CZYM JEST TRANSSEKSUALIZM?
Zaburzenie identyfikacji płciowej. Polega na rozbieżności pomiędzy budową ciała a płcią psychiczną, czyli poczuciem przynależności do danej płci. Inaczej mówiąc, osoby transseksualne fizycznie będące kobietami czują się mężczyznami (typ K/M), a osoby o biologicznych cechach płci męskiej czują się kobietami (typ M/K).
KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE:
Transseksualizm figuruje w Międzynarodowej Statystycznej
klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych pod numerem F64.0.
Kryteria diagnostyczne DSM-IV
Klasyfikacja DSM-IV wyróżnia następujące kryteria dla zaburzeń identyfikacji płciowej (dawniej transseksualizmu)
Utrzymująca się silna identyfikacja z płcią przeciwną.
Stały dyskomfort wynikający z bycia osobą danej płci lub poczucie, że własna rola płciowa jest nieodpowiednia.
Zaburzeniu nie towarzyszy fizyczny stan interseksualizmu.
Zaburzenie powoduje dyskomfort o znaczeniu klinicznym lub upośledzeniu w społecznym, zawodowym lub innym ważnym obszarze funkcjonowania.
Kryteria diagnostyczne ICD-10
Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób wyróżnia się następujące trzy kryteria:
Pragnienie, aby żyć i być akceptowanym jako osobnik płci przeciwnej, zwykle z towarzyszącym pragnieniem, aby tak dostosować ciało poprzez zabiegi chirurgiczne i leczenie hormonalne, aby było zgodne z płcią odczuwaną, jak to tylko możliwe
Tożsamość transseksualna powinna utrzymywać się stale, przynajmniej przez ostatnie 2 lata
Nie może być przejawem innego zaburzenia psychicznego lub nieprawidłowości chromosomalnej
RODZAJE TRANSSEKSUALIZMU, WYSTĘPOWANIE:
Stan taki osoba może odczuwać już od wczesnego dzieciństwa (postać pierwotna) lub też nabyć go w wieku późniejszym (postać wtórna).
Transseksualizm występuje w kilku odmianach, w statystykach światowych u 1 na 30 tys. osób genetycznie płci męskiej i u 1 na 100 tys. osób genetycznie płci żeńskiej. W Polsce i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej obserwuje się przewagę liczby transseksualnych mężczyzn (K/M) (4-7 razy więcej) nad liczbą kobiet (M/K) wyrażających dezaprobatę swej płci, co jest fenomenem na skalę światową (w pozostałych regionach świata notuje się większą liczbę osób transseksualnych kobiet, wyższą średnio 3-4-krotnie).
PRZYCZYNY WYSTĘPOWANIA TRANSSEKSUALIZMU:
Dokładne przyczyny zaburzenia nie są znane. Według obecnej wiedzy medycznej rozbieżność jest najprawdopodobniej wrodzona i powstaje jeszcze w życiu płodowym. Nie oznacza to jednak, że transseksualizm zawsze ujawnia się już we wczesnym dzieciństwie – choć w większości przypadków właśnie tak jest.
.
TRANSSEKSUALIZM, A INTERSEKSUALIZM
W przeciwieństwie do interseksualizmu, gdzie występują zaburzenia cielesno-hormonalno-genetyczne, osoba transseksualna ma prawidłowo zbudowane narządy płciowe i prawidłowo funkcjonujący układ endokrynny, natomiast obserwuje się przeciwną do cielesnej płeć psychiczną.
TRANSSEKSUALIZM, A TRANSWESTYTYZM
Nie należy mylić transseksualizmu z transwestytyzmem Transwestytyzm w potocznym rozumieniu, to udawanie płci przeciwnej dla satysfakcji seksualnej (malujący się i zakładający pończochy mężczyźni), jednak takie uproszczenie jest często krzywdzące dla transwestytów. Istnieją osoby mające potrzebę czasowego upodabniania się do płci przeciwnej, niekoniecznie w celach seksualnych. Transseksualista zaś nie chce się do nikogo upodabniać, czuje stałą przynależność do danej płci i pragnie trwałych i ostatecznych zmian własnego ciała.
TOŻSAMOŚĆ PŁCIOWA, A ORIENTACJA SEKSUALNA OSÓB TRANSSEKSUALNYCH
Czym innym jest tożsamość płciowa, a czym innym orientacja seksualna. Tożsamość płciowa to nasze własne poczucie przynależności do danej płci, a orientacja seksualna, to odczuwany wewnętrznie popęd płciowy i emocjonalny do osobników określonej płci. Transseksualista może być heteroseksualny, homoseksualny*, lub biseksualny. Heteroseksualny transseksualista typu K/M odczuwa pociąg płciowy do kobiet. Czyli jest to ktoś, kto wygląda jak kobieta (ale czuje się mężczyzną!!!!) i pragnie stworzyć związek z kobietą. Homoseksualnego transseksualistę typu K/M pociągają mężczyźni. Czyli ktoś kto wygląda jak kobieta (ale czuje się mężczyzną!!!!) pragnie stworzyć związek z mężczyzną.
DIAGNOSTYKA I LECZENIE:
Zaburzenie to jest trwałe i nieodwracalne. Prowadzi do znacznego dyskomfortu psychicznego, często do stanów depresyjnych, samookaleczeń, nawet samobójstw. Próby leczenia seksuologicznego i psychiatrycznego mające na celu „dostosować” płeć psychiczną transseksualisty do jego ciała nie dają efektów. Jedynym skutecznym leczeniem w tym przypadku jest postępowanie odwrotne, czyli dostosowanie ciała do płci przeżywanej psychicznie. Kuracja obejmuje długotrwałe badania (seksuologiczne, psychologiczne, psychiatryczne, endokrynologiczne, itd.) mające na celu potwierdzenie diagnozy wstępnej wykluczenie innych zaburzeń zdrowotnych, kurację hormonalną i liczne zabiegi operacyjne.
SEKSUOLOG:
Wybór seksuologa, jest pierwszym krokiem po podjętej już decyzji o leczeniu.
Praktycznie przez cały okres terapii jest on lekarzem prowadzącym.
Lekarz seksuolog, będzie zlecał wizyty u innych specjalistów oraz wszelkiego rodzaju badania, które niezbędne są do przeprowadzenia właściwej diagnostyki oraz wyeliminowania prawdopodobieństwa "pomyłki".
PSYCHOLOG:
Podczas wizyt psycholog przeprowadza rozmowę i wykonuje testy psychologiczne. Na końcu wystawia opinię dla sądu i lekarza prowadzącego.
Wywiad podobny jest do tego, jaki robi seksuolog: pyta między innymi o sytuację rodzinną (czy rodzice żyją, co sądzą o zmianie płci, czy wiedzą o tym problemie); czy pacjent ma partnera życiowego; czy się uczy, czy pracuje; czy bierze obecnie leki i jakie (mogą wpływać na samopoczucie); czy ma jakieś problemy - z transseksualizmem lub inne. Psycholog może też pytać o stosunek do własnego ciała i o doświadczenia seksualne. Niektóre z intymnych pytań są niezbędne do diagnozy (choć w zasadzie powinien je zadawać seksuolog)dlatego można spodziewać się więc zainteresowania tym czy pacjent ma partnerów seksualnych, czy się onanizuje, czy pociągają go kobiety czy mężczyźni.
Po wywiadzie pacjent dostaje testy psychologiczne do wypełnienia.
Pacjent wypełnienia kilka testów psychologicznych – test osobowości (MMPI-2) 567 twierdzeń, na które odpowiada się TAK lub NIE i różne pytania otwarte (zdania do uzupełnienia, itp). Tylko w nielicznych pytaniach chodzi o płeć. Większość ma na celu stwierdzenie stanu zdrowia psychicznego.
Testy te mogą ujawnić depresję, zaburzenia osobowości, schizofrenię, skłonności pedofilskie, fobie itp. Są przy okazji robione testy na inteligencję, na których występują pytania z historii, zadania tekstowe z matematyki, układania jakiś historyjek i klocków. Testy wypełnienia się przy lekarzu.
W postępowaniu diagnostycznym wykorzystuje się:
- wywiad (w tym anamnestyczny)
- rozmowę psychologiczną
- obserwację
- analizę życiorysu emocjonalnego
- badania testowe
- wielowymiarowy kwestionariusz osobowości MMPI-2
- inwentarz do oceny płci psychologicznej
- skala inteligencji D. Wechslera dla dorosłych
- test do badania percepcji wzrokowej L. Bender
- test do badania pamięci wzrokowej L. Bentona
- test pamięci figur geometrycznych G. Kendalla
PSYCHIATRA:
Poza uzyskaniem opinii seksuologa i psychologa potrzebna jest też obowiązkowa wizyta u psychiatry. Większość sądów wymaga by do pozwu załączyć zaświadczenie o braku choroby psychicznej. Jest to postępowanie standardowe i najprawdopodobniej wystarczy tylko jedna wizyta.
ENDOKRYNOLOG:
Wielu seksuologów-lekarzy prowadzących samodzielnie wypisuje recepty na hormony swoim pacjentom (Nie każdy seksuolog ma takie uprawnienia). Jednak na każdym etapie leczenia dobrze jest być pod trwałą kontrolą endokrynologiczną.
Po otrzymaniu pozytywnego wyroku sądowego osoby transseksualne na ogół rezygnują z pomocy seksuologa - to naturalna kolej rzeczy. Jednak do końca życia muszą przyjmować hormony. Dlatego absolutnie niezbędnym jest znalezienie endokrynologa, który będzie je przepisywał i przeprowadzał badania okresowe.
KARIOTYP:
Kariotyp jest to kompletny zestaw chromosomów komórki somatycznej organizmu. Kariotyp jest cechą charakterystyczną dla osobników tego samego gatunku, tej samej płci .
Po co to badanie w przypadku rozpoczynania leczenia transseksualizmu?
Badanie to ma na celu wykluczenie wad genetycznych. Gdyby takowe występowały oznaczałoby to, że nie można rozpocząć leczenia hormonalnego, bo tak naprawdę podłoże problemu nie leży w niezgodności płci biologicznej z płcią odczuwaną psychicznie, tylko w chorobie genetycznej.
Prawidłowy kariotyp u biologicznej kobiety to XX, a więc i u TS k/m będzie właśnie taki.
Natomiast u biologicznego mężczyzny prawidłowy kariotyp to XY, taki będzie mieć TS m/k.
EEG:
Teoretyczne i techniczne podstawy badania:
Badanie EEG polega na rejestracji (przy pomocy elektrod umieszczonych na skórze głowy) czynnościowych prądów mózgu człowieka, które charakteryzują się niewielkim napięciem (od kilku do kilkuset mikrowoltów). Częstotliwość tych prądów waha się od 0,5 Hz do 50 Hz. Do rejestracji tych niewielkich potencjałów służą aparaty encefalograficzne.
Czemu służy to badanie?
Badanie EEG ułatwia różnicowanie schorzeń czynnościowych i organicznych mózgu. W wielu schorzeniach mózgu badanie pozwala umiejscowić proces chorobowy w określonej okolicy.
Szczególnie istotne znaczenie ma badanie EEG u pacjentów z napadami padaczkowymi, w przebiegu zapalenia mózgu, po urazie czaszkowym oraz dla różnicowania śpiączek. Badanie to jest metodą pomocniczą w ocenie stanu pacjentów z guzami mózgu i naczyniopochodnym uszkodzeniem mózgu (po udarach mózgowych).
W niektórych przypadkach ta metoda badania służy do monitorowania pracy mózgu np. pacjentów z licznymi napadami padaczkowymi, w trakcie operacji na tętnicy szyjnej lub sercu, a także dla oceny zaburzeń snu.
RTG CZASZKI:
RTG czaszki to nic innego jak zwykłe prześwietlenie promieniami rentgena (jak przy złamaniu ręki czy nogi).
Siodło tureckie to tak naprawdę zagłębienie w kości skrzydłowej większej na podstawie czaszki, w którym spoczywa przysadka mózgowa - nadrzędny gruczoł wydzielania wewnętrzenego.
Zdjęcie RTG wykonuje się po to, by zobaczyć nie przysadkę, a owo siodło tureckie, i na tej podstawie możemy stwierdzić, że praca przysadki mózgowej jest prawidłowa (czyli że transseksualizm jest prawdziwy, a nie spowodowany zaburzeniami hormonalnymi).
OLULISTA:
Badania okulistyczne jakie przechodzi pacjent:
1. ostrość wzroku
badanie takie jak do zamawiania okularów, czyli odczytywanie literek z tablicy zasłaniając raz jedno oko raz drugie.
2. dno oka:
2. Badanie dna oka:
trzeba wyeliminować ewentualność guzów przysadki mózgowej. Taki guz mógłby oddziaływać na zwiększone wydzielanie męskich hormonów, co mogłoby być przyczyną poczucia przynależności do przeciwnej płci niż biologiczna.
ASPEKT PRAWNY TRANSSEKSUALIZMU
PODSTAWY PRAWNE:
W orzeczeniu z dnia 25 lutego 1978 r. Sąd Najwyższy stwierdził.: „W wypadku wyjątkowym sąd może sprostować akt urodzenia przez zmianę oznaczenia płci także przed dokonaniem korekcyjnego zabiegu operacyjnego zewnętrznych narządów płciowych, jeżeli cechy nowo kształtujących się płci są przeważające i stan ten jest nieodwracalny”.
W postanowieniu z dnia 22 marca 1991 r. Sąd Najwyższy orzekł, że:
„Poczucie przynależności do danej płci może być uznane za dobro osobiste (art. 23 k.c.) i jako takie podlega ochronie również w drodze powództwa o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c.".
Aby móc wprowadzić zmianę w akcie urodzenia należy złożyć wniosek do Sądu Okręgowego Cywilnego właściwego miejscu zamieszkania lub zameldowania powodu (którym są rodzic/rodzice/prawni opiekunowie osoby transseksualnej lub jej kurator)
(wzór wniosku )
Do wniosku należy dołączyć:
- opinię seksuologa (taką rozbudowaną z informacją kiedy rozpoczęła się terapia, jakie badania przeszedłeś/przeszłaś, jakie jest rozpoznanie, kiedy zostały podane pierwsze hormony, jakie są wyniki okresowych badań hormonalnych, czy były już jakieś zabiegi operacyjne, itp.) Możesz pobrać blankiet opinii lekarskiej (do pobrania z portalu w dziale PRAWO -> LINKI I PLIKI DO POBRANIA)
- opinię psychologa (razem z nią wyniki testów, chyba, że są dokładnie opisane w opinii, zapewne będą to: MMPI, The Brain Sex Test, Bem Sex Roles Inwentory, Inwentarz Do Oceny Płci Psychologicznej, CPI /skala kobiecości)
- opinię psychiatry
- wyniki badań płci genetycznej i kariotypu
- wyniki badania dna oka
- wyniki radiologicznego badania siodełka tureckiego,
- wyniki badania elektroencefalograficznego,
- wyniki badania poziomów hormonów (najlepiej te sprzed i z czasu trwania terapii, żeby było widać różnicę)
- dodatkowo panowie k/m powinni dostarczyć badanie ginekologiczne – USG narządów rodnych i zaświadczenie o odbytej mastektomii, jeśli ta miała już miejsce
Po wniosku odbywa się rozprawa w obecności osoby transseksualnej lub rodziców/kuratora. Może również nastąpić przesłuchanie prowadzącego lekarza lub lekarzy biegłych; seksuologa, psychologa, psychiatry.
Po rozprawie następuje wyrok pozytywny lub negatywny.
W przypadku wyniku pozytywnego kolejne czynności to pozyskiwanie nowego aktu urodzenia (przy czym pełny odpis tego dokumentu będzie zawierał informację o zmianie płci oraz poprzednie dane). Następnie można wnieść o zmianę imienia i nazwiska oraz numeru PESEL.
Należy nadmienić, że następnie wszystkie dokumenty i umowy należy zmieniać, aby były ważne, aktualne i prawomocne (od świadectw szkolnych, świadectw pracy aż do umów w administracji, gazowni, sieci telefonicznej)
Niektórzy lekarze (seksuolodzy i chirurdzy) chcą by pacjent podpisał zgodę na kurację. Jest to podyktowane chęcią zabezpieczenia się przed odpowiedzialnością karną.
Leczenie transseksualizmu polega na trwałym okaleczeniu i definitywnie pozbawia zdolności płodzenia. Samo leczenie hormonalne w przypadku k/m powoduje trwale: mutację głosu i zarost. Po odstawieniu hormonów jednak możliwość posiadania dzieci powraca (oczywiście zanim wycięte zostaną narządy rodne). W przypadku m/k w związku z przyjmowaniem leków nie zawsze występują trwałe skutki – nie zawsze rosną piersi, głos przeważnie zostaje niski, długotrwałe przyjmowanie hormonów powoduje zaburzenia w funkcjonowaniu męskich narządów płciowych (w razie potencjalnej zmiany decyzji i odstawienia hormonów osoba może pozostać bezpłodna i być impotentem).
Chirurgiczne usunięcie narządów rodnych u osoby zdrowej zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 10 – dla lekarza wykonującego zabieg ("Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia (...) podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10" - art. 156 § 1 pkt 1 k.k.). Z tego powodu operacja na narządach płciowych może odbyć się dopiero po zmianie aktu stanu cywilnego.