JELEŃ

JELENIE WŁAŚCIWE (jelenie prawdziwe, starego świata)

JELENIE RZEKOME (nowego świata)

RÓŻNICE POMIĘDZY JELENIAMI WŁAŚCIWYMI, A RZEKOMYMI
* jelenie właściwe:
- kości śródręcza II i V niezrośnięte z kośćmi palców,
- opuszki palcowe okrągłe, wypukłe, 1/3-1/2 długości racicy,
- pełne uzębienie w 3 roku życia,
- pierwsze poroże w 2 roku życia,
* jelenie rzekome:
- kości śródręcza II i V zrośnięte z kośćmi palców,
- opuszki palcowe wydłużone, zwężające się ku przodowi, 2/3 długości racicy,
- pełne uzębienie na początku 2 roku życia,
- pierwsze poroże w wieku 8 miesięcy.

WYMIARY
* masa tuczy (ok. 75% masy ciała)
- Sardynia, Korsyka: 80 kg,
- Szkocja, Hiszpania, Francja: 100 kg,
- Niemcy, Sudety: 120 kg,
- Bieszczady, Mazury: 180 kg,
* długość ciała: 160-270 cm,
* wysokość: 120-160 cm.

OKRYWA WŁOSOWA
* suknia letnia: czerwono-brunatno-rdzawa,
* suknia zimowa: płowa, siwo-płowa,
* na głowie włos ciemniejszy, pod żuchwą prawie czarny,
* lustro na zadzie biało-żółte z ciemnym obramowaniem,
* ogon rdzawo-brunatny, od spodu bezwłosy,
* badyle siwo-brunatne, od przodu ciemniejsze, uda od wewnątrz siwo-białe,
* u samców od końca szczęki do piersi ciemnobrunatna grzywa,
* zmiana: IV/V (szybko) oraz IX/X (stopniowo).

GRUCZOŁY ZAPACHOWE
* preorbitalne,
* na zewnętrznej stronie badyli (silnie owłosiona, ciemna plama 3 x 6 cm),
* ogonowy (u byka): powiększony w czasie rykowiska,
* międzypalcowe.

ZMYSŁY
* węch: do kilkuset metrów, idą pod wiatr,
* słuch: bardzo dobry (obce dźwięki),
* wzrok: bardzo dobry (ruch, refleksy świetlne, obce przedmioty).

GŁOSY
* wabienie łani: „oing”,
* straszenie: krótkie stęknięcie,
* ryk byków w czasie rui.

AREAŁ ŻYCIOWY
* osiadły tryb życia,
* żyje w lasostepach,
* areał życiowy: 70-170 ha łanie, 120-400 ha byki,
* mogą się przemieszczać 15-20 km.

CHMARA JELENI
Jelenie żyją w chmarach. W zimie i na wiosnę chmara składa się z kilkunastu do kilkudziesięciu łań z młodymi, rocznych jałówek (łańki) i byczków oraz rzadziej 2-3 letnich byków. Chmara jest prowadzona przez starszą, doświadczoną łanię, która posiada cielę (tzw. licówka). W okresie rykowiska łanie idą na końcu chmary, a za nimi w pewnej odległości idzie byk. Po rykowisku byki tworzą własne chmary, po kilkanaście do kilkudziesięciu sztuk. Chmary samcze są prowadzone przez byki w średnim wieku. Chmara byków rozpada się na wiosnę w okresie wzrostu poroża i intensywnego żerowania.
Struktura płci: byki 1,2 (1,5) : łanie 1,0.

RYKOWISKO
* okres godowy jeleni,
* od poł. IX do poł. X,
* byki intensywnie poszukują łani w rujach i na odwrót,
* byk, który w tym okresie panuje nad chmarą jeleni nazywany jest bykiem stadnym (broni
on dostępu do chmary innym bykom),
* walki byków (zwycięzca obejmuje dowództwo nad chmarą),
* najbardziej intensywny okres rykowiska trwa ok. 2 tyg. (kilka kryć co kilkanaście minut).
* młodsze byki krążą wokół chmary próbując pokryć jakąś łanie.

CIĄŻA, PORÓD
* ciąża ok. 33-34 tyg.,
* w poł. V wysokocielne łanie odłączają się od chmary i rodzą 1-2 ciele w zacisznym
miejscu, ciele ma suknie płowo-czerwoną z biało-żółtymi cętkami, które znikają po kilku
tygodniach, ciele wstaje po ok. 1 godz.
* po ok. 6 tyg. łania wraca z cielęciem do chmary.
* ciele jest karmione najpierw co 0,5 godz., później rzadziej, kilka razy dziennie, aż do zimy.

UZĘBIENIE
0 – 1 – 3 – 3
3 + 1 3 – 3
wszystkie zęby stałe w wieku 30 miesięcy
mleczny P3 dwudzielny

POROŻE
* 7-8 miesięcy: wyrastają możdżenie,
* 12 miesięcy: możdżenie przebijają skórę, pokryte przez scypuł,
* wzrost poroża, później zahamowanie przez testosteron, szybkie kostenienie,
* czemchanie: młode byki IX/X, stare VII/VII,
* zrzucanie poroża: II/III/IV, skrócenie i pogrubienie możdżeni.

SCYPUŁ
Scypuł to silnie unerwiona i silnie ukrwiona skóra, która pokrywa poroże w okresie jego wzrostu. Z wierzchu pokryta błyszczącym, szarym meszkiem. Jest miękka i podatna na uszkodzenia. Naczynia krwionośne scypułu mają za zadanie intensywnie odżywiać poroże w czasie jego wzrostu. Po okresie wzrostu poroża następuje usunięcie scypułu przez czochranie porożem o drzewa i gałęzie, a na powierzchni poroża widoczne są rowki, będące pozostałością po naczyniach krwionośnych scypułu.

ODŻYWIANIE SIĘ JELENI
Jelenie są roślinożercami (przeżuwacze).
Lato: trawa i zioła (ok. 70%), byliny, młode pędy drzew i krzewów, grzyby, jagody, kora drzew, plony rolne.
Zima: pędy drzew liściastych i iglastych, igliwie, liście krzewów zimozielonych (malina, jeżyna), porosty, krzewinki (wrzos, borówka), żołędzie, kasztany.

Dziennie jeleń zjada ok. 16-17 kg paszy zielonej.
Jest bardziej trawożerny (60%) od sarny (40%).
Jelenie żerują na otwartej przestrzeni (łąki, polany, grunty rolne) od zmroku do świtu.

CZYNNIKI REDUKUCJI POGŁOWIA
* choroby zakaźne, inwazyjne, niedoborowe,
* zatrucia,
* urazy mechaniczne,
* kłusownicy, kłusujące psy.

STRUKTURA STADA JELENI W POSZCZEGÓLNYCH PORACH ROKU
W zimie i na wiosnę żyją w chmarach (kilkanaście do kilkudziesięciu łań z młodymi, roczne łańki i byczki, rzadziej 2-3 letnie byki.
V/VI wysokocielne łanie odłączają się od chmary, aby urodzić cielę (powrót po ok. 6 tyg.).
Rykowisko: poł. IX – poł. X, do chmary dołącza byk stadny.
Poza okresem godowym byki tworzą własną chmarę, która rozpada się na wiosnę w okresie wzrostu poroża i intensywnego żerowania oraz w czasie rykowiska.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
jeleń
Jelen ocena wieku
koń i jeleń, scenariusze
Jelen[1], STUDIA, Polibuda - semestr V, Kierowanie procesem inwestycyjnym
Koto jelen A z
jelen
Rozbiór tuszy jeleń
Biały jeleń
Jeleń
jeleń
Jeleń, gil, żaba
jeleń
jeleń
jelen 5
jelen 3
Noskowski Władysław Jeleń w winnicy
Marija Jelen Brenčič Vzdih cvetne dobrave
Marija Jelen Brenčič Vriska jasne planine

więcej podobnych podstron