Odleżyna (1)

Funkcje skóry

Odleżyna – decubitus

To obszar miejscowej martwicy tkanek powstający na skutek ograniczenia lub przerwania krążenia z powodu ucisku na naczynia krwionośne tkanek miękkich. Jest obszarem martwicy tkanek. Martwicą nazywamy miejscową śmierć komórki, tkanki, narządu w żywym organizmie. Pojawienie sie odleżyn znacznie pogarsza jakość życia chorych, zwiększając ich cierpienie, pogłębiając ograniczenia wywołane chorobą podstawową.

Patomechanizm powstawania odleżyn warunkowany jest przez wiele czynników, jednak jako podstawowe, a zarazem najistotniejsze, uznaje się:

• ciśnienie proste

• boczne siły ścinające

Ciśnienie proste- Działa prostopadle do powierzchni skóry. Zamyka światło naczynia krwionośnego przez ciśnienie działające z zewnątrz.

Przyczyny:

Powtarzający się ucisk przekraczający średnie ciśnienie w naczyniach włosowatych skóry
[35 mm Hg], powoduje uszkodzenie śródbłonka i zakrzepy płytkowe. W świetle obecnych badań i dowodów nawet umiarkowany ucisk, nieprzekraczający granic fizjologicznych, może spowodować uszkodzenie skóry, jeżeli się często powtarza. Zwraca się uwagę na każde ciśnienie, o każdej wartości i każdym czasie trwania. W patogenezie odleżyn ważne jest: zarówno długotrwałe działanie niskiego ciśnienia jak i nawet krótkotrwałe działanie wysokiego ciśnienia.

Siły ścinające - Działają w płaszczyźnie równoległej i powodują przesuwanie skóry względem struktur położonych głębiej. Efektem tego jest zamknięcie dopływu krwi dorozległych obszarów skóry, co ma gorsze skutki niż ucisk prostopadły. Proces ten może dotyczyć wszystkich warstw:

a także struktur podporowych, jak:

Niemożliwe jest, by te dwie siły /prostopadłe i równoległe/występowały oddzielnie.

Te dwa procesy, w praktyce często zachodzą jednocześnie, powodują serię patofizjologicznych zmian prowadzących do uszkodzenia skóry i pojawienia się odleżyny. Odleżyna powstaje głównie jako efekt dwóch procesów:

  1. zamknięcia światła naczyń krwionośnych przez ciśnienie działające z zewnątrz

  2. śródbłonkowych uszkodzeń w mikrokrążeniu spowodowanych siłami ścinającymi.

Często dołącza się do tego tarcie, które może bezpośrednio uszkadzać skórę.Tarcie na podłoże (materac, poduszkę) zatrzymuje przepływ krwi w skórze, w wyniku czego dochodzi do uszkodzenia oraz miejscowej martwicy głębiej leżących tkanek przylegających do wypukłych części układu kostnego.

Jakkolwiek ciśnienie i siły ścinające są ciągle uznawane za główną przyczynę uszkodzenia tkanek i powstawania odleżyn, to analiza ich roli oraz obecność i wpływ innych czynników predysponujących, wskazuje na wieloczynnikowość i wielowymiarowość tego procesu. Istnieje szereg zewnętrznych i wewnętrznych czynników predysponujących, które zmniejszają indywidualną tolerancję skóry na działające siły.

CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE

Są to pochodzące z otoczenia pacjenta,

CZYNNIKI WEWNĘTRZNE

Są specyficzne dla indywidualnego chorego i upośledzają zdolność skóry do odpowiedzi na działające siły, wpływając na czucie, przepływy tkankowe i metabolizm skóry.

Należą do nich:

Stan ogólny i odżywienie – są kluczowe dla procesów zachodzących w organizmie, w tym szczególnie dla prawidłowego metabolizmu tkanek. Nieprawidłowe odżywienie: zmniejsza odporność tkanki na uszkodzenie i hamuje procesy naprawy tkankowej

Typ budowy – jest ważny zarówno:u pacjenta wyniszczonego, gdzie istnieje większy nacisk w miejscach wyniosłości kostnych i ścięgien, jak u pacjenta otyłego - istnieje większe ryzyko pojawienia się sił ścinających i problemów z prowadzeniem odpowiedniej profilaktyki.

Ograniczenie ruchomości chorego powoduje brak pojawiającej się spontanicznie redystrybucji ciśnienia w miejscach ucisku i jest przyczyną większego zagrożenia rozwoju odleżyn w tych miejscach.

Skóra drażniona przez wilgoć przy nietrzymaniu moczu, czy stolca. Nietrzymanie moczu lub stolca może powodować macerację skóry, co powoduje jej chemiczne i mechaniczne uszkodzenie i może być też przyczyną infekcji szczególnie wtedy, gdy działają tarcie i siły ścinające.

Czynniki neurologiczne i naczyniowe powodują zaburzenia w skórze i mięśniach, wpływają na ich funkcjonowanie i perfuzję tkankową. Czynniki neurologiczne (brak czucia bólu, ucisku, rozciągania itp.), czynniki naczyniowe ( przewlekłe choroby: miażdżyca, niewydolność krążenia, cukrzyca, wylewy)

Czynniki sprzyjające rozwojowi odleżyn

Można je podzielić na te które są:

1. bezpośrednio związane są z osobą pacjenta:

2. wynikające z poziomu świadczonych usług (personel)

3. sprzęt

AD. 1 Można je podzielić na te które są:

1. bezpośrednio związane są z osobą pacjenta:

AD.2

AD.3

Miejsca szczególnie narażone na odleżyny. Odleżyny tworzą się głównie tam, gdzie skóra i znajdująca się pod nią tkanka są blisko kości, okolice

w stanach ciężkich nawet na

STOPNIE ODLEZYN

Klasyfikacja wedlug Torrance'a

Stopien I - Blednące zaczerwienienie reaktywne przekrwienie i zaczerwienienie, odwracalne. Lekki ucisk palcem powoduje zblednięcie zaczerwienienia, co wskazuje na to, że mikrokrążenie jest jeszcze nieuszkodzone

Stopień II - Nieblednące zaczerwienienie rumień utrzymuje sie po zniesieniu ucisku. Spowodowane jest : uszkodzeniem mikrokrążenia, zapaleniem, obrzękiem tkanek. Może pojawić się powierzchniowy obrzęk, uszkodzenia naskórka i pęcherze. Zwykle towarzyszy temu ból

Stopien III - Uszkodzenie pełnej grubości skóry do granicy z tkanką podskórną. Brzegi rany są dobrze odgraniczone, otoczone obrzękiem i rumieniem. Dno rany jest wypełnione czerwoną ziarniną lub żółtymi masami rozpadających się tkanek.

Stopien IV - Martwica tkanki tłuszczowej spowodowana jest zapaleniem , zakrzepicą małych naczyń. Brzeg odleżyny jest zwykle dobrze odgraniczony, lecz martwica może także dotyczyć tkanek otaczających. Dno może być pokryte czarną martwicą.

Stopien V - Zniszczenie może także obejmować stawy i kości. Powstają jamy mogące się komunikować między sobą. W ranie znajdują się rozpadające masy się tkanek i czarna martwica

Typy odleżyn:

W stadium powstawania

Leczenie odleżyn jest długotrwale kosztowne i często bolesne może nawet zakończyć się amputacją.

Profilaktyka odleżyn

(Skala Punktowa rozwoju odleżyn NORTON:

1.Stan fizykalny

2.Stan świadomości

3.Aktywność (zdolność przemieszczania się)

4. Stopień Samodzielności przy zmianie pozycji

5. Czynność zwieraczy odbytu i cewki moczowej

Ryzyko rozwoju odleżyn stwierdza się u pacjenta z wynikiem równym 14 lub niższym

Skala punktowa oceny ryzyka rozwoju odleżyn DOUGLAS;

Ryzyko rozwoju odleżyn stwierdza się u pacjentów z wynikiem równym 18 punktów lub niższym

Duth Consensus Prevention of Bedsores CBO; czynnik ryzyka:

Skala Waterlow

Czynniki ryzyka

Profilaktyka odleżyn

Edukacja: Chorym i opiekunom należy wyjaśnić cel podejmowanych działań i zapoznać ich ze sposobem postępowania profilaktycznego. Tylko w sytuacji, kiedy pacjent i rodzina zaakceptują proponowane postępowanie można liczyć na dobrą współpracę w tym zakresie. Zawsze trzeba brać pod uwagę komfort chorego. U chorych umierających należy odstąpić od intensywnych czynności profilaktycznych.

Wskazówki dla pacjentów narażonych na wystąpienie odleżyn

A. Zwróć uwagę na dietę uwzględniającą dużą zawartość białka i soli mineralnych, nie przejadaj się słodyczami,

B. Codziennie umyj ciało, miejsca narażone dobrze osuszaj, nie tylko po umyciu, również podczas upału, gdy jesteś spocony,

C. Kontroluj skórę za pomocą lusterka lub drugiej osoby.

D. Sprawdzaj skórę, co najmniej raz dziennie przy dobrym naświetleniu w poszukiwaniu zmian na skórze.

E. Dbaj o czystość bielizny osobistej i pościelowej /preferowane włókna naturalne/.

F. Unikaj wilgotnej, mokrej pościeli.

G. Unikaj skaleczeń i uderzeń.

H. Unikaj przesuwania przy obracaniu, najlepiej unieś ciało.

I. Noś miękkie ubranie i obuwie

J. Łóżko powinno być codziennie prześcielone a prześcieradło dobrze naciągnięte, bez okruchów,

L. Unikaj nadmiaru talku, pudru, zasypek, które mogą się grudkować.

M. Unikaj jednoczesnego stosowania pudru i oliwki.

N. Miejsca najbardziej narażone mają spoczywać na miękkim podłożu, najlepiej na owczej skórze.

O. Jeżeli masz takie możliwości, zastosuj materac przeciwodleżynowy.

P. Regularnie przestrzegaj zmiany pozycji ciała, uwzględnij ułożenie na obu bokach, plecach i brzuchu,

R. Zmieniaj pozycje, minimum co dwie godziny.

Gdy nastąpi zaczerwienienie, które nie znika przy uciśnięciu palcem oraz swędzenie to : Odciążaj miejsca zmienione,

S. Nie masuj wyniosłości kostnych.

T. Stosuj zabiegi poprawiające ukrwienie skóry:

U. Sedesy łazienkowe wyposaż w wykładzinę z pianki.

V. W przypadku korzystania z wózka inwalidzkiego:

W. Wykonuj codziennie ruchy bierne porażonych części ciała.

X. Wykonuj codziennie ruchy czynne ciała jak najczęściej i możliwie jak najlepiej,

Y. Bądź aktywny ruchowo na ile jest to możliwe ze względu na stan zdrowia.

Z. Unikaj nadmiernego stosowania leków uspokajających i znieczulających,

AA. Pamiętaj o krótkim przycinaniu paznokci,

BB. Rygorystycznie dbaj o czystość.

Leczenie miejscowe odleżyn

rany "czarne/brązowe" - pokryte. Są to rany odleżynowe głębokie IV, a nawet V stopnia

pokryte martwicą suchą - twardą lub miękką, która znajduje sie w dnie rany na całości lub jej części martwicą suchą (twarda lub miękka). Rany "czarne/brązowe" leczy się:

rany „żółte" - pokryte martwicą rozpływną. - Są to rany odleżynowe pokryte martwicą rozpływną. Ich kolor czasami przechodzący w biel, pochodzi od nagromadzonych mas komórek, głównie tłuszczowej tkanki podskórnej. Leczenie miejscowe „żółtych ran" polega na:

rany "czerwone" – ziarninujące. Są to rany odleżynowe ziarninujące.

Ich kolor oznacza fazę wzrostu komórkowego. Z istniejących naczyń krwionośnych nowe naczynia włosowate rozrastają się na zrębie kolagenowym produkowanym przez fibroblasty. Powstająca w ten sposób ziarnina jest:

Leczenie miejscowe "czerwonych ran" polega na:

takich jak opatrunki:

rany "różowe" - naskórkujące. So to rany odleżynowe naskórkujace, czyli na ostatnim etapie gojenia. Wypełnione ziarniną pokrywają się naskórkiem wędrującym z:brzegów rany, głębiej położonych mieszków włosowych i gruczołów potowych. Leczenie miejscowe "rożowych ran" polega na:

przy pomocy opatrunków, takich jak:

Udowodniono, ze rany goją sie dwa razy szybciej w środowisku wilgotnym. Temperatura i stężenie tlenu również mają wpływ na szybkość gojenia sie ran. Ten specyficzny mikroklimat można stworzyć za pomocą nowoczesnych opatrunków.

Stosowane w leczeniu ran odleżynowych opatrunki nowej generacji można podzielić na siedem glównych grup:

1. błony poliuretanowe - półprzepuszczalne (OpSite, Tegaderm, Bioclusive)

2. hydrokoloidy (Granuflex, Comfeel, Tegasorb)

3. hydrożele (Aquagel, IntraSite Gel, Nu-Gel, Purilon)

4. gąbki poliuretanowe (Lyofoam, Allevyn, Tielle, Biatain)

5. dekstranomery (Debrisan, Acudex, Iodosorb)

6. opatrunki alginianowe (Kaltostat, Kaltogel, Sorbsan, Sea Sorb, Algisite M)

7. inne - złożone/mieszane (Carboflex, Aquacel, Carbonet, Granugel, Lyofoam C, Actisorb, Inadine).

Larwoterapia (biochirurgia)

Podstawową zasadą leczenia ran jest usunięcie martwiczych tkanek, by zapobiec szerzeniu sie zakażenia i umożliwić gojenie sie rany. Jedna z metod oczyszczania ran jest biochirurgia, czyli oczyszczanie za pomocą larw much (maggot debridement therapy, MDT). Żywe larwy much wielkości ziarenek ryżu usuwają martwice, zmniejszają ilość bakterii w ranie i aktywują procesy gojenia. Zastosowanie larw much pozwala na:

Biochirurgiczne oczyszczenie ran jest tańsze niż zastosowanie tradycyjnych opatrunków.

Wspomagająca terapia podciŚnieniowa (NPWT)

Jedną z metod leczenia ran odleżynowych jest system do podciśnieniowej terapii ran (ang. Negative Pressure Wound Therapy) dostępny w niektórych szpitalach w kraju. Dzięki wytworzeniu i utrzymaniu podciśnienia (zadanego ciśnienia ujemnego) w łożysku rany, pompa Genadyne A4 pomaga: odprowadzać nadmiar wysięku wraz z bakteriami poprawić ukrwienie dna rany, co stymuluje proliferacje fibroblastów i pozytywnie wpływa na procesy epitelializacji (nabłonkowania).Urządzenie to może być stosowane zarówno w: warunkach szpitalnych, w ośrodkach opieki długoterminowej, jak i w opiece domowej.

OZONOTERAPIA - Ozonoterapia to nowoczesna metoda leczenia mieszaniną tlenowo-ozonową

Służy do leczenia:trudno gojących się ran, infekcji bakteryjnych, infekcji grzybiczych, odleżyn. Terapia tlenowo-ozonowa to jedna z niekonwencjonalnych metod leczniczych, która od wielu lat znajduje miejsce w medycynie jako metoda wspomagająca leczenie podstawowe

DC

IC

M

A

L

Wynik DC

Proces ICNP

Literatura:

Podstawy pielęgniarstwa

Profilaktyka i leczenie odleżyn


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
odlezyny
odlezyny
Odleżyny opiekun medyczny
Odlezyny 2
Problem odlezyn w praktyce piel Nieznany
ODLEŻYNY
Odleżynaa
Definicja odleżyn
Odleżyny
Coś o odleżynach
Odleżyny, Pielęgniarstwo licencjat cm umk, III rok, Opieka paliatywna
leki na odleżyny notataki
odlezyny
profilaktyka leczenie odleżyn
Problem odleżyn 3
08 odlezyny
odleżyny, pielęgniarstwo
odlezyny

więcej podobnych podstron