami.

- aby uczeń mógł zdobyć rzetelną i trwałą wiedzę w drodze bezpośredniego poznawania określonych rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów, należy umiejętnie kierować jego działalnością poznawczą, tzn. dostarczać mu odpowiednich wskazówek i zwracać jego uwagę na istotne cechy poznawanego przedmiotu.

ZASADA ŚWIADOMEGO ORAZ AKTYWNEGO UDZIAŁU UCZNIÓW W PROCESIE KSZTAŁCENIA

Uznając konieczność aktywnego i świadomego udziału uczniów w procesie nauczania, kładzie nacisk na odpowiednie ukierunkowanie tej aktywności, jej wykorzystanie do urzeczywistnienia zawartych w programach celów i zadań kształcenia, uwzględniających zarówno potrzeby społeczne, jak i potrzeby indywidualne każdego ucznia. Reguły dydaktyczne wynikające z zastosowania Świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania:

-nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne zainteresowania uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby coraz bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby społeczeństwa

- nauczyciel powinien stawiać uczniów w sytuacjach wymagających dostrzegania i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi faktami a posiadana wiedzą

- nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy.

23.

24.

25 .PRZEDSTAW MOCNE I SŁABE STRONY TESTÓW ORAZ EGZAMINÓW PISEMNYCH. Przedstaw swoja opinię na temat możliwości obiektywizacji sprawdzania osiągnięć szkolnych.

SŁABE STRONY TESTÓW:

-uczeń musi dostosować swoje odpowiedzi do klucza

- testy są ściśle ograniczone czasowo

-testy opracowane przez nauczyciela mogą różnić się stopniem ścisłości i marginesem swobody dla uczniowskiej wypowiedzi

- nauczyciel musi poświęcić więcej czasu na przygotowanie testów niż egzaminu pisemnego

MOCNE STRONY TESTÓW

- jasność, rzetelność i trafność

- klarowność instrukcji dotyczących realizacji, przetwarzania i9 interpretacji danych oraz prostota i szybkość oceniania.

-mamy tu do wyboru takie opcje jak pytania otwarte, wymagające krótkich odp, test z brakującymi słowami, różnorodne formy sprawdzające FAŁSZ/PRAWDA, pytania wielokrotnego wyboru, pytania i odp, które należy do siebie dopasować.

-są obiektywne, dokładne

- szybkie ocenianie

- zawierają dokładne wskazówki

SŁABE STRONY EGZAMINÓW

-ocenianie i sprawdzanie wymaga więcej wysiłku

- trudniejsze do obiektywnej oceny

- obejmuje stosunkowo niewielki zakres materiału nauczania

- wg Szumana źle wpływaja na zdrowie, bo u egzaminowanych tętno gwałtownie wzrasta

- Jaksy- Bykowski uważa, że największe obniżenie wyników występuje u uczniów najlepszych, co jest spowodowane wyższym u nich nastawieniem na osiągnięcie dobrej oceny

MOCNE STRONY EGZAMINÓW

-najbardziej otwarta forma pisemnego sprawdzianu, dopuszczająca najwyższy stopień swobody ucznia

-forma ta, pozwala nauczycielowi na uporządkowanie myśli we własnym stylu

-nadaje się na sprawdzanie skomplikowanych procesów poznawczych i możliwości twórczych ucznia

- nauczyciel poświęca mniej czasu na przygotowanie pytan egzaminacyjnych

MOJA OPINIA

Uważam, że testy SA bardziej obiektywną formą sprawdzania osiągnięć. Ocena zadań ustalona jest jednoznacznie za pomocą punktów lub jako prawidłowe i błędne wyniki. W czasie sprawdzania testu, nauczyciel nie kieruje się sentymentem wobec ucznia, ani nie kojarzy go z poprzednimi lepiej pisanymi pracami.

28. Pyt. 28 Określ znaczenie nauk współdziałających z dydaktyką takich jak: psychologia, socjologia wychowania i filozofia.

Psychologia, socjologia i filozofia mają duże znaczenie z współdziałaniem z dydaktyka.

Funkcje, które pełni nauczyciel nie ograniczają się tylko do wzbogacania sfery poznawczej uczniów. Można powiedzieć, że nauczyciel jest jednym z kształtujących osobowość wychowanków. Umiejętności dydaktyczne nauczyciela są uwarunkowane pogłębianym przez całe życie zawodowe warsztatem psychopedagogicznym

Nauczyciel, który chce poradzić sobie z szerokim wachlarzem problemów, jakie spotyka na swojej drodze zawodowej musi szukać rozwiązań i wskazówek w psychologii. Bardzo ważna jest tu właśnie rola psychologii we współdziałaniu z dydaktyką. Żeby pomóc wychowankowi opiekun powinien poznać podłoże i przyczyny jego zachowania. Dysponując wiedzą psychologiczną i odpowiednią literaturą łatwiej będzie mu adekwatnie reagować. Wiedza psychologiczna spełnia funkcję wychowawczą wtedy, gdy pod wpływem uzyskanych wiadomości częściej zastanawiamy się nad własnym zachowaniem i potrafimy świadomie wpływać na zachowanie innych. Wiadomości z zakresu psychologii ułatwiają nauczycielowi świadome kierowanie swoim zachowaniem, analizowanie swoich przemyśleń i czynów. Psychologia uczy właściwych sądów o młodzieży, pomaga w sposób odpowiedni zareagować.

Wiedza psychologiczna ma wiele walorów (również właśnie znaczących dla nauczyciela i ucznia):

 ułatwia refleksję nad postępowaniem swoim i innych ludzi (w kontekście szkoły nad postępowaniem nauczyciela i uczniów)

 umożliwia świadome kierowanie własnym rozwojem i rozwojem osobowości uczniów w różnych okresach rozwojowych

 wskazuje na różne możliwości rozwiązywania trudnych sytuacji życiowych i konfliktów międzyludzkich

 wpływa na dostosowanie aspiracji i planów życiowych do możliwości intelektualnych i zdrowotnych

 pozwala na samokrytycyzm w stosunku do siebie i na tolerancję w stosunku do innych.

Podam kilka przykładów, które obrazują problemy i trudności w pracy nauczyciela, a dla których bardzo ważna jest psychologia.
Obok domu rodzinnego i grup rówieśniczych szkoła jest trenem porażek lub sukcesów pedagogicznych. Problematyka powodzeń i niepowodzeń szkolnych może być rozpatrywana w aspekcie procesu nauczania (osiągnięcia szkolne ucznia uzależnione są od umiejętności dydaktycznych nauczyciela) jak i uczenia się.
Osiągnięcia szkolne uzależnione są też od motywacji w uczeniu się. Może ona oddziaływać stymulująco na ucznia, pobudzać go do wysiłku w celu osiągnięcia jak najlepszych wyników a jej brak może działać destruktywnie.
Jednak procesy motywacji mają podłoże fizjologiczne np. u dorastającej młodzieży związane z dojrzewaniem.
Niepowodzenia szkolne bywają też następstwem zaburzeń wzroku i słuchu, ponieważ w procesie uczenia się prawidłowe spostrzeganie poznawanych przedmiotów i zjawisk odgrywa bardzo ważną rolę. Przewlekłe schorzenia również nie sprzyjają osiągnięciom szkolnym. Dzieci z grup dyspanseryjnych i niepełnosprawne wymagają opieki lekarskiej, pedagogicznej i psychologicznej. W/w to najczęstsze, lecz nie wszystkie przyczyny niepowodzeń szkolnych.
Oprócz niepowodzeń szkolnych w swojej pracy nauczyciel często styka się z problemami psychologicznymi i konfliktami, których źródłem są zaburzenia rozwoju społecznego i emocjonalnego wywołane przez różne czynniki. Wśród dzieci występują jednostki niedostosowane społecznie, sprawiające trudności wychowawcze-tzw. dzieci trudne.

Innym rodzajem zaburzeń w kontaktach dzieci i młodzieży są zachowania agresywne. Dzieci agresywne sprawiają poważne trudności wychowawcze, ponieważ ich zachowanie to brak zdyscyplinowania naruszający regulamin szkolny i inne normy współżycia społecznego. Jednostka agresywna wywiera destrukcyjny wpływ na układ stosunków w grupie, powodując powstanie konfliktów. Niebezpieczna jest agresja, ale i bierność społeczna. Dzieci bierne społecznie określa się jako zahamowane, lękliwe, asteniczne czy nieśmiałe. Nie sprawiają one trudności wychowawczych, nie popadają w konflikty, wymagają jednak szczególnej opieki, kierowania i wyrozumiałości.
Z kolei dzieci nerwicowe wykazują zaburzenia w zachowaniu wywołane stanami napięcia nerwowego, stresem szkolnym, przykrymi przeżyciami emocjonalnymi (obawa, lęk). Powyższe stany wpływają niekorzystnie na osiągnięcia szkolne i kontakty z nauczycielami, rodzicami i rówieśnikami.
Częste przyczyny nieporozumień i konfliktów to zjawisko wagarowania i włóczęgostwa nieletnich. Jeśli w porę nauczyciel nie dostrzeże problemu stan ten może doprowadzić do wkroczenia na drogę przestępczą, do wykolejenia moralnego a nawet alkoholizmu czy narkomanii. Kolejne zarzewia problemów szkolnych to występowanie podgrup w klasie, zjawisko "fali" - znęcanie się nad młodszymi rocznikami uczniów. Antagonizmy wewnątrzklasowe mogą dotyczyć dziecka nietowarzyskiego, dziecka obracającego się w złych kręgach towarzyskich, ale nawet dziecka powszechnie lubianego.
Źródłem słabości pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły bywa najczęściej brak wiedzy o psychologicznych prawidłowościach nauczania i wychowania:

 niedostateczna wiedza z psychologii utrudnia nauczycielom formułowanie wniosków i opinii o uczniach oraz analizowanie i rozwiązywanie problemów wychowawczych

 nieznajomość pojęć i terminów współczesnej psychologii przeszkadza w korzystaniu z literatury, co wpływa na brak zrozumienia mechanizmów zachowania się uczniów i ogranicza prawidłowe kierowanie procesem ich rozwoju

 w codziennej pracy intuicyjne zachowanie nauczyciela, stosowanie "naiwnej psychologii", korzystanie jedynie z wyrywkowej, pobieżnej wiedzy psychologicznej.

Psychologia stanowii dla teorii wychowania układ odniesienia, strukturę porządkującą jej twierdzenia o wychowaniu i jego skuteczności.

Teoria wychowania jest jedną z podstawowych nauk społecznych zajmująca się problematyką celów, treści, metod i organizacji wychowania moralnego, społecznego, estetycznego i fizycznego. Już z tej definicji zawartej w słowniku pedagogicznym W. Okonia możemy zauważyć pokrewieństwo teorii wychowania z innymi naukami.

Wychowanie polega na umiejętnym wywoływaniu zmian w osobowości człowieka i jak pisałam bardzo ważną rolę odgrywa tu psychologia oraz pedagogika, a także socjologia. Jednak, aby proces socjologii przebiegał prawidłowo, konieczne jest poznanie rzeczywistości i umiejętności oddziaływania na nią (na tym etapie teorii wychowania, badania socjologiczne będą odgrywały decydującą rolę w faktycznym odbiorze rzeczywistości, a w konsekwencji w prawidłowych działaniach wychowawczych). Integracja socjologii wychowania z pedagogiką jest uzasadniona ze względu na przedmiot badań tej socjologii szczegółowej.

Pewien typ relacji socjologii i pedagogiki nazwany został socjologizmem pedagogicznym. Oznacza on socjologię jako naukę wytwarzającą najbardziej podstawową, ważną i społecznie pożądaną wiedzę o człowieku i jego świecie, która dobrze nadaje się do bezpośredniego wykorzystania do działań edukacyjnych i oświatowych, zmierzających do wykreowania człowieka (i grup społecznych) o określonej jakości. Jednym z jego przedstawicieli jest Emil Durkheim (1858-1917). Określi on rolę socjologii jako dostarczenie innym naukom społecznym uniwersalnego „klucza” do badania i rozumienia rzeczywistości społecznej. Głównym zadaniem dla Durkheima było określenie teoretyczne i praktyczne relacji pomiędzy jednostką a społeczeństwem. Znalezienie równowagi między aspiracjami jednostek i potrzebami społeczeństwa jako całości.

Jednak twórcą pierwszego w świecie teoretycznego systemu socjologii wychowania jest Znaniecki. Według niego główną funkcją naukową socjologii wychowawczej jest badanie obiektywnie, porównawczo wyróżnionych rodzaji systemów społecznych stosunków wychowawczych, ról wychowawczych, grup wychowawczych w różnych społecznościach przeszłych i obecnych w całym świecie.

Wychowanie odbywa się zarówno w najbliższej rodzinie, w grupach społecznych i (tutaj ważną rolę będą odgrywać badania socjologiczne) jak i w instytucjach społecznych, a w szczególności w szkole. W domu na wychowanie wpływa rodzina natomiast w szkole dużą rolę pełni nauczyciel, grupa rówieśnicza i sposób funkcjonowania różnych wychowawczych środowisk.

Z uwagi na to, iż przedmiot działalności wychowawczej stanowi jednostka społeczna, która jest powiązana z wieloma różnymi układami społecznymi - wychowawca powinien kształtować nie wyizolowaną osobowość, ale swoiste układy społeczne. Znaniecki bardzo mocno podkreśla, iż wychowanek nie może być tylko biernym przedmiotem oddziaływań wychowawcy, lecz powinien być w tym stosunku wychowawczym aktywnym partnerem. Najwyższą wartością wychowanka jest jego indywidualność, zatem nie może on się stać "sztucznym wytworem innych ludzi", ponieważ osiągnięcie najwyższego rozwoju indywidualności jest możliwe nie dzięki wychowaniu, a poprzez samokształcenie, odbywające się bez kontroli i nadawaniu odpowiedniego kierunku za strony wychowawców. Przygotowanie jednostki do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym musi polegać przede wszystkim na wprawianiu się jej w uczestniczeniu w określonych dążeniach zbiorowych, a których realizacja może przynieść nie tylko korzyści osobnikom podzielającym te dążenia i nie tyle grupie z nich złożonej, ale również i innym jednostkom, znajdującym się poza obrębem tego zrzeszenia

Wychowanie potrzebuje również idei, stąd nawiązanie do antropologii = filozofii człowieka /idee istoty człowieka czyli co oznacza być człowiekiem. Filozofia wskazuje cel, a nie środki wychowania.

1. filozofia pomaga pedagogice osiągnąć status metodologiczny – jak dobierać nauki o człowieku, jakie koncepcje.

2. daje pedagogice wizję człowieka /nie cała filozofia = głównie filozofia człowieka, antropologia filozoficzna.

31.

32.

34.DOKONAJ ZWIĘZŁEJ INTERPRETACJI CZTERECH FILARÓW EDUKACJI UJĘTYCH W RAPORCIE DLA UNESCO PT. „EDUKACJA- JEST W NIEJ UKRYTY SKARB”

Cztery filary edukacji

W raporcie tym przedstawiono, iż edukacja przez całe Zycie powinna opierać się na 4 filarach:

- uczyć się aby żyć wspólnie(należy poszerzać wiedzę o innych społeczeństwach, historii, tradycji, duchowości, tolerancji, oraz uczyć się współdziałania

-uczyć się, aby wiedzieć należy poznać narzędzia służące do zdobywania wiedzy , pamiętając że uczenie zdobywania wiedzy wymaga umiejętności koncentracji, wykorzystywania już posiadanej wiedzy i myślenia, celem uczenia jest osiągnięcie radości z rozumienia, odkrywania i posiadania wiedzy

- uczyć się aby działać należy posiadać umiejętności wykorzystania wiedzy w praktyce, nauczyć współdziałania oraz komunikacji po to, aby człowiek umiał Radzic sobie w nieprzewidzianych sytuacjach, pracować w zespołach i twórczo kształtować przyszłość.

- uczyć się aby być głównym celem jest wszechstronny rozwój jednostki, edukacja powinna troszczyc się o rozwój niezależnego myślenia, zdolności krytycznego osądu, uczuć i fantazji, bez tego światu grozi odhumanizowanie

Raport ukazuje, że edukacja ustawiczna powinna objąć wszelkie działania, które umożliwiają człowiekowi poznanie dynamiki świata, innych ludzi oraz samego siebie. Podkreśla również znaczenie jakościowych zmian kształcenia w okresie dynamicznych przemian społeczno- gospodarczych.

36. Na czym głównie polega poznawanie i motywowanie uczniów do nauki w szkole. Dlaczego tak ważne staje się określenie mocnych i słabych stron uczniów, kształtowanie umiejętności radzenia sobie z własnymi emocjami i rozwijaniem zainteresowań?

Proces uczenia się szkolnego jest złożony i zależy nie tylko od wysiłku nauczyciela, ale również od ucznia, organizacji nauki i podawanych treści. Motywowanie uczniów do nauki polega na wzbudzaniu i podtrzymywaniu w nich chęci do wywiązywania się z nałożonych obowiązków. Motywowanie zawsze dotyczy konkretnej sprawy, tj. jakiegoś zadania, którego znaczenie uświadamia się podczas wysuwania argumentów, mających na celu wywołanie akceptacji, a co za tym idzie – odpowiedniego zachowania. W zależności od okoliczności, motywowanie może odnosić się do różnych sfer psychiki człowieka. Może dotyczyć zarówno sfery intelektualnej, jak i emocjonalnej ( np. ciekawości, ambicji, praktycznej użyteczności). Całość działających aktualnie u danej jednostki motywów uczenia się nazwiemy motywacją. Motywacja spełnia w procesie uczenia się szkolnego poważną rolę i w zależności od motywów składających się na nią wyniki w nauce mogą być wyższe lub niższe. Motywacja jako czynnik wewnętrzny wpływa na mobilizację ucznia do nauki i nie należy jej pomijać w pracy wychowawczej szkoły. Skuteczność oddziaływań nauczyciela na ucznia w okresie dorastania wymaga, aby uczeń chociaż w niewielkim stopniu identyfikował się z nauczycielem. Dzięki identyfikacji zdobywa odpowiednią motywację do nauki, do wspólnej pracy zmierzającej do realizacji postawionych celów i zadań. Aby zachęcić ucznia do takiej identyfikacji nauczyciel musi wykazać mu, że jest człowiekiem szczerym, że rozumie i lubi ucznia oraz chce mu pomóc. Te właściwości zachowania nauczyciela kształtują odpowiednią motywację do tego, by tolerować wysiłki wychowawcy zmierzające do zmiany jego sposobu postępowania i myślenia. Motywacja to stan wewnętrznego napięcia, od którego zależy możliwość i kierunek aktywności organizmu.

Motywom odpowiada zespół bodźców specyficznych, które aktywizują podmiot do działania oraz zespól reakcji, które jest on skłonny wykonać. Do najważniejszych czynników motywujących można zaliczyć stosowanie różnych metod nauczania, pozwolenia na swobodne wyrażanie swoich opinii, uczenie samodzielnego myślenia, umiejętność kontrolowania własnego poziomu stresu, nauka elastyczności w zachowaniu ( zwłaszcza w przypadku sytuacji konfliktowych ) i tolerancja oraz radość z najdrobniejszych osiągnięć. Można powiedzieć, że motywowanie jest jednym z najbardziej złożonych i trudnych, a zarazem niezbędnych zadań pracy nauczyciela. Uczniowie bowiem swoim zachowaniem i niechęcią wobec obowiązków szkolnych stwarzają różnorodne trudności, których nauczyciele często wręcz nie potrafią przezwyciężyć. Jeżeli jednak nie wykorzystają różnorodnych sytuacji i działań motywujących wzmacniających motywację wewnętrzną uczniów, to może pojawić się zjawisko demotywacji. Demotywacja jest bowiem następstwem niewłaściwego traktowania okoliczności i działań motywujących kształcenie. Uczniowie tracą wówczas możliwość realizacji swych oczekiwań szkolnych, co pogłębia ich negatywny stosunek do szkoły. Demotywuje ich głównie brak wyraźnie określonych zadań, zadania niezrozumiałe i zbyt trudne, a także zaniedbania procesu informacyjnego, gdyż nie wiedzą wtedy, co mają robić. Czynnikiem demotywującym jest też okazywanie uczniom niewłaściwych postaw przez nauczycieli oraz ograniczanie bodźców motywujących jedynie do kontroli, oceny i kary. Motywację uczniów osłabia i zniekształca także brak postępów i rosnące zaległości w nauce.

W krytyce współczesnej szkoły często pada zarzut, że obecnie za mało uwagi poświęca się rozwijaniu motywacji młodzieży do nauki szkolnej. Wielu rodziców i nauczycieli uważa, że każdy uczeń powinien sam chcieć się uczyć, bo to leży w jego własnym interesie. Ich zdaniem nauczyciel ma uczyć, rozwijać zdolności uczniów, a motywacja to wyłącznie sprawa ucznia. Jednakże wbrew takiemu mniemaniu obowiązkiem nauczyciela jest nie tylko rozpoznawanie i rozwijanie zdolności uczniów, ale także ich motywacji do nauki szkolnej. Odpowiednie motywowanie stanowi bowiem istotny czynnik powodzenia szkolnego. Funkcja motywująca nauczyciela jest więc niezbędnym składnikiem jego kwalifikacji zawodowych. Proces motywowania w pracy szkolnej jest bowiem równoległy do procesu kształcenia. Można wręcz powiedzieć, że proces kształcenia jest równocześnie procesem motywującym. E. Lipska – Jordan uważa nawet, że poziom motywacji do nauki nie tylko różnicuje osiągnięcia szkolne uczniów, ale też ma większy wpływ na te osiągnięcia aniżeli ich zdolności. Nauczyciel motywując ucznia wspomaga wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka. Przygotowuje ucznia do funkcjonowania w grupie szkolnej i efektywnego w niej działania. Umacnia wiarę w dziecku we własne siły i zdolności osiągania wartościowych i trudnych celów. Nauczyciel poprzez motywację rozbudza i rozwija wrażliwość dziecka oraz jego indywidualne zdolności twórczych.

1. Wdrażając realizację różnych projektów, już na etapie planowania, nauczyciele zwracają uwagę by wykorzystać umiejętności organizacyjne uczniów. Uczniowie o wymienionych umiejętnościach uczestniczą w różnych formach projektów istniejących w szkole. Dużą uwagę zwracamy na przydział zadań. Głównym koordynatorem jest nauczyciel – wychowawca. Wiele zadań podejmuje młodzież, np. podczas prób spektakli uczniowie otrzymują zadanie, by sami dokonali przydziału ról oraz by samodzielnie wykonali część prób. Wymaga to wyłonienia lidera, który jest odpowiedzialny za pracę grupy.

2. W pracy nad programami artystycznymi wykorzystujemy inwencję własną młodzieży. Mocną stroną naszych uczniów są bowiem ciekawe pomysły, dotyczące scenariuszy spektakli. Planując pracę koła teatralnego, nauczyciel uwzględnił, że jednym z obszarów pracy będzie tworzenie – wspólnie z młodzieżą - scenariuszy spektakli. Chętni uczniowie piszą – pod kierunkiem nauczyciela, który służy radą, pomocą merytoryczną. W tworzeniu scenariuszy uczestniczy wiele osób, wstępna „burza mózgów” jest zawsze okazją do rozwijania zdolności twórczych, odkrywania zdolności artystycznych. Według powstałego scenariusza grupa uczniów –aktorów odgrywa przedstawienie.

3. Na mocne strony stawiamy szczególnie w pracy z uczniem nieśmiałym, np. rozpoznanie problemu przez wychowawcę: nieśmiałość, połączona z dużymi ambicjami i chęcią pokonania słabych stron. W rozmowie z uczniem potwierdziły się wychowawcze obserwacje. Nauczyciele uczący w klasie - poinformowani o problemie - dawali uczniowi dodatkowe zadania do wykonania, rozpoczynając od drobnych prac i sukcesywnie powierzając mu poważniejsze zadania. Wsparciem był przez cały czas wychowawca, który koordynował realizację zadań, przede wszystkim przez utwierdzania ucznia w przekonaniu, że uda mu się wykonać powierzone prace (np. wykonanie gazetki ściennej). W trzecim roku nauki uczeń sam zaczął deklarować chęć wykonywania zdań ponadobowiązkowych. Był już w pełni świadomy swoich słabych stron i możliwości ich przezwyciężenia. Wykorzystywał przy tym swoje umiejętności artystyczne.

Analiza wypełnianych przez uczniów kart mocne i słabe strony, własne obserwacje wychowawców, nauczycieli, rozmowy z rodzicami pozwalają odkryć mocne strony u różnych uczniów.

Przykłady: 1. Rozpoznanie problemu: uczeń niezdyscyplinowany, arogancki, raczej nie lubiany przez kolegów. Poszukiwanie mocnych stron: Mocne strony zostały zaobserwowane przez wychowawcę i nauczycieli. Nauczyciel, prowadzący zajęcia z języka polskiego wykorzystywał zdolności ucznia, włączając go w przygotowywanie lekcji metodami aktywizującymi. Uczeń doskonale sprawdzał się w dramie. Samodzielnie przygotowywał różne role, wymagające od niego własnej inwencji. W ten sposób rozwinęły się te cechy ucznia, które stanowiły o jego pozytywach. Wchodzenie w rolę prze ucznia pozwoliło również dostrzec zdolności organizacyjne i inwencję twórczą. Poprzez obserwację i włączanie ucznia w różne niestereotypowe formy zajęć odkryto, że jego mocną stroną są: możliwości intelektualne, chęć brania udziału w różnych przedsięwzięciach, które pozwalają mu zaistnieć przez publicznością, odwaga. 2. Rozpoznanie problemu wychowawczego: uczeń arogancki, mało posłuszny, niemiły dla otoczenia, ironiczny. Rozwiązanie problemu: wywiad z rodzicami ucznia pomógł zrozumieć jego zachowanie (to, w jaki sposób otoczenie go odbierało nie było podyktowane jego złą wolą, lecz kwestia charakteru). Wychowawca oraz inni nauczyciele zaobserwowali, że uczeń chętnie podejmuje zadania dodatkowe, nie chwaląc się tym. Ze wszystkich pozaobowiązkowych prac wywiązywał się wzorowo. Nauczyciele angażowali go do udziału w konkursach przedmiotowych. Okazało się, że uczeń świetnie radzi sobie w wybranych przez siebie dziedzinach. Także powierzenie mu ważnych zadań, związanych z prezentowaniem szkoły w środowisku, też go mobilizuje.

Każda słaba strona ucznia ma swój pozytywny odpowiednik. Ujawniało się to w podejmowanych przez niego działaniach. Toteż wychowawca tak zaplanował pracę z nim, by zawsze wspierać go w wykonywanych przedsięwzięciach, które rozwijały jego umiejętności i wiedzę.