„Powiedzieć więcej niż się wie….”
TESKST 1. SKRYPT . – mam nadzieję, że się przyda
Bezpośredni dostęp do procesów psychicznych wyższego rzędu za pomocą introspekcji może być niewielki lub może go nie być wcale.
Osoby badane są nieświadome:
Bodźca, który wpłynął na reakcję
Istnienia tej reakcji
Tego, że bodziec wpłynął na reakcję
Ludzie składający sprawozdanie ze swoich procesów poznawczych, nie robią tego na podstawie introspekcji, lecz ich sprawozdania są oparte na sądach ( kiedy określony bodziec może być przyczyną danej reakcji ).
WYNIK : Choć ludzie mogą nie być świadomi swych procesów poznawczych, to ich sprawozdania mogą być poprawne.
Trzy problemy antyintrospekcjonistycznego stanowiska:
Możemy nie mieć bezpośredniego dostępu do procesów psychicznych wyższego rzędu( np. ocenianie, sądzenie, rozwiązywanie problemów). ------ Mandler, Miller, Neisser
Badacze wątpią w zdolność ludzi do bezpośredniego obserwowania funkcji swego umysłu.
Lecz ich rozważania nie dotyczą procesów wyższego rzędu, raczej podstawowych procesów percepcyjnych i pamięciowych.
Zwłaszcza Miller podkreśla fakt nieświadomości procesów pamięciowych u ludzi.
( Dośw. Millera : pytanie o nazwisko panieńskie matki. Nikt nie potrafił wyjaśnić skąd to wie. Zatem ludzie nie potrafią składać poprawnych sprawozdań. )
Owo stanowisko nie wyjaśnia faktu, że ludzie chętnie odpowiadają na zadawane im pytania. Jednak są zakłopotani, gdy nie potrafią wyjaśnić przebiegu ich procesów myślowych, ale chętnie opowiadają o swoich zachowaniach w różnych sytuacjach.
Nie uwzględnia się możliwości, że sprawozdania ludzi dotyczące ich procesów psychicznych są poprawne.
WNIOSKI :
Ludzie nie potrafią relacjonować wpływu bodźców na oparte na wnioskowaniu reakcje wyższego rzędu. Ni potrafią składać relacji z istnienia bodźców krytycznych, z istnienia swych reakcji, czasem nie potrafią podać, że nastąpił jakikolwiek rodzaj wnioskowania. Dostęp introspekcyjny jaki może istnieć, nie wystarcza do poprawnych sprawozdań.
Ludzi swoje sprawozdania mogą opierać na przyjmowanych a priori teoriach dotyczących związku przyczynowego między bodźcem, a reakcją.
Zdarza się, że sprawozdania dotyczące wyższych procesów psychicznych są poprawne, ale nawet w takich przypadkach wynika to z przypadkowo zastosowania przyjętych a priori teori przyczynowych.
SPRAWOZDANIA O PROCESACH POZNAWCZYCH
ATRYBUCJA - odnosi się do tego jak ludzie wyjaśniają przyczyny swojego bądź cudzego zachowania, tzw. naiwne teorie przyczynowości.
Relacja Rodin’a, Ross’a, Zimbardo – eksperyment nad atrybucją objawów pobudzenia.
Badani nie wspominali o konfliktach i poszukiwaniach związanych z ich pobudzeniem.
Badacze stwierdzają, że atrybucja mogła nigdy nie być świadomie rozważana przez badanych.
Relacja Nisbett’a, Schachter’a - eksperyment dotyczący wstrząsów elektrycznych z pigułką placebo. Badani ( z pigułką ) znosili większe natężenie prądu niż badani, którzy przypisywali objawy wstrząsowi.
Relacja Storm’a, Nisbett’a - eksperyment dotyczący atrybucji objawów bezsenności. Grupa odprężenia i grupa pobudzenia ( z pigułką placebo ).
Badani z pigułką zasypiali szybciej niż badani z grupy odprężenia.
Zatem wyjaśnienia jakie podają dla swojego zachowania badani w eksperymentach nad atrybucją i niewystarczającym uzasadnianiem, są bardzo odległe od procesów jakie głoszą tak naprawdę badacze. I właśnie ten fakt daje duże wątpliwości w kwestii czy istnieje bezpośredni dostęp do tych procesów.
Gdyby badani uświadomili sobie, że ich zachowanie było wywołane przez nacisk społeczny, nie zmienialiby swoich postaw, tak by dostosować je do swoich zachowań. Wiedzieliby, że to nie ich postawy, ale nacisk społeczny. ( Kelley)
Istnieje jeszcze 5 obszarów badań związanych z zagadnieniem czy badani są świadomi wpływu bodźców na reakcje wnioskowania:
Badania nad uczeniem się bez świadomości
Badania nad zdolnością do poprawnego zdawania spawy z wagi, jaką przypisują poszczególnym czynnikom bodźcowym, w zdaniach polegających na dokonywaniu złożonej oceny ( Slovic, Lichtenstein )
Badania nad spostrzeganiem podprogowym < Związane bezpośrednio z zdolnością osób badanych do składania poprawnych sprawozdań. Jeżeli człowiek może reagować na bodźce w nieświadomości, to potrafi zdać sprawozdanie z wpływu tych bodźców na reakcję. >
Badania nad świadomością bodźców wpływających na rozwiązywanie problemów ( Maier )
Badania nad świadomością wpływu jaki obecność innych ludzi wywiera na zachowanie polegające na udzielaniu pomocy ( Latane, Darley )
DLACZEGO JESTEŚMY NIEŚWIADOMI NASZEJ NIEŚWIADOMOŚCI?
Istnieje kilka powodów, które mogą przyczyniać się do podtrzymania złudzenia introspekcyjnej świadomości :
MYLENIE TREŚCI Z PROCESEM
Jednostka, która ma dostęp do wiedzy osobistej i wiedzy dodatkowej uważa, że ma bezpośredni dostęp do swoich procesów poznawczych.
Istnieje sprzeczność w pojęciu różnicy miedzy oczywistymi faktami osobistymi, a procesami poznawczymi.
Wiąże się z tym fakt, iż często opisujemy pośrednie wyniki operacji myślowych tak, że wygląda to na opis samej operacji.
Osobisty dostęp do treści jakie posiada jednostka, umożliwia jej złożenia bardziej poprawnego sprawozdania z przyczyn jej zachowań niż jakie może złożyć obserwator.
Wyższość nad obserwatorem wynika z dostępu do treści :
Wiedza a priori o swoistych reakcjach na pewną kategorię bodźców <Jednostki mają swoje własne reakcje na dany bodziec>
Różnice miedzy subkulturami pod względem uznawanych teorii przyczynowych <Obserwator należący do subkultury będzie mieć odmienne teorie przyczynowe niż my>
Widza dotycząca uwagi i zamiarów <Obserwator nie posiadający osobistej wiedzy na dany temat, częściej będzie popełniał błędy co do wyjaśnienia zachowań danej jednostki>
NIEWYSTARCZAJĄCE SPRZĘŻENIE ZWROTNE
Trudno jest obalić hipotezę dotyczącą funkcjonowania naszego mózgu i psychiki.
POWODY MOTYWACYJNE
Wierzymy po prostu , że mamy dostęp do pewnych procesów. Boimy się, że inny człowiek może mieć większą wiedzę na temat funkcjonowania psychiki niż my.