MÓZGOWE MECHANIZMY EMOCJI – LeDoux scharakteryzował obszary mózgu zaangażowane w emocjach:

• CIAŁO MIGDAŁOWATE – analiza i integracja złożonych bodźców sensorycznych oraz przetwarzaniu bodźców ze świata zewnętrznego w znaczące informacje i uruchamianie procesów emocjonalnych, jego uszkodzenie powoduje problemy z rozpoznawaniem wzrokowych bodźców emocjonalnych i przejawianie w zachowaniu apatii i obojętności emocjonalnej; pozytywnym emocjom towarzyszy obniżenie aktywacji ciała migdałowatego

• PODWZGÓRZE – kontroluje reakcje emocjonalne oraz autonomiczny układ nerwowy,; w śródmózgowiu znajdują się ośrodki koordynujące zachowania obronne, a w jego brzusznej części skupienie neuronów stanowiących tzw układ nagrody, drżenie istoty szarej powoduje u pacjentów uczucie lęku i niepokoju wraz z objawami autonomicznymi ( pocenie się, przyśpieszone tętno itp.)

• HIPOKAMP –modulowanie reakcji emocjonalnych i przebiegów procesów pamięciowych( nabywanie pamięci deklaratywnej), odgrywa też ważną rolę w nabywaniu doświadczenia indywidualnego poprzez tworzenie skojarzeń pomiędzy bodźcem wywołującym strach a kontekstem sytuacyjnym; liczne połączenia z ciałem migdałowatym umożliwiają wzajemne oddziaływanie tych struktur w generowaniu i modulowaniu reakcji emocjonalnych

• JĄDRO PRZEDNIE WZGÓRZA , ZAKRĘT OBRĘCZY- zawierają skupiska neuronów uczestniczące w przekazywaniu impulsów pomiędzy korą, hipokampem, podwzgórzem oraz wzgórzem i tworzą połączenia zwane KRĘGIEM EMOCJONALNYM PAPEZA; uszkodzenie jednego z elementów tego kręgu prowadzi do zaburzeń emocjonalnych , apatii, depresji i utraty spontaniczności emocjonalnej

KORA PRZEDCZOŁOWA I ASOCJACYJNA - generowanie i modulowanie stanów emocjonalnych, dzięki procesom kory analiza info sensorycznych jest dokładniejsza, umożliwia także wygaszenie nieuzasadnionych reakcji emocjonalnych np. strach w odpowiedzi na bodźce , które nie sygnalizują zagrożenia NEUROTRANSMITERY I HORMONY A EMOCJE:

• Neurotransmitery mogą hamować, przyśpieszać , blokować przesyłanie impulsów poprzez np. zażycie leku będącego substancją chemiczną , która powoduje poprawę nastroju albo obniża napięcie

• WZORCE NEUROENDOKRYNOLOGICZNE (ZMIANY POZIOMU NEUROTRANSMITERÓW I HORMONÓW) DLA RÓŻNYCH EMOCJI

EMOCJA	GNIEW	STRACH	SMUTEK	ŁAGODNE ZADOWOLENIE	RADOŚĆ UNIESIENIE
WZORZEC NEUROENDOKRYNOLOGICZNY
NORADRENALINA	++	+	0	--	0
ADRENALINA	+	++	0	--	0
KORTYZOL	0	+	++	0	--
TESTOSTERON	++	0	--	0	++

CZYNNIKI I PROCESY WYWOŁUJĄCE EMOCJE

• Każdy indywidualnie kształtuje czynniki , które wywołują u niego emocje

• Wg IZARDA są cztery mechanizmy wywoływania emocji – SYSTEMY AKTYWACJI EMOCJI :

1. SYSTEM NEURONALNY – podstawa procesów emocjonalnych przebiegających na „ wyższych „ poziomach , ale może tez sam wywoływać emocje np. poprzez zwiększenie poziomu sub chemicznych wpływających na prace neuronów, neurotransmiterów i neuromodulatorów; stanowi biologiczna bazę emocji

2. SYSTEM SENSOMOTORYCZNY- działa w oparciu o mechanizm sprzężenia zwrotnego; emocje są aktywowane przez procesy sensomotoryczne np. ekspresje mimiczną, pantomimikę, napięcie pewnych mięśni czy zachowania instrumentalne

3. SYSTEM AFEKTYWNY – uruchamia stany emocjonalne w odpowiedzi na bodźce biologiczne takie jak : smaki, zapach czy ból, reakcje te są automatyczne i ważne z punktu przetrwania jednostki; same stany emocjonalne także wywołują emocje

4. SYSTEM POZNAWCZYM- wywołanie emocji poprzez procesy oceny, porównywania, atrybucji czy pamięciowe, które mogą oddziaływać na siebie wzajemnie

ZAJONC –PIERWSZEŃSTWO EMOCJI

• EMOCJE - to nawet proste stany afektywne, niekoniecznie świadome np. reakcja zwierząt na drapieżnika, umożliwiają decyzje co do zbliżania / oddalania się , są szybsze od złożonych ocen poznawczych

• PROCESY POZNAWCZE – procesy zaangażowane w nabywanie, przetwarzanie i przechowywanie informacji, które pochodzą z przetwarzania sygnałów sensorycznych zgodnie z określonym kodem, który pozwala na przetworzenie ich na określoną reprezentacje

• Emocje i poznanie są niezależne częściowo

• Wiele zjawisk emocjonalnych może być wyjaśnionych bez odwoływania się do procesów poznawczych

• Istnieją bezpośrednie połączenia komórek siatkówki z podwzgórzem co sprawia, że niektóre obiekty mogą wzbudzać emocje bez procesów poznawczych

• Do pojawienia się prostej emocji nie potrzeba procesów poznawczych

• IZARD przyjmuje podobne stanowisko, wg niego procesy poznawcze uczestniczą w jednym z czterech mechanizmów wzbudzania emocji

• Wg SCHERERA – emocje mogą być wywoływane poprzez recesy przetwarzania informacji na trzech różnych poziomach: SENSOMOTORYCZNYM (uruchamia emocje oparte na wrodzonych preferencjach i awersjach), BARDZIEJ ZŁOŻONY ( schematyczny, oparty na wyuczonych preferencjach i awersjach), NAJBARDZIEJ ZŁOŻONY ( oparty na ocenach, które mogą być przypominane, antycypowane lub wyprowadzane na podstawie wnioskowania)

MODEL EMOCJI wg SCHACHTERA:

• Udział powstaniu procesów emocjonalnych ma ciało i umysł

• Emocja wyrasta z poznawczej interpretacji ogólnego pobudzenia, które wiąże się z aktywnością sympatycznego układu nerwowego i zmianami cielesnymi typu drżenie rąk, przyśpieszony oddech

• Zmiany cielesne uaktywniają proces poszukiwania przyczyn tych zmian odwołujące się do otoczenia,

• Następuje nazwanie emocji i odpowiedź w zachowaniu wyrażająca nazwaną emocje

ŚWIADOMOŚĆ A DOŚWIADCZANIE EMOCJI:

• Wg MARUSZEWSKIEGO

• Właściwości emocji jako przedmiotu reprezentacji : występują wewnątrz człowieka i stanowią jego część systemu odpowiedzialnego za tworzenie reprezentacji, zawsze skierowane SA na kogoś lub na coś, zmieniają się w czasie, wpływają na zachowanie, powstanie reprezentacji emocji może zmienić samą emocje

• Struktura reprezentacji utworzona jest z trzech rodzajów kodów:

• OBRAZOWYCH- zawierają info na temat obrazów mimicznych , pantomimiki, pobudzenia fizjologicznego, obiektów wywołujących emocje

• WERBALNE- pojawienie się etykiety werbalnej dla reprezentacji z kodu obrazowego,

• ABSTRAKCYJNE- wskazują na reprezentacje emocji jako pojęcia, jest ona najogólniejsza i najbogatsza, można je uruchomić pośrednio(kody werbalne) lub bezpośrednio( porównanie przez jednostkę przeżywanego stanu do innego zjawiska)

• Przejście między kodem werbalnym a obrazowym jest możliwe dzięki werbalizacji i wizualizacji

• WERBALIZACJA – nazywanie emocji

• WIZUALIZACJA – pozwala odtworzyć wszystkie elementy składające się na obrazowy aspekt reprezentacji emocji

• Przejście pomiędzy kodem werbalnym a kodem abstrakcyjnym opiera się na semantyzacji i desemantyzacji

• SEMANTYZACJA – dostęp do sieci pojęć określających podobieństwa i różnice między dana emocją a innymi emocjami

• DESEMANTYZACJA –umożliwia zmianę lub weryfikacje uprzednio stworzonych znaczeń dla danej sekwencji zdarzeń emocjonalnych

• Przejście pomiędzy kodem obrazowym a abstrakcyjnym umożliwia symbolizacja i desymbolizacja

• SYMBOLIZACJA- przekształcanie obrazu w symbol lub metaforę

• DESYMBOLIZACJA- zdolność interpretacji symboli w ramach kodów obrazowych

EMOCJONALNO – PERCEPTUALNO – MOTORYCZNA TEORIA H.LEVENTHALA:

• Emocje są uniwersalne, ludzie z różnych społeczności i kultur rozpoznają te same emocje

• Emocje są zróżnicowane – jest to już widoczne po urodzeniu a w miarę dojrzewania i uczenia się ulega pogłębieniu

• Emocje zmieniają organizacje systemu behawioralnego jako całości , mobilizują wszystkie komponenty systemu przetwarzania do osiągnięcia wspólnego celu

• POZIOMY ORGANIZACJI TWORZĄCEJ DOŚWIADCZENIE EMOCJONALNE:

1. PRZETWARZANIE SENSORYCZNO- MOTORYCZNE – wrodzony program , który generuje „prymitywne „ lub częściowo uformowane emocje

2. PRZETWARZANIE NA POZIOMIE SCHEMATÓW-podobne do odruchów warunkowych, a związki między komponentami schematu emocjonalnego są ściślejsze , przetwarzanie to jest szybki

3. PRZETWARZANIE KONCEPTUALNE- ma dwa komponenty : jeden gromadzi dostępną dla środowiska info o przeszłych zdarzeniach emocjonalnych, drugi jest wykorzystywany na rzecz wykonywania dowolnych działań emocjonalnych; jest to proces dowolny i wymaga wysiłku, pamięć konceptualna jest kształtowana gdy jednostka zastanawia się nad własnymi doświadczeniami emocjonalnymi

• System emocjonalny działa jako całość, poziomy przetwarzania wpływają na siebie od konceptualnego do sensoryczno – motorycznego

• System przetwarzania emocji może generować emocje zarówno bez udziału procesów poznawczych , oraz bez angażowania percepcji i poznania po wzbudzaniu emocji

TEORIA EMOCJI wg LAZARUSA:

• Zrozumieć emocje można gdy uwzględni się jedność wszystkich jej komponentów i przedstawi mechanizmy przebiegu procesu i jego związek z działaniami

• Każdą emocje cechuje specyficzny rodzaj znaczenia relacyjnego

• Emocja sama w sobie jest zorganizowana psychofizjologiczną jednostka, reakcją na info o relacji podmiotu z otoczeniem

• Info traktuje jako wiedzę albo przekonanie o znaczeniu danej relacji podmiot- otoczenie dla jej osobistego dobrostanu

• ZASADA SYSTEMU – proces emocjonalny jest zorganizowaną konfiguracją wielu zmiennych : stanu poprzedzającego, stanu pośredniczącego i wyniku lub odpowiedzi, żadna zmienna sama nie wyjaśnia emocji bo są one powiązane ze sobą układami wzajemnej zależności

• ZASADA PROCESU – podkreśla płynność, zmienność emocji

• ZASADA STRUKTURY- akcentuje stabilność relacji osoba – otoczenie, która ujawnia się jako powtarzalność wzorców reagowania emocjonalnego, właściwych dla danej osoby

• ZASADA ROZWOJOWA- biologiczne i społeczne zmienne wpływają na rozwój i zmianę emocji od momentu narodzin, szczególne znaczenie mają we wczesnych latach życia

• ZASADA SPECYFICZNOŚCI – każda z emocji ma właściwy przebieg ( jest niepowtarzalnym procesem)

• ZASADA RELACYJNEGO ZNACZENIA – każdą emocje cechuje specyficzny i jedyny rodzaj znaczenia relacyjnego, który określa główną szkodę lub korzyść występującą w relacji osoba –otoczenie

• PROCES OSZACOWANIA – podstawa emocji, składa się z wielu komponentów, które stanowią podstawę zróżnicowania zdarzeń i różnicowania emocji; składa się na niego : ocena pierwotna, ocena wtórna , środki zaradcze, kształtowane przez właściwości osobowościowe i otoczenia

• PROCES- wskazuje na tymczasowe i zmienne konstruowanie poznawcze, które określa jakoś transakcji na podstawie warunków otoczenia i osoby

• STYL OSZACOWANIA – dyspozycja do pewnego sposobu oceniania relacji z otoczeniem

• Oceny poznawcze umożliwiają jednostce ustalenia znaczenia jakie mają dla niej zdarzenia czy sytuacje

• Trzy sposoby traktowania aktywności poznawczej

1. Aspekt funkcjonalny i temporalny – aktywność poznawcza zawsze poprzedza emocje, emocja jest czynnikiem wpływającym na poznanie, pojawiające się później w całej sekwencji „ zdarzeń psychologicznych"

2. Zawartość treściowa i formalna procesów poznawczych – znaczenie rozróżnienia wiedzy i oceny

3. Sposób w jaki odbywa się konstruowanie znaczenia

• WIEDZA – zespół względnie stałych poglądów i przekonań dotyczących otaczającego świata i własnej osoby oraz wiedza kontekstualna związana z aktualnie doświadczanym zdarzeniem; dysponując wiedzą człowiek może dokonać oceny

• OCENA PIERWOTNA/OCENIANIE- proces ciągły, zmienny, jego podstawową funkcje można zilustrować jako pytanie : Co dla mnie znaczy? ; wyznacza emocje bazując na wiedzy np. optymista ocenia pozytywnie w większości; proces subiektywny lecz dość adekwatny do rzeczywistości, musi zintegrować rzeczywistość i osobiste interesy;

W OCENIE PIERWOTNEJ WYRÓŻNIAMY:

1. KATEGORIE ZNACZENIA CELU- czy doświadczane zdarzenie ma znaczenie dla zamierzonych celów, zdarzenie obojętne nie wywoła emocji

2. ROZBIEŻNOŚĆ LUB ZBIEŻNOŚĆ Z CELEM- wystąpienie emocji negatywnych podczas rozbieżności zdarzenia z celem i pozytywnych podczas zbieżności

3. RODZAJ ZAANGAŻOWANIA EGO- wyznacza poszczególne emocje; typy zaangażowania : szacunek, estyma ze strony innych oraz samego siebie, wartości moralne, ideały ego, podstawowe idee, inne osoby i ich dobro oraz cele życiowe

• OCENA WTÓRNA- trzy składniki :

1. WINA – przypisywanie odpowiedzialności za zdarzenie w sytuacji negatywnej i zasługi podczas zdobycia korzyści,

2. MOŻLIWOŚCI RADZENIA SOBIE – ważna w przypadku smutku, który pojawia się podczas odczuwania bezradności

3. OCZEKIWANIA ZWIĄZANE Z PRZYSZŁOŚCIĄ – gdy oczekiwania są negatywne smutek, kiedy pozytywne radość

• PODSTAWOWY TEMAT RELACYJNY – określona konfiguracja przedstawionych wcześniej procesów oceny poznawczej, charakterystyczna dla danej emocji, istota danej emocji związany z określoną emocją; związek pomiędzy emocją a podstawowym tematem relacyjnym jest specyficzny i wrodzony dla gatunku

• Ocena jest automatyczna i natychmiastowa w przypadku zdarzeń podobnych albo identycznych z wcześniej pojawiającymi się

• Są dwa sposoby przebiegania procesów oceny : automatyczny ( nieświadomy i niekontrolowany) oraz świadomy, zamierzony i podlegający kontroli