Logistyka jest procesem panowania, realizacji i kontroli wydajnego i oszczędnego przepływu i magazynowania surowców, półfabrykatów i gotowych wyrobów oraz związanych z tym informacji od punktu dostawy do punktu odbioru, odpowiednio do wymagań klienta. Logistyka powinna dbać o to, aby dostawa do punktu odbioru nastąpiła zgodnie z zapotrzebowaniem i by dostarczony został właściwy produkt (pod względem ilości i gatunku), we właściwym stanie, we właściwym czasie i we właściwym miejscu przy minimalnych kosztach. Jednym z efektów globalizacji działalności gospodarczej oraz dynamicznego rozwoju technologii jest wzrost znaczenia minimalizacji kosztów (presja kosztów). By uzyskać obniżenie kosztów, przedsiębiorstwo musi być w stanie stosować takie strategie jak: przewaga cenowa przewaga skali działania przewaga miejsca przewaga czasu i wykorzystanie szybkości działania przewaga wynikające z elastycznej struktury firmy Elastyczność w logistyce i produkcji polega na strategii odraczania w procesie produkcji do czasu zaistnienia pełnej wiedzy o żądanym przez kupującego produkcie oraz na: wykonywaniu mniejszych partii produkcji obniżaniu kosztów przezbrojenia optymalizacji środków produkcji bardziej racjonalnym wykorzystaniu pracowników odkładaniu zapasów magazynowych do czasu wyraźnego zarysowania się popytu centralną gospodarkę magazynową, połączoną z szybką i niezawodną ekspedycją specjalizacji przedsiębiorstwa Zintegrowane zarządzanie przepływami obejmuje trzy podstawowe fazy: zaopatrzenie produkcja dystrybucja (zbyt) Pomimo iż fazy przebiegów strumieni rzeczowych w przedsiębiorstwach przemysłowych są takie same, mogą w nich występować różne modelowe rozwiązania organizacyjne, zakładające różny stopień centralizacji. W praktyce spotyka się rozwiązania: scentralizowane, w których występuje jedno centrum decyzyjne zarządzające całym procesem przepływu strumieni rzeczowych przez przedsiębiorstwo zdecentralizowane, w których następuje podział funkcji decyzyjnych zgodnie z trzema fazami działania przedsiębiorstwach pośrednie (np. łączenie magazynów zaopatrzenia i zbytu) Sterowanie, to działania zmierzające do uzyskania pożądanej zmiany jednego stanu układu w obiekcie sterowania na inny, bardziej odpowiadający sterującemu , z uwagi na postawione cele. Jednym z podstawowych pojęć cybernetyki jest pojęcie układu względnie odosobnionego (od otoczenia), mającego – w przeciwieństwie do układu bezwzględnie odosobnionego - co najmniej jedno wyjście z zewnątrz i jedno wyjście na zewnątrz (może nim być magazyn, wydział produkcyjny, przedsiębiorstwo, urząd, miasto, gospodarka narodowa). Każdy układ względnie odosobniony ma wejście i wyjście informacyjne i zasileniowe oraz sieć kanałów o podobnym charakterze. Zasilaniem określamy czynnik materialny, będący tworzywem przetwarzanym przez dany układ lub środkiem umożliwiającym to przetwarzanie bądź nośnikiem informacji. Przykładami mogą być wyroby walcowe dla fabryki samochodów lub maszyny do obróbki metali bądź zamówienia nadchodzące do odbiorców. Przedmiotem sterowania jest wyróżnione w danym układzie zasilanie, do czego jest niezbędna odpowiednia informacja. Aby osiągnąć za pomocą sterowania cel stawiany danemu układowi muszą w nim zachodzić transformacje informacji i zasileń. Przez te pojęcia można rozumieć opracowanie planu produkcji na najbliższy miesiąc (transformacja informacji) czy wykonanie pewnej liczby odlewów skrzyni biegów (transformacja zasilenia), zapewniającej wykonanie tego planu. Układy względnie odosobnione cechuje występowanie pewnych związków między bodźcami, pojawiającymi się na wejściu układu, a jego reakcjami na wyjściu. Bodźcami mogą być np. nadchodzące z otoczenia przedmioty pracy, zaś reakcjami – wytworzone wyroby gotowe. Istota cybernetyki, czyli sterowanie, polega na wyznaczeniu wartości normy sterowania (pożądanego stanu układu), a następnie korygowaniu wszelkich od niej odchyleń na drodze regulacji. Przedsiębiorstwo jest układem wzajemnie na siebie oddziałujących zmiennych materialnych (rzeczowych) i informacji. Wśród tych pierwszych wyróżnia się: produkty (dobra materialne) pieniądze siłę roboczą środki trwałe W przedsiębiorstwie na procesy logistyczne składają się produkty (surowce, materiały, półfabrykaty, wyroby gotowe itp.) i informacje. Pozostałe zmienne, a zwłaszcza środki trwałe, tworzą infrastrukturę tych procesów. Stopień złożoności procesów logistycznych zależy przede 5.klimatyzacja, urządzenia przeciwpożarowe Budowle magazynowe możemy podzielić na: otwarte, przystosowane do składowania produktów odpornych na działanie czynników atmosferycznych (np. place składowe) półotwarte, częściowo zasłonięte, przeznaczone do magazynowania produktów o ograniczone odporności na warunki atmosferyczne (np. wiaty, otwarte zbiorniki) zamknięte, służące do magazynowania produktów, które muszą być chronione przed wpływem warunków atmosferycznych i wymagają odpowiedniej temperatury czy wilgotności (np. budynki, silosy) Podstawowymi rodzajami technicznych środków manipulacji i transportu wewnętrznego są: dźwignice, czyli urządzenia techniczne służące o przemieszczania ładunków w pionie i poziomie np. suwnice czy wciągarki przenośniki, środki o ograniczonym zasięgu, służące do przemieszczania ładunków w pionie, poziomie i pod kątem np. przenośniki taśmowe, łańcuchowe itp. wózki i inne pojazdy kołowe, mogą być nienapędzane lub napędzane silnikami spalinowymi lub elektrycznymi, służą do przemieszczania ładunków na bliskie odległości. Możemy wyróżnić następujące, podstawowe grupy urządzeń magazynowych: Urządzenia do składowania (regały, stojaki itp.) Urządzenia kontrolne i pomiarowe tj. przyrządy do kontroli warunków przechowywania (np. termometr) oraz ilości i jakości składowanych zapasów (np. wagi) Urządzenia klimatyzacyjno – wentylacyjne, do ogrzewania, schładzania, osuszania lub nawilżania powietrza Urządzenia przeciwpożarowe, instalacje alarmowe, gaśnicze, osprzęt gaśniczy Urządzenia pomocnicze do składowania i manipulacji, np. palety, pojemniki, urządzenia do mocowania ładunków Urządzenia techniczno – organizacyjne, znajdujące zastosowanie w procesach informacyjnych tj. kalkulatory, maszyny księgujące, kartoteki, katalogi, komputery itp. Logistyka produkcji obejmuje wszystkie czynności związane z zaopatrzeniem procesu produkcji w stosowne towary (surowce, materiały pomocnicze i eksploatacyjne oraz półwyroby i części z zakupu) i z przekazywaniem półwyrobów oraz wyrobów gotowych do magazynu zbytu. Według faz przepływu produkcji jest ona zlokalizowana między logistyką zaopatrzenia i logistyką dystrybucji. System produkcyjny jest celowo zaprojektowanym układem materialnym, energetycznym i informacyjnym, eksploatowanym przez człowieka i służącym do wytwarzania określonych wyrobów lub usług w celu zaspokojenia potrzeb konsumentów. System produkcyjny jest pewnym uporządkowanym zbiorem elementów i relacji między nimi. Można to zapisać jako: SP =< {X, Y, T, Z}, R> gdzie: X = elementy wejścia (materiały, części, urządzenia itp.) Y = elementy wyjścia (wyroby gotowe, usługi itp.) T = elementy procesu przetwarzania wektora wejścia w proces wyjścia (operacje technologiczne, transportowe, magazynowe itp.) Z = elementy procesu zarządzania (planowanie itp.) R = sprzężenia (relacje) materiałowe, informacyjne pomiędzy elementami (X, Y, T, Z) systemu. Najczęściej przyjmowanymi elementami wejścia i wyjścia systemu produkcyjnego są: elementy wektora wejścia X elementy wektora wyjścia Y Elementami wektora wejścia X są: środki techniczne produkcji wyposażenie technologiczne (maszyny i urządzenia) budynki i budowle sieci energetyczne, sieci informatyczne przedmioty pracy materiały i surowce półwyroby części czynniki energetyczne woda ciepło i czynniki oziębiające energia elektryczna paliwa stałe i gazowe czynniki ludzkie personel inżynieryjno – techniczny personel wykonawczy personel administracyjno – biurowy personel zarządzający informacje prognozy i informacje rynkowe informacje o konstrukcji wyrobu i funkcjach użytkowych informacje o jakości i koszcie własnym decyzje związane z programem produkcji wiedza i doświadczenia produkcyjne załogi kapitał kapitał zamrożony w technicznych środkach produkcji kapitał zamrożony w materiałach, półwyrobach i wyrobach gotowych kapitał finansowy w kasie, bankach, u klientów	wszystkim od branży przemysłowej. Determinuje to rodzaj występujących procesów produkcyjnych i stosowanych technologii, a w konsekwencji: liczbę zakupywanych asortymentów materiałowych (wejścia zasileniowe) różnorodność operacji produkcyjnych, transportowych i manipulacyjnych (transformacje zasileń) wolumen zbywanych wyrobów finalnych (wyjścia zasileniowe) oraz złożoności ich z struktury Z uwagi na rodzaj procesów produkcyjnych i stosowanych technologii można wyróżnić: branże aparaturowe branże obróbcze-montażowe Przepływy materiałowe mogą odbywać się w sposób: szeregowy (sprzężenia szeregowe np. w przemyśle metalurgicznym) równoległy (sprzężenia równoległe np. narzędziownia obsługująca różne wydziały przedsiębiorstwa) zwrotny (w pewnych przedsiębiorstwach mogą występować sprzężenia zwrotne np. złom odpadowy) Wyróżnia się następujące zasady filozofii logistyki Myślenie o całości, czyli podejście systemowe oznaczające, że wszystkie działania przedsiębiorstwa w zakresie fizycznego przepływu i składowania surowców, półproduktów i wyrobów gotowych powinny być traktowane jako całość. Oznacza to, że w trakcie podejmowania decyzji logistycznych niezbędne jest rozpatrywanie wszystkich pozycji kosztowych. Logistyka ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ łączy ze sobą wiedzę z zakresu: nauk o organizacji i zarządzania informatyki ekonomiki przedsiębiorstw towaroznawstwa ekologii itp. Logistyka znalazła swoje miejsce: w przedsiębiorstwach przemysłowych, handlowych i usługowych w dużych gospodarstwach rolnych, ogrodniczych i leśnych na poczcie i kolei w przedsiębiorstwach spedycyjnych i turystycznych w gospodarce narodowej w gospodarce wspólnot gospodarczych w gospodarce światowej w siłach zbrojnych W zależności od przedmiotu zainteresowania zawężone obszary logistyki przybierają różne nazwy, np. logistyka: przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych , usługowych szpitali transportu i magazynowania miejskiej przepływów towarowych opakowań usuwania odpadów (ekologistyka) informatycznej Przepływy towarów oraz związane z nimi przepływy informacji zachodzą w łańcuchach i kanałach logistycznych. W modelu przepływu dóbr materialnych wyróżnia się następujące łańcuchy logistyczne: łańcuch dostaw - procesy zaopatrzenia w surowce, wytwarzania i przemieszczania łańcuch konserwacji – dotyczący utrzymania dób we właściwym stanie łańcuch usuwania – obejmujący proces gromadzenia, a następnie recyrkulacji lub utylizacji odpadów. Systemy logistyczne Całość zintegrowanych ze sobą procesów logistycznych oddziałujących na siebie i pozostających w określonym związku z otoczeniem tworzy system logistyczny. Każdy system logistyczny jest określony poprzez: sposób, w jaki przebiegają procesy logistyczne zbiór technik, przeprowadzania procesów logistycznych zbiór środków, za pomocą których realizuje się procesy logistyczne ze względu na usytuowanie przestrzenne, systemy logistyczne możemy podzielić na: makro-logistyczne - odnoszące się do całej gospodarki mikro-logistyczne – odnoszące się do określonych podmiotów gospodarczych meta-logistyczne Ze względu na różne fazy przepływu materiałów w łańcuchach logistycznych systemy logistyczne możemy podzielić na: logistykę zaopatrzenia - (obszar przepływu dóbr fizycznych do dostawców materiałów zaopatrzeniowych do magazynu zaopatrzeniowego przedsiębiorstwa produkcyjnego); logistykę produkcji - (obejmuje zakresem obszar przepływu materiałów z magazynu zaopatrzenia poprzez procesy przetwarzania i magazyny produkcyjne do magazynu wyrobów gotowych); logistykę dystrybucji - (obejmuje zakresem obszar przepływu towarów z magazynu wyrobów gotowych producenta do magazynów centralnych lub Elementami wektora wyjścia Y są: wyroby przemysłowe produkty gotowe według oferowanego asortymentu produkcji półwyroby usługi produkcyjne wybraki produkcyjne i surowce wtórne dla innych szkodliwe odpady zanieczyszczające środowisko odpady stałe ścieki hałas ciepło informacje o jakości wyrobu o rzeczywistym koszcie własnym o stanie procesu produkcyjnego inne informacje wyjściowe z systemu bądź pozostające w systemie dla następnych cykli produkcyjnych Relacje, sprzężenia, powiązania materiałowe, energetyczne i informacyjne umożliwiające funkcjonowanie systemu produkcyjnego w odniesieniu do fizycznego przepływu materiałów i części od magazynów wejściowych (logistyka zaopatrzenia) do magazynu wyrobów gotowych (logistyka dystrybucji): zsynchronizowanie w czasie wszelkich dostaw, aby skrócić do minimum czas oczekiwania materiału na dalsze przetwarzanie lub montaż zapewnienie właściwych środków transportu i innych ułatwiających magazynowanie oraz wyszukiwanie potrzebnych w danej chwili materiałów, czy półwyrobów obniżenie do minimum strat transportowych i magazynowych tj. zaprojektowanie takiej struktury przepływu, która minimalizuje: długość dróg transportowych, przeładunki i pracochłonność przeładunków W odniesieniu do instalacji energetycznych i innych instalacji przemysłowych: zapewnienie dostawy czynników (mediów) zgodnie z wymaganiami procesu produkcyjnego, poprzez właściwe sieci i instalacje zneutralizowanie i utylizacji odpadów ciekłych, gazowych i stałych, aby uniknąć zanieczyszczenia środowiska zapewnienie stałego pomiaru zużycia i automatycznego sterowania natężenia strumieni czynników energetycznych w odniesieniu do systemu informacyjnego selekcja informacji i wyodrębnienie informacji istotnych z punktu widzenia podstawowych celów zarządzania zaprojektowanie powiązań informacyjnych (kanałów przepływu informacji) właściwych dla wymagań logistyki procesu produkcyjnego i procesu podejmowania decyzji w obrębie wszystkich poziomów i funkcji zarządzania we właściwym czasie dobór sprzętu komputerowego i oprogramowania stosownie do liczby przetwarzanych informacji, zakresu i wymaganego czasu Funkcjonowanie każdego systemu produkcyjnego odbywa się w podwójnym otoczeniu: bliskim (otoczeniu pierwszego stopnia) – jest to system przedsiębiorstwa, w którym wyodrębniono system (podsystem) produkcyjny dalekim (otoczeniu drugiego stopnia) – jest to system w ramach którego działa przedsiębiorstwo (region) Cele działania systemu produkcyjnego jakość i nowoczesność produktów wzrost produkcyjności obniżka kosztów własnych wytwarzania produktów Definicja obsługi klienta: Obsługę klienta można postrzegać jako coś, co firma dodatkowo, przy okazji zakupu, zapewnia nabywcom jej produktów lub usług.. Z punktu widzenia marketingu istnieją trzy poziomy produktu: korzyść lub usługa podstawowa, która stanowi cel zakupu nabywcy produkt rzeczywisty albo fizyczny lub usługa produkt rozszerzony, wzbogacony W tych kategoriach można rozpatrywać logistyczną obsługę klienta jako własność produktu rozszerzonego, będącą dodatkową korzyścią dla nabywcy. Obsługę Klienta możemy zatem zdefiniować: Proces zapewnienia przewagi konkurencyjnej i tworzenia dodatkowych korzyści przez łańcuchy dostaw w celu maksymalizacji wartości całkowitej dla ostatecznego klienta. Elementy obsługi klienta: Z logistycznego punktu widzenia obsługę klienta można rozpatrywać według czterech głównych elementów: czas niezawodność komunikacja wygoda Czas – mówiąc o czasie w logistyce dystrybucji mamy na myśli zazwyczaj czas realizacji zamówienia – z punktu widzenia sprzedawcy – lub czas dostawy albo cyklu uzupełniania zapasów – z punktu widzenia nabywcy.	dalej do odbiorców na rynku); logistykę serwisu – (ma za zadanie utrzymywanie w pełnej sprawności towarów użytkowanych przez odbiorców. Na system ten składają się dostawcy części zamiennych, magazyny części zamiennych, zakłady serwisowe); logistykę usuwania odpadów – (gromadzenia, sortowania, demontażu, odzysku materiałów, składowania, usuwania, recyrkulacji oraz likwidacji odpadów pochodzących z systemów zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i serwisu); Logistykę zagospodarowania odpadów definiuje się jako system, który: umożliwia zintegrowane planowanie, zarządzanie i sterowanie przepływem odpadów od miejsc ich powstania do miejsc składowania, recyklingu i likwidacji. Posiada zdolności techniczne do przetwarzania surowców, odpadowych na materiały możliwe do wykorzystania w procesach produkcyjnych zapewnia gotowość i zdolność unieszkodliwienia względnie likwidacji odpadów. Charakterystycznymi cechami potoków informacyjnych procesów logistycznych, wymagającymi stosowania odpowiednich środków i technik przetwarzania (czyli odpowiedniej infrastruktury) są: masowość konieczność bieżącego przetwarzania (w czasie realnym) wielokrotność wykorzystania tych samych informacji i ich nośników w procesie zarządzania. Na infrastrukturę procesów logistycznych składają się głównie następujące grupy środków technicznych: Środki transportu i manipulacji, służące do przemieszczania produktów między przedsiębiorstwami oraz wewnątrz przedsiębiorstwa Budynki i budowle magazynowe, umożliwiające składowanie i ochronę zapasów, oraz niezbędne wyposażenie magazynów umożliwiające realizację ich podstawowych funkcji opakowania, stanowiące ochronę produktów oraz służące do transportu i manipulacji środki przetwarzania informacji (urządzenia, systemy i programy użytkowe) Warunkiem sprawności procesów fizycznego przepływu produktów jest wzajemne dostosowanie dużej liczby parametrów technicznych w całym łańcuchu transportowo-magazynowym, którego ogniwami są: jednostki ładunkowe i związane z nimi opakowania budowle magazynowe oraz budynki produkcyjne fronty załadunkowo - wyładunkowe urządzenia do składowania produktów środki transportu zewnętrznego i wewnętrznego środki manipulacji ładunkami Infrastrukturę transportową procesów logistycznych tworzy pięć gałęzi transportu: kolejowy samochodowy rurociągowy wodny śródlądowy i morski lotniczy Podstawowym miernikiem przewozu ładunków z wykorzystaniem różnych gałęzi transportu są: masa przewożonych ładunków w tonach praca przewozowa w tonokilometrach Podstawowe zjawiska jakie zachodzą w infrastrukturze transportowej logistyki w Polsce to: zmiana struktury własnościowej transportu samochodowego, wzrost udziału przewozów przez przewoźników sektora prywatnego zmniejszenie udziału w przewozach ładunków w transporcie kolejowym, na korzyść transportu samochodowego wzrost udziały specjalistycznych środków transportowych do przewozów towarowych (chłodnice, kontenery itp.) wzrost przeciętnej ładowności wagonów i samochodów przy jednoczesnych ich różnicowaniu oraz dostosowaniu do wymogów przewożonych ładunków wzrost znaczenia profesjonalnych firm transportowych dywersyfikacja usług związanych z transportem świadczonych przez firmy transportowe Na infrastrukturę magazynowania i manipulacji składa się: budowle magazynowe techniczne środki manipulacji i transportu wewnętrznego urządzenia magazynowe do składowania, kontroli, pomiarów itp. informatyczne środki techniczne, niezbędne do sterowania operacjami magazynowymi. Budowle magazynowe stanowią stałą infrastrukturę procesów magazynowania i manipulacji, charakteryzują się takimi cechami jak: 1. rodzaj i wielkość parametry konstrukcyjne takie jak długość, szerokość, wysokość, rozstaw elementów nośnych, dopuszczalne obciążenie itp. parametry użytkowe np. powierzchnia całkowita, składowa, manipulacyjna, transportowa, pojemność, przepustowość itp. inne szczególne elementy takie jak wyposażenie, Opracowywanie zamówienia obejmuje takie czynności jak: sprawdzenie zdolności kredytowej klienta przekazanie informacji do działu sprzedaży przekazanie zamówienia do działu zajmującego się gospodarką zapasami przygotowanie dokumentów wysyłkowych Niezawodność - Dzięki niezawodności dostaw klient może zminimalizować poziom zapasów. Jeśli czas cyklu realizacji zamówień jest stały, to wielkość utrzymywanych przez niego zapasów odpowiada przeciętnemu zużyciu w tym czasie. Nie ma wówczas konieczności utrzymywania zapasu bezpieczeństwa na wypadek nieregularnych dostaw. Dotrzymanie przez dostawcę czasu dostawy pozwala nabywcy zminimalizować całkowite koszty zapasów i ich wyczerpania , opracowywanie zamówień i harmonogramu produkcji. Niezawodność odnosi się do dostarczenia klientowi zamówionych towarów: regularnie w odpowiednim stanie zgodnie z wymaganym typem zgodnie z wymaganą jakością Komunikacja – Jedną z najważniejszych czynności przy realizacji zamówień jest przekazywanie informacji o zamówieniu klienta do działu realizacji zamówień. Zastosowanie elektronicznej wymiany danych na etapie zbierania informacji dotyczących zbierania zamówienia może ograniczyć błędy w trakcie przekazywania informacji do magazynu. Zmniejszenie liczby błędów podczas kompletowania zamówienia można osiągnąć stosując uproszczoną identyfikację produkt np.. kody kreskowe. Połączenie metody EDI z wykorzystaniem kodów kreskowych może poprawić poziom obsługi oferowanej przez sprzedawcę i doprowadzić do obniżki kosztów. Komunikacja z klientem ma bardzo duże znaczenie w monitorowaniu niezawodności obsługi klienta. Kanał komunikacyjny powinien być ciągle otwarty i łatwo dostępny dla wszystkich klientów, ponieważ ułatwia to sprzedawcy spełnianie rygorystycznych wymagań jakie nakłada na niego klient. Idealnym rozwiązaniem jest kanał umożliwiający komunikację w obu kierunkach. Wygoda – logistyczne potrzeby klientów różnią się pod względem: opakowań środków transportu przewoźników tras przejazdów terminów dostaw Sprzedawca może dokonać klasyfikacji klientów według takich czynników jak: znaczenie klientów segment rynku kupowane produkty Łańcuch dostaw rozumie się jako całą działalność związaną z przepływem materiału (towarów) od jego oryginalnego źródła, poprzez wszystkie jego zmiany, aż do postaci, w której jest konsumowany przez ostatniego klienta. Łańcuch logistyczny może być zatem zdefiniowany jako: zespół pewnej liczby jednostek (przedsiębiorstw i instytucji), które działają wspólnie w sposób zintegrowany w celu dostarczenia właściwego produktu we właściwe miejsce, we właściwym czasie, zachowując odpowiednią jakość przy możliwie najniższym koszcie. Łańcuchy logistyczne mogą obejmować różne etapy działalności, w związku z tym różna jest ich długość i stopień skomplikowania. W praktyce funkcjonują więc łańcuchy makro (długie i skomplikowane), składające się z łańcuchów pośrednich, na które z kolei składają się łańcuchy mikro, zwane łańcuchami działania. Opracowanie sieci łańcuchów uwzględniającej wszystkie działania relacje występujące między nimi jest zadaniem niezwykle skomplikowanym. Łańcuch logistyczny w ujęciu przedmiotowym, składa się z surowców i materiałów pozyskiwanych na rynku zaopatrzenia oraz wyrobów gotowych przekazywanych do odbiorcy. W łańcuchu logistycznym występują zjawiska powiązania i rozdziału np.: w sferze zaopatrzenia występuje zjawisko powiązania strumienia materiałów i elementów kooperacyjnych, polegające na podjęciu działań, których celem jest dostarczenie wielu różnych materiałów i elementów kooperacyjnych- w określonym terminie po najniższym koszcie – do procesu produkcji; w sferze dystrybucji występuje natomiast rozdział strumieni wyrobów gotowych w sieci dystrybucji do końcowych odbiorców W łańcuchu logistycznym każda zmiana położenia miejsca materiałów i wyrobów gotowych oraz związanego z nim przepływu strumieni informacyjno-decyzyjnych odbywa się w określonym czasie i przestrzeni. Aspekt czasowy jest związany z koniecznością uzyskiwania jak najkrótszego czasu przepływu materiałów i wyrobów gotowych w poszczególnych ogniwach i w całym łańcuchu logistycznym. Aspekt przestrzenny jest związany z niedogodnymi czynnikami przemieszczania materiałów i wyrobów
gotowych od jednego ogniwa łańcucha do następnego. Podmiotowość łańcuchów logistycznych wynika z charakteru rozstrzygania problemów, do których należą: ogólne uwarunkowania, takie jak: rozwiązania prawne, system ekonomicznych, sytuacja na rynku, otoczenie funkcjonowanie uczestników łańcucha, których ilość zależy od rozpatrywanej sfery polityka łańcucha (kredytowa, zapasów, cenowa) struktura łańcucha funkcje regulacji łańcucha (kierowanie planowanie, koordynowanie, kontrola) Związane ze strukturą łańcucha logistycznego linie przepływu można podzielić na proste (liniowe) wielościeżkowe złożone (kombinowane) Wśród linii prostych można wyróżnić: jednostopniowe, występujące w łańcuchach prostych jednoasortymentowych i jednozadaniowych wielostopniowe, powstałe w wyniku połączenia wielu łańcuchów prostych Linie przepływu wielościeżkowe, wskazują na różne możliwe drogi (ścieżki) przepływu danego towaru od źródła do odbiorcy. Linie przepływów złożone (kombinowane), stanowią splot kilku linii prostych o rozbudowanej i wielostopniowej kooperacji. Liczba linii i stopień ich współzależności wynika ze skali (zakresu) realizowanego zadania logistycznego. W łańcuchach logistycznych występują punkty styczności i miejsca przecięcia oznaczające styk linii przepływu systemów lub przejście od jednego do drugiego systemu. Miejsca przecięcia występują głównie w sieci złożonych linii przepływów dóbr fizycznych, informacji i usług. Punkty styczności odnoszą się do każdej linii przepływu. Liczba przecięć i punktów styczności zależy od stopnia złożoności linii przepływów łańcucha logistycznego. Przyczynami powstawania przecięć i punktów styczności są: specjalizacja głównych funkcji systemu ((przedsiębiorstwa), tj. zaopatrzenia, produkcji, magazynowania , sprzedaży, prowadząca do współzależności w łańcuchu logistycznym podział zakresów kompetencji i odpowiedzialności, sprzyjający tworzeniu „grupowych” interesów, prowadzących do powstania konfliktów. Najczęściej pojawiają się w łańcuchach logistycznych konflikty: celów, mające miejsce wówczas, gdy przez osiągnięcie celów przez jednego z partnerów, utrudnia się lub uniemożliwia osiągnięcie celów przez innego partnera ról, mające miejsce wówczas, gdy nie są zgodne z wyobrażeniem o partnerskiej roli, które powinny być spełniane przez poszczególnych uczestników w kanałach logistycznych. Uwidaczniają się głównie miejscach przecięcia i punktach styku władzy, polegający na tym, że uprzywilejowany podmiot łańcucha logistycznego może wywierać nacisk na inny podmiot zmuszające go do podjęcia określonej decyzji. Wykorzystywanie uprzywilejowanej pozycji w wielu wypadkach ma aspekt pozytywny. W przypadku partnera działającego zachowawczo skłania go do mobilizacji swojego potencjału i zainicjowania niekonwencjonalnych rozwiązań: komunikacyjne, najczęściej mające miejsce w sytuacjach, gdy uczestnicy jednego łańcucha logistycznego korzystają z informacji pochodzących z różnych źródeł Konflikty powstają najczęściej w miejscach: przecięcia procesów planowania logistycznego z innymi planami przedsiębiorstwa (finansowymi, zatrudnienia) synchronizacji systemów logistycznych współpracujących z przedsiębiorstwem między sprzedażą z planowaniem produkcji między gospodarką magazynową, a zarządzaniem zapasami między produkcją, a transportem między decyzjami dostawców, a decyzjami nabywców Jednym z podstawowych instrumentów eliminowania konfliktów jest integracja logistyczna, którą można rozpatrywać zarówno w ujęciu podmiotowym jak i przedmiotowym. W ujęciu podmiotowym polega ona na: tworzeniu całości z części, stanowiących coś więcej niż ich sumę, tzn. system tworzeniu całości z wzajemnie uzupełniających się części, ściśle współpracujących ze sobą w ramach funkcji celu włączaniu elementów w istniejącą całość i wiązaniu ich więzami kooperacyjnymi Integracja dąży zatem do łącznego kształtowania i rozpatrywania przedsięwzięć, w ramach określonych problemów, a tym samym do wykorzystania efektów wynikających z systemu, podejścia systemowego i synergii podmiotów w procesie produkcji oraz zarządzania łańcuchami dostaw. Integracja w ujęciu podmiotowym polega między innymi na korzystaniu z jednolitej sieci informacyjnej, Koszty sensu stricto – znajdują wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa, jakkolwiek ich wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów ewidencyjnych i rachunkowych Koszty zdarzeń nadzwyczajnych – odnoszone do pozycji kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa Utracone potencjalne przychody pieniężne – nie znajdujące odzwierciedlenia w rachunku wyników przedsiębiorstwa Podejście do rachunku i analizy kosztów logistyki jest uproszone, dostosowane do obowiązujących zasad ewidencji, kalkulacji kosztów oraz wyników finansowych W ujęciu modelowym koszty logistyki możemy podzielić na : koszty przepływu materiałów koszty utrzymania zapasów Koszty logistyki – to wyrażone w pieniądzu zużycie pracy żywej, środków i przedmiotów pracy,m wydatki finansowe oraz inne ujemne skutki zdarzeń nadzwyczajnych, które są spowodowane przepływem dóbr materialnych, surowców, materiałów, wyrobów, towarów) w przedsiębiorstwie i między przedsiębiorstwami, a także utrzymaniem zapasów. Przekroje strukturalne kosztów logistyki Podział strukturalny kosztów może mieć cele poznawcze jak i praktyczne. Cele poznawcze powinny pozwalać na ustalenie: związku kosztów z podstawowymi rodzajami procesów logistycznych: przepływów fizycznych, informacyjnych, utrzymania zapasów itp. struktury rodzajowej kosztów zmienności poszczególnych grup kosztów w stosunku do wielkości przepływu materiałów lub utrzymywanych zapasów wykorzystania kosztów w szczegółowych decyzjach logistycznych miejsc powstawania kosztów i wykorzystania tej informacji w budżetowaniu kosztów Podział kosztów logistyki według faz polega na wyodrębnianiu faz: zaopatrzenia produkcji dystrybucji Fazowy przekrój kosztów może być dostosowany do przekroju kosztów według miejsc powstawania. Koszty logistyki można również podzielić z punktu widzenia podstawowych składników procesów logistycznych na: koszty fizycznego przepływu materiałów koszty zapasów koszty procesów informacyjnych. Rodzajowy przekrój kosztów dzieli je według zużycia podstawowych czynników produkcji na następujące grupy: amortyzacje majątku trwałego zaangażowanego w procesach logistycznych zużycie materiałów i energii w procesach logistycznych tj, transporcie, magazynowaniu, manipulacji czy przetwarzaniu informacji usługi obce – transportowe, remontowe, łączności itp. koszty pracy oraz narzuty na wynagrodzenia podatki obciążające koszty działalności przedsiębiorstwa (od nieruchomości, środków transportowych) koszty zaangażowanych kapitałów obcych (oprocentowanie kredytów finansujących zapasy, opłaty leasingowe) Powyższe koszty wynikają z realizacji normalnych procesów logistycznych, noszą więc nazwę kosztów normalnych. Oprócz nich wyróżnia się także koszty wynikające ze zdarzeń losowych i innych czynników trudnych do przewidzenia, czyli tzw. koszty nadzwyczajne. Zaliczamy do nich: kary, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów logistycznych (np. z tytułu nieterminowej realizacji dostaw czy uszkodzenia towaru podczas transportu) koszty starzenia się zapasów wyrażające częściową lub całkowitą utratę wartości użytkowej produktów (ubytki naturalne, przeceny zapasów, upusty cenowe) Koszty logistyki można również podzielić na zmienne i stałe: Do grupy kosztów zmiennych należą te składniki kosztów, które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej np. koszty zużycia paliwa w transporcie, zaangażowanego kapitału w finansowaniu zapasów. Koszty stałe procesów logistycznych to te składniki kosztów, które nie zależą od wielkości działalności logistycznej. Praktyczne doświadczenie wskazuje, że większość kosztów logistyki, to koszty stałe, których redukcja może nastąpić przez: przyspieszenie przepływu dóbr materialnych usprawnienie procesów logistycznych zwiększenie szybkości rotacji zapasów Dla potrzeb sterowania wybranymi procesami logistycznymi (np. transportem, zakupami czy zapasami) może mieć znaczenie taki przekrój kosztów, który	badań prognostycznych i marketingu. Integrację w ujęciu przedmiotowym należy rozumieć jako proces obejmujący przepływ wszystkich strumieni rzeczowych. W praktyce polega ona na korzystaniu wspólnych źródeł zaopatrywania, magazynowania, transportu itp. Pomiar skuteczności zarządzania logistyką w przedsiębiorstwie opiera się na funkcji kierowania, organizacji i planowania. Podstawowe wskaźniki umożliwiające ocenę zarządzania logistycznego w przedsiębiorstwie przemysłowym to: Stopień wydajności przepływu Stopień fluktuacji personelu: Stopień nieobecności w pracy Stopień zaangażowania Stopień konfliktowości Istotnym elementem pomiaru przyjętej strategii logistycznej jest przeprowadzenie kontroli jej realizacji. W praktyce stosuje się do tego celu następujące wskaźniki: poprawa obsługi nabywców średni czas realizacji dostaw odchylenie standardowe od średniego czasu dostawy liczba lub wartość dostaw realizowanych w określonym czasie liczba lub wartość dostaw realizowanych w określonym czasie do liczby lub wartości zgłaszanych zamówień ogółem liczba lub wartość zwrotów do liczby lub wartości zgłaszanych zamówień ogółem redukcja kosztów średnia wartość całkowitych kosztów logistyki wartość całkowitych kosztów logistyki o wartości obrotów lub kosztów ogółem wartość kosztów logistyki w wartości kosztów zaopatrzenia i dystrybucji wartość kosztów logistyki według miejsc powstawania wartość kosztów transportu, magazynowania, utrzymania zapasów i pozostałych kosztów logistyki w wartości kosztów logistyki ogółem optymalizacja poziomu zapasów średnia wartość zapasów ogółem średnia wartość zapasów surowców i materiałów, produkcji nie zakończonej, wyrobów gotowych i części zamiennych w wartości zapasów ogółem średnia wartość zapasów bieżących sezonowych, rezerwowych i nieprawidłowych w wartości zapasów ogółem wskaźnik obrotowości zapasów wskaźniki szybkości rotacji zapasów minimalizacja czasu przepływu produktów średni czas przemieszczania, składowania i przetwarzania grup zapasów w czasie ich przepływu przez system logistyczny przedsiębiorstwa kadry liczba pracowników na stanowiskach kierowniczych i wykonawczych wartość nakładów na podwyższanie kwalifikacji pracowników wskaźnik wydajności pracy organizacja poziom dostosowania struktury organizacyjnej oraz organizacji procesów przepływu produktów i i informacji do wymagań realizowanej strategii logistycznej technologia wartość nakładów na rozwój materialnej bazy systemu logistycznego wskaźniki techniczno-eskploatacyjne transportu, infrastruktury magazynowej i jej wyposażenia produkt wartość, ilość, masa lub objętość dostarczanych materiałów do poszczególnych miejsc produkcji i magazynów w określonym czasie wartość kosztów logistyki w jednostkowej cenie sprzedaży produktów dostawy średni czas oczekiwania na dostawy wartość minimalnej partii dostawy wskaźnik reklamacji nabywcy wartość zakupów poszczególnych klientów w określonym czasie opłacalność poszczególnych grup klientów oczekiwania w zakresie standardów obsługi logistycznej oferowane standardy jakości obsługi logistycznej konkurenci poziom kosztów logistyki poziom nowoczesności i efektywności organizacyjno-technologicznej rozwiązań logistycznych wykonawcy usług logistycznych ceny jednostkowe za wykonanie poszczególnych usług logistycznych poziom zdolności przewozowo-magazynowych oferowane standardy jakości obsługi logistycznej umożliwia optymalizację pewnych decyzji np.: przy ustaleniu optymalnej partii dostawy niezbędna jest znajomość: kosztów tworzenia zapasów lub kosztów zamawiania kosztów utrzymania zapasów Przy ustaleniu poziomu zapasu rezerwowego (gwarancyjnego) koniczna jest znajomość Kosztów wyczerpania zapasów kosztów utrzymania zapasów Przy wyborze środków transportowych niezbędna jest znajomość kosztów transportu przy zastosowaniu różnych środków transportowych Wyodrębnienie i podział strukturalny kosztów logistyki w przedsiębiorstwie muszą służyć celom praktycznym, a w szczególności: poznaniu poziomu i struktury kosztów logistyki i ich wpływu na całokształt działalności przedsiębiorstwa ocenie racjonalności kształtowania się kosztów planowaniu i budżetowaniu kosztów Optymalnym rozwiązaniem może być następujący przekrój kosztów logistyki: Koszty rodzajowe, wynikające z odpowiedniej ewidencji kosztów, uwzględniające: zużycie podstawowych czynników produkcji koszty zaangażowania kapitału pozostałe koszty w tym także bezpośrednio kształtujące wynik finansowy przedsiębiorstwa. Koszty w przekroju fazowym powiązane jednocześnie z miejscami ich powstawania koszty w podziale na podstawowe kompleksy logistyki w przedsiębiorstwie tj.: Koszty fizycznego przepływu materiałów koszty zapasów koszty procesów informacyjnych Projektowanie i modelowanie systemów logistycznych. projektowanie systemu jest procesem wieloetapowym i bardzo złożonym. Obejmuje ono czynności: analizy syntezy oceny Często wykorzystywanym narzędziem do projektowania i badania systemów jest inżynieria systemów. Zadanie badawcze w odniesieniu do rzeczywistych systemów technicznych można podzielić na trzy etapy: Obejmuje identyfikację i ocenę stanu systemu w chwili porządkowej t1. W etapie tym należy zidentyfikować i sformułować przedmiot zadania, a następnie dokonać jego analizy i syntezy. Aby to uczynić należy: zidentyfikować elementy i relacje zbudować model systemu dokonać badań diagnostyczno – ocenowych przeprowadzić ocenę systemu Obejmuje modernizację systemu. Na podstawie wyników uzyskanych w etapie I oraz analizy systemu w chwili t1 ustalany jest czas zakończenia modernizacji systemu t2 syntezę optymalizacyjną systemu w wersji pierwotnej S1 na wersję ulepszoną SII syntezę procesu przebudowy systemu z wersji S1 na SII Obejmuje fizyczną przebudowę systemu z wersji pierwotnej S1 na wersję realizowaną SII Identyfikacja systemu Wynikiem identyifkacji jest sformułowanie modelu matematycznego opisującego zachowanie się systemu rzeczywistego zgodnie z przyjętym kryterium oceny. Identyfikacja obejmuje następujące czynności: określenie struktury układu (wielkości wejściowe, wyjściowe, stan) oraz zależności funkcyjne pomiędzy wielkościami dobór wskaźników identyfikacji wyznaczenie algorytmu identyfikacji weryfikację modelu W procesie identyfikacji można wyodrębnić cztery fazy: Faza 1: wyodrębnienie przedmiotu badań określenie otoczenia (bliskiego) obiektu badań określenie otoczenia (dalszego) i systemu realizującego cel działania charakterystykę ilościową przedmiotu działania, otoczenia i systemu działania określenie istoty relacji otoczenia i systemu działania (konkurencja, kooperacja) Faza 2: Dotyczy określania granicy systemu i obejmuje m.in.: określenie celu konkurencji oraz korelacji systemu i otoczenia określenie elementów granicznych systemu, ich nazwanie oraz zdefiniowanie atrybutów Faza 3: określenie elementów wewnętrznych systemu charakterystyki ilościowej elementów wewnętrznych określenia istoty relacji między elementami (np. przekaz informacji) antycypacji relacji matematycznych, energetycznych i informatycznych	Ocena sprawności operacyjnej i strategicznej przedsiębiorstwa Rozwój przedsiębiorstwa przebiega na ogół dwukierunkowo – zmierzając do ekonomizacji swych działań tj. doskonalenia sprawności operacyjnej, bądź zwiększanie skuteczności czyli doskonalenie swej sprawności strategicznej. Sprawność organizacyjna wyraża się w działaniach, dzięki którym przedsiębiorstwo może dostarczać klientom: większą wartość przy danych kosztach określoną wartość przy niższych kosztach czyli wykonywać podobne czynności lepiej niż robią to rywale. Większa sprawność organizacyjna (operacyjna) jest możliwa do osiągnięcia poprzez lepsze wykorzystanie swoich zasobów tzn.: lepszą organizację działań przedsiębiorstwa stosowanie nowocześniejszych technologii wykorzystanie sprawniejszych maszyn i urządzeń eliminację marnotrawstwa Sprawność strategii dotyczy: działań wykonywanych lepiej niż konkurencja wyróżnia się na tle konkurencji Do rozwoju przedsiębiorstwa niezbędna jest zarówno wysoka sprawność operacyjna jak i strategiczna, Skrzyżowanie obu wymiarów sprawności zarządzania pozwala otrzymywać macierz, zawierającą możliwe kierunki i szanse rozwoju przedsiębiorstwa Z macierzy tej wynika, że przedsiębiorstwo musi jednocześnie doskonalić swą sprawność operacyjną i strategiczną i ciągle zwiększać skuteczność nieustannych udoskonaleń. Wynikiem tego spojrzenia jest konieczność dostosowania systemów pomiaru i oceny działalności przedsiębiorstw, które powinny charakteryzować się następującymi cechami, jak: troska o równoważenie udziału mierników finansowych i niefinansowych, miar wskazujących na stopień realizacji celów, jak i tzw. czynników sukcesu koncentracja na wskaźnikach jako wielkościach sterujących, wskazujących na sposób, w jaki powinny być realizowane w firmie podstawowe procesy integracja miar wskazujących na sprawność operacyjną z miarami charakteryzującymi sprawność strategiczną przydatność stosowanych miar i wskaźników w procesach decyzyjnych, dotyczących alokacji zasobów i rozwoju firmy Koszty procesów logistycznych Pojęcie i zakres kosztów Procesy logistyczne, obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne jak i pewne elementy procesów finansowych, powodują powstawanie określonych kosztów, nie zawsze w praktyce identyfikowanych z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu, mających jednak wpływ na ogólny rezultat finansowy działalności przedsiębiorstwa. Kompleksy zdarzeń gospodarczych związanych z procesami logistycznymi, które znajdują ostateczne odzwierciedlenie w kształtowaniu wyniku finansowego są następujące: zużycie pracy żywej oraz środków i przedmiotów pracy, a także usług obcych związanych z realizacją procesów logistycznych. Wydatki pieniężne przedsiębiorstwa stanowiące część produkcji dodanej, a będące składnikiem kosztów działalności bądź elementem podziału zysku np.: podatki od nieruchomości, od środków transportowych opłaty wynikające z korzystania przez przedsiębiorstwo ze środowiska koszty zamrożonego kapitału (np. oprocentowanie obcych kapitałów finansujących majątek przedsiębiorstwa) nadzwyczajne ubytki majątku przedsiębiorstwa, wynikające z niesprawności procesów logistycznych takie jak: kary, nałożone przez dostawców i nabywców, wynikające z niedotrzymania uzgodnionych parametrów procesów logistycznych (np. nieterminowe lub wadliwe pod względem jakości dostawy, nieterminowe regulowanie zobowiązań) straty z tytułu złej jakości produkcji wynikającej z wadliwości procesów przepływu straty z tytuły starzenia się zapasów (ubytki naturalne, cząstkowa lub całkowita utrata wartości użytkowej produktów), przeceny i przeszacowania zapasów utracone potencjalne przychody wynikające z niesprawności procesów logistycznych np. braku zapasu wyrobów, na które jest popyt, bonifikaty i upusty cenowe, mające swe źródło w procesach logistycznych (nieterminowa dostawa, nie nieodpowiednia jakość lub asortyment) Powyższe składniki kosztów oraz skutki finansowe procesów logistycznych znajdują zróżnicowane odzwierciedlenie w ewidencji oraz rachunkach kosztów i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa. Podstawowe ujęcie tych kosztów, to: Faza 4: obejmuje określenie stanów i zdarzeń elementów systemu, m.in.: określenie wewnętrznego celu systemu kryterialne określenie stanów i zdarzeń niezbędnych do realizacji celu systemu charakterystykę ilościową stanów i zdarzeń elementów systemu określenie łańcucha zdarzeń niezbędnych do realizacji celu systemu Identyfikacja jest procesem budowy i przedstawiania obrazu badanego systemu. Celem jej jest: wstępne poznanie i opis badanego obiektu ustalenie miejsca obiektu w nadsystemie ustalenie podstawowych elementów decydujących o działaniu systemu poznanie nowoczesnych osiągnięć nauki i techniki możliwych do wykorzystanie w działaniu badanego systemu wstępne ustalenie słabych ogniw („wąskich gardeł”) w funkcjonowaniu systemu Usługa – to produkt logistyczny stanowiący zbiór zyczeń i oczekiwań klienta. Zarządzaniem usługami różni się od zarządzania produktami ze względu na takie cechy jak: niematerialność; ulotność; jednoczesność produkcji i konsumpcji usługi; różnorodność miejsca i czasu świadczenia usługi. Do ważniejszych przesłanek wyboru strategi zarządzania logistycznego w usługach zalicza się: jedność pozycji rynkowej; jedność wielkości produkcji; jedność złożoności; wielkość firmy świadczącej usługi; rodzaj i struktura firmy usługowej. Zapasy to wartość lub ilość surowców komponentów, dóbr użytkowych, półproduktów i wyrobów gotowych, które są przechowywane lub składowane w celu zużycia w razie wystąpienia takiej potrzeby. Zarządzanie zapasami odnosi się do metod umożliwiających utrzymanie zapasów surowców, części, półproduktów lub wyrobów gotowych w ilości pozwalającej zapewnić maksymalny poziom obsługi klienta przy minimalnych kosztach. W przedsiębiorstwie produkcyjnym zapas powinien stanowić: surowce (stal, drewno, tkaniny) komponenty i podzespoły (łożyska kulkowe, skrzynia biegów) wyroby gotowe wyroby użytkowe ( artykuły, które nie wchodzą w skład produkcji wytwarzanego przez przedsiębiorstwa np. środki czystości, materiały pisemne). Do celów zarządzania zapasów należy: Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klienta z uwzględnieniem jakości Monitorowanie bieżącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie potrzebne dobra w celu uniknięcia nadwyżek oraz wąskich gardeł z produkcji Minimalizowanie kosztów poprzez zmniejszenie różnorodności zapasów, ustalenie ekonomicznych wielkości zamawianych partii i analizowanie kosztów tworzenia i utrzymywania zapasów. Do czynników determinujących właściwą wielkości zapasów w przedsiębiorstwie należą: Popyt na wyrób gotowy Polityka zapasów w przedsiębiorstwie Stosowane metody produkcji Rodzaj popytu na daną pozycję zapasów Poziom obsługi klienta Warunki rynkowe Czynniki determinujące optymalną partię dostawy Popyt może być: Niezależny (pierwotny) – powstaje poza przedsiębiorstwem tj. na rynku, zatem determinują go warunki rynkowe, a nie decyzje dotyczące produkcji Zależny (wtórny) – to potrzeby materiałowe przedsiębiorstwa, wynikające z konieczności wytwarzania wyrobów gotowych i ich części zamiennych W zarządzaniu zapasami można wyróżnić następujące grupy kosztów: Koszty tworzenia zapasów (zamówienia) Koszty wstępne Koszty złożenia zamówienia Koszty ponoszone po złożeniu zamówienia Koszty utrzymania zapasów Koszty proporcjonalne do wartości zapasów Koszty kapitału Koszty ubezpieczenia Utrata wartości zapasów Koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych właściwości zapasów Koszty składowania, koszty przestrzeni magazynowej, opłaty magazynowe, opłaty za ogrzewanie i energie Koszty pracy, związane z czynnościami manipulacyjnymi i kontrolnymi Koszty biurowe Koszty wyczerpania zapasów Koszty związane z przestojami Koszty działania podjętych w celu uzupełnienia zapasów, koszty zakupu dóbr, koszty przestawienia produkcji Utrata reputacji Jakość jest to zdolność produktu do spełnienia oczekiwań nabywców. Zarządzanie jakością jest związane z wszelkimi aspektami jakości produktów. Jakośc większości produktów może być oceniany w różnych kryteriów np. doskonałość, osiągi, niezawodność, trwałość, zastosowaną tech., wygoda użycia, atrakcyjny wygląd i styl, stosunki wyników do kosztów, dostawy na czas, serwis posprzedażowy.