BUDOWA UKŁADU ROZRODCZEGO SAMIC I SAMCÓW RÓŻNYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT. 25/02/2012
NARZĄDY PŁCIOWE ŻEŃSKIE
Jajnik (ovarium)
Jajowód (tuba uterina )
Macica (uterus / metra)
Pochwa ( vagina)
Przedsionek pochwy ( vestibulum vagine)
Srom ( pudeendum feminiem)
Łechtaczka (clitoris)
MIĘSOŻERNE – BUDOWA I CHARAKTERYSTYKA JAJNIKÓW
PIES ( wymiary 2 cm na 1,5 cm) charakterystyczne ciało tłuszczowe między blaszkami kreski jajowodu, kieszonka jajnikowa jest dosyć głęboka pokryta jest pęcherzykami jajnikowymi lub ciałkami żółtymi .
KOT ( 8 mm na 9 mm) kieszonka jajnikowa płytsza niż u psa pokryta pęcherzykami jajnikowymi i ciałkami żółtymi. Jest bardziej owalny niż okrągły.
INNE:
ŚWINIA – Kształt zbliżony do walca (ok 5 cm długości) położenie nie jest stałe dlatego że kreski są dosyć długie i jajniki nie są w stałym miejscu i mogą ulegać przemieszczeniu w jamie miednicznej, pokryte pęcherzykami jajnikowymi lub ciałkami żółtymi, o barwie wiśniowej, blado – różowo – szare j lub kremowej. Podobne do owocu morwy lub maliny(dosyć wypukłe)
BYDŁO – Mały jajnik, owalny (4 cm długości) u osobników dorosłych prawy jajnik większy od lewego, kieszonka jajnikowa obszerna i płaska.
OWCE/KOZY – Jajniki okrągłe stosunkowo duże ( długość ok 1,5 cm) ciałko żółte na przekroju ma zabarwienie szaro-czerwone.
KOŃ – Jajniki duże, fasolowate, (długość 5 - 8 cm) większa część okryta otrzewną poza tzw. dołkiem owulacyjnym który: (w spoczynku ok 0,5 cm podczas 1 - 2 cm) na zewnątrz warstwa naczyniowa układa się powierzchownie na zewnątrz - jest częścią korową, warstwa miąższowa leży ośrodkowo (jest rdzeniem jajnika), worek owulacyjny przez który uchodzi uwalnianie komórek
JAJOWÓD:
PIES (5 – 10 cm)
KOT ( 4 – 5 cm)
ŚWINIA (15 – 30 cm) lejek jajowodu jest cienkościenny i delikatny
BYDŁO ( 25 – 28 cm)
OWCE / KOZY (15 – 14 cm) jest wężykowaty przebieg
KLACZ (20 – 30 cm) ujście maciczne jajowodu podobnie jak u suk na brodawkowatej wyniosłości.
MACICA
Zbudowana z trzech warstw (błona śluzowa macicy, mięśniowa, surowicza – najbardziej zewnętrzna)
KRÓLIK – Macica podwójna
SUKA – dwurożna przedzielona
ŚWINIA – dwurożna przedzielona, rogi macicy jak jelita cienkie tworzą charakterystyczny krąg i występują fałdy pod-śluzówkowe szyjki macicy
BYDŁO – dwurożna przedzielona , rogi macicy wywinięte jak rogi baranie (rysunek) występują poprzeczne fałdy macicy (jest ich ok. 4) zamykają ją utrudniając wejście
KLACZE – dwurożna nie przedzielona, rogi macicy można porównać do płozów sań na których końcu są jajniki, brak fałdów poprzecznych szyjki macicy, ale występują fałdy podłużne
KOZA / OWCA – dwurożna przedzielona ,fałdy zbudowane z tkanki chrzęstnej bardzo trudne do przejścia
FUNKCJE MACICY -
Miejsce w którym rozwija się płód
Macica produkuje prostaglandyny (hormony biorące udział w akcji porodowej)
Macica wytwarza łożysko ( od ok 3 m-ca łożysko przejmuje funkcje ciałka żółtego (produkcja progesteronu) wyjątkiem są suki gdzie ciałko żółte podtrzymuje całą ciąże.
ŁOŻYSKO – narząd powstały z połączenia kosmówki płodu, z odpowiednią strukturą macicy, jest to błona śluzowa macicy (endometrium)
PODZIAŁ u poszczególnych gatunków
Ze względu na grubość (czyli ilość warstw)
Nabłonkowo – kosmówkowe ( czyli kosmówka wnika sobie dosyć płytko do samego nabłonka w tej śluzówce najluźniejsze połączenie, mówi się że jest łożysko nie inwazyjne zbudowane z 6 warstw i występuje u ŚWINI i KLACZY)
Łączno – kosmówkowe – Łożysko nie inwazyjne, ale kosmki wnikają głębiej, zbudowane z 5 warstw, występuje u BYDŁA i OWIEC/KÓZ
Śródbłonkowo – kosmówkowe – Kosmki wnikają sobie do błony macicy, nie przebijają naczyń. Łożysko inwazyjne zbudowane z 4 warstw i występuje u MIĘSOŻERNYCH.
Krwio – kosmówkowe – Kosmki wnikają przez tkanki łączne, nabłonek i wnikają do naczyń i uszkadzają, tworzą się zatoki w których kosmki się kąpią, mają bezpośredni kontakt z krwią. Jest łożyskiem inwazyjnym zbudowanych z 3 warstw. Naczynia krwionośne pękają tworzą się zatoki w którym kosmki są obmywane przez krew. Występuje u naczelnych i GRYZONI.
Ze względu na rozmieszczenie kosmków na kosmówce. (RYSUNEK)
Łożysko rozproszone (lub rozsiane) – Kosmki obecne na całej kosmówce i występuje u KLACZY i ŚWIŃ
Łożysko liścieniowate – Kosmki na kosmówce rozmieszczone w niektórych tylko miejscach tzw. Liścieniach jest to część płodowa, część matczyna to tzw. brodawki. Połączenie liścieni z brodawką to tzw. łożyszcza . WYSTĘPUJE u BYDŁA i OWCE/KOZY
Łożysko popręgowe ( pierścieniowate) – Kosmki tworzą tzw. pierścień ( RYSUNEK) występuje u MIĘSOŻERNYCH.
Łożysko tarczowate (RYSUNEK) – Kosmki tylko w jednym miejscu w postaci owalnego skupiska (tarczy) występuje u NACZELNYCH i GRYZONI
NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE:
Jądro (testi)
Najądrze ( epididymis)
Nasieniowód (ductus deferentis)
Powrózek nasienny ( funiculus spermacistus)
Gruczoły płciowe dodatkowe (glandulae genitales accessoriae)
Prącie ( penis)
Napletek ( preputium)
JĄDRO I NASIENIOWÓD – Jądra przez kanał pachwinowy z jamy brzusznej wstępują do worka mosznowego. U KONIA, ŚWINI i CZŁOWIEKA zstępowanie jąder odbywa się pod koniec życia płodowego. U BYDŁA znacznie wcześniej bo już w 3 miesiącu rozwoju płodowego, u mięsożernych wypada w okresie postnatalnym średnio do ok. 8 tyg. życia. Zatrzymanie jąder w jamie brzusznej lub nawet w kanale pachwinowym nazywamy wnętrostwem.
JĄDRA:
PIES- worek jądrowy/mosznowy między udami niedaleko odbytu jądra prawie kuliste stosunkowo niewielkie ułożone lekko skośnie w worku mosznowym.
KOT- worek mosznowy tuż pod odbytem
ŚWINIA- worek jądrowy leży doogonowo w pobliżu odbytu, moszna łatwo przesuwalna, jądra bardzo duże,( średnio nawet 400 g) brak bańki nasieniowodu.
PRZEŻUWACZE- Worek jądrowy bardziej doogonowo zaopatrzony w ośrodkową bruzdę (jądra ok 300 g) ustawione prostopadle do długiej osi zwierzęcia, długa bańka nasieniowodu (ok 13 – 15 cm)
KOŃ- Worek jądrowy między udami w okolicy pachwinowej skóra moszny zaopatrzona w gruczoły potowe i łojowe, jądra ustawione prawie poziomo. (Ok 150 – 300 g) Bańka nasieniowodu (20 – 25 cm)
PRĄCIE i NAPLETEK
PIES- Typ prącia mięśniowo- jamisty (prącie prawie cylindryczne) od łuku kulszowego kieruje się w stronę pępka i w części przedniej trzonu prącia znajduje się kość prącia. Napletek w przeciwieństwie do innych gatunków wyraźnie odgraniczony od ściany dolnej brzucha.
KOT- Typ prącia mięśniowo-jamisty (prącie krótkie ok 0,5 cm) skierowane skośnie w dół i ku tyłowi. Część wolna prącia pokryta jest brodawkami, u kastratów te brodawki zanikają, obecna kość prącia.
ŚWINIA - Typ włóknisto- sprężysty – długości nawet 60 cm, podczas zwodu (60 cm) zagięcie esowate które leży przed mosznowo , podczas zwodu prostuje się . Ostro-kolczyste zakończenie prącia jest świderkowate skręcone w lewo. Napletek ściśle zespolony ze ścianą brzucha, na sklepieniu przedniego odcinka napletka znajduje się uchyłek napletkowy, jego jama może osiągnąć wielkość pięści. W uchyłku napletkowy gromadzi się smegma (daje charakterystyczny knurowy zapach, mieszanina moczu, nasienia, złuszczonych komórek)
PRZEŻUWACZE (BYDŁO / OWCE / KOZY) – Typ włóknisto sprężysty, zagięcie esowate, długości 90 – 100 cm u buhaja, małe przeżuwacze 30 – 50 cm(podczas zwodu) zagięcie esowate leży za mosznowo. Żołądź prącia ma kształt zgrubiałej łącznotkankowej okrywy tworząc rodzaj czapeczki. U małych przeżuwaczy cewka moczowa w końcowym odcinku wyprzedza żołądź ( nie kończy się standardowo na końcu prącia, wychodzi po za prącie) tworząc wyrostek cewki, u kozła dł. 2,5 cm u barana do 4 cm.
KOŃ – Mięśniowo – jamisty – długości ok. 50 cm podczas zwodu, żołądź o grzybowatym kształcie występuje tzw. Dół żołędzi do którego uchodzi cewka moczowa napletek występuje wyraźnie poza kontur brzucha i w przeciwieństwie do uprzednio omówionych gatunków jest podwójny.
NACZYNIA – Tętnica sromowa wewnętrzna, tętnica sromowa zewnętrzna, tętnica mięśnia dźwigacza jądra, tętnica jądrowa i nasieniowodowa, tętnica zasłonowa u konia występuje.
NERWY- nerw biodrowo podbrzuszny, biodrowo pachwinowy, płciowo udowy, sromowy ( nerw ruchowy) nerw grzbietowy jako tzw. nerw rozkoszy.
SPERMATOGENEZA
MITOZA - Proces podziału jądra któremu towarzyszy precyzyjny rozdzielenie chromosomów do dwóch komórek potomnych. W jego wyniku powstają komórki które dysponują materiałem genetycznie identycznym z komórką macierzystą. Jest to najważniejsza z różnic między mitoza a mejozą. Mitoza zachodzi w komórkach somatycznych zwierząt oraz w komórkach somatycznych i generatywnych roślin.
MEJOZA – proces podziału redukcyjnego jądra komórkowego z którego powstają 4 jądra o połowie chromosomów komórki macierzystej Podziałowi mejotycznemu ulegają komórki generatywne zwierząt (rozrodcze) oraz niektóre komórki somatyczne roślin ( komórki macierzyste zarodników)
SPERMATOGENEZA – Zachodzi w kanalikach nasiennych jąder składa się z 2 procesów spermatocytogenezy i spermiogenezy. Spermatogonia dzielą się mitotycznie podziały te są synchroniczne dzięki połączeniu, spermatogoniów mostkami cytoplazmatycznymi, przesuwając się w kierunku światła kanalika spermatogonie wzrastają i przekształcają się w spermatocyty pierwszego rzędu. Spermatocyty pierwszego rzędu przystępują do podziału mejotycznego pierwszego, po pierwszym podziale mejotycznym z jednego spermatocytu pierwszego rzędu powstają dwa spermatocyty drugiego rzędu z haploidalną liczbą chromosomów. Komórki te od razu przystępują do drugiego podziału mejotycznego zwanego także podziałem wyrównawczym. W wyniku drugiego podziału mejotycznego powstają 4 spermatydy monowalentne, które następnie przekształcają się w plemnik.
10.03.2012
OOGENEZA – proces powstawania i dojrzewania gamet żeńskich (komórek żeńskich ). Proces ten zachodzi w gonadach samicy czyli w jajnikach, w tym samym czasie dochodzi do mitozy, w wyniku której powstaje diploidalny oocyt I-go rzędu, ten dzieli się mejotycznie na haploidalny oocyt II-go rzędu oraz na haploidalny polocyt pierwszy. Oocyt II-go rzędu dzieli się w drugim podziale mejotycznym na haploidalna ootyde (komórkę jajową) oraz drugi polocyt.
OKRESY ZWIĄZANE Z PROCESEM ROZRODCZYM:
Okres płodowy i noworodkowy – powstają komórki płciowe, występuje różnicowanie i rozwój narządów rozrodczych, rozpoczęcie wydzielania gonadotropin i hormonów sterydowych.
Okres młodzieńczy – zakończony osiągnięciem dojrzałości płciowej, w tym okresie następuje osiągniecie zdolności wytwarzania gamet, a także pojawia się charakterystyczne dla gatunku i płci zachowanie seksualne.
Okres dojrzałości płciowej – zwierzę w tym okresie jest użytkowane, występuje zdolność do rozrodu – samce produkują pełnowartościowe nasienie, u samic występują okresy rujowe, …
Przekwitania i starości – występuje spadek wydajności rozrodczej aż do jej zaniku, towarzyszy temu proces starzenia się i niestety zwierzęta – głownie gospodarskie nie dożywają tego okresu
DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA – to wiek zwierzęcia, gdy gonady zaczynają produkować komórki płciowe zdolne do zapłodnienia. U samców to okres pierwszej kopulacji i wydalenia plemników, u samic zapoczątkowanie cykli rujowych z komórkami jajowymi z objawami rui.
DOJRZAŁOŚĆ HODOWLANA – to przydatność do rozrodu w aspekcie wymogów hodowlanych i produkcyjnych, uzależniona jest od:
rasy
uwarunkowań genetycznych
żywienia
utrzymania
stanu zdrowia
prawidłowego rozwoju anatomicznego
DOJRZAŁOŚĆ ROZPŁODOWA – to wiek zwierzęcia, w którym może rozpocząć rozpłód bez ryzyka zaburzeń rozwoju i wydajności.
| GATUNEK | DOJRZAŁOŚĆ PŁCIOWA w miesiącach |
DOJRZAŁOŚĆ HODOWLANA w miesiącach |
|---|---|---|
| Bydlo | 8 (7 - 10) | 15 (12 - 19) |
| Konie ciepłokrwiste | 12 (10 - 18) | 2 – 3 lata |
| Konie zimnokrwiste | 12 (10 - 18) | 4 – 5 lat |
| Świnie | 5.5 (3 – 6) | 6 – 8 (waga 105 – 120 kg) |
| Owce | 7 – 10 | 9 – 12 |
| Kozy | 5 – 12 | 8 – 10 |
| Psy | 6 – 12 | ok. 12 |
| Koty | 7 – 9 | 7 – 9 |
TERMINY CHARAKTERYZUJĄCE AKTYWNOŚĆ PŁCIOWA SAMICY:
cykl płciowy – okres od uzyskania dojrzałości płciowej aż do jej zakończenia
ruja – to okres w którym samica swoim zachowaniem wyraża gotowość do rozpoczęcia kopulacji
cykl rujowy – to okres od 1 – go dnia wystąpienia zewnętrznych objawów rui do ostatniego dnia przed następną ruja, na którego całość składają się:
pro estrus
estrus
met estrus
an estrus / di estrus
cykl jajnikowy – to cykliczne zmiany strukturalne fazy pęcherzykowej i fazy ciałka żółtego
cykl owulacyjny (tylko u klaczy) – to okres od wystąpienia owulacji do wystąpienia kolejnej owulacji
FAZY CYKLU RUJOWEGO – w cyklu rujowym na podstawie zmian pojawiających się na nabłonku pochwy rozróżnia się 4 fazy:
faza I-sza – faza przedrukowa – pro estrus – odznacza się bardzo duża ilością śluzu w pochwie, który zawiera zrogowaciałe komórki nabłonka pochwy o zacierających się jadrach oraz obfite leukocyty – pojawiają się zewnętrzne objawy rui
faza II-ga – estrus – łączy się z dojrzałym pęcherzykiem jajnikowym, owulacją i obfitym śluzem pochwowym, w którym występują zrogowaciałe komórki nabłonka pochwy bez jader oraz leukocyty (nazwy pospolite fazy estrus: bydło – latowanie, świnie – lochanie, owce / kozy / konie – grzanie, pies (suka) – cieczka, kotka - marcowanie)
faza III-cia – faza porujowa – met estrus – łączy się z powstaniem ciałka żółtego, z mniej obfitą wydzieliną śluzową pochwy, która zawiera komórki nabłonkowe o dużych jadrach i nieliczne leukocyty
faza IV-ta – faza spoczynkowa – an estrus – cechuje ją duża ilość śluzu w pochwie, komórki nabłonkowe okrągłe o dużych jadrach oraz liczne leukocyty
OOGENEZA rozpoczyna się we wczesnym okresie życia zarodkowego, powstaje w szypule pęcherzyka żółtkowego, pierwotne komórki płciowe wędrują do zawiązków gonad, gdzie intensywnie dzielą się mitotycznie. Do tego momentu mają postać jednakowa, potem różnicują się na męskie i żeńskie komórki płciowe. W jajnikach po zróżnicowaniu pierwsze komórki płciowe przekształcają się w oogonia, które dzielą się mejotyczne. Podział ten składa się z dwóch podziałów redukcyjnych I-go i II-go. Zatrzymuje się w stadium profazy I-go podziału mejotycznego. Od tego momentu oogonia nazywają się oocytami I-go rzędu. Otaczają się one plaskimi komórkami nabłonkowymi i powiększają swoja objętość tworząc pierwotny pęcherzyk jajnikowy. W tym stadium (oocyt I-go rzedu) organizm może trwac przez kilka lat. W chwili urodzenia samicy liczba oocytow I-go rzedu i pęcherzyków jest już zdeterminowana (okreslona):
krowa – ma około 70 tys
suka – ma około 700 tys
klacz – 36 – 40 tys
owca – 12 – 36 tys
kotka – 250 – 300 tys
Liczba pęcherzyków spada wraz z wiekiem samicy na skutek atrezji (zaniku), ale nigdy nie ulega wyczerpaniu.
Po osiągnięciu przez samice dojrzałości płciowej nastepuje dalszy rozwoj pęcherzyków i oocytow. Komorki plaskie otaczające oocyt przekształcają się w komorki sześcienne i ziarniste, może tworzyć się kilka warstw tych komórek. Dookoła nich z komórek tkanki łącznej powstają osłonki pęcherzyka (osłonka wewnętrzna i osłonka zewnętrzna). Komorki ziarniste produkuja plyn pęcherzykowy, który gromadzis ei wewnątrz pęcherzyka tworząc jame pecherzykowa, som to pęcherzyki wzrastające. Wraz z pęcherzykami rosnie oocyt, nadal jest to oocyt I-go rzedu. W komórkach oslonki wewnętrznej wykształcają się receptory dla hormonu LH, a w komórkach ziarnistych receptory dla FSH. Dojzaly pęcherzyk jajnikowy przedowulacyjny wyscielony jest warstwą ziarnistą, otoczony oslonka przejzysta i znajduje się na wzgorku jajonosmym, wokół oocytu znajduje się wieniec promienisty.
Po przedowulacyjnym wylewie LH nastepuje dalsze dojrzewanie oocytu i pęcherzyka. Oocyt konczy I-szy podzial mejotyczny. Nie powstaja jednak 2 jednakowe komorki, zostaje tylko jedno jadro, a drugie zostaje usuniete w postaci cialka kierunkowego. Od tego momentu jest to oocyt II-go rzedu.
Nastepnie ma miejsce 2-gi podzial mejotyczny, który zostaje zatrzymany w stadium metafazy, dokończenie podzialu nastepuje po owulacji i wniknieciu plemnika, wyjątkiem som suki – uwolnione z pęcherzyka w trakcie owulacji oocyty nie maja jeszcze ukończonego podzialu mejotycznego i dojzewaja w jajowodzie. Komorki jajowe som zdolne do zapłodnienie 17 – 20 h po owulacji – u suk około 3 dni po osiągnięciu dojzalosci
OWULACJA – to okresowe wydalanie w czasie rui lub kilka godzin po jej zakończeniu (po zakończeniu objawów zewnętrznych rui u bydła) dojrzalej komórki jajowej z pęcherzyka grappa (jajnikowego) do lejka jajowodu, a niekiedy do jamy brzusznej – jest to proces biologiczny i spontaniczny.
REGULACJA NEUROHORMONALNA CYKLU RUJOWEGO:
układ hormonalny – podwzgórze produkuje GnRH- gonadoliberyna, która odgrywa kluczową rolę. Hormony biorące udział:
GnRH – działa na przednia cześć przysadki mózgowej powodując uwalnianie LH i FSH – ma charakter pulsacyjny
FSH – folikulotropina – powoduje wzrost pęcherzyków jajnikowych, jest to hormon dojrzewania pęcherzyków grappa, które produkują estrogeny
LH – luteotropina – powoduje pękanie pęcherzyków jajnikowych, a tym samym doprowadza do owulacji
INHININA – syntezowana w komórkach ziarnistych pęcherzyków dominujących (najdojrzalszych), hamuje wzrost pozostałych pęcherzyków
układ nerwowy
CYKL JAJNIKOWY:
faza pęcherzykowa – po nagromadzeniu dużej ilości plynu w pęcherzyku pojawia się „kaskada” hormonalna – estradiol – sprężenie zwrotne, dziala na podwzgórze (jest to impuls), które zaczyna wydzielac GnRH. Wzrost GnRH hamuje wytwarzanie FSH i wzrost wydzielania LH.
LH prowoduje owulacje i powstanie cialka zoltego
faza lutealna – cialko zolte produkuje progesteron, który na zasadzie dzialania ujemnego sprężenia zwrotnego hamuje częstość pulsow wyrzutow GnRH.
CYKLE RUJOWE:
krowa:
zwierzęta poliestralne
długość cyku wynosi średnio 21 dni / u jałówek ok. 20 dni
ruja jest stosunkowo krotka trwa ok. 13 – 27 godzin, przeciętnie 18 h a u jałówek zwykle krócej
owulacja nastepuje ok. 30 – 35 h od rozpoczęcia objawow rujowych – jest to ok. 12 h po zakończeniu zewnętrznych objawow rui
dosc często zdążają się ciche ruje, szczególnie w okresie zimowym
świnia:
zwierzeta poliestralne
duzo płodów w miocie
cykl rujowy srednio 21 dni (18 - 24)
faza pecherzykowa 6 – 7 dni
faza lutealna 14 – 15 dni
ruja trwa 2 – 3 dni (60 h srednio)
owulacja wystepuje ok. 40 – 43 h od początku rui na kilka godzin przed zanikiem tolerancji na knura
owca:
zwierzeta sezonowo poliestralne
sezon płciowy wystepuje w okresie skracającego się dnia świetlnego
cykl rujowy trwa 16 – 17 dni
na początku sezonu nastepuja skrocone cykle rujowe, długość rui waha się od 13 – 84 godzin
owulacja wystepuje pod koniec rui: 25 – 30 h od wystapienia rui
koza:
zwierzeta sezonowo poliestralne
cykl rujowy trwa ok. 21 dni
na początku sezonu 19 – 32 dni, u koz młodych mogą być cykle skrocone do jednego tygodniowo
ruja trwa 36 h
owulacja wystepuje 24 – 36 h od rozpoczęcia objawow rujowych – pod koniec lub po zakonaczeniu rui
U koz i owiec mechanizmy regulujące sezon rozrodczy som takie same. Skracanie dnia świetlnego powoduje wzrost poziomu melatoniny w szyszynce, która podowuje spadek wrażliwości podwzgórza na hamujące dzialanie estrogenu. W efekcie wzrasta ilość piulsow GnRH i wzrost pulsacyjnego uwalniania LH.
klacz:
sezonowo poliestralne
sezon rozrodczy przypada na pozna wiosne i lato, czyli gdzy dzien świetlny jest najdłuższy
cykl rujowy trwa srednio 27 dni
długość rui może być rozna i jest skorelowana z porą roku
na koncu i na początku sezonu ruja może trwac 7 – 10 dni, w czasie największej ekspozycji na światło 3 – 4 dni
długość rui jest najkrotsza w czasie szczytowej aktywności klaczy
czas owulacji nie jest jednakowy, z reguly klacz owoluje 24 – 48 h przed skonczeniem rui, a nawet po zakończeniu zewnętrznych objawow rujowych – najczęściej owulacja wystepuje pomiedzy 16:00 a 8 rano
suka:
zwierzęta monoestralne
cieczka wystepuje przewaznie wczesna wiosna lub jesienia
srednia długość cyklu wynosi 6 – 7 miesiecy
cykl płciowy suki dzielimy na 4 fazy: di estrus jest synonimem met estrus
samica wykazuje wyrazne objawy już w pro estrus, który trwa srednio 3 – 16 dni – widoczny w tym okresie obrzek sromu, krwisty wyciek z pochwy, suka jest atrakcyjna dla samcow ale nie daje się pokryc
ruja wlasciwa to 3 – 15 dni – klinicznie rozpoczyna się akceptacja samca, wyplyw z pochwy staje się jasniejszy
na początku rui – zwykle 2 – go dnia wystepuje owulacja
kotka:
zwierzeta poliestralne
owulacja prowokowana – pod pływem aktu kopulacyjnego nastepuje wyrzut GnRH i w ciagu 15 minut wyrzut LH
wielokrotne krycie powoduje długotrwały wysoki poziom LH utrzymujący się nawet 90 min
w przypadku kilkukrotnego krycia w ciagu 2 h owulacja nastepuje po 46 h po pierwszej kopulacji i wtedy nastepuje mniejsze zapłodnienie
W przypadku zwierząt wielorodnych może wystąpić nadpłodnienie, zapłodnienie wielokrotne przez kilku samców.